• Pojęcie globalizacji Pod pojęciem globalny rozumie się proces obejmujący całą gospodarkę światową (K. Żukrowska), gdzie gospodarka światowa rozumiana jest jako „system trwałych powiązań gospodarczych między krajami obejmujących swym zasięgiem cały świat” (A. Budnikowski).

Składa się z:

• gospodarek narodowych poszczególnych krajów

• ludzi, rzeczy i informacji, które przemieszczają się między krajami

• organizacji międzyrządowych (P. Sulmicki).

• całościowe myślenie o światowych procesach ekonomicznych, politycznych, społecznych

• Globalizacja

• Jako proces globalizacji określa się m.in.:

• wielość powiązań oraz wzajemnych oddziaływań państw i społeczeństw tworzących światowy system (A. McGraw)

• Action at distance - działanie na odległość poszczególnych podmiotów oraz ich oddziaływanie na inne , nieraz także odległe podmioty (A. Giddens)

• rosnące współzależności między krajami na całym świecie w związku ze wzrostem wielkości i wielości transakcji obejmujących wymianę towarów i usług oraz przepływy kapitału, a także szybkie i szerokie rozprzestrzenianie się technologii (MFW)

• Globalizacja - pojęcie c.d.

• długofalowy proces integrowania gospodarek narodowych, sektorów, rynków i przedsiębiorstw dzięki rozszerzaniu oraz intensyfikowaniu ponadgranicznych powiązań handlowych, instytucyjnych, kooperacyjnych oraz informacyjnych prowadzący do tworzenia coraz silniejszych zależności w gospodarce światowej (A. Zorska, za: J. Rymarczyk, 2006, s.416)

• narastająca integracja gospodarek narodowych poprzez handel międzynarodowy oraz zagraniczne inwestycje bezpośrednie - przepuszczalność granic poszczególnych państw dla działalności gospodarczej realizowanej w skali międzynarodowej (D. Levy, za: J. Rymarczyk, 2006, s.416)

• Cechy i obszary globalizacji:

• Wielowymiarowość - przejawianie się w wielu płaszczyznach życia - gospodarce, polityce, kulturze, etc.

• Integracja gospodarek, przy braku założeń i celów integracyjnych

• Istnienie współzależności międzynarodowych pomiędzy podmiotami wynikające z działania sił rynkowych

• Związek z postępem technologicznym i naukowym

• Wieloaspektowość (integrowanie, scalanie, dezintegrowanie, regionalizacja, …) - odczuwanie skutków zjawisk w wielu dziedzinach życia

• Częste ograniczanie sfery decyzji narodowych pod wpływem silnych korporacji transnarodowych (często interesy korporacyjne rozmijają się z interesem społeczeństwa danego państwa)

Obszary globalizacji przyjęte przez autorów z Grupy Lizbońskiej:

Finanse i własność kapitału; rynki i strategia; technologia, badania i nauka; style życia i modele konsumpcyjne, kultura; rządy i regulacje prawne; polityczne ujednolicanie świata; postrzeganie i świadomość

)

• Wymiar gospodarczy globalizmu

• „ekonomiczny system globalny” , m.in. poprzez:

• rozwój technologii informacyjnej, (np. umożliwienie elektronicznego przepływ środków finansowych oraz dokonywanie transakcji gospodarczych na całym świecie w czasie rzeczywistym)

• globalizacja produkcji - współzależność produkcji, np. rozwój przedsiębiorstw (korporacji) międzynarodowych, produkowanie w wielu krajach, proces ścisłej integracji ekonomicznej.

J. H. Dunning, pojmuje globalizację w aspekcie gospodarczym jako rosnące wzajemne powiązania działalności gospodarczej w wymiarze transgranicznym (międzynarodowym)

• Wymiar kulturowy i społeczny globalizmu

• Nierównomierność rozwoju społeczeństw.

• Globalizacja w wymiarze kulturowym jest rezultatem masowej turystyki oraz swobodnego przepływu informacji, osób i rozwoju komunikacji. W tym kontekście często wspomina się również o Mcdonaldyzacji społeczeństwa

• Na jej rozwój wpływ mają także takie zjawiska jak wzmożone migracje, daleko posunięta komercjalizacja oraz rozprzestrzenianie się konsumpcjonizmu

Cztery podstawowe zasady mcdonaldyzacji to:

• efektywność - optymalny sposób na wykonanie danego zadania

• kalkulatywność - wg Ritzera macdonaldyzacja kładzie akcent na rzeczy, które dają się obliczyć, policzyć, ująć ilościowo, np. ważniejsze od smaku samego jedzenia jest liczba sprzedanych hamburgerów

• przewidywalność - klient woli rzeczy znane od nieznanych, wybór znanych, standardowych produktów. Poczucie stabilności, spokoju, pewnosci

• kontrola - standaryzacja wszystkich możliwych czynników. Uniwersalność symbolu

Mcdonaldyzacja oddziałuje również na sposób, w jaki zdobywa się wykształcenie, jak się pracuje, podróżuje, spędza wolny czas, odżywia, uprawia politykę, traktuje rodzinę - na każdą dziedzinę życia społecznego.

• „globalna wioska”

• pojęcie wprowadzone w latach 60 przez Marshall'a McLuhan'a, (kanadyjskiego teoretyka komunikacji), ilustrujące „kurczenie się świata” w wyniku wprowadzania nowych technologii komunikacyjnych

„ elektroniczne media, zwłaszcza telewizja, tworzą globalną wioskę, w której "medium jest przekazem", tj. środki komunikacji mają większy wpływ na ludzi niż sama przekazywana wiadomość

• Korporacje transnarodowe - definicja OECD

• Pod terminem tym rozumie się zwykle przedsiębiorstwa, mające siedzibę w państwie macierzystym oraz posiadające filie na terytorium więcej niż jednego państwa.

