Prof. zw. dr hab. Eugeniusz Michalski

Zakład Zarządzania

Wskazówki do pisania pracy dyplomowej

Uwagi ogólne

Praca jest pisana pod kierunkiem promotora a wskazówki mają charakter pomocniczy. Wskazówki zawierają pewien schemat postępowania a nie szczegółowe regulacje. Dopuszczalne są odchylenia wynikające z wiedzy, umiejętności i doświadczenia promotora. Promotor jest najważniejszy i jego polecenia są ponad niniejszymi wskazówkami.
W przypadku braku doświadczenia naukowo-dydaktycznego promotora rolę taką spełnia nadzór profesorski.

W czytelni książek znaleźć można kilkanaście poradników jak pisać pracę magisterską. Mają one również charakter pomocniczy w stosunku do zaleceń promotora.

W pracy dyplomowej wyróżnić możemy:

• treść (przedmiot, materia, to co jest zawarte w pracy),

• strukturę, wzajemne logiczne powiązanie elementów (streszczenia w języku polskim
  i w języku angielskim, spis treści, wstęp, rozdziały, zakończenie, spis tabel
  i rysunków, bibliografia),

Wspólne cechy i różnice pomiędzy pracą licencjacką i magisterską

Jaki jest stosunek pracy licencjackiej do pracy magisterskiej? Jakie mają cechy wspólne
a czym się różnią? Ważne jest rozgraniczenie minimalnych wymogów merytorycznych dla pracy licencjackiej i magisterskiej.

Cechy wspólne

• licencjat (I stopień) i magisterium (II stopień) są tytułami zawodowymi otrzymywanymi po ukończeniu studiów wyższych,

• praca licencjacka i praca magisterska przygotowuje do rozwiązania złożonego zagadnienia przeznaczonego do zastosowania w przyszłej pracy zawodowej.

• student zdobywa tytuł zawodowy inżyniera, licencjata lub magistra.

• praca magisterska nie jest stopniem naukowym.

Różnice

Licencjat, według definicji, jest to typ studiów (I stopnia, licencjacki) krótszy niż studia magisterskie, a także tytuł zawodowy niższy niż magisterski.

Proponuje się aby praca licencjacka obejmowała zagadnienie w miarę wąskie:

• pod względem podmiotowym (np. mikro i małe przedsiębiorstwo),

• i/lub przedmiotowym (np. wycinek, aspekt działalności przedsiębiorstwa),

• i/lub czasowym (np. na podstawie sprawozdania z roku ubiegłego, założeń roku bieżącego i analizy SWOT zaplanować poziom i strukturę zjawiska (np. sprzedaży, produkcji, szkolenia) w następnym roku.

Może to łączyć się przykładowo z opracowaniem planu biznesowego, kampanii promocyjnej, wprowadzenia na rynek nowego produktu, usprawnienia systemu informacyjnego, wdrażania systemu poprawy jakości produktu, wstępnego sondażu satysfakcji nabywców lub sondażu opinii pracowników.

Magisterium jest to tytuł zawodowy magistra otrzymywany po ukończeniu studiów wyższych II stopnia (magisterskie).

Praca magisterska powinna obejmować szersze zagadnienie:

• pod względem podmiotowym (np. średnie, większe przedsiębiorstwo),

• i/lub przedmiotowym (np. organizowanie działalności operacyjnej, założenia i analiza planu rzeczowo-finansowy, tendencje rozwoju (produkcji, sprzedaży), program wdrażania kompleksowego zarządzania jakością, program usprawnienia (gospodarki magazynowej, zaopatrzenia, zbytu, działalności operacyjnej, systemu informatycznego) lub planu biznesowego),

• i/lub czasowym (prognoza na podstawie kilkuletniego szeregu czasowego).

Ponadto powinna uwzględniać w większym zakresie wpływ środowiska (np. regulacji prawnych, konkurentów krajowych i zagranicznych) na działalność gospodarczą. Można również pokusić się o próbny sondaż opinii pracowników, dostawców lub nabywców.

