Anatomia - egzamin, STUDIA, Anatomia


48 Ukł.nerwowy współczulny - budowa, funkcje.

Ośrodki współczulne są w rdzeniu kręgowym w jądrze pośrednio-bocznym.

Pień współczulny-szereg zwojów złączonych gałęziami międzyzwojowymi. Biegnie od podstawy czaszki do kręgów guzicznych. Z nerwami rdzeniowymi pień jest związany przez gałęzie łączące: białe (zawierają przedzwojowe włókna mielinowe) szare (zawierają włókna zazwojowe).

Pień współczulny:

- cz.szyjna- leży na wyrostkach poprzecznych kr.szyjnych ma 3,4 zwoje (szyjny górny, środkowy, dolny, kręgowy). Prócz gałęzi łączonych odchodzą też gałęzie tworzące sploty okołotętnicze i nerwy sercowe-szyjne,

- lędźwiowa - 3-4 zwoje oddają one gałęzie łączące i gał.trzewne, które dołączają do splotu trzewnego (zawiera on parzyste zwoje trzewne) splot międzykrezowy (dolny-krezowy, górny-odbytniczy), splot podbrzuszny górny,

- cz.miednicza - 3-4 parzyste zwoje krzyżowe i 1 zwój nieparzysty. Występują tu gałęzie poprzeczne łączące prawy z lewym - pień współczulny. Prócz gał.łączących odchodzą nerwy trzewne krzyżowe, które wraz z nerw.podbrzusznymi i przywspółczulnymi tworzą splot podbrzuszny dolny (największy) do niego odchodzą liczne sploty wtórne unerwiające narządy miednicy.

49 Układ nerwowy przywspółczulny.

Część głowowa - zawiera kom.przedzwojowe w jądrach przywspół.nerwów okoruchowego, twarzowego, językowo-gardłoweg i błędnego. Włókna odchodzą przez nerwy do zwojów np. rzęskowego.

Część krzyżowa - jej neurony przedzwojowe biegną przez nerwy krzyżowe i nerwy trzewne miedniczne do splotu podbrzusznego dolnego. Większość podąża do narządów miednicy. W ścianie p.narządów jest większość neuronów zazwojowych.

Część śródścienna - w ścianach narządów jamistych znajdują się nerwowe sploty śródścienne (mają one czynnościową samodzielność).

51 Przysadka - budowa, hormony i ich rola w organizmie.

Jest to gruczoł wydzielania wew.o złożonej budowie i czynnościach.

PRZYSADKA MÓZGOWA (hypophysis cerebri)- cz.gruczołowa (adenohyphosis) składa się z:

- cz.nerwowa (neurohyphosis) składa się z:

PŁAT PRZEDNI - hormony płata przedniego wytwarzają kom.hromofobne (ok.50% kom.płata przedniego) i kom.hromofilne (kwasochłonne stanowią 40% pozostałe to zasadochłonne), każdy z hormonów wytwarzany jest przez sobie tylko właściwy rodzaj komórek.

- kom.kwasochłonne wytwarzają:

- kom.zasadochłonne wydzielają:

ustroju zależna jest spermatogeneza.

- luteinizujący (LH) - pobudza gr.dokrewne jajnika i jądra. W jajniku z FSH powoduje

wytwarzanie się ciałka żółtego.

CZĘŚĆ POŚREDNIA

PŁAT TYLNY

Przysadka położona jest na podstawie mózgu jest to ciało elopsoidalne nieparzyste, występuje u wszystkich kręgowców. Jest motorem panującym nad czynnościami innych gr.wydzielania wew.ale sama podlega ich wpływom.

52 Tarczyca - budowa, hormony, funkcje.

Leży na szyi do przodu i ku bokom przewodu oddechowego, między 2 tętnicami szyjnymi wspólnymi. Składa się z 2 płatów bocznych (prawy i lewy) oraz części łączących je-więziny, ku górze odchodzi płat piramidowy. Gr.tarczowy objęty jest podwójną osłonką łącznotkankową. Do wew.leży torebka włóknista gruczołu, na zew.luźna powięź tarczowa, w jej obrębie na tylnej cz.wyst.gruczoły przytarczyczne. W obrębie zrębu leżą pęcherzyki, których ściana wysłana jest z nabłonka sześciennego. Wydzielina tych kom.nabłonkowych wypełnia pęcherzyki, subst.ta zawiera hormony tarczycy trójjodotyroninę i tyroksynę.

GRUCZOŁ TARCZOWY (glandula thyreoidea) - ch-uje się bogatym unaczynieniem krwionośnym.

53 Gruczoły przytarczyczne - topografia, budowa, hormony i funkcje.

Są niewielkie, leżą na pow.tylnej płata bocznego gr.tarczowego. Usunięcie tych gruczołów powoduje tężyczkę. Występują przeważnie w liczbie 4-2 górne i 2 dolne. Są otoczone tkanką łączną powięzi tarczowej, zbudowane są z pasm dużych kom.nabłonkowych - głównych i kwasochłonnych.