Powiązania między nimi umożliwiają koordynowanie ich działań w różnoraki sposób

• różny jest stopień autonomii poszczególnych podmiotów w obrębie przedsiębiorstwa wielonarodowego (podobnie jak różnorodny bywa charakter własności takich podmiotów gospodarczych)

KTN - dysponują często wyższym budżetem niż budżety małych państw. W dużym stopniu pozostają poza kontrolą rządów krajowych.

• Idea przeciwna globalizmowi - antyglobalizm; alterglobalizm

• Ruch antyglobalistyczny - ruch społeczno-polityczny aktywny w większości państw świata, różnorodny ideowo i niejednolity organizacyjnie za cel stawia sobie radykalną zmianę obecnych stosunków ekonomicznych i społecznych.

• Różnice między antyglobalizmem a alterglobalizmem

- niezależne ruchy, które różni stosunek do procesu globalizacji

- Alterglobaliści nie krytykują samego procesu globalizacji, lecz tylko jej współczesny, wszechobecny charakter

- Antyglobaliści natomiast krytykują sam proces globalizacji i jako alternatywę proponują oparcie się na wspólnotach takich jak naród, rodzina, wspólnoty lokalne.

• Podstawowe warunki integracji:
  
  odpowiednia infrastruktura
  (techniczna, transportowa, telekomunikacyjna)
  
  polityka państwa
  - wyznaczniki polityki handlowej, zagranicznej, istnienie określonych struktur organizacyjnych oraz odpowiednich instytucji
  często - zmiany w zakresie suwerenności państwowej
  
  odpowiednie nastawienie władz danego regionu
  
  tworzenie sprzyjającego zmianom i rozwojowi środowiska
  
  istnienie przynajmniej częściowo -gospodarek wzajemnie komplementarnych w państwach wchodzących w proces integracji
  
  ogólny poziom rozwoju gospodarczego i przemysłowego krajów członkowskich danych ugrupowań integracyjnych

• Regionalizm

• Rozumiany jako forma współpracy państw w regionie, wzajemne oddziaływanie regionów

• Proces obejmujący wzrost nieformalnych powiązań i transakcji wynikający z działalności gospodarczej oraz powiązań społecznych i politycznych (Hurrell, za:E. Cziomer, L.W.Zyblikiewicz: „Zarys współczesnych stosunków międzynarodowych”, s. 307)

Wyznaczniki:

- geograficzna bliskość

- współzależność gospodarcza

- wspólna historia i jej doświadczenie

- wspólna tradycja, kultura

Integracja regionów, w sensie politycznym również autonomia regionów

• region

• To ograniczona liczba państw, połączonych geograficzną bliskością i pewnym stopniem wzajemnej współzależności (J.S.Nye, za: E. Cziomer, L.W.Zyblikiewicz: „zarys współczesnych stosunków międzynarodowych”, s. 305)

• PANEUROPA

• koncepcja Paneuropy Richarda Coudenhove - Kalergis, - „jednego politycznego i gospodarczego związku wszystkich demokratycznych państw kontynentalnej Europy (…)Pan-Europa: polityczne i gospodarcze złączenie się wszystkich państw, od Polski po Portugalię, w jeden związek państw”.

• Europa jako:

• związek obronny

• unia celna

• jeden z wielkich światowych bloków (pozostałe: Panameryka, ZSRR, Imperium Brytyjskie oraz Azja wschodnia - Chiny i Japonia)

• Etapy realizacji idei:

• propagowanie koncepcji w celu pozyskania zwolenników

• powstanie Unii Paneuropejskiej, łączącej organizacje paneuropejskie poszczególnych państw

• zwołanie konferencji paneuropejskiej

• powołanie grupy europejskiej w ramach Ligii Narodów

• stworzenie paneuropejskiej organizacji państw wraz z zawarciem odpowiednich paktów i umów m.in. o wzajemnej gwarancji granic i poddaniu wszelkich sporów rozpatrzeniu przez sąd rozjemczy

• zniesienie barier gospodarczych i wolny handel - paneuropejska unia celna

• paneuropejskie państwo związkowe z własną konstytucją i dwuizbowym parlamentem (Izba Narodów i Izba Państw), bez granic wewnętrznych

• Najważniejsze koncepcje zjednoczenia Europy:

Koncepcja federacyjna - zastąpienie narodowych struktur ponadnarodowymi organami federacyjnymi /USA/

Koncepcja konfederacyjna - budowa Europy Ojczyzn

Koncepcja unionistyczna - ograniczenie integracji do współdziałania między rządami suwerennych państw.

• W 1929 Aristide Briand, francuski premier, wygłosił mowę na forum Ligi Narodów, w której zaproponował ideę federacji narodów europejskich opartej na solidarności i współpracy politycznej i społecznej

• W 1931 r. francuski polityk Edouard Herriot opublikował książkę Stany Zjednoczone Europy.

• Wybuch II wojny światowej

• W 1940 r. sukcesy wojenne Niemiec i plany utworzenia Tysiącletniej Rzeszy zachęciły niemieckich ekonomistów do wysunięcia propozycji scentralizowanej unii europejskiej z jednolitym europejskim obszarem gospodarczym i ustalonymi wewnętrznymi kursami wymiany walut.

• W 1943 r. niemiecki minister spraw zagranicznych Joachim von Ribbentrop ostatecznie zaproponował utworzenie takiej instytucji z takimi instrumentami jak: wspólna waluta, bank centralny w Berlinie, zasada regionalizmu, wspólna polityka pracy i porozumienia gospodarcze. Proponowano włączyć do niej Niemcy, Włochy, Francję, Danię, Norwegię, Finlandię, Słowację, Węgry, Bułgarię, Rumunię, Chorwację, Serbię, Grecję i Hiszpanię.