Temat pracy. Tematem pracy dyplomowej jest konkretne zadanie do wykonania. Temat pracy powinien być powiązany ze specyfiką kierunku kształcenia, specjalności i obszarów działalności Zakładu Zarządzania. Promotor może podjąć próbę ujednolicenia zestawu tematów w ramach seminarium.

Metodologia

• Zalecać można wykorzystanie przez studentów przede wszystkim metod i umiejętności analitycznych nabytych podczas studiowania statystyki i ekonometrii (np. operowanie liczbami względnymi, obliczenie wskaźników struktury i dynamiki, wykreślenie tendencji rozwojowej, prezentacja struktury i dynamiki zjawiska w tabeli lub na rysunku) oraz przedmiotów podstawowych, kursowych i specjalistycznych (krytyka źródeł literatury, studia przypadków, penetracja materiałów źródłowych, zasoby internetowe, pilotażowe sondaże opinii).

• W niektórych przypadkach decydującą role odgrywają metody wskazane przez promotora - właściwe dla rozwiązania danego problemu (np. wprowadzenie nowego systemu sterowania jakością, zaprojektowanie systemu informatycznego przedsiębiorstwa).

• Umiejętności nabywa także student podczas pisana referatu, recenzji artykułu, poszukiwania materiałów źródłowych w Internecie, w zakładzie lub urzędzie.

Struktura pracy

• Podczas seminarium następuje ciągłe doskonalenie treści i struktury pracy.

• Zakładać można, że praca licencjacka powinna zawierać minimum dwa rozdziały (40 - 60 stron) a praca magisterska minimum trzy rozdziały (60 - 100 stron). Oczywiście każdy rozdział powinien składać się z minimum dwóch punktów (podrozdziałów).

• Proponuje się numerowanie punktów w rozdziale następująco:

Rozdział 1 punkty 1.1., 1.2., 1.3….1.n., Rozdział 2 punkty 2.1., 2.2., 2.3., …2.n.

• Dyskusyjną sprawą może być numerowe wyróżnianie podpunktów tylko w jednym rozdziale pracy (np. 1.1.1, 1.1.2. …). Zamiast tego można stosować wytłuszczenie haseł w tekście.

• Przed przystąpieniem do pisania pracy dyplomowej student powinien zobaczyć jak taka praca wygląda a nawet zrecenzować (recenzja i recenzja recenzji) pracę.

1. Tabele i rysunki

• Tabela jest to zbiór danych liczbowych lub innych, rozmieszczonych na arkuszu
  w określonym porządku według rubryk.

• Rysunek, to coś co jest narysowane, a wykres to rysunek przedstawiający przebieg, rozwój jakiegoś zjawiska lub zależności pomiędzy dwoma wielkościami.

• Każdy rysunek i tabela powinny być zapowiedziane i zinterpretowane w tekście. Przy tym nie muszą pojawić się natychmiast po zapowiedzi - mogą być na następnej stronie. Należy dążyć do umieszczenia typowej tabeli na jednej stronie (w tym celu można np. zmniejszyć czcionki), a dużej (np. 2-3 stronicowej) tabeli w załączniku.

• Punkt (podrozdział) nie może kończyć się tabelą lub rysunkiem, gdyż stwarza to wrażenie braku interpretacji. Podobnie po rysunku lub tabeli nie może powstawać puste miejsce w tekście (tzw. „białe plamy”).

• Proponuje się numerowanie tabel i rysunków zgodnie z rozdziałami. Na przykład
  w rozdziale pierwszym 1.1., 1.2., 1.3. .. 1.n, a w rozdziale drugim 2.1., 2.2., 2.3…2.n.

2. Przypisy

• Podczas studiowania literatury student robi notatki. Notatki powinny być dokumentowane danymi o książce czy artykule (czasopiśmie), wydawnictwie, miejscu i roku wydania, ale również numerem strony. Ułatwia to kompletowanie przypisów podczas pisania pracy. Przypisy mają charakter wyjaśniający lub informacyjny.

• Jeżeli przypis (lub jako źródło w tabeli lub rysunku) pojawia się po raz pierwszy to piszemy w przypisie (oprócz numeru przypisu wprowadzanego automatycznie przez Microsoft Word)) np.

