ANGIOGRAFIA MÓZGOWA
CZEMU SŁUŻY BADANIE?
W zależności od lokalizacji domniemanego ogniska chorobowego można wykonać badanie określonej tętnicy mózgu (np. szyjnej, kręgowej) lub wszystkich naczyń mózgowych (panangiografia mózgowa). Badanie angiograficzne wykonuje się przy podejrzeniu obecności tętniaka lub malformacji naczyniowej. Czasami wskazaniem do badania jest planowane leczenie operacyjne np. zwężenia lub niedrożności tętnicy. W niektórych typach nowotworów mózgu wykonuje się badanie angiograficzne dla uwidocznienia wszystkich naczyń związanych z guzem, co ułatwia podjęcie decyzji o rozległości planowanego lecznia neurochirurgicznego.
U pacjentów z dużym ryzykiem powikłań (zły stan ogólny, uczulenie na kontrast - środek cieniujący) wykonuje się badanie przy pomocy cyfrowej angiografii substrakcyjnej (DSA). W tym rodzaju angiografii używa się niewielkiej ilości kontrastu.
Pozostałe informacje o badaniu angiograficznym zostały opisane w rozdziale: "Badania obrazowe wielonarządowe".
ANGIOGRAFIA NACZYŃ OBWODOWYCH
Badanie nazywane jest również: BADANIE NACZYNIOWE
Nazwa zwyczajowa: Angio
CZEMU SŁUŻY BADANIE?
Badanie angiograficzne jest wykonywane w przypadku podejrzenia zmian patologicznych w naczyniach takich jak: nieprawidłowe zwężenia, zamknięcia lub nieprawidłowy kształt naczyń (np. tętniak). Najczęściej oceniane są naczynia kończyn dolnych i górnych, aorta oraz naczynia szyjne i mózgowe.
Pozostałe informacje o angiografii naczyniowej zostały opisane w rozdziale: "Badania obrazowe wielonarządowe
ANGIOGRAFIA NERKOWA
Badanie nazywane jest również: ARTERIOGRAFIA NERKOWA, BADANIE NACZYNIOWE NEREK
TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA
Angiografia nerkowa jest to obrazowa metoda badania unaczynienia nerek oraz otaczających je narządów z użyciem promieni rentgenowskich. Obraz naczyń i unerwionych przez nie narządów uzyskuje się poprzez podanie przez specjalny cewnik środka cieniującego (pochłaniającego silnie promieniowanie rentgenowskie) do aorty brzusznej w okolicę odejścia tętnic nerkowych lub w sposób bezpośredni do jednej z tętnic nerkowych (angiografia celowana). Szczegółowe informacje dotyczące zasady badania zostały opisane w rozdziale "Badania obrazowe wielonarządowe". Środek kontrastowy podany do układu tętniczego ulega stopniowemu wydalaniu do dróg moczowych i dzięki temu, w końcowej części badania, można przejść do fazy urograficznej (patrz urografia).
CZEMU SŁUŻY BADANIE?
Badanie to umożliwia ocenę stanu unaczynienia nerek. Dotyczy to zarówno głównych pni tętnicy nerkowej, jak też naczyń wewnątrznerkowych. W przypadku stwierdzenia zwężenia tętnicy nerkowej, angiografia pozwala ocenić poziom oraz stopień przewężenia światła naczynia lub naczyń. Przy jej pomocy można także wykryć obecność unaczynionych tworów wewnątrz nerki lub też w jej bezpośrednim sąsiedztwie (np. guzów), bądź obszarów pozbawionych unaczynienia (np. zawał nerki). Niekiedy w trakcie przeprowadzania badania angiograficznego przez założony cewnik można pobierać próbki krwi do badania (np. dla oznaczenia aktywności substancji hormonalnej produkowanej w nerkach - reniny). Jak wspomniano powyżej, angiografia może dotyczyć unaczynienia obu nerek lub może być badaniem wybiórczym, bezpośrednim (angiografia celowana).
WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA
Nadciśnienie tętnicze.
Zwężenie tętnicy nerkowej.
Anomalie naczyniowe dotyczące układu moczowego (naczyniaki i naczynia dodatkowe).
Guzy nerki i nadnerczy.
Gruźlica nerki.
Zator tętnicy nerkowej.
Urazy nerek.
Ocena unaczynienia nerki przeszczepionej.
Inne (np. krwiomocz nieznanego pochodzenia).