GR.PRZYTARCZYCZNE (glandulae parathyroideae) wydzielają PTH.

54 Nadnercza - budowa, hormony i funkcje.

Parzysty narząd, leży w górnej i tylnej cz.jamy brzusznej powyżej nerki. Zawierają korę i rdzeń. Wielkość u dorosłego to ok. 5 cm.

GR.NADNERCZOWY (glandula supravenalis) - składa się z:

Powstaje z mezodermy,

Niedoczynność kory nadnerczy powoduje chorobę Addisona (osłabienie mięśniowe, obniżenie ciśn.krwi, brązowy odcień skóry odkrytych części ciała, nie leczona prowadzi do zgonu).

Adrenalina - zwiększa dopływ krwi do mięśni: serca i mózgu, przyspiesza czynność serca i zwiększa jego pojemność wyrzutową, powoduje uwalnianie glukozy z glikogenu w wątrobie dostarczając mięśniom dodatkowego źródła energii.

Działają na cz.współczulną ukł.autonomicznego i za jego pośrednictwem na ukł.naczyniowy. Rdzeń zbudowany jest z brył i beleczek nabłonkowych łączących się w sieć (w cytoplazmie występują ziarenka zawierające hormony)

55 Trzustka hormony i funkcje.

Złożona jest z wysp trzustkowych (langerhansa) rozproszonych wśród gr.o wydzielaniu zew. Wyspy te wytwarzają insulinę i glukagon.

Trzustka wydziela do dwunastnicy enzymy trawienne:

Są one aktywowane dopiero w dwunastnicy. Masa trzustki to ok. 70-100 g. Jest ona położona poprzecznie w górnej cz.jamy brzusznej do przodu od kręgosłupa i ku tyłowi od żołądka. Ma nieregularny kształt. Składa się z trzonu, głowy i ogona.

56 Gonady jako gr.dokrewne - hormony i funkcje.

  1. Jądra - w zrazikach jądra wyst.tkanka łączna śródmiąższowa, jej komórki zawierają lipidy i kryształki białkowe tworzące gr.dokrewny jądra. Kom.śródmiąższowe pochodzą z mezynchymy. Wydzielany hormon występuje już od ok. połowy życia płodowego, następnie zanikają i zjawiają się podczas dojrzewania.

Kom.śródmiąższowe wytwarzają androgeny-jest to zespół hormonów , który wpływa na rozwój i kształtowanie pierwotnych i wtórnych cech płciowych, jest niezbędny do prawidłowego rozwoju gruczołów płciowych dodatkowych. Wczesna kastracja wywołuje nadmierny wzrost kończyn dolnych, owłosienie jest znikome. Jądra są we współzależności z ukł.pozostałych gruczołów wydzielania wew.

  1. Jajniki - przedni płat przysadki hormonem gonadotropowym powoduje powiększenie i dojrzewania pęcherzyka, h.luteinizujący - wytwarzanie ciałka żółtego.

JĄDRA (testis) - andogeny - najsilniejszy testosteron - pobudza wzrost kości i mięśni w kierunku kształtu męskich, wpływa na powstawanie cech męskich II rzędowych (wzrost i charakter budowy narządów płciowych) i III rzędowych (typ owłosienia, budowa krtani).

JAJNIK (ovarium) - estrogeny - estriadol - wzrost i rozpulchnienie błony śluzowej macicy.

- gestogeny - progesteron - wytwarza ciałko żółte ciążowe, niezbędny do utrzymania

ciąży przez okres kilku miesięcy

57 Ogólna ch-ka i podział narządów zmysłu.

Narządy zmysłów są przystosowane do odbierania podniet ze środowiska zew. i wew. Wskazują też na zmiany w środowisku, są więc narządami ochronnymi. Zawierają hormony zmysłowe, które odbierają podniety. Podniety mogą być natury fizycznej (temp, światło) lub chem. (cząsteczki gazowe powonienia lub rozpuszczone w wydzielinie narządu smaku).

Są 4 narządy zmysłów-wzroku, smaku, powonienia, słuchu.

Narządy czucia są tworami mikroskopowymi, wyst.w całym organizmie w dużej ilości i różnej postaci. Służą one zmysłowi dotyku, jak też innym np.: czucie bólu.

58 Budowa oka - jego czynności, drogi wzrokowe, aparat ochronny, okoruchowy i jego unerwienie.

Oko obejmuje gałka oczną i nerw wzrokowy. Do narządów dodatkowych zaliczamy: urządzenia kierunkowe (mięśnie gałkowe), oraz ochronne (powieki, spojówka, narząd łzowy, powięzie oczodołu).

Ściana gałki ocznej to 3 błony: włóknista (zew), naczyniowa (środkowa), wew, która tworzy siatkówkę. Włóknista składa się z: twardówki (biała) i rogówki (silnie unerwiona).

