1. Manieryzm

- operuje zawiłymi formami,

- pragnie zadziwić biegłością,

- propaguje sztukę dla sztuki

- charakteryzujący się dążeniem do doskonałości formalnej i technicznej dzieła, a także wysubtelnieniem, wyrafinowaniem, wykwintnością i swobodą form.

- zespół cech, takich jak brak brutalności i napięcia, obecność wysubtelnienia, wyrafinowania, pewnej "sztuczności", nienaturalnego piękna

- Istotne było także zaskoczenie widza, zastosowanie nietypowych rozwiązań, iluzja i fantazja. Zerwano z wymogiem ścisłego przestrzegania klasycznych reguł, klasycznej harmonii i ładu na rzecz dążenia do skomplikowanych układów.

- Zrodzony w Rzymie manieryzm kwitnie w całych Włoszech, w Europie upowszechnia się zaś po roku 1530 i trwa do około 1610.

- Sam termin pochodzi od włoskiego słowa maniera, będącego w renesansie synonimem stylu.

- Inspiracje dziełami Leonarda, Michała Anioła, czy Rafaela oddalają malarzy od natury i prowadzą do osobliwej i sztucznej ekspresji...

- zrodził się na gruncie renesansu.

- Manieryści malują na rozmaitych podłożach: marmurze, agacie, alabastrze... ozdabiają sklepienia i sufity pałaców.

- Bardzo cenionym gatunkiem malarstwa staje się portret, w którym obowiązuje kanon przedstawienia postaci w popiersiu z pozostawieniem widocznych dłoni.

- Kompozycje są bardzo skomplikowane lub nieuporządkowane i przeładowane.

- kręte linie wyolbrzymiają klasyczny kontrapost oraz wydłużają postacie.

- Pewne symptomy manieryzmu można odnaleźć w późnych dziełach Michała Anioła. Po powrocie do Rzymu w 1534 r. dzieła artysty stają się coraz bardziej niespokojne, dramatyczne, tchnące niepokojem. Obrazem noszącym wiele cech manierystycznych jest w szczególności Sąd Ostateczny (1534-1541), olbrzymi fresk na ścianie ołtarzowej Kaplicy Sykstyńskiej. W przeciwieństwie do większości dzieł renesansowych w Sądzie Ostatecznym brak perspektywy zbieżnej. Charakterystyczny jest również zdumiewający natłok postaci oraz ich dynamizm. Wszystkie te cechy odnaleźć można później w licznych obrazach twórców manierystycznych.

Twórcy włoscy:

MALARSTWO;

* Pontormo (Jacopo Carucci) zapożycza siłę ekspresji od Michała Anioła, ale jego obrazy są oblane zimnym światłem rozmywającym odcienie.

* Agnolo Bronzino, uczeń Pontorma jest przedstawicielem dworskiego manieryzmu florenckiego. Maluje kompozycje alegoryczne oraz wystudiowane portrety.

* Giorgio Vasari,

* Taddeo Zuccaro,

* Frederico Zuccaro

* Parmigianino nienaturalnie wydłuża postacie oraz kunsztownie stylizuje ich fryzury i draperie.

* Giuseppe Arcimboldo to mediolańczyk, którego na praski dwór sprowadza Rudolf II. Artysta ten z przedmiotów, owoców i roślin tworzył alegorie w formie fantastycznych głów.

* Tintoretto zawdzięcza swój przydomek (Farbiańczyk) swojemu ojcu - farbiarzowi.

* Styl baroku zapowiada twórcość El Greca, który łączy elementy dojrzałego renesansu, manieryzmu i stylu bizantyjskiego (kształcił się na tradycjach ikon bizantyjskich).

RZEŹBA

* Benvenuto Cellini - złotnik i rzeźbiarz którego sztukę cechuje techniczna biegłość i doskonałość formy.

* Giovanni da Bologna (Giambologna) to rzeźbiarz znany jako autor ogromnej (4 metry) rzeźby "Porwanie Sabinek". Postacie prezentuje w charakterystyczny sposób - jako figurę serpentinata (figura skręcona)

Giambologna - Porwanie Sabinek

2. Malarstwo katakumbowe - czasy wczesnochrześcijanstwa

- z czasów sprzed edyktu mediolańskiego, kiedy chrześcijaństwo musiało "działać w ukryciu" nie zachowało się wiele zabytków sztuki.

- pozostały np. katakumby,

- były to "podziemne cmentarze"

- też miejsca odbywania wszelkich praktyk religijnych

- Znajdowały się tam też kaplice przyozdabiane freskami nawiązującymi stylem do malowideł późnorzymskich.

- były labiryntami - tunele były wydrążone w skale wraz z lokulusami, czyli prostokątnymi wnękami gdzie umieszczano ciało. Dopiero później zaczęto zamykać lokulusy płytami marmurowymi i owijać ciała w całun.