Badanie jest wykonywane na zlecenie lekarza
SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA
Wieczorem w dniu poprzedzającym badanie powinno się doprowadzić do wypróżnienia (jeśli to konieczne to przy pomocy lewatywy). Badanie powinno być wykonane u pacjentów pozostających na czczo. Są to niezbędne warunki dla uzyskania lepszego obrazu ponieważ w innym przypadku nerki i drogi moczowe mogą być przesłonięte przez gazy lub kał zalegający w jelitach. U pacjentów odwodnionych podaje się dodatkowe ilości płynów w postaci wlewów dożylnych w przeddzień lub w dniu badania. U osób wykazujących skłonności do uczuleń badanie wykonuje się pod osłoną leków przeciwuczuleniowych oraz często w obecności anestezjologa. Przed przystąpieniem do wykonania badania konieczne jest także wygolenie pachwiny. Patrz dodatkowo "Sposób przygotowania do znieczulenia" w "Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "Metody znieczulania".
Badanie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. Przy badaniu dzieci może zaistnieć konieczność znieczulenia ogólnego
BADANIA POPRZEDZAJĄCE
Lekarz prowadzący określa zakres koniecznych badań dodatkowych zwłaszcza oceniających wydolność krążenia oraz funkcje nerek. Konieczne jest wykonanie badania stężenia kreatyniny w surowicy. Ze względu na możliwość krwawienia w trakcie lub po badaniu celowe jest także wykonanie podstawowych wskaźników układu krzepnięcia. Wyniki tych badań powinny być przedstawione lekarzowi wykonującemu badanie.
OPIS BADANIA
Pacjent do badania układa się w pozycji na wznak. Skóra w okolicy pachwiny okładana jest jałowymi serwetami, a następnie odkażana. Miejsce wprowadzenia cewnika jest nakłuwane kilkakrotnie w celu wprowadzenia środka do znieczulenia miejscowego (np. lignokaina). Po zlokalizowaniu tętnicy udowej jest ona nakłuwana specjalną igłą, przez którą wprowadzony jest cewnik naczyniowy wykonany ze specjalnego materiału dającego możliwość prześledzenia jego położenia na monitorze aparatu (tzw. metoda Seldingera). Cewnik wprowadzony zostaje do aorty brzusznej w okolicę odejścia tętnic nerkowych lub też bezpośrednio do jednej z tętnic. Następnie cewnik zostaje połączony z przewodem prowadzącym do automatycznej strzykawki wypełnionej środkiem kontrastującym (np. uropolina). Lekarz wykonujący badanie po upewnieniu się o prawidłowym położeniu cewnika podaje ze strzykawki automatycznej odpowiednią ilość kontrastu. Po zakończeniu badania lekarz usuwa cewnik z tętnicy i zakłada opatrunek uciskowy na miejsce wkłucia.
Patrz dodatkowo "Opis metod znieczulenia" w "Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "Metody znieczulania".
Wynik badania przekazywany jest w formie opisu z dołączonymi niekiedy kliszami rentgenowskimi.
CZAS
Badanie trwa zwykle kilkadziesiąt minut
INFORMACJE, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE
Przed badaniem
Nadwrażliwość na leki używane do znieczulenia miejscowego lub środki kontrastowe.
Skłonność do uczuleń.
Skłonność do krwawień (skaza krwotoczna).
Aktualnie przyjmowane leki.
Ciąża.
W czasie badania
Wszelkie nagłe dolegliwości (np. duszność, świąd skóry).
JAK NALEŻY ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU?
Zgodnie z zaleceniami podanymi przez lekarza. Nie należy wstawać, bądź zdejmować opatrunku uciskowego bez porozumienia z lekarzem prowadzącym.
Patrz dodatkowo "Jak należy zachowywać się po znieczuleniu?" w "Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "Metody znieczulania".
MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU
Wystąpienie krwiaka w miejscu wprowadzenia cewnika. Odczyn uczuleniowy po środkach kontrastowych.
Patrz dodatkowo "Możliwe powikłania po znieczuleniu" w "Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "Metody znieczulania".
Jeśli istnieje taka potrzeba, badanie może być powtarzane. Wykonywane jest u pacjenta w każdym wieku. Nie może być wykonywane u kobiet będących w ciąży. Należy unikać wykonywania badania u kobiet w II połowie cyklu miesięcznego, u których zaistniała możliwość zapłodnienia.