Naczyniowa składa się z 3 części: naczyniówka (wyściela wew.twardówkę), ciałko rzęskowe (o kształcie pierścienia, m.rzęskowe odpowiedzialne za stopień wypukłości soczewki w procesie akomodacji), tęczówka (z źrenicą)-dzieli przestrzeń między rogówką a soczewką na komory oka, które łączą się przez otwór źreniczny, tkanka mięśniowa silnie unerwiona ma pigment (rozszerza i kurczy się).

Błona wew. gałki to siatkówka: część światłoczuła (cz.wzrokowa), cz.niewrażliwa na światło (cz.ślepa).

Plamka żółta-najwrażliwsze miejsce siatkówki (występują pręciki-widzenie w ciemności, czopki-widzenie barw).

Nerw wzrokowy-zbiera włókna nerwowe siatkówki i biegnie do jamy czaszkowej.

Ciecz wodnista-wypełnia komory (przednią i tylnią) gałki ocznej.

Soczewka-przeźroczysta silnie łamie światło, leży między tęczówką a ciałkiem szklistym (przeźroczysta masa galaretowata przylega do siatkówki).

Źrenica-zdolność reakcji na natężenie światła. Za soczewką-ciałko rzęskowe. Plamka żółta: obrzeże (pręciki i czopki) dołek (powstaje obraz). Plamka ślepa-nie posiada światłoczułych kom.

Droga wzrokowa - Z gałek ocznych mamy pasma widzenia. Obraz w sferze przynosowej biegnie do podwzgórza i ulega skrzyżowaniu. Sfera przyskroniowa nie ulega skrzyżowaniu.

Ruchy gałki ocznej-6 mięśni (4 proste, 2 skośne). Nerwy odchodzą bezpośrednio od nerwu nosowo-rzęskowego. Obraz odbija się na siatkówce - zachodzi fala depolaryzacji po reakcjach fitochemicznych. Impuls przekazywany jest do mózgu. Płat potyliczny kom.mózgowej analizuje i częściowo zachowuje obraz.

60 Budowa i czynności narządu słuchu, dróg i ośrodków słuchowych w mózgu.

Ucho zew.-małżowina uszna (płatek, grobla, obrzeże - tkanka chrzęstna, ma włosy i gr.łojowe, skupia fale dźwiękowe), -przewód słuchowy-przekazuje kierunkowo drgania fal dźwiękowych na błonę bębenkową, wytwarza woskowinę (ma właściwości ochronne), -błona bębenkowa-przenosi drgania na 3 kosteczki słuchowe.

Ucho środkowe - kosteczki słuchowe - młoteczek, strzemiączko, kowadełko-przenoszą drgania do ucha wew. -trąbka Eustachiusza-łączy jamę ucha śr.z gardłem, służy do wyrównania ciśnienia. Ucho wewn - ślimak-ma endolimfę (płyn pobudzany przez fale dźw. drażniący neurony w narządzie Cortiego), -kanały półkoliste - 3 przewody ustawione prostopadle do siebie zawierają endolimfę, w której są otolity (CaCO3)-pobudzają receptory równowagi, -nerw słuchowy-przewodzi impulsy nerwowe od narządu Cortiego kanałów półkolistych do mózgu, -błędnik błoniasty-objety błędnikiem kostnym. Jego przewody wypełnione są cieczą wodnistą-śródchłonką, -przechłonka między częścią kostną a włóknistą, określa położenie ciała.

Płat ciemieniowy i móżdżek-ośrodki równowagi, płat skroniowy-oś.słuchu.

62 Ogólna ch-ka układu trawiennego, podział i funkcje poszczególnych odcinków.

I przewód pokarmowy: jama ustna, gardło, przełyk, żołądek, dwunastnica, jelito czcze, jelito kręte, jelito ślepe, okrężnica, odbytnica.

II gruczoły: śliniaki, wątroba, trzustka.

Narządy, które pobierają pokarm, przerabiają go i wydalają cz.niezużyte to układ trawienny. Organizm zdobywa materiał budulcowy ciała i zastępuje zużyte składniki i otrzymuje energię do życia-przemiana materii. W jamie ustnej pokarm jest rozdrabniany i zwilżany, pokarm przechodzi do gardła i przełyku a następnie do żołądka gdzie następuje początkowe trawienie, zmiana na płynną papkę.

Wątroba - wytwarza żółć, pełni rolę ochronną - wychwytuje z krwi substancje trujące.

Trzustka - wydziela sok trzustkowy biorący udział w trawieniu, wytwarza insulinę.

63 Jama ustna - narządy budowa i funkcje.

Zęby - każdy składa się z korony, szyjki i korzenia (32 = 2 siekacze, 1 kieł, 2 przedtrzonowce, 3 trzonowce w każdej połowie żuchwy, mleczne = 20). Korona pokryta jest szkliwem. Korzeń jest w zębodole.