A. Mickiewicz, Dziady, Czytelnik, Kraków 2007, s. 15 (stawianie kropki na końcu przypisu jest fakultatywne).

• Jeżeli ten sam autor i ta sama książka pojawi się w przypisie po raz drugi to piszemy tylko

A. Mickiewicz, op.cit., s. 21

• Jeżeli jednak autor występujący w przypisie napisał drugą książkę na którą się powołujemy to piszemy pierwszy raz np. 

A. Mickiewicz, Balladyna, Czytelnik, Kraków 2006, s. 7

a przy kolejnym powoływaniu piszemy

A. Mickiewicz, Dziady, op. cit. s. 18 lub

A. Mickiewicz, Balladyna, op. cit. s. 9

• Gdy na tej samej stronie powołujemy się na pracę tego samego autora to można napisać:

A. Mickiewicz, Dziady, Czytelnik, Kraków 2007, s. 15

Ibidem (lub Tamże), s. 12                                

lub 

A. Mickiewicz, Dziady, op. cit. 10

Ibidem, s. 12

• W przypadku pracy zbiorowej - kiedy powołujemy się na autora to piszemy:

A. Mickiewicz, Golono strzyżono (w) A. Mickiewicz (red.), Wiersze, Czytelnik, Kraków 2005, s. 6

lub gdy tylko powołujemy się na pracę zbiorową

1. Mickiewicz (red.), Wiersze, Czytelnik, Kraków 2005, s. 6

lub Wiersze, pod red. A. Mickiewicza, Czytelnik, Kraków 2005, s. 6

lub Praca zbiorowa pod red. A. Mickiewicza, Wiersze, Czytelnik, Kraków 2005, s. 6

W bibliografii zachowujemy kolejność autorów według nazwisk i z podaniem tytułu pracy, wydawnictwa, miejsca i roku wydania ale bez pisania stron np.

Mickiewicz A., Dziady, Czytelnik, Kraków 2007

Orzeszkowa E., Nad Niemnem, Elipsa, Warszawa 2006  

Słowacki J., Kordian, Książka i Wiedza, Warszawa 2005

• Przy powoływaniu się na artykuły w czasopismach zasada formułowania przypisów jest podobna, z tym, że kursywą możemy pisać tytuł czasopisma np.

A. Mickiewicz, Zbrodnia niesłychana, Życie Literackie, 4/2007, s. 13  

a w bibliografii

Mickiewicz A., Zbrodnia niesłychana, Życie Literackie, 4/2007  

• Bibliografie można podzielić na: książki, czasopisma, zasoby Internetu, inne źródła, przepisy prawne.

• Na stronę internetową powołujemy się w sposób podany przykładowo:

http://www.sejm.gov.pl

Format tekstu pracy

• Tekst pracy piszemy z reguły czcionką Times New Roman 12-13 punktów niewytłuszczoną.

• Tytuły rozdziałów piszemy czcionką o 2 punkty większą (14-15 punkty) wytłuszczoną z odstępami przed i po np. 6 punktów.

• Stosujemy automatyczną numerację stron. Numer strony umieszczony jest w stopce
  - wyrównany do zewnątrz strony. Na pierwszej stronie (pierwszą stroną jest strona tytułowa) numer powinien być niewidoczny.

• Zachowujemy standardowe (0 punktu) odstępy pomiędzy znakami, a pomiędzy wyrazami wstawiamy tylko jeden znak spacji.

• Zachowujemy interlinie (odstęp pomiędzy wierszami) pojedynczą lub 1,5 wiersza.

• Na końcu wiersza nie powinny występować pojedyncze (wiszące) litery lub spójniki.

Przeniesienie litery lub spójnika następuje przy użyciu twardej spacji (po ustawieniu kursywy przed literą lub spójnikiem naciskamy klawisze Shift i Enter).

• Margines wewnętrzny powinien mieć 3 cm, zewnętrzny - 2 cm, a górny i dolny 2 cm.

• Spis treści umieszczamy po stronie tytułowej.

• W pracach dyplomowych zauważyć można nadużywanie znaków interpunkcyjnych.

• Nie należy stawiać kropek na końcu tytułu rozdziału lub podrozdziału (punktu).

• Dwukropek jest to znak interpretacyjny stawiany przed przytoczeniem czyichś słów myśli lub przed wyliczeniem czegoś.