ANGIOKARDIOGRAFIA
Badanie nazywane jest również: KORONAROGRAFIA, WENTRYKULOGRAFIA I AORTOGRAFIA
TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA
Angiokardiografia jest to obrazowa metoda badania jam serca (wentrykulografia), aorty (aortografia) i naczyń wieńcowych serca (koronarografia) z użyciem promieni rentgenowskich. Obraz jam serca i naczyń uzyskuje się poprzez podanie środka cieniującego (silnie pochłaniającego promieniowanie rentgenowskie) do jamy lewej komory serca, aorty i tętnicy wieńcowej.
CZEMU SŁUŻY BADANIE?
Badanie to umożliwia w sposób inwazyjny ocenę budowy, kształtu jam serca i naczyń oraz rejestrację zmian patologicznych, pozwalając niejednokrotnie uściślić rozpoznanie i odpowiednio zakwalifikować chorego do dalszego leczenia. Szczególnie cenna jest możliwość określenia zaawansowania choroby niedokrwiennej serca na podstawie koronarografii, która pozwala ustalić stopień i miejsce zwężeń w obrębie miażdżycowo zmienionych naczyń wieńcowych. Niekiedy, angiokardiografia może poprzedzać wykonanie jednocześnie przezskórnej plastyki tętnicy wieńcowej (PTCA). Zabieg ten (decyzję o jego wykonaniu podejmuje się w czasie badania) polega na poszerzeniu zwężonej tętnicy wieńcowej za pomocą cienkiego cewnika zakończonego balonem, co w efekcie daje zwiększony dopływ krwi do mięśnia sercowego.
WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA
|
Badanie jest wykonywane na zlecenie lekarza w warunkach szpitalnych
BADANIA POPRZEDZAJĄCE
Pacjent jest poddawany wstępnej ocenie kardiologicznej obejmującej badania: EKG, RTG klatki piersiowej i badanie echokardiograficzne. Zalecana jest wcześniejsza wizyta u stomatologa i wykonanie przeglądu uzębienia.
SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA
Każdy pacjent musi osobiście podpisać zgodę na przeprowadzenie badania,, zapoznając się wcześniej z trybem badania i ewentualnymi następstwami. Badany powinien być w dniu wykonywania badania na czczo. Leki,, które do tej pory przyjmował powinien normalnie zażyć. Wskazane jest wygolenie obu pachwin. Patrz dodatkowo "Sposób przygotowania do znieczulenia" w "Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "Metody znieczulania".
Badanie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. Wskazane jest również podanie środka uspokajającego. U dzieci badanie wykonuje się w znieczuleniu ogólnym
OPIS BADANIA
Angiokardiografia jest wykonywana w pracowni hemodynamicznej. Chory do badania układa się na specjalnym stole w pozycji na wznak, jest całkowicie rozebrany, przykryty prześcieradłem chirurgicznym. Miejsce nakłucia naczynia jest najpierw dezynfekowane, a następnie znieczulane miejscowo, podskórnym podaniem lignokainy. Najczęściej nakłuwa się tętnicę udową, rzadziej korzysta się z dojścia przez kończynę górną (np. nakłucie tętnicy łokciowej lub promieniowej) (Ryc.1-4 i Ryc. 1-5).
|
|
Do naczynia wprowadza się specjalną koszulkę tętniczą (jest to specjalny rodzaj wenflonu z zastawką), umożliwiającą szybką wymianę cewników, którymi wykonuje się badanie. Cewniki przesuwane są przez naczynie do jam serca i wychodzących z nich dużych naczyń. Ruchy cewnika w naczyniach i jamach serca są kontrolowane na ekranie monitora (okresowo przez ciało badanego przepuszcza się wiązkę promieni rentgenowskich). Po wejściu końcem cewnika do ujścia tętnicy wieńcowej podawany jest środek cieniujący (kontrast), a obraz filmowany jest przez aparaturę rejestrującą. Po wymianie cewnika mierzone jest ciśnienie w lewej komorze serca i podawany jest kontrast do jamy lewej komory. W chwili podawania kontrastu badany może odczuwać uderzenie ciepła do głowy, rozchodzące się następnie po całym ciele i szybko przemijające. W trakcie podawania kontrastu do tętnic wieńcowych u chorego może wystąpić ból (lub jego nasilenie, jeśli występował przed badaniem) za mostkiem. Po badaniu usuwana jest koszulka naczyniowa i zakładany jest na miejsce wkłucia opatrunek uciskowy, który powinien pozostać przez kilka do kilkunastu godzin.