• Minister bez teki rządu Rzeszy Arthur Seyss-Inquart powiedział: Nowa Europa solidarności i współpracy między wszystkimi jej obywatelami szybko doprowadzi do pomyślności, gdy zostaną usunięte narodowe granice ekonomiczne;

• francuski minister w rządzie Vichy Jacques Benoist Mechin uznaje, iż Francja musi porzucić nacjonalizm i uzyskać honorowe miejsce we Wspólnocie Europejskiej

• kierowana przez Niemcy Europa miałaby być przeciwwagą dla komunistycznego Związku Radzieckiego i brytyjskiej dominacji w handlu światowym.

• W 1943 r. Jean Monnet, członek francuskiego Narodowego Komitetu Wyzwolenia rządu Wolnych Francuzów na uchodźstwie w Algierze, uważany przez wielu za architekta europejskiej jedności, oświadczył: ...Pokój w Europie nie zostanie osiągnięty, jeżeli państwa odbuduje się na bazie suwerenności narodowej. Kraje Europy są zbyt małe, aby mogły gwarantować swoim obywatelom dobrobyt i rozwój społeczny. Państwa europejskie muszą stworzyć miedzy sobą federację....

• Raport Spaaka

• W 1955 roku w czasie konferencji przywódców europejskich w Mesynie, P.H. Spaak został mianowany przewodniczącym roboczej komisji, mającej opracować raport dotyczący stworzenia podstaw wspólnego rynku europejskiego. Raport komisji, nazwany od jego nazwiska "Raportem Spaaka", został podpisany 25 marca 1957 jako Traktaty Rzymskie Wspólnoty Europejskiej.

• Europejska Wspólnota Energii Atomowej (EWEA, także Euratom)

• jedna z trzech Wspólnot Europejskich, powstała na mocy traktatów rzymskich 25 marca 1957 r. Decyzja o powstaniu Euratomu zapadła podczas obrad konferencji mesyńskiej w 1955 roku.

• Jej instytucje pierwotnie, takie jak Rada Ministrów Euratomu, Zgromadzenie Parlamentarne Euratomu czy też Komisja, zostały po powstaniu EWG na mocy tzw. traktatu fuzyjnego od 1967 r. połączone z odpowiednimi organami pozostałych dwóch Wspólnot i są obecnie wspólnymi instytucjami Unii Europejskiej.

Członkowie RWPG:

• Założyciele:

Bułgarska Republika Ludowa

Czechosłowacka Republika Socjalistyczna

Polska Rzeczpospolita Ludowa

Socjalistyczna Republika Rumunii

Węgierska Republika Ludowa

Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich

Albańska Republika Ludowa (od 1962 przestała brać udział w pracach)

• Pozostali:

Niemiecka Republika Demokratyczna od 1950

Mongolia od 1962

Kuba od 1972

Wietnam od 1978

• Status obserwatora:

Chiny

KRL-D

• Członkowie stowarzyszeni:

Socjalistyczna Federalna Republika Jugosławii od 1964

Finlandia od 1973

Meksyk od 1975

Irak od 1975

• Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG)
  - stworzona z inicjatywy Stalina podczas konferencji moskiewskiej w styczniu 1949 r.

Cel - współpraca, mająca na celu szybki rozwój gospodarczy, industrializacja, wzajemna wymiana handlowa i technologiczna

Językiem urzędowym ugrupowania był rosyjski

Siedzibą organizacji - Moskwa

Najwyższy organ stanowiący - Sesja RWPG z udziałem rządowych delegacji państw zrzeszonych

organ wykonawczy - Komitet Wykonawczy RWPG w Moskwie, którym kierował przedstawiciel ZSRR

KOMITETOWI podlegały pozostałe struktury (komitety, sekretariat z komisjami i stałymi naradami branżowymi, instytuty naukowe)

KAŻDE z państw zrzeszonych w Radzie posiadało własne Stałe Przedstawicielstwo przy RWPG, na czele którego stał członek rządu w randze wicepremiera

• ROZWÓJ ORGANIZACJI

• 1963 powstał Międzynarodowy Bank Współpracy Gosp. i do systemu wzajemnych rozliczeń wprowadzono rubla transferowego

• w latach 70. współpraca integracyjna w ramach RWPG rozwijała się przede wszystkim w dziedzinie paliwowo-energetycznej, surowcowej, budowy maszyn, produkcji podstawowych towarów konsumpcyjnych, systemu transportu i komunikacji

• Rozwiązana: 28 VI 1991

• EFTA
  Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu
  
  powstała na mocy Konwencji Sztokholmskiej (podpisanej w Sztokholmie
  6 stycznia 1960 r) przez: Austrię, Danię, Norwegię, Portugalię, Szwajcarię, Szwecję
  i Wielką Brytanię.
  Po wstąpieniu do Wspólnot Europejskich większość państw opuściła struktury EFTA. Obecnie członkami tego ugrupowania są Islandia, Liechtenstein, Szwajcaria i Norwegia

• 
  
  
  EFTA- etapy tworzenia:

• 1960 - styczeń - podpisanie Konwencji, maj - wejście w życie

• 1961 r. - przyłączenie Finlandii

• 1966 r. - wolny handel artykułami przemysłowymi

• 1970 - przyłączenie Islandii

• 1972 - Dania i Wielka Brytania opuszczają struktury ugrupowania z uwagi na członkostwo w EWG. Pozostałe państwa podpisują dwustronne Porozumienia o Wolnym Handlu z EWG

• 1977 - zniesienie barier w swobodnym przepływie towarów przemysłowych pomiędzy EFTA i EWG