• Cudzysłowów ujmuje wyrazy cytowane lub wyodrębnione w tekście. Cudzysłów zwykle ograniczamy do wyrażeń, które muszą pozostać niezmienione (np. ważna definicja).

• Kropka jest to znak stawiany na końcu zdań oznajmujących, po wyrazach skróconych i po cyfrach oznaczających liczebniki porządkowe.

• Akapit jest to wiersz początkowy nowego ustępu, zwykle wcięty. Wcięcie powinno być wyraźne np. przy użyciu Tab.

Etapy pisania pracy

1. Wybór promotora

• Student wybiera promotora z wykazu przygotowanego przez Dziekanat dla danej specjalności. Wykaz potencjalnych promotorów zawiera również limit seminarzystów (np. 15-25). Student może wybrać promotora pierwszego i zastępczego (drugiego
  w kolejności).

• Po dokonaniu zapisów i ich akceptacji przez kierownika zakładu i zastępcę Dyrektora ds. Kształcenia, Dziekanat ogłasza listę studentów przydzielonych danemu promotorowi przed rozpoczęciem semestru.

• Student zapoznaje się z obszarem działalności zakładu w którym pracuje promotor. Obszar działalności Zakładu Zarządzania podany jest na stronie internetowej http://ieiz.tu.koszalin.pl > Instytut > Obszary działalności. Student uzgadnia z promotorem robocze (wstępne) brzmienie tematu pracy. Promotor stara się uwzględnić zainteresowania studenta lub zainspirować go do podjęcia tematu w dziedzinie w której się specjalizuje.

2. Wybór tematu pracy

• Tematem pracy jest problem (stan niewiedzy) wymagający rozwiązania a rezultatem przedstawienie pisemne wyników w formie pracy dyplomowej (licencjackiej lub magisterskiej).

• Student podejmuje studia literatury i zbiera materiały źródłowe w celu uściślenia tematu, który zostanie zaakceptowany przez promotora. Literatura pomaga ustawić problem, a także wskazać na problem nadrzędny, problemy pokrewne i problematykę szczegółową. Jako wstępne przygotowanie do wyboru tematu można zalecić książkę

E. Michalski, Zarządzanie. Podręcznik akademicki, Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, Koszalin 2008

i część III Zarządzanie produktem książki

E. Michalski, Marketing. Podręcznik akademicki, WN PWN, Warszawa 2007

• Student definiuje podstawowe pojęcia związane z tematem pracy, określa cel (cele)
  i konstruuje roboczą wersje planu pracy.

2. Metody analizy materiałów źródłowych

• Promotor wraz ze studentem wstępne ustalają metody analizy materiałów źródłowych.

• Student powinien starać się wykorzystać przede wszystkim elementarne metody analizy (np. statystyczne, ekonometryczne, graficzne, sondaże opinii, twórcza krytyka definicji i poglądów różnych autorów) jakie opanował podczas studiowania na uczelni i penetracji literatury.

3. Przygotowywanie maszynopisu pracy dyplomowej

• Pisanie pracy powinno poprzedzić napisanie referatu na temat pracy (5-6 stronicowy).

• Student wykorzystuje do referatu przykładowo 5 książek 5 artykułów naukowych
  i materiały internetowe. Celem referatu jest zdobycie praktycznych umiejętności pisania pracy. W rezultacie student umie robić przypisy, konstruować tabele i rysunki (elementy tabeli i rysunku, tytuł, źródło). Umie zapowiedzieć i zinterpretować tabelę i rysunek. Unika białych plam w tekście. Umie stosować op. cit. i ibidem oraz stosować skróty (np. skróty wyd., ok. są wieloznaczne). Umie sporządzić bibliografie, spis tabel i rysunków. Wie jak powinien wyglądać spis treści.

• Referat najpierw sprawdza nawzajem kolega koledze i wskazują na błędy, potem studenci prezentują wątpliwości i zadają pytania. Po podsumowaniu dyskusji promotor ustala zasady obowiązujące na danym seminarium.

• Student powinien napisać jeden rozdział pracy (przeważnie pierwszy) i przekazać do sprawdzenia promotorowi, który naniesie uwagi ułatwiające podejście do pisania kolejnych rozdziałów pracy.