Patrz dodatkowo "Opis metod znieczulenia" w "Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "Metody znieczulania".
Wynik badania przekazywany jest w formie opisu, niekiedy z dołączonymi kliszami rentgenowskimi (zdjęciami lub filmem) lub taśmą video.
Badanie trwa zwykle kilkadziesiąt minut
INFORMACJE, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE Przed badaniem
|
W czasie badania |
|
JAK NALEŻY ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU?
Po badaniu pacjent na wózku odwożony jest na oddział szpitalny, gdzie przez co najmniej kilkanaście godzin powinien pozostawać w pozycji leżącej bez wykonywania większych ruchów ciałem. Zwykle dopiero następnego dnia po badaniu rano można wstać. W tym czasie zalecane jest przyjmowanie płynów z równoczesnym ograniczeniem przyjmowania posiłków.
Patrz dodatkowo "Jak należy zachowywać się po znieczuleniu?" w "Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "Metody znieczulania".
MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU
Najczęściej spotykanym powikłaniem jest drobny krwiak w miejscu wprowadzenia cewnika do naczynia. Możliwe jest wystąpienie odczynu alergicznego na środek cieniujący pod postacią zmian skórnych (wysypka, rumień, pokrzywka), czasami nudności i wymiotów, bólu głowy, dreszczy i spadku ciśnienia. Wszystkie te objawy są najczęściej przemijające i szybko ustępują po podaniu leków.
Jeśli jest taka potrzeba badanie może być okresowo powtarzane. Wykonywane jest u pacjentów w każdym wieku. Nie może być wykonywane u kobiet w ciąży. Należy unikać wykonywania badania u kobiet w II połowie cyklu miesiączkowego, u których zaistniała możliwość zapłodnienia.
ANGIOGRAFIA NERKOWA
Badanie nazywane jest również: ARTERIOGRAFIA NERKOWA, BADANIE NACZYNIOWE NEREK
TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA
Angiografia nerkowa jest to obrazowa metoda badania unaczynienia nerek oraz otaczających je narządów z użyciem promieni rentgenowskich. Obraz naczyń i unerwionych przez nie narządów uzyskuje się poprzez podanie przez specjalny cewnik środka cieniującego (pochłaniającego silnie promieniowanie rentgenowskie) do aorty brzusznej w okolicę odejścia tętnic nerkowych lub w sposób bezpośredni do jednej z tętnic nerkowych (angiografia celowana). Szczegółowe informacje dotyczące zasady badania zostały opisane w rozdziale "Badania obrazowe wielonarządowe". Środek kontrastowy podany do układu tętniczego ulega stopniowemu wydalaniu do dróg moczowych i dzięki temu, w końcowej części badania, można przejść do fazy urograficznej (patrz urografia).
CZEMU SŁUŻY BADANIE?
Badanie to umożliwia ocenę stanu unaczynienia nerek. Dotyczy to zarówno głównych pni tętnicy nerkowej, jak też naczyń wewnątrznerkowych. W przypadku stwierdzenia zwężenia tętnicy nerkowej, angiografia pozwala ocenić poziom oraz stopień przewężenia światła naczynia lub naczyń. Przy jej pomocy można także wykryć obecność unaczynionych tworów wewnątrz nerki lub też w jej bezpośrednim sąsiedztwie (np. guzów), bądź obszarów pozbawionych unaczynienia (np. zawał nerki). Niekiedy w trakcie przeprowadzania badania angiograficznego przez założony cewnik można pobierać próbki krwi do badania (np. dla oznaczenia aktywności substancji hormonalnej produkowanej w nerkach - reniny). Jak wspomniano powyżej, angiografia może dotyczyć unaczynienia obu nerek lub może być badaniem wybiórczym, bezpośrednim (angiografia celowana).
WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA
Nadciśnienie tętnicze.
Zwężenie tętnicy nerkowej.
Anomalie naczyniowe dotyczące układu moczowego (naczyniaki i naczynia dodatkowe).
Guzy nerki i nadnerczy.
Gruźlica nerki.
Zator tętnicy nerkowej.
Urazy nerek.
Ocena unaczynienia nerki przeszczepionej.
Inne (np. krwiomocz nieznanego pochodzenia).