• 1979 - podpisanie porozumienia o wolnym handlu z Hiszpanią

• 1985 - Portugalia opuszcza struktury ugrupowania z uwagi na członkostwo w EWG

• 1986 - Finlandia uzyskuje pełne członkostwo w EFTA

• 1989 - rozpoczęcie rozmów o utworzeniu Europejskiej Przestrzeni Gospodarczej (późniejszym Europejskim Obszarze Gospodarczym)

• 1991 - wstąpienie do EFTA Liechtensteinu. Podpisanie porozumienia o wolnym handlu z Turcją

• 1992 - podpisanie w Oporto, w Portugalii porozumienia o utworzeniu Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Porozumienia o wolnym handlu z byłą Czechosłowacją (Czechami i Słowacją - dodatkowy Protokół w 1993 r. po rozpadzie na dwa państwa), Polską, Rumunią i Izraelem

• 1994 - porozumienie o EOG wchodzi w życie. Nie obowiązuje Szwajcarii, która w referendum z 1992 r. odrzuciła uczestnictwo w Obszarze

• 1995 - Austria, Finlandia i Szwecja opuszczają organizację z uwagi na członkostwo w UE. Porozumienia o wolnym handlu z Litwą, Łotwą, Estonią i Słowenią

• 2001 - reforma konwencji sztokholmskiej na spotkaniu ministerialnym EFTA, podpisana w Vaduz (Liechtenstein). Wejście w życie z dniem 1 czerwca 2002 r.

• EFTA podpisała szereg porozumień o wolnym handlu, m.in. z: Palestyną, Singapurem, Chorwacją, Jordanią, Libanem, Tunezją, Chile oraz Deklaracje o Współpracy m.in. z Mercosur-em

• EFTA ściśle współpracuje z UE. Trzy kraje Stowarzyszenia (Islandia, Liechtenstein i Norwegia) wspólnie z 27 krajami UE tworzą Europejski Obszar Gospodarczy (ang. EEA, European Economic Area), który został powołany do życia w 1994 roku. Na terenie całego EOG obowiązują cztery wolności przepływu kapitału, dóbr, usług i osób. Szwajcaria postanowiła podpisać bilateralne umowy o współpracy z UE.
  Poza współpracą z UE, EFTA zawarła porozumienia o wolnym handlu oraz współpracy z 20 państwami i obszarami terytorialnymi.

Liczba członków Wspólnot :

• zwiększyła się w 1973 roku, gdy przyłączyły się Wielka Brytania, Dania i Irlandia. Kandydująca wówczas Norwegia nie przyłączyła się z powodu sprzeciwu swoich obywateli

• Druga fala nastąpiła w latach 80. kiedy to do EWG przystąpiła Grecja (w 1981 r.), Hiszpania i Portugalia (w 1986 r.).

• W 1985 r. miał miejsce jedyny przypadek opuszczenia Wspólnot: wystąpiła z nich autonomiczna część Danii - Grenlandia.

• NRD stała się częścią Unii w momencie przywrócenia jedności z RFN w 1990 roku. - tzw. ciche rozszerzenie

• Unia Europejska: wstąpienie Austrii, Szwecji i Finlandii. Norwegia ponownie odrzuca wniosek

• 1 maja 2004 roku nastąpiła czwarta fala, największe w historii rozszerzenie UE, wstąpiło do wspólnoty 10 krajów, czyli Estonia, Łotwa, Litwa, Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Słowenia, Malta oraz Cypr.

• 25 kwietnia 2005 roku Bułgaria i Rumunia podpisały traktat akcesyjny w Luksemburgu otwierający tym krajom drogę do wejścia do Unii Europejskiej 1 stycznia 2007 roku

• Państwami oficjalnie kandydującymi są Chorwacja, Turcja i Macedonia. http://pl.wikipedia.org/wiki/Unia_Europejska

• Powstanie

Grupa początkowo nazywana była Trójkątem Wyszehradzkim rozpoczęła swa działalność w 1991 roku

W skład Trójkąta wchodziły:

Czechosłowacja, Polska i Węgry

• Powstanie Grupy

Po rozpadzie Czechosłowacji 1993 r., „Trójkąt" przekształcił się w "grupę" , Czwórką Wyszehradzką - bowiem tworzą ją cztery państwa: Polska, Węgry, Republika Czeska i Słowacja.

• Instytucje V4

• Współpraca Wyszehradzka opiera się wyłącznie na konsultacjach; na które składają się regularne spotkania na różnych poziomach (prezydentów, premierów, ministrów spraw zagranicznych itp.). Jedyną stałą instytucją Grupy jest założony przez rządy czterech państw w 1999 roku Międzynarodowy Fundusz Wyszehradzki z siedzibą w Bratysławie. Fundusz wspiera społeczeństwa krajów Czworokąta Wyszehradzkiego.

• Początki CEFTA

• 15 lutego 1992 r. prezydenci trzech państw podpisali w Wyszehradzie, symbolicznym mieście zjazdów królów polskich, czeskich i węgierskich, deklarację o współpracy.

• Za najważniejsze osiągnięcia spotkania należy uznać:

1) porozumienie w sprawie wspólnych celów, którymi są uzyskanie pełnej niezależności, rozwój demokracji i gospodarki rynkowej, prowadzące do ogólnoeuropejskiej integracji,

2) deklarację w sprawie współpracy gospodarczej, kulturalnej, informacyjnej oraz w dziedzinie ochrony praw mniejszości narodowych;

3) zharmonizowanie działań z instytucjami europejskimi, prowadzenie konsultacji w sprawach bezpieczeństwa oraz rozwój telekomunikacji z Europą Zachodnią.