Gruczołami jamy ustnej są: ślinianki-przyuszna, podżuchwowa, podjęzykowa.

Język: nasada, trzon, koniec. Bruzda graniczna oddziela trzon od nasady. Błona śluzowa pow.dolnej wytw.fałd - wędzidełko języka. Jest narządem pomocniczym mowy. Zawiera kubki smakowe jest siedzibą narządu smaku. Oczyszcza z resztek pożywienia w jamie.

Okolica podjęzykowa-dno jamy ustnej, wytwarza fałd podjęzykowy. Podniebienie twarde i miękkie, wysłane błoną śluzową, występują 3-4 fałdy podniebienne, wolny brzeg tworzy języczek. Występują też gruczoły podniebienne. Między łukiem podniebienno- językowym, a podniebienno- gardłowym leży migdałek podniebienny. Podniebienie miękkie ma 5 par mięśni.

Mięśnie krtani-dzielą się na rozszerzające i zwężające szparę głosową, napinające i osłabiające napięcie fałdów głosowych. Jama krtani: ścianę krtani od wew. wyściela błona śluzowa. Fałdy głosowe zawierają struny głosowe. Jeżeli fałdy są napięte, a szpara głośni zwężona wówczas strumień powietrza wywołuje drganie fałdów, powstają fale dźwiękowe. O wysokości tonu decyduje długość fałdów głosowych.

64. Gardło, przełyk, żołądek-budowa i funkcje.

Gardło (ok.13 cm dł.) rozpoczyna się sklepieniem na podstawie czaszki, kończy się na wysokości VI kręgu szyjnego. Dzieli się na część: nosową, ustną i krtaniową. Mięśnie gardła wraz z innymi wykonują ruch połykania. W ścianach bocznych cz. nosowej leży ujście gardłowe trąbki słuchowej. Warga tylna tworzy wał trąbkowy, na którym leży migdałek. W gardle krzyżuje się droga oddechowa i pokarmowa.

Przełyk jest przewodem mięśniowo- błoniastym(23-25 cm), łączy gardło z wpustem żołądka, biegnie od VI kręgu szyjnego do X piersiowego. Składa się z 3 części: szyjnej, piersiowej i brzusznej. Zwężenia w 3 miejscach: górne, środkowe, dolne.

Żołądek - ścian przednia, tylnia i 2 brzegi: krzywizna większa i mniejsza. Otwór początkowy- wpust łączy żołądek z przełykiem, otwór końcowy- odźwiernik(żołądek- dwunastnica).

Część żołądkowa: wpustowa, dno, trzon, odźwiernikowa. Leży wewnątrzotrzewno , błona mięśniowa ma 3 warstwy: wew. śr. Zew. Powierzchnia nabłonkowa jest pofałdowana, komórki główne wydzielają enzymy, kom. okładnicze kwas solny, komórki dołeczków żołądkowych śluz.

65. Jelito cienkie i gruczoły trawienne (wątroba i trzustka- budowa i funkcje)

Jelito cienkie dł. 4-5 m dzieli się na: dwunastnicę, jelito czcze i jelito kręte.

Dwunastnica- kształt podkowy. Części: górna, zstępująca i wstępująca, leży zaotrzewno oprócz cz. górnej. Jej błona śluzowa układa się w fałdy okrężne oraz zawiera kosmki jelitowe. Wydzielina wątroby i trzustki uchodzi do dwunastnicy. Rozpoczyna się proces trawienia.

Jelito czcze przechodzi w jelito kręte, leży wewnątrzotrzewnie, ich pętle mają znaczną ruchliwość. Występują gruczoły jelitowe. Tk. limfatyczna wytwarza grudki chłonne.

Czynności bł. śluzowej: trawienie, wchłanianie produktów trawienia.

Wątroba- największy gruczoł położny pod przeponą. Wyróżniamy cz. wklęsłą- pow. trzewną i wypukłą- przeponową. Obie łączą się z brzegiem dolnym. Jest pokryta błoną surowiczą. Na pow. przeponowej górnej jest wycisk sercowy a na tylnej wycisk nadnerczowy. Ma 2 płaty prawy- większy i lewy. Są wiązadła: obłe i żylne. Do wrót wątroby wchodzi żyła wrotna, tętnica wątrobowa właściwa i splot nerwowy. We wnęce leżą węzły chłonne. Funkcje: wydzielanie żółci, f. syntezy i analizy i wydzielanie dokrewne mające znaczenie dla przemiany materii. Z cukrów syntezowanych jest glikogen a z aminokwasów- białka, może wpływać na obieg krwi, kom,. Wątroby wydalają barwniki do kanalików żółciowych.

Trzustka- położona zaotrzewnie ok. I kręgu lędźwiowego. Wyróżniamy: głowę, trzon i ogon. Przewód trzustki dodatkowy stanowi gałąź przewodu głównego. Jest gruczołem o wydzielaniu zewnętrznym i wew. Wytwarza sok trzustkowy zawierający enzymy trawienne. Gruczoł dokrewny ma wyspy trzustkowe, wytwarzają one insulinę i glukogen.