Maszynopis pracy dyplomowej

• Student przygotowuje wersję roboczą całej pracy i nadaje maszynopisowi układ formalny (spis treści, wstęp, rozdziały, zakończenie, spis tabel i rysunków, spis załączników i bibliografie) i przekazuje promotorowi do sprawdzenia.

• Praca dyplomowa powinna składać z rozdziałów, powiązanych ze sobą w logiczny sposób.

• Rozdział pierwszy może obejmować charakterystyką działalności podmiotu badań (np. przedsiębiorstwa) i odniesienia do problematyki związanej z rozwiązaniem tematu pracy. Czasem rozdział pierwszy ma charakter quasi teoretyczny, wprowadzający w problematykę pracy. W tym przypadku warto zwrócić uwagę na szczególne zagadnienia, które napotkać można w kolejnych rozdziałach pracy.

• Tytuł pracy jest to słowne wyrażenie brzmienia tematu pracy. Tytuł pracy może być zgodny z brzmieniem słownym tematu ale czasem temat wymaga modyfikacji.

Obrona pracy.

• Po przyjęciu pracy przez promotora, pozytywnej opinii recenzenta, zdaniu wszystkich egzaminów i uzyskaniu zaliczeń wynikających z programu studiów student przystępuje do obrony pracy.

• Tryb i zakres obrony pracy (egzaminu końcowego) ustala Rada Instytutu.

(przykład strony tytułowej)

POLITECHNIKA KOSZALIŃSKA

INSTYTUT EKONOMII I ZARZĄDZANIA

KIERUNEK ZARZĄDZANIE

(fakultatywnie)

SPECJALNOŚĆ ZARZADZANIE MAŁYM I ŚREDNIM PRZEDSIĘBIORSTWEM

Jan Pretendent

Nr albumu 53366

TYTUŁ PRACY

(ma charakter hasłowy, może być uściślony we wstępie)

Praca magisterska (licencjacka) napisana pod kierunkiem

prof. zw. dr hab. Eugeniusza Michalskiego

w Zakładzie Zarządzania

Koszalin 2008

(przykład spisu treści)

Spis treści

Streszczenia w j. polskim i w j. angielskim ……………………………………….. 5

Wstęp…………. ……………………………………………………………………..11

1. Podstawy zarządzania.…………………………………………………………...15

1.1. Koncepcja zarządzania …...……………………………................................................................15

1.2. Praca kierownicza …...……………………………………………………………………………23

1.3. Społeczne aspekty zarządzania………………………………..…………. ………………………30

1.4. Kultura i etyka zarządzania………………………………………………. ………………………35

2. Pionierskie teorie zarządzania…………………………………………………...43

2.1. Rys historyczny zarządzania …..…………………………………………………………………43

2.2. Klasyczne i administracyjne teorie zarządzania...………………..................................................47

2.3. Behawioryzm i Human Relations ……...……..………………….................................................51

2.4. Podejście ilościowe, procesowe, systemowe i sytuacyjne

do zarządzania ……………………………………………………………....................................57

3. Środowisko zarządzania …………..……………………………………………..63

3.1 Zewnętrzne środowisko zarządzania ….......…………..………………………………………….63

3.2. Wpływ środowiska krajowego na zarządzanie …....…………….................................................68

3.3. Międzynarodowy kontekst zarządzania..........…………………………………………………...73

3.4. Strategie międzynarodowego biznesu..................................……………… ……………………77

Zakończenie………………………………………………………………………….79

Załączniki…………………………………………..………………………………..79

Spis tabel i rysunków………………………………..………………………………81

Bibliografia……………………………………………..…………………………....83

Można sugerować zawarcie streszczenia w j. polskim wraz ze słowami kluczowymi oraz angielskim tłumaczeniem (summary with keywords) na jednej stronie.

(przykłady tabeli i rysunku)

Tabele i rysunki wykonujemy zgodnie z zasadami opanowanymi podczas studiowania (np. statystyki) i zaleceniami promotora.