• Trudności, jakie powstały na drodze do urzeczywistnienia tej inicjatywy, pokonano na spotkaniu krakowskim, które odbyło się 6 października 1991 r. Uzgodniono na nim przede wszystkim pierwszoplanowy cel wszystkich trzech krajów, tj. stowarzyszenie ze Wspólnotami Europejskimi. Równocześnie po raz pierwszy zadeklarowano przyspieszenie prac nad zniesieniem barier we wzajemnych obrotach handlowych.

• Następstwem deklaracji krakowskiej było spotkanie ministrów odpowiedzialnych za zagraniczną współpracę gospodarczą, które odbyło się w Warszawie 31 listopada 1991 r. Zadecydowali oni o rozpoczęciu negocjacji w sprawie liberalizacji handlu towarami przemysłowymi między trzema zainteresowanymi krajami.
  21 grudnia 1992 r. podpisano w Krakowie Środkowoeuropejskie Porozumienie o Wolnym Handlu (CEFTA). 1 marca 1993 r. weszło ono w życie po procedurze ratyfikacyjnej przeprowadzonej w uczestniczących w nim krajach

• Głównym celem Środkowoeuropejskiej Umowy o Wolnym Handlu jest ustanowienie najpóźniej do 1 stycznia 2001 r. strefy wolnego handlu między Czechami, Polską, Słowacją, Węgrami, Słowenią i Rumunią, zgodnie z art. XXIV GATT. Realizacji tego celu służą postanowienia dotyczące likwidacji barier taryfowych
  i pozataryfowych dla handlu oraz uzgodnienia związane ze swobodnym przepływem towarów: zamówienia publiczne, pomoc państwa, ochrona własności intelektualnej, zasady konkurencji monopole państwowe itp. Umowa CEFTA nie przewiduje całkowitej likwidacji barier w handlu artykułami rolnymi

• Po przystąpieniu większości państw Cefty do Unii Europejskiej w 2004 i 2007 r., umowa ta straciła na znaczeniu. Obecnie członkami Cefty są Albania, Bośnia i Hercegowina, Chorwacja, Czarnogóra, Macedonia, Mołdawia, Kosowo (Tymczasowa Misja ONZ w Kosowie — UNMIK), Serbia.

• Do CEFTA może przystąpić kraj, który:
  1) jest członkiem GATT/WTO;
  2) podpisał z UE umowę stowarzyszeniowa lub o tworzeniu strefy wolnego handlu dla dóbr przemysłowych;
  3) został zaakceptowany przez pozostałych członków CEFTA

• Polska w CEFTA

Środkowoeuropejskie Porozumienie o Wolnym Handlu (CEFTA) zostało zawarte 21 grudnia 1992 r. między Czechosłowacją (od 1993 r. Czechami i Słowacją), Polską oraz Węgrami. Jego celem było utworzenie strefy wolnego handlu artykułami przemysłowymi i ochrona własnego rolnictwa państw członkowskich.

W momencie wstąpienia do Unii Europejskiej część państw wystąpi z CEFTA, a prowadzenie polityki handlowej przejmie na siebie Komisja Europejska.

• Korzyści z umowy CEFTA

• znaczny wzrost wymiany handlowej:

w 1993 roku, kiedy porozumienie zaczęło obowiązywać, obroty handlowe Polski z krajami CEFTA wyniosły około 1,3 mld USD. W 1997 roku wzrosły do 4,4 mld USD, co - nawet uwzględniając stopniowe rozszerzanie się CEFTA (najpierw o Słowenię, następnie o Rumunię) - oznacza przeszło 3-krotne zwiększenie obrotów

• Korzyści z umowy CEFTA (2)

• zmianie uległa również struktura polskiego eksportu do krajów CEFTA

Początkowo były to przeważnie surowce i półprodukty, obecnie dominują towary wysoce przetworzone, takie jak kosmetyki, wyroby przemysłu samochodowego czy żywność

• W latach 1997-1999 zdecydowanie dominująca część obrotów towarowych Polski (93 - 97% eksportu i ponad 90% importu) przypadała na cztery główne ugrupowania rynków, a mianowicie: Unię Europejską (eksport 64,2 - 68,3%; import 63,9 - 65,6%); kraje b. ZSRR (eksport 13,7 - 17,3%; import 7,0 - 9,5%), kraje rozwijające się (eksport 5,3 - 7,7%; import 10,9 - 11,9%) i CEFTA (eksport 6,1 - 7,2%; import 5,8 - 6,4%).

• Ugrupowania integracyjne w Europie

• Historia MERCOSUR

• 7 marca 1990 r.w Buenos Aires prezydenci Argentyny Carlos Saula de Menema i Brazylii Fernando Collor de Mello podpisali porozumienie, w którym oba państwa przyjęły zobowiązanie utworzenia do 31 grudnia 1994 r. wspólnego rynku.

• Do powstającego ugrupowania postanowiono zaprosić także sąsiadujące kraje Urugwaj i Paragwaj.

• 26 marca 1991 r. Argentyna, Brazylia, Paragwaj i Urugwaj podpisały w Asunción, stolicy Paragwaju, układ przewidujący powstanie subregionalnego ugrupowania o nazwie MERCOSUR - Wspólny Rynek Ameryki Południowej (Traktat z Asuncion/Tratado de Asunción)

• Traktat dotyczy:

• liberalizacji handlu

• generalnych zasad pochodzenia produktów

• rozwiązywania sporów

Przewiduje

• wolny przepływ dóbr, usług i środków produkcji na obszarze czterech państw sygnatariuszy

• zniesienie ceł i wszelkich ograniczeń pozataryfowych

• wprowadzenie wspólnej polityki celnej (m.in. ustanowienie Wspólnej Taryfy Zewnętrznej) i handlowej

• skoordynowanie polityki makroekonomicznej i legislacyjnej w zakresie objętym traktatem

• Mercosur - struktura:

• Rada Wspólnego Rynku - najwyższy organ, w skład którego wchodzą ministrowie spraw zagranicznych oraz ministrowie gospodarki, spotykający się przynajmniej raz do roku. W spotkaniach biorą także udział prezydenci tych państw. Radzie Wspólnego Rynku przewodniczą przemiennie państwa według kolejności alfabetycznej przez okres sześciu miesięcy.