66. Jelito grube-budowa i funkcje.

Składa się z: jelito ślepe, okrężnica i odbytnica.

Jelito ślepe od ujścia jelita cienkiego ku tyłowi(wraz z wyrostkiem robaczkowym ma często całkowitą powłokę surowiczą). Okrężnica ma: taśmy, wypuklenia i przyczepki, od wew. Błona śluzowa tworzy fałdy półksiężycowate. Okrężnica: wstępująca położona zewnątrzotrzewno, zgięcie prawe okr., okr. poprzeczna, zgięcie lewe, okrężnica zstępująca, okr. Esowata. Błona śluzowa ma komórki kubkowe i gruczoły jelitowe.

Odbytnica-część dłuższa- miedniczna i cz. odbytowa, kończy się odbytem. Otrzewna pokrywa odcinki górne powierzchni przedniej i bocznych cz. Miedniczej. U mężczyzn występuje zagłębienie odbytniczo- pęcherzowe, u kobiet odbytniczo- maciczne. Z zewnątrz błona mięśniowa cz. odbytowej jest objęta u dołu prążkowanym zwieraczem wew. W części miedniczej wytwarza fałdy poprzeczne a w cz. odbytowej pionowe słupy odbytu.

Funkcje: resztki pokarmu ulegają tu gniciu, obfite wydzielanie śluzu przez gruczoły jelitowe i dalsze wchłanianie wody, treść zostaje zagęszczona tworząc kał. Długość jelita grubego 120-150 cm.

67. Ogólna charakterystyka i podział ukł. oddechowego z uwzględnieniem opłucnej i jej roli w oddychaniu.

Oddychanie- pobieranie tlenu ze środowiska i oddawanie dwutlenku węgla. Zarodek ludzki w pierwszych etapach rozwoju oddycha całą powierzchnią, po zagnieżdżeniu w błonie śluzowej macicy przechodzi na oddychanie łożyskowe. Jednokomórkowce oddychają całym ciałem, wodne kręgowce- skrzela.

Narządy oddechowe: jama nosowa, gardło z jamą ustną(drogi oddechowe górne), krtań-tchawica i oskrzela, płuca- drogi oddechowe dolne, opłucna- ułatwia ruchy płuc w kl. pier.

Ściany dróg oddechowych są wyposażone w składniki: szkieletowe krótkie(jama nosowa) i chrzęstne(pozostałe).

Każde płuco objęte jest surowiczym workiem opłucnej, między nimi leży śródpiersie. Opłucna trzewna ściśle obejmuje płuco. Opłucna żebrowa, przeponowa i śródpiersiowa tworzą opłucną ścienną. Między op. trzewną a op. ścienną jest jama opłucnej- szczelina ślizgowa dla płuc. Przejście op. ściennej w op. trzewną wytwarza wiązadło płucne. Podczas wdechu szczelinowate zachyłki jamy opłucnej rozwierają się i płuco zagłębia się w nie swoimi brzegami. Opłucna ułatwia ruchy płuc w klatce piersiowej. Zachyłki: żebrowo- przeponowy i żebrowo- śródpiersiowy przedni stanowią przestrzenie zapasowe. Opłucna wydziela niewielką ilość płynu surowiczego, który zwilża nabłonek.

68. Budowa i funkcje górnych dróg oddechowych z szczególnym uwzględnieniem krtani.

Drogi oddechowe górne zaczynają się parzystymi nozdrzami przednimi. Nozdrza tylne prowadzą do górnej nosowej części gardła. Z bocznych ścian jamy nosowej wystają 3 małżowiny(górna, dolna, środkowa), dzielą one każdą z połówek jamy na 3 przewody nosowe. Z przewodami nosowymi łączą się przestrzenie jam przynosowych(zatoki), wysłane są błoną śluzową. Do przewodu nosowego dolnego uchodzi przewód nosowo- łzowy.

Jama nosowa- siedlisko narządu powonienia, powietrze wdychane jest tam ogrzane, oczyszczone i nawilżone. Jama jest rezonatorem głosu, ustala jego barwę.

Gardło-powietrze z jamy nosowej wpada do gardła. Z odcinka dolnego prowadzą 2 otwory- 1 do krtani, 2 do przełyku. Następuje tu skrzyżowanie drogi oddechowej z pokarmową.

Krtań- zawieszona jest u góry na kości gnykowej, w dole łączy się z tchawicą, zrąb krtani tworzą chrząstki, które łączą się za pomocą wiązadeł i mięśni.

Chrząstka tarczowata tworzy wyniosłość tarczową, jest zbudowane z 2 czworobocznych płytek. Chrząstka pierścieniowata- przednia część łuku, tworzy płytkę.