Argumenty za odpowiedzialnością przedsiębiorstwa Oczekiwania społeczeństwa. Opinia społeczna skłania się ku przedsiębiorstwom dążącym do osiągania zarówno celów społecznych jak i ekonomicznych. Długo terminowy zysk i lepsze stosunki ze społeczeństwem poprawiają wizerunek przedsiębiorstwa. Etyczne obowiązki. Odpowiedzialność społeczna służy dla własnego dobra przedsiębiorstwa. Zdrowe środowisko zapewnia lepszą jakość życia. Pożądane jest środowisko, które przyciąga i utrzymuje wykwalifikowanych pracowników. Przedsiębiorstwa zniechęcają się do rządowych regulacji (przepisów), które zwiększają koszty i ograniczają elastyczność decyzji. Równowaga władzy i odpowiedzialności. Jeśli władza jest większa od odpowiedzialności to nierównowaga zachęca do nieodpowiedzialnego postępowania, które nie służy dobru społecznemu. Interes akcjonariuszy. Społecznie odpowiedzialne przedsiębiorstwo stwarza mniejsze ryzyko, reaguje na społeczną krytykę, na rynku kapitałowym jest wyżej cenione. Posiadanie zasobów finansowych, technicznych umiejętności, talentów kierowniczych sprzyja popieraniu projektów społecznych i charytatywnych. Zapobieganie kosztownym wydatkom. Kiedy problemy stają się poważne i wiele kosztuje ich naprawa, odciąga się energię od realizacji celów najważniejszych - produkcji dóbr i świadczenia usług.

Argumenty przeciw odpowiedzialności przedsiębiorstwa Naruszanie zasady maksymalizowania zysku. Należy zajmować się swoim przedsiębiorstwem, (pilnować) swoimi sprawami gospodarowania, a pozostawić społeczne sprawy innym instytucjom do tego powołanym. Osłabianie celu gospodarowania. Dążenie do realizacji celów społecznych osłabia podstawowy cel gospodarowania - osiąganie wysokiej wydajności społeczeństwa. Społeczeństwo cierpi, jeżeli cele ekonomiczne i społeczne są kiepsko (słabo) realizowane (osiągane). Koszty. Wiele działalności społecznie odpowiedzialnej nie pokrywa kosztów na nią przeznaczonych. Ktoś musi za to zapłacić, albo przedsiębiorstwo je przyjmuje, albo przenosi na konsumentów. Za dużo władzy. Jeżeli przedsiębiorstwo dąży do osiągnięcia celów społecznych to staje się silniejsze (nadmiar władzy), bez tego ma wystarczającą władzę. Brak umiejętności. Kierownicy są zorientowani na gospodarowanie i mają kiepskie kwalifikacje do zajmowania się kwestiami społecznymi. Politycy są rozliczani za dążenie do realizacji celów społecznych, ale za taką działalność nie rozlicza się liderów przedsiębiorstw. Brak szerszego poparcia społecznego. Nie ma społecznego mandatu, ani protestu, żeby przedsiębiorstwo włączało się w rozwiązywanie społecznych kwestii.

Tabela 1.1. Argumenty za i przeciw społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstwa

Źródło: E. Michalski, Zarządzanie. Podręcznik akademicki, Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, Koszalin 2008, s. 34

W przypadku tabeli numer i tytuł, np. Tabela 1.1. Argumenty za i przeciw społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstwa, może być umieszczony także nad nią z wyśrodkowaniem lub bez wyśrodkowania.

Jeżeli tabela została opracowana samodzielnie przez studenta to pisze pod tabelą

Tabela 1.1. Tytuł

Źródło: Opracowanie własne lub Opracowanie własne na podstawie materiałów przedsiębiorstwa X

Rysunek1.1. Proces podejmowania decyzji

Źródło: E. Michalski, op.cit., s. 85

W przypadku gdy student samodzielnie wykonał rysunek piszemy:

Rysunek1.1. Tytuł

Źródło: Opracowanie własne

10

Informacja o realizacji decyzji

Ocena

efektów

Wdrażanie

decyzji

Wybór

decyzji

Analiza

opcji

Określenie

opcji rozwiązań

Nadanie

wagi kryteriom

Określenie kryteriów decyzji

Rozpoznanie

problemu

---