• Grupa Wspólnego Rynku - przedstawiciele ministerstw zagranicznych, gospodarki, wybranych sektorów gospodarczych oraz banków centralnych. Grupa czuwa nad przestrzeganiem Traktatu, nadzoruje przestrzeganie decyzji przyjętych przez Radę, proponuje konkretne środki dla realizowania celów oraz umów z krajami trzecimi.

• Sekretariat Administracyjny (Montevideo, Urugwaj)

• Wspólna Komisja Parlamentarna - składa się z parlamentarzystów poszczególnych krajów. Jej głównym zadaniem jest przyspieszanie harmonizacji prawa w obszarach objętych Traktatem.

• (2) Mercosur - struktura - organy dodatkowe:

• Forum ds. Konsultacji ekonomiczno-społecznych

• Trybunały - stałych przedstawicieli oraz ds. administracyjnych i pracy

• Komisje, których prace dotyczą wybranych obszarów (np. Komisja ds. Handlu, której zadaniem jest monitorowanie prac nad rozwojem ugrupowania)

• Trybunał Rozjemczy (zajmujący się także kwestiami rozwoju demokracji)

• MERCOSUR

• Rozwój ugrupowania

• poprawki do Traktatu zostały wprowadzone na konferencji w Ouro Preto (Brazylia) w grudniu 1994 r. Zostały one zapisane w tzw. Protokole Dodatkowym do Traktatu z Asunción (Protocolo Adicional al Tratado de Asunción).

• MERCOSUR przyznano osobowość prawną i określono jako wspólny rynek międzynarodowy, funkcjonujący w oparciu o reguły międzynarodowego prawa publicznego i cywilnego.

• Stwierdzono, że MERCOSUR jako ugrupowanie może zawierać porozumienia i traktaty z innymi organizacjami lub państwami.

• PROCES DEKOLONIZACJI

• SOJUSZE WOJSKOWE

• CACM

• Wspólnota Andyjska

• OAS

• LAIA

• FTAA

• NAFTA

• NAFTA - historia

• 2 stycznia 1988 - amerykańsko-kanadyjska umowa o wolnym handlu (Kanada - US Free Trade Agreement).

• W ciągu 10 lat miało nastąpić zniesienie ceł i ograniczeń, co w praktyce prowadziło do powstania całkowicie wolnego handlu.

• Umowa weszła w życie 1 stycznia 1989 roku.

• W kolejnych latach do umowy przystąpił Meksyk.

• Północnoamerykańska Strefa Wolnego Handlu pomiędzy trzema krajami została podpisana 7 października 1992 roku, w życie weszła blisko dwa lata później (po ratyfikacji przez parlamenty Kanady, Meksyku i Stanów Zjednoczonych) 1 stycznia 1994 roku.

• CELE

• osiągnięcie dobrobytu i rozwój krajów członkowskich

• dogodny klimat do inwestycji prywatnych

• stworzenie warunków politycznych służących rozwojowi wzrostu gospodarczego

• Kraje należące do NAFTA zniosły stawki celne w handlu wzajemnym, zachowując jednak autonomiczne stawki celne w handlu z krajami trzecimi.

• Cele powołania NAFTA

cele ekonomiczne:

• zachowanie dotychczasowej dominacji gospod USA

• zapewnienie efektywnej protekcji rynku

• Stabilizacja rynku

• ograniczenie nielegalnej migracji Meksykanów

• wzmocnienie rozwoju płd. Stanów USA Teksasu, Nowego Meksyku, Arizony, Kalifornii

• zniesienie ceł na towary przemysłowe

• dla Meksyku liberalizacja handlu była logiczną kontynuacją reform gospodarczych

• Cele c.d.

• cele polityczne

• zachowanie pozycji mocarstwowej USA wobec wzmacniającego się rynku europejskiego

• dla Kanady zrównoważenie kierunków współpracy mającymi uchronić przed dominacją USA

• scementowanie zmian zachodzących w Meksyku, stabilizacja sytuacji

• pozostałe cele

• wzmocnienie standardów zdrowotnych, bezpieczeństwa i ochrony środowiska

• standaryzacja narodowych przepisów i uregulowań

• równe traktowanie inwestorów krajowych i zagr.

• ochrona praw własności intelektualnej

• Rozwój i efekty działania NAFTA

• wzrost handlu wzajemnego, szczególnie po stronie eksportu szybszy niż obroty całkowite NAFTA, co świadczy o tym, że integracja spowodował raczej efekt kreacji niż przesunięcia handlu

• stymulacja wzrostu gospodarczego

• redukcja ryzyka inwestycyjnego w Meksyku

• nowe miejsca pracy w wyniku inwestycji

• skutki pozaekonomiczne: zapobieganie niszczeniu środowiska i dalszej koncentracji przemysłu przy granicy amerykansko-meksykańskiej.

• rozwój technologiczny Meksyku

• wpływ na rozwój pluralizmu politycznego i demokracji w Meksyku

• SPARTECA
  ( South Pacific Regional Trade and Economic Cooperation Agreement)

• zawarte w lipcu 1980 roku w Tarawie, stolicy Kiribati( weszło w życie w 1981 r., w Australii w 1982 r.)

• porozumienie to jest przykładem integracji między krajami rozwiniętymi a rozwijającymi

• do krajów wysoko rozwiniętych w tym regionie należy Australia i Nowa Zelandia

• do drugiej grupy należy dziesięć słabo rozwiniętych mikropaństw: Fidżi, Kiribati, Nauru, Niue, Samoa Zachodnie, Tonga, Tuvalu, Vanuatu, Cooka, Wyspy Salomona.