Chrząstka nalewkowata- kształt trójściennej piramidy, łączy się z ch. pierścieniowatą za pomocą ***** od obu ch. nalewkowatych do wew. powierzchni ch. tarczowej biegną wiązadła głosowe.

Nagłośnia- kształt to sercowaty liść.

69 Budowa i funkcje dolnych dróg oddechowych ze szczególnym uwzględnieniem pęcherzyków płucnych.

Krtań, tchawica, oskrzela, płuca tworzą dolne drogi oddechowe.

Tchawica-ma kształt elastycznej rury, która jest przedłużeniem krtani i biegnie wewn.do klatki piersiowej. Na wysokości IV kręgu piersiowego dzieli się na 2 oskrzela główne (prawe, lewe), które dalej dzielą się na drobniejsze oskrzela i oskrzeliki. Tchawica zbudowana jest z 16-20 chrząstek o podkowiastym kształcie połączonych pasmami tk.łącznej. Część tylna tchawicy bez rusztowania chrząstkowego to ściana błoniasta.

Płuca: odróżniamy w nich składnik oskrzelowy i pęcherzykowy. Składnik oskrzelowy tworzy drzewo oskrzelowe. Skł.pęcherzykowy utw.jest z pęcherzyków płucnych. Ich cienka warstwa (zbudowane z nabłonka jednowarstwowego) pozwala na wymianę gazową między powietrzem oddechowym a krwią. Liczba pęcherzyków pł.u człwieka to ok. 300-400 mln. Każde z płuc ma kształt stożka przeciętego na pół. Część górna to szczyt, dolna to podstawa. Prawe płuco jest większe krótsze i szersze od lewego. Największym wgłębieniem jest wycisk sercowy (duży na pł.lewym). Szczelina skośna dzieli płuco lewe na 2 płaty (górny i dolny). W płucu prawym są 2 szczeliny skośna i pozioma (3 płaty: górny, dolny i środkowy).

Oskrzela po wejściu do płuc dzielą się na coraz mniejsze części. Najmniejsze to oskrzeliki (nie posiadają w swych ścianach rusztowania chrząstkowego. Przez coraz drobniejsze rozgałęzienia przechodzą w woreczki utw.z pęcherzyków pł. Ich ściany są bardzo cienie do płaskich komórek przylegają płaskie śródbłonki otaczające pęcherzyki naczyń włosowatych. Przez tę cienką przegrodę do światła pęcherzyków przenika z krwi CO2 a z pęcherzyków do krwi O2.

70. Budowa i funkcje serca z uwzględnieniem naczyń wieńcowych i układu przewodzącego serca.

Serce- rozwija się z mezo i endodermy. Powstaje w 4-8 tyg. życia zarodkowego. Jest ssąco- tłoczącą pompą, która powoduje krążenie krwi w organizmie. Ma kształt nieregularnego stożka. Składa się z 2 przedsionków i 2 komór. Prawy przedsionek i prawa komora to serce żylne, lewy przedsionek i lewa komora- serce tętnicze. Przedsionki oddziela przegroda międzyprzedsionkowa, a komory przegroda międzykomorowa. Osierdzie izoluje serce i ochrania je, wydziela płyn surowiczy.

Do PP uchodzą: żyła główna górna, dolna i zatoka wieńcowa, do LP 4żyły płucne.

Ściany serca zbudowane z 3 warstw: nasierdzie, śródsierdzie, wsierdzie.

Nasierdzie- cienkie, przeźroczyste bł. surowicza pokrywa szczelnie m.serca.

Śródsierdzie- szkielet serca, mięsień właściwy, ukł. przewodzący serca.

Wsierdzie- cienka błona wyściela jamy serca, zbudowane z zastawek przedsionkowo- komorowe(w sercu prawym zastawka trójdzielna, a w sercu lewym zastawka dwudzielna).

Szkielet serca: 4 pierścienie włókniste, 2 trójkąty i część błoniasta przegrody międzykomorowej.

Mięsień właściwy serca ma cechy mięśni gładkich i poprzecznie prążkowanych, szybko reaguje na bodźce, wolno się męczy.

Ukł. Przewodzący serca: pełni podobną funkcję jak układ nerwowy, ale pochodzi z mezodermy i ma budowę tkanki mięśniowej.

Wyróżniamy 3 piętra: węzeł zatokowo- przedsionkowy(rozrusznik), węzeł przedsionkowo-komorowy, włókna Purkiniego. W sercu znajdują się komórki o właściwościach wewnątrzwydzielniczych (wydzielają kardiodialatynę).

Zastawki tętnicze- zbudowane z 3 płatków, otwarte w kierunku światła tętnic. W czasie rozkurczu komór cofają się, krew z tętnic wypełnia zastawki, nie pozwalają na cofnięcie się krwi do komór.

Nerwy: część współczulna pobudza serce, a przywspółczulna hamuje.