- Acrosolium to rodzaj grobu (IV wiek), który był dużą niszą o łukowatym sklepieni i mógł służyć za grób rodzinny.

- Forma to grób wykuty w podłodze krypty

- Nyże nagrobne (cubiculumy) to rodzaje pomieszczeń. Groby-mieszkania, które służyły za groby rodzinne. Cubiculumy miały możliwość wykucia w skałach kolejnych, dodatkowych pomieszczeń i wnęk.

MALARSTWO:

• malarstwo katakumbowe to freski i mozaiki często o bardzo skromnej gamie kolorów (biel, żółć, czerwień, zieleń)

• elementy ikonografii chrzescijańskiej

• katakumby Kaliksta, Domitilli, Piotra i Marcelina, przy Via Latina

• malowidła bazowały na malarstwie rzymskim o charakterze pogańskim

• najwcześniej zdobienia w stylu linearnym - ściany i sklepienia w jasnych kolorach i dzielono siatką linii, wewnątrz których umieszczano pojedyncze przedstawienia

• ogolna wymowa: ratunek, uwolnienie od grzechów, obietnica zbawienia

• łączenie motywów chrzescijanskich i pogańskich (mitologicznych), sceny biblijne +elem. mitologii antycznej + elem. bukoliczne

• Chrystus podbny do Orfeusza - młodzieniec

Najczęstszymi motywami był

* Monogram Chrystusa (XP),

* ryba (Ichtis),

* postać oranta czy orantki (postac modląca się, na stojąco, wzniesione ręce ku górze)

* ptaki, które symbolizowały dusze zmarłych (pelikan - karmi młode swoim ciałem - ofiara Jezusa; paw - nieśmiertelność; gołąb z gałązką oliwną - dusza; feniks - zmartwychwstanie).

* baranek (niewinność, Chrystus),

* wilk (szatan),

* kotwica,

* alfa i omega (Chrystus początkiem i końcem).

- motywy przejęto ze sztuki rzymskiej, a nadano im nowe, związane z nową religią znaczenie.

3. Malarstwo wazowe

- wykonywane na naczyniach ceramicznych malunki, szczególnie obecne w kulturze helleńskiej

- ceramika malowana zajmowała szczególnie ważne miejsce w wytwórczości artystycznej starożytnych Greków, aż po IV wiek p.n.e.

- była elementem kultury greckiej, wyróżniającym ją spośród innych kultur - w żadnej innej cywilizacji starożytnej malunki dekorujące naczynia nie posiadały takiego bogactwa motywów i tak wysokiego poziomu artystycznego

- twórcy greckich malunków wazowych pozostali zazwyczaj jednak nieznani. Nadaje im się więc imiona związane z namalowanymi przez nich scenami (np. Malarz Amazonki), z miejscem znalezienia wazy (np. Malarz z Dipylonu), z nazwiskiem archeologa - odkrywcy wazy (np. Malarz Hirschfelda), czy miejscem, w którym wystawiona jest waza jak w przypadku Malarza Berlińskiego. Jednymi z niewielu twórców, których imię jest znane, są Eksekias i Sofilos.

Style malarstwa wazowego

-styl geometryczny (wazy dipylońskie),

-styl orientalizujący (koryncki)

- styl czarnofigurowy

- styl czerwonofigurowe

- styl swobodny

- styl bogaty

- styl kerczeński

Styl czarnofigurowy (technika czarnofigurowa, malarstwo czarnofigurowe)

- technika ta polegała na użyciu firnisu

- artysta malował nim postaci i przedmioty, które po wypalaniu nabierały czarnego koloru, a reszta naczynia - czerwonego

- powstał najprawdopodobniej w Koryncie w VII/VI wieku p.n.e..

Cechy stylu czarnofig.:

* użycie dwóch barw: czarnej i czerwonej;

* skromne dekoracje;

* przejrzysta kompozycja (na czerwonym tle widnieją czarne sylwetki);

* zdobienia przedstawiające bogów i herosów, sceny mityczne i biesiadne.

Styl czerwonofigurowy (technika czerwonofigurowa, malarstwo czerwonofigurowe)

- wszedł w życie około 530 roku p.n.e.

- polegał na malowaniu czerwonych sylwetek na czarnym tle.

- zastosowanie tej techniki wiąże się z twórczością malarza Andokidesa, ucznia Eksekiasa.

w odróżnieniu od stylu czarnofigurowego umożliwiał bardziej szczegółowe oddawanie detali.

- dzięki odpowiedniemu wypalaniu uzyskiwano czerwone postaci na czarnym tle. Technika ta była łatwiejsza i dawała lepsze efekty artystyczne niż styl czarnofigurowy

---