• 
  Główne cele SPARTECA:

• osiąganie stopniowo bezcłowego i nie ograniczonego innymi barierami handlowymi dostępu do Australii i Nowej Zelandii dla jak najszybszego zakresu produktów eksportowych przez mikropaństwa,

• przyspieszenie rozwoju mikropaństw, głównie przez ekspansję i dywersyfikację ich eksportu do Australii i Nowej Zelandii,

• promocje inwestycji na terytorium małych państw

• rozszerzenie współpracy gospodarczej, przemysłowej i w dziedzinie rolnictwa

(zarówno w relacji Australia i Nowa Zelandia - mikropaństwa, jak i wzajemnej małych państw, dzięki pomocy ze strony Australii i Nowej Zelandii)

• Założenia Sparteca:

• Nowa Zelandia : bezcłowy i swobodny dostęp dla wszystkich produktów wytworzonych na terenie Krajów Wyspowych

• Australia : bezcłowy i swobodny dostęp dla wszystkich produktów wytworzonych na terenie Krajów Wyspowych (wyj.cukier)

• Eliminacja barier celnych

• lista negatywna - stworzona przez Australię i Nową Zelandię lista towarów, które nie podlegają preferencjom w handlu, np. limonki, krem kokosowy, odzież
  lista pozytywna - towary, które podlegają preferencjom

• Rys historyczny asean

• Do 1983 w działalności ASEAN wyróżnia się 3 okresy:

• 1967-74 dominacja problematyki politycznej (m.in. w 1971 Deklaracja ZOPFAN - strefa pokoju, wolności i neutralności)

• 1974-79 dominacja problematyki ekonomicznej (szybki rozwój form integracyjnych, współpraca gospodarcza z rozwiniętymi krajami Pacyfiku - Japonią, Australią i Nową Zelandią)

• od 1979 ponownie dominacja problematyki politycznej związanej z ekspansją komunizmu na Półwyspie Indochińskim.

• Dokumenty ASEAN:

• Deklarację o jedności ASEAN (Declaration of ASEAN Concord)

• Układ o przyjaźni i współpracy (The Treaty of Amity and Cooperation)

- oba powyższe dokumenty uchwalono na wyspie Bali, w 1976 r.

• W 2003 roku przyjęto Deklarację ws. Jedności ASEAN II (Bali Concord II), w której liderzy zobowiązali się do utworzenia do 2020 roku Wspólnoty ASEAN (ASEAN Community)

• ASEAN+3 - rozpoczęła się w grudniu 1997 r. nieformalnym spotkaniem przywódców państw ASEAN

i Chińskiej Republiki Ludowej, Republiki Korei i Japonii w czasie drugiego, nieformalnego Szczytu ASEAN w Malezji. Sformalizowane - w 1999 r. poprzez wydanie Wspólnego Oświadczenia ws. Współpracy w Azji Wschodniej.

Państwa ASEAN+3 regularnie odbywają spotkania i konsultacje w formie szczytów, spotkań ministerialnych, wyższych urzędników i spotkań eksperckich. Ważnym obszarem współpracy ASEAN+3 jest ekonomia.

Podpisane zostały dwustronne porozumienia handlowe między ASEAN i Chinami i Japonią. W trakcie są rozmowy dot. podobnego porozumienia z Republiką Korei.

• ASEM - ( Asia-Europe Meeting) - główne forum ASEAN i UE, istnieje od 1996 r.

UE współpracuje z ASEAN także w czasie spotkań ministerialnych

• ASEAN+3 - rozpoczęła się w grudniu 1997 r. nieformalnym spotkaniem przywódców państw ASEAN

i Chińskiej Republiki Ludowej, Republiki Korei i Japonii w czasie drugiego, nieformalnego Szczytu ASEAN w Malezji. Sformalizowane - w 1999 r. poprzez wydanie Wspólnego Oświadczenia ws. Współpracy w Azji Wschodniej.

Państwa ASEAN+3 regularnie odbywają spotkania i konsultacje w formie szczytów, spotkań ministerialnych, wyższych urzędników i spotkań eksperckich. Ważnym obszarem współpracy ASEAN+3 jest ekonomia.

Podpisane zostały dwustronne porozumienia handlowe między ASEAN i Chinami i Japonią. W trakcie są rozmowy dot. podobnego porozumienia z Republiką Korei.

• ASEM - ( Asia-Europe Meeting) - główne forum ASEAN i UE, istnieje od 1996 r.

UE współpracuje z ASEAN także w czasie spotkań ministerialnych

• trzy filary Wspólnoty ASEAN:

• 1) Wspólnota Bezpieczeństwa ASEAN (ASEAN Security Community);

• 2) Wspólnota Gospodarcza ASEAN (ASEAN Economic Community);

• 3) Wspólnota Społeczno-Kulturalna ASEAN (ASEAN Socio-cultural Community).

• AFTA- Azjatycki obszar wolnego handlu

• Zainicjowany przez państwa ASEAN w 1992 r.

• Specjalny program redukcji taryf (do 2008r.) - Common Effective Preferential Tariff (CEPT)

• CEPT to mechanizm redukcji taryf celnych w regionie ASEAN

Redukcja towarów: (spełniających wymóg 40% wytworzenia w ASEAN )

Do 0-5% w latach 2002/2003

(2006 -Vietnam, 2008 - Laos and Myanmar, 2010 - Kambodża)

Szybka i normalna ścieżka redukcji towarów:

Szybka: 0-5% do 2000

Normalna: do tego samego poziomu do 2003 r. Obecnie 81% barier celnych jest usuniętych w ramach obu ścieżek

Wrażliwe towary zostały objęte redukcją do 2010r.