Unaczynienie: 2 tętnice wieńcowe(prawa i lewa) odchodzą z zatoki aorty wstępującej, biegną w bruździe wieńcowej.

Z prawej komory uchodzi tętnica płucna, a z LK aorta.

Praca serca: skurcz przedsionków, dwukrotnie dłuższy skurcz komór i refrakcja(odpoczynek). Serce kurczy się 60-80 razy na minutę.

Wzsłuchujemy 2 tony: skurcz i rozkurcz. W spoczynku mięsień sercowy jest spolaryzowany, na zewnątrz +, a wewnątrz -.

Tętnice wyprowadzają krew z serca, mają grubą ścianę, małe światło i zbudowane są z tkanki mięśniowej gładkiej.

Żyły- doprowadzają krew do serca, mają cienką ścianę, duże światło, zastawki tworzą gniazda.

71. Ogólna charakterystyka ukł. Krążenia- podział i rola elementów.

Układ naczyniowy składa się z ukł. krwionośnego i ukł. limfatycznego. Krew doprowadza tlen, substancje odżywcze a odprowadza produkty pozostałe w procesie przemiany materii i wydala je z ustroju np. przez nerki, płuca.

Narządy ukl. naczyniowego: serce, naczynia krwionośne i limfatyczne, narządy, w których powstają: szpik kostny, węzły chłonne, śledziona i grasica.

72. Główne tętnice i żyły krążenia wielkiego- ich budowa i topografia.

Tętnice odchodzą od aorty i rozprowadzają krew tętniczą po całym organizmie. Jako aorta wstępująca wychodzi ze stożka tętniczego LK. Na poziomie zastawki aorty oddaje obie tętnice wieńcowe.............

W obrębie klatki piersiowej- aorta piersiowa, leży po lewej stronie przełyku. Na poziomie XII kręgu piersiowego aorta piersiowa przechodzi w aortę brzuszną, biegnie wzdłuż powierzchni przedniej, kończy się na wysokości IV kręgu lędźwiowego i oddaje 2 tętnice biodrowe wspólne.

Żyły- żyły główna górna, żyła główna dolna.

Żyła główna górna położona w śródpiersiu powstaje ze zlania się żył ramienno- głowowych, te powstają ze zlania się żył podobojczykowej.

Żyła główna dolna- tylna ściana tułowia po prawej stronie od aorty brzusznej.

Powstaje z połączenia żył biodrowych wspólnych, które powstają ze zlania się żyły biodrowej zew. I wew.

Żyły krążenia wielkiego: ukł. żył serca, ukł. żyły głównej górnej, ukł. żyły głównej dolnej, ukł. żyły wrotnej.

73. Główne tętnice i żyły krążenia małego- budowa i topografia.

Pień płucny wychodzi ze stożka tętniczego PK pod łukiem aorty dzieli się na tętnicę prawą i lewą.

Tętnica płucna prawa biegnie ku tyłowi od aorty wstępującej i żyły głównej górnej kieruje się do wnęki prawego płuca. Tętnica płucna lewa od przodu od aorty zstępującej do wnęki lewego płuca.

Z lewej tętnicy płucnej odchodzi więzadło tętnicze.

Żyły płucne wychodzą z wnęki płuca i uchodzą do LP, doprowadzają krew utlenioną. Żyła płucna górna lewa i prawa i żyła płucna dolna. Przebieg żył płucnych jest poziomy, obustronnie leżą one poniżej tętnic płucnych i oskrzeli. Żyły płucne prawe są dłuższe niż lewe. Nie mają zastawek.

74. Naczynia i więzy chłonne- budowa i topografia.

Więzy chłonne są źródłem limfocytów, tworzą sita dla składników ożywionych i nieożywionych. Wielkość do ok. 3 cm, układają się grupami 2-15. objęte są łącznotkankową torebką od której odchodzą beleczki. Korę narządu tworzą grudki chłonne. W rdzeniu limfocyty skupiają się w pasma rdzeniowe. Komórki siateczki i śródbłonek mają zdolność fagocytozy kom. Żywych i magazynowania substancji martwych.

Naczynia chłonne- takie drogi, które mają własną ścianę.

Naczynia chłonne włosowate- mają ścianę zbudowaną z śródbłonka.

Naczynia chłonne zbiorcze- ściana trójwarstwowa(błona środkowa, wew., zew.), mają liczne zastawki.

Z obwodu naczynia chłonne kierują sieci naczyń włosowatych, które przechodzą we właściwe naczynia odprowadzające. Mogą nawet trzykrotnie się poszerzać, występują prawie w każdym narządzie i tkance. Przesączają sok tkankowy. Zastawki nadają kształt naczyniom chłonnym.

Główne pnie chłonne: przewód piersiowy- zbiera chłonkę z dolnej cz. Ciała i lewej górnej oraz przewód chłonny prawy- początkowy odcinek przewodu piersiowego.