Badanie jest wykonywane na zlecenie lekarza
SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA
Wieczorem w dniu poprzedzającym badanie powinno się doprowadzić do wypróżnienia (jeśli to konieczne to przy pomocy lewatywy). Badanie powinno być wykonane u pacjentów pozostających na czczo. Są to niezbędne warunki dla uzyskania lepszego obrazu ponieważ w innym przypadku nerki i drogi moczowe mogą być przesłonięte przez gazy lub kał zalegający w jelitach. U pacjentów odwodnionych podaje się dodatkowe ilości płynów w postaci wlewów dożylnych w przeddzień lub w dniu badania. U osób wykazujących skłonności do uczuleń badanie wykonuje się pod osłoną leków przeciwuczuleniowych oraz często w obecności anestezjologa. Przed przystąpieniem do wykonania badania konieczne jest także wygolenie pachwiny. Patrz dodatkowo "Sposób przygotowania do znieczulenia" w "Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "Metody znieczulania".
Badanie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. Przy badaniu dzieci może zaistnieć konieczność znieczulenia ogólnego
BADANIA POPRZEDZAJĄCE
Lekarz prowadzący określa zakres koniecznych badań dodatkowych zwłaszcza oceniających wydolność krążenia oraz funkcje nerek. Konieczne jest wykonanie badania stężenia kreatyniny w surowicy. Ze względu na możliwość krwawienia w trakcie lub po badaniu celowe jest także wykonanie podstawowych wskaźników układu krzepnięcia. Wyniki tych badań powinny być przedstawione lekarzowi wykonującemu badanie.
OPIS BADANIA
Pacjent do badania układa się w pozycji na wznak. Skóra w okolicy pachwiny okładana jest jałowymi serwetami, a następnie odkażana. Miejsce wprowadzenia cewnika jest nakłuwane kilkakrotnie w celu wprowadzenia środka do znieczulenia miejscowego (np. lignokaina). Po zlokalizowaniu tętnicy udowej jest ona nakłuwana specjalną igłą, przez którą wprowadzony jest cewnik naczyniowy wykonany ze specjalnego materiału dającego możliwość prześledzenia jego położenia na monitorze aparatu (tzw. metoda Seldingera). Cewnik wprowadzony zostaje do aorty brzusznej w okolicę odejścia tętnic nerkowych lub też bezpośrednio do jednej z tętnic. Następnie cewnik zostaje połączony z przewodem prowadzącym do automatycznej strzykawki wypełnionej środkiem kontrastującym (np. uropolina). Lekarz wykonujący badanie po upewnieniu się o prawidłowym położeniu cewnika podaje ze strzykawki automatycznej odpowiednią ilość kontrastu. Po zakończeniu badania lekarz usuwa cewnik z tętnicy i zakłada opatrunek uciskowy na miejsce wkłucia.
Patrz dodatkowo "Opis metod znieczulenia" w "Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "Metody znieczulania".
Wynik badania przekazywany jest w formie opisu z dołączonymi niekiedy kliszami rentgenowskimi.
CZAS
Badanie trwa zwykle kilkadziesiąt minut
INFORMACJE, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE
Przed badaniem
Nadwrażliwość na leki używane do znieczulenia miejscowego lub środki kontrastowe.
Skłonność do uczuleń.
Skłonność do krwawień (skaza krwotoczna).
Aktualnie przyjmowane leki.
Ciąża.
W czasie badania
Wszelkie nagłe dolegliwości (np. duszność, świąd skóry).
JAK NALEŻY ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU?
Zgodnie z zaleceniami podanymi przez lekarza. Nie należy wstawać, bądź zdejmować opatrunku uciskowego bez porozumienia z lekarzem prowadzącym.
Patrz dodatkowo "Jak należy zachowywać się po znieczuleniu?" w "Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "Metody znieczulania".
MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU
Wystąpienie krwiaka w miejscu wprowadzenia cewnika. Odczyn uczuleniowy po środkach kontrastowych.
Patrz dodatkowo "Możliwe powikłania po znieczuleniu" w "Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "Metody znieczulania".
Jeśli istnieje taka potrzeba, badanie może być powtarzane. Wykonywane jest u pacjenta w każdym wieku. Nie może być wykonywane u kobiet będących w ciąży. Należy unikać wykonywania badania u kobiet w II połowie cyklu miesięcznego, u których zaistniała możliwość zapłodnienia.