• Celem APEC jest:

• znoszenie barier celnych

• współpraca technologiczna

• dążenie do ściślejszej integracji gospodarczej

• popieranie wzrostu gospodarczego i sprawiedliwego rozwoju

• Obecni pełni członkowie caricom

• Antigua i Barbuda

• Bahama

• Barbados

• Belize

• Dominika

• Grenada

• Gujana

• Haiti

• Saint Lucia

• St. Kitts i Nevis

• St. Vincent i Grenadyny

• Surinam

• Trinidad iTobago

• Jamajca

• Montserrat

• Historia

• CARICOM zastępuje CARIFTA w 1972 przy rewizji Traktatu w Chaguaramas

• CARIFTA powstała w 1956 r. jako porozumienie pomiędzy anglojęzycznymi krajami Karaibów (państwami będącymi wcześniej częścią Imperium Brytyjskiego - wyj. Surinam i Haiti)

• Członkami-założycielami CARIFTA były Trynidad i Tobago, Antigua i Barbuda, Barbados oraz Gujana

• Cele CARIFTA

• ułatwienie wymiany handlowej

• zwiększenie jej skali

• racjonalizacja produkcji rolnej

• zmniejszanie nierówności rozwojowych między członkami organizacji

• Karaibska Wspólnota i Wspólny Rynek

• organizacja powstała podczas siódmej sesji Konferencji Szefów Rządów CARIFTA w październiku 1972.

• Przywódcy podjęli decyzję o pogłębieniu integracji i przejściu od strefy wolnego handlu do wspólnego rynku . Wstępne porozumienie o powstaniu CARICOM podpisano podczas ósmego szczytu CARIFTA w Georgetown w kwietniu 1973. Stolica Gujany została jednocześnie wybrana na siedzibę sekretariatu CARICOM.

• W 1983 Bahamy przystąpiły do wąsko rozumianego CARICOM, nie biorąc jednak udziału we Wspólnym Rynku. W 1991 stworzono instytucję członkostwa stowarzyszonego, z której skorzystały początkowo Brytyjskie Wyspy Dziewicze oraz Turks i Caicos, a następnie także Anguilla (1999), Kajmany i Bermudy (2003)

• Wspólny Rynek i dalsze etapy integracji:

• Decyzja o budowie jednolitego rynku - projekty zmian w 2001 zostały włączone do tekstu pierwotnego traktatu i łącznie podpisane przez członków Wspólnoty jako tzw. zmodyfikowany traktat (revised treaty) z Chaguaramas . 

• Najważniejsze - utworzenie Jednolitego Rynku i Gospodarki CARICOM (The CARICOM Single Market and Economy - CSME)

• Podobnie jak w przypadku UE, najważniejsze zasady jednolitego rynku to:
  - cztery swobody

(przepływu dóbr, usług, kapitału i siły roboczej)
- harmonizacja zewnętrznych stawek celnych
- swoboda prowadzenia działalności gospodarczej we wszystkich państwach członkowskich
- wspólna zagraniczna polityka handlowa

• Struktura formalna - główne organy

• Konferencja Szefów Rządów , w której zasiadający przywódcy tworzą regionalny quasi-rząd

• Każdy z nich zajmuje się określoną dziedziną i w jej ramach kieruje pracami Wspólnoty, 

np. Barbados odpowiada za sprawy jednolitego rynku, Jamajka za stosunki zewnętrzne, a Gujana za rolnictwo. 

• Rada Ministrów ds. Wspólnoty, zwana potocznie Radą Wspólnoty , tworzą  ją ministrowie odpowiedzialni w rządach państw członkowskich za kwestie integracji karaibskiej. Kompetencje Rady obejmują praktycznie całość funkcjonowania CARICOM (uchwalanie jej budżetu, nadzór nad funkcjonowaniem rynku, przygotowywanie posiedzeń Konferencji Szefów Rządów.

• Organy pomocnicze, komitety, sekretariat

• organy pomocnicze złożone są z ministrów odpowiedzialnych w rządach narodowych za sprawy będące przedmiotem ich zainteresowania, np. Rada ds. Finansów i Planowania (COFAP), Rada ds. Handlu i Rozwoju Ekonomicznego (COTED), Rada ds. Zagranicznych i Wspólnotowych (COFCOR) oraz Rada ds. Rozwoju Ludzkiego i Humanitarnego (COHSOD)

• komitety złożone z wysokich urzędników administracji rządowej, ale już nie członków rządów. Są to Komitet ds. Prawnych, Komitet Budżetowy oraz zalążek przyszłego wspólnego banku centralnego, Komitet Gubernatorów Banku Centralnego

• Sekretariat CARICOM - przygotowuje projekty rozwiązań, zbiera i przetwarza dane, na życzenie państw członkowskich udziela im różnego rodzaju pomocy, przede wszystkim technicznej i analitycznej. Nie posiada jednak żadnych samodzielnych prerogatyw decyzyjnych - może jedynie sugerować decyzje organom międzyrządowym.

• perspektywy CARICOM

• m.in. :

• Utworzenie i podpisanie Karty Społecznej

• Połączenie przedsiębiorstw lotniczych

• Unia walutowa

• Unia polityczna

• porozumienia handlowe zawierane lub negocjowane przez CARICOM z innymi blokami i państwami:

• W połowie lat 90. zawarto umowy o preferencjach celnych z Wenezuelą i Kolumbią

• porozumienia o wolnym handlu z Kubą (2000), Dominikaną (2001) i Kostaryką (2004)

• 2005 - porozumienie Petrosur, umożliwiające zakup wenezuelskiej ropy naftowej na preferencyjnych warunkach

• Współpraca Z UE i Mercosur

---