76. Budowa i topografia ukł. wydalniczego ze szczególnym uwzględnieniem budowy i funkcji nerki.

Do układu moczowego należą: nerki- narząd wytwarzający mocz, oraz drogi wyprowadzające: kielichy nerkowe(położone wew. nerki w tzw. zatoce nerkowej, ścieka do nich mocz), moczowody odprowadzające mocz z miedniczek, pęcherz moczowy i zbiorniczek, w którym mocz się na pewien czas zatrzymuje, cewka moczowa- odprowadza mocz z pęcherza moczowego.

Moczowód- biegnie od miedniczki nerkowej do dna pęcherza moczowego, w jego przewężeniach mogą znajdować się kamienie moczowe. Jest cienki i spłaszczony.

Pęcherz moczowy- leży między spojeniem łonowym a odbytnicą u mężczyzn, a przed macicą i pochwą u kobiet. Do pęcherza uchodzą moczowody, jego dno przechodzi w cewkę moczową.

Cewka moczowa- u kobiet ok. 4 cm. Początek w pęcherzu, uchodzi do przedsionka pochwy.

NERKA- narząd parzysty położony zaotrzewnie obok kręgosłupa. Podobna do ziarenka fasoli ma ok. 12 cm. Brzeg boczny jest wypukły a przyśrodkowy wklęsły z otworem(wnęka), prowadzi on aż do zatoki nerkowej. Nerka spoczywa w torebce utworzonej z tkanki tłuszczowej. Możemy w nerce wyróżnić jaśniejszą korę i ciemniejszy rdzeń. Zasadniczym elementem nerki jest nefron złożony z ciałka nerkowego i cewek nerkowych. Ciałko nerkowe składa się z kłębuszka naczyń włosowatych i z obejmującej go torebki. W kłębku jest wyższe ciśnienie niż w torebce dzięki temu mocz pierwotny przesącza się do torebki, spływa on kanalikami krętymi, a cenne składniki są z powrotem odzyskiwane do krwi.

Zadaniem nerki jest usuwanie azotowych produktów przemiany materii. Nerki regulują poziom wody i soli mineralnych.

77.Ogólna charakterystyka i funkcje powłoki ciała.

Powłoka wspólna składa się ze skóry i jej wytworów- gruczołów, włosów i paznokci.

Skóra- okrywa całe ciało, kontaktując go ze światem zew., chroni je przed czynnikami szkodliwymi. Rozwija się z ekto i mezodermy. Powierzchnia ok.1,8 m2, grubość 0,5-4 mm. Ma zdolność wchłaniania. Składa się z naskórka i skóry właściwej. Naskórek wytwarza gruczoły, włosy i paznokcie. Najgłębsza warstwa- rozrodcza, najbardziej powierzchniowa- zrogowaciała, zlokalizowane są tu receptory bólu, dotyku i ujścia gruczołów skóry.

Skóra właściwa-ma wiele komórek klejodajnych i sprężystych występują mięśnie gładkie. 2 warstwy- brodawki(bardziej powierzchownie) i warstwa głęboka, w brodawkach znajdują się zakończenia nerwowe wrażliwe na dotyk. W głębszych warstwach zakończenia czuciowe ciepła, zimna.

Tkanka podskórna- gromadzi się tam tkanka tłuszczowa, która pełni rolę izolatora, pełni ochronę mechaniczną. Ma zdolność wchłaniania płynów.

Gruczoły potowe- występują prawie na całej skórze, biorą udział w gospodarce wodnej, chronią skórę przed wysychaniem, mają kręty przebieg i są pojedyncze.

Gruczoły łojowe- pojedyncze, wydzielają łój.

Włosy- u kobiet gęstsze i dłuższe, występują prawie na całym ciele, składają się z łodygi korzenia i opuszka włosa. Mają mięsień, którego skurcz powoduje gęsią skórkę.

Paznokieć- owalna, wypukła blaszka rogowa. Składa się z korzenia, macierzy z obłączką, chronią opuszki palców.

80.Zmysły czucia skórnego- ich budowa i funkcje.

Skóra służy do odbierania bodźców dotykowych, ucisku, bólu i temperatury. Jako narząd czucia informuje organizm o zagrożeniu z bliska.

Nerwy-powstają jako przedłużenie nerwów mózgowo- rdzeniowych, receptory- znajdują się na różnej głębokości skóry, są w tkance podskórnej, brodawkach i w naskórku. Zakończenia nerwowe mają różny kształt. Występują w niewielkich skupiskach.

Zakończenia nerwowe w naskórku: łękotki dotykowe, wolne zakończenia.

Zakończenia nerwowe w brodawkach: kłębki nerwowe, ciałka dotykowe.

Zakończenia nerwowe w tkance podskórnej: ciałka blaszkowate- widoczne gołym okiem, najliczniejsze na dłoni.

Ból przewodzą włókna bezrdzenne.

Każdy włos ma zakończenie nerwowe poniżej ujścia gruczołu łojowego.

6


Wyszukiwarka