WZIERNIKOWANIE STAWÓW
Badanie nazywane jest również: ARTROSKOPIA
TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA
Badanie polega na wprowadzeniu do wnętrza stawu specjalnej rury metalowej z układem optycznym, czyli tzw. artroskopu i bezpośrednim oglądaniu (wziernikowaniu) struktur wewnątrzstawowych. Pole widzenia w artroskopie jest oświetlone za pomocą włókien szklanych (tzw. zimnego oświetlenia).
Artroskopię można podzielić na: diagnostyczną, kiedy określa się rodzaj patologii wewnątrz stawu oraz operacyjną, kiedy po sprecyzowaniu rozpoznania wprowadza się przez skórę do stawu specjalne narzędzia chirurgiczne i pod kontrolą obrazu widzianego w artroskopie wykonuje się niektóre zabiegi terapeutyczne. Często artroskopia diagnostyczna jest wstępnym etapem artroskopii operacyjnej.
CZEMU SŁUŻY BADANIE?
Badanie artroskopowe, dzięki możliwości oceny struktur stawowych "od środka", pozwala sprecyzować rozpoznanie i ustalić właściwe postępowanie lecznicze. Ponadto, artroskopia umożliwia jednocześnie przeprowadzenie wewnątrzstawowo operacji naprawczych, np. usunięcie uszkodzonej części łąkotki czy wycięcie przerośniętej błony maziowej, co pozwala często uniknąć operacyjnego otwierania stawu i skrócić po zabiegu okres powrotu do pełnej sprawności fizycznej. Najbardziej rozwinięta i najpopularniejsza jest artroskopia stawu kolanowego i stawu łopatkowo-ramiennego. Coraz częściej wykonuje się artroskopię stawów: skokowego górnego, łokciowego, biodrowego oraz mikroartroskopię stawów nadgarstka i ręki.
WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA
Urazy stawów.
Niestabilności ruchów w stawach.
Złamania śródstawowe.
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS).
Zmiany zwyrodnieniowe.
Obecność ciał obcych w stawie.
Nowotwory w obrębie stawów.
Badanie jest wykonywane na zlecenie lekarza
BADANIA POPRZEDZAJĄCE
Badania radiologiczne w projekcjach przyjętych dla diagnostyki poszczególnych stawów,, niekiedy badanie rezonansem elektromagnetycznym (MRI stawów i kości).Patrz dodatkowo "Badania poprzedzające znieczulenie" w "Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "Metody znieczulania".
SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA
Patrz "Sposób przygotowania do znieczulenia" w "Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "Metody znieczulania". Badanie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym lub znieczuleniu ogólnym. U dzieci badanie wykonuje się w znieczuleniu ogólnym
OPIS BADANIA
Badanie przeprowadza się na sali operacyjnej. Pacjent układany jest w pozycji leżącej, dogodnej dla wziernikowania stawu, np. przy wziernikowaniu stawu kolanowego kończyna jest nieco uniesiona i zgięta w stawie. Powierzchnia skóry wokół badanego stawu jest obkładana serwetami chirurgicznymi, natomiast skóra w miejscu przeprowadzania badania przemywana jest środkiem dezynfekującym (np. jodyną). Jeśli to możliwe, powyżej badanego stawu zakładana jest opaska uciskowa - tzw. opaska Esmarcha, celem wywołania niedokrwienia i zmniejszenia ewentualnego krwawienia podczas wziernikowania stawu. Aby wprowadzić artroskop do stawu wykonuje się niewielkie nacięcia skóry i tkanek podskórnych w ściśle określonych miejscach. Dla każdego stawu są wyznaczone punkty anatomiczne poprzez które można bezpiecznie wprowadzić układ optyczny oraz narzędzia artroskopowe. Do badanego stawu wprowadza się również odpowiedni wężyk lub wężyki, którymi podawany jest w trakcie badania gaz (dwutlenek węgla) lub roztwór wodny (0,9% roztwór chlorku sodu) (Ryc.9-6).
|
Zależnie od potrzeb gaz lub roztwór wodny jest wypuszczany przez odpowiedni kanał z zaworem w artroskopie. Wypełnienie stawu roztworem wodnym lub gazem ułatwia obejrzenie jego "wnętrza" przez układ optyczny artroskopu. Obecnie używa się specjalnych torów wizyjnych, pozwalających przenosić obraz artroskopowy na monitor telewizyjny oraz rejestrować przebieg badania na taśmie video. W badaniu dokonuje się oceny struktur stawowych tj. chrząstki stawowej, błony maziowej, więzadeł, ścięgien mięśni przechodzących przez staw, łąkotek i innych struktur charakterystycznych dla badanego stawu. Po obejrzeniu "wnętrza" stawu, badający może wykonać zabiegi naprawcze wewnątrz stawu. W tym celu posługuje się specjalnymi narzędziami wprowadzonymi do stawu niezależnie od artroskopu. Patrz dodatkowo "Opis metod znieczulenia" w "Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "Metody znieczulania". Wynik badania przekazywany jest w formie opisu, niekiedy z dołączoną taśmą video.
CZAS
Badanie trwa do kilkudziesięciu minut
INFORMACJE, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE
Przed badaniem
Występujące dolegliwości dotyczące stawu, czas ich trwania, objawy oraz lokalizacja w obrębie stawu.
Wyniki badań radiologicznych stawu.
JAK NALEŻY ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU?
Według indywidualnych zaleceń lekarza wykonującego badanie. Patrz dodatkowo "Jak należy zachowywać się po znieczuleniu?" w "Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "Metody znieczulania".
MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU
Najczęściej występującymi powikłaniami mogą być: krwiak stawu, wysięk w stawie; bardzo rzadko może dochodzić do ropnego zapalenia stawu.
Patrz dodatkowo "Możliwe powikłania po znieczuleniu" w "Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "Metody znieczulania". Jeśli jest taka potrzeba, badanie może być okresowo powtarzane. Wykonywane jest u pacjentów w każdym wieku, a także u kobiet ciężarnych.
BADANIA DOPPLEROWSKIE
Badanie nazywane jest również: ULTRASONOGRAFIA DOPPLEROWSKA
Nazwa zwyczajowa: Doppler
TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA
Metoda ta jest odmianą badania ultrasonograficznego opartą o tzw. zjawisko Dopplera. Zjawisko to polega na zmianie częstotliwości odbitej fali akustycznej od ruchomej przeszkody. Zbliżanie się przeszkody do źródła fali powoduje wzrost częstotliwości, a oddalanie - zmniejszenie częstotliwości odbitej fali. Różnica tych częstotliwości zwana jest przesunięciem dopplerowskim. Zjawisko to zostało wykorzystane w budowie specjalnych aparatów ultradźwiękowych, które umożliwiają ocenę przepływu krwi w naczyniach krwionośnych i sercu. Ultradźwięki odbite od poruszającej się masy krwinkowej powracają do sondy z inną niż wyjściowa częstotliwością. Różnica tych częstotliwości jest podstawą uzyskiwania obrazów dopplerowskich. Zmiana prędkości przepływu krwi rejestrowana jest w postaci fali ciągłej, fali pulsacyjnej lub prezentacji kolorowej.
CZEMU SŁUŻY BADANIE?
W ultrasonografii dopplerowskiej można ustalić, czy widoczna struktura anatomiczna jest naczyniem krwionośnym, czy istnieje w niej ruch krwi i jaki ma charakter - korkowy, laminarny czy burzliwy, jaki jest kierunek przepływu krwi. Można też tą metodą ocenić zmiany prędkości przepływu krwi w miejscu przeszkody wewnątrznaczyniowej czy przewężenia całego naczynia, przedstawić unaczynienie patologicznego guza oraz obliczyć ilościowe parametry przepływu krwi.
WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA
Zaburzenie krążenia obwodowych naczyń tętniczych i żylnych.
Objawy neurologiczne sugerujące niedokrwienie ośrodkowego układu nerwowego.
Stany kliniczne sugerujące przetoki naczyniowe.
Tętniaki aorty i naczyń brzusznych.
Ocena stanu krążenia narządów przeszczepionych.
Ocena serca - wskazania omówiono w echokardiodiografii.
Badanie jest wykonywane na zlecenie lekarza
SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA
Patrz: "Ultrasonografia".
BADANIA POPRZEDZAJĄCE
Bardzo często wcześniej wykonane jest tradycyjne badanie ultrasonograficzne.
OPIS BADANIA
Patrz: "Ultrasonografia".
INFORMACJE, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE
Patrz: "Ultrasonografia".
JAK NALEŻY ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU?
Nie ma specjalnych zaleceń.
MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU
Patrz: "Ultrasonografia".
Wyszukiwarka