Postawa, Politologia, III rok, II sem, Socjotechnika


  1. Postawa - pojecie, konstrukcja, czynniki uzewnętrzniania

Postawa - uwewnętrzniona przez jednostkę, wyuczona skłonność (akt woli przejawiający się w czynach) do reagowania w społecznie określony sposób, szczególnie przez podejmowanie określonych działań w odpowiedzi na oczekiwania społeczne.

Źródłem postaw jest przyjęty światopogląd, rozumiany jako zbiór subiektywnych doświadczeń intelektualnych oraz emocjonalnych, określających relację osoby do rzeczywistości. Postawa ma bezpośrednie odniesienie do władz intelektualnych (świadomość czynu) oraz woli (dobrowolność).

T.Mądrzycki 1977 Postawa to ukształtowana w procesie zaspokajania potrzeb, w określonych warunkach społecznych, względnie trwała organizacja: wiedzy, przekonań uczuć, motywów, pewne formy zachowania i reakcji ekspresywnych podmiotu związana z określonym przedmiotem lub klasą przedmiotów.

Termin „postawa” wprowadzony został do nauk społecznych przez Wiliama I. Thomasa i Floriana Znanieckiego we wstępie do „Chłopa polskiego w Europie i Ameryce” na oznaczenie procesów indywidualnej świadomości, determinujących zarówno aktualne, jak i potencjalne reakcje człowieka wobec świata społecznego. Autorzy ci proponowali, by pojęcie postawy uczynić centralną kategorią teoretyczną psychologii społecznej. Jak rzadko która, propozycja spotkała się z pozytywnym przyjęciem.

Wraz z rozwojem badań następowało coraz większe różnicowanie się samego pojęcia postawy, która mogła oznaczać: cele działania, motywy, przekonania, specjalny przypadek predyspozycji, determinator kierunku działania, reakcje próbne.

Mimo wielości znaczeń przypisywanych pojęciu postawy można wskazać na pewne elementy powtarzające się w większości rozważań teoretycznych i tworzące wspólny rdzeń znaczeniowy tego pojęcia. Postawa jest, po pierwsze, czymś, co zawsze wiąże się z afektywną oceną (pozytywną bądź negatywną) różnego typu obiektów - mogą nimi być ludzie, grupy społeczne, działania, instytucje, obiekty fizyczne lub zdarzenia. „Postawa obojętna” jest więc w zasadzie określeniem wewnętrznie sprzecznym, gdyż „postawa” zakłada jakiś, choćby najbardziej umiarkowany, emocjonalny stosunek do obiektu. Po drugie: emocjonalny stosunek nosi cechę trwałości i choć nastręcza ona pewne problemy operacyjne ze względu na fakt, iż postawy ulegają zmianie, większość badaczy zgodna jest co do tego, że o postawie można mówić jedynie w sytuacji, gdy mamy do czynienia z ocenami względnie trwałymi. Po trzecie: postawa jest zawsze postawą wobec czegoś, nawet jeżeli owo „coś” nie zostało wyspecyfikowane w nazwie pojęcia, jak np. wtedy, gdy mówimy o postawie prospołecznej, czy autorytarnej. Po czwarte: zakłada się, że postawy są nabywane i modyfikowane w procesie uczenia, przy czym istotną rolę odgrywają tu osobiste doświadczenia jednostki. Ze względu na to, że zakres tych doświadczeń jest silnie uwarunkowany położeniem społecznym jednostki, postawy stanowią najczęściej odzwierciedlenie jej pozycji w społeczeństwie.

Rodzaje postaw:

* * *

POSTAWA

  1. Definicja: względnie trwały stosunek człowieka do pewnych obiektów materialnych lub niematerialnych

  1. Trzy aspekty postawy wg Nowaka: [chyba konstrukcja postawy - M.B.]

  1. Intelektualny [poznawczy] -> całość wiedzy trafnej lub nietrafnej

  2. Emocjonalny -> całość uczuć wobec obiektu postawy

  3. Behawioralny

  1. Realne zachowania wobec obiektu postawy

  2. Wzory zachowań wobec obiektu postawy [tę koncepcję preferuje dr Sobkowiak!] powstałe w wyniku socjalizacji

POSTAWA -> czynniki sytuacyjne -> ZACHOWANIE

LUB

POSTAWA = ZACHOWANIE

  1. Cztery drogi kształtowania postawy:

  1. Poznawcza -> element postpoznawczy

  2. Emocjonalna -> utrwalanie się wiedzy w sposób negatywny lub pozytywny

  3. Behawioralna -> nabywana w toku działania

  4. Przejmowanie postaw od innych ludzi

  1. Czynniki uzewnętrzniania postaw:

  1. System postaw - wcześniej ukształtowane w nas postawy

  2. Cechy własne postaw

  1. Treść - dotyczy obiektu

  2. Zakres - liczba obiektów objętych postawą

  3. Kierunek - pozytywne lub negatywne uczucia

  4. Intensywność - poziom natężenia emocji

  5. Złożoność

  6. Zwartość - zgodność między składnikami postawy

  7. Trwałość - odporność na zmiany

  8. Miejsce w systemie - centralne lub peryferyjne

  1. Centralne: przesądzają o osobowości i sposobie jej manifestacji

  2. Peryferyjne: strategia łagodna, ewolucyjna w przeciwieństwie do tej poprzedniej

  1. Skuteczność i emocjonalność

  1. Czynniki osobowościowe - percepcja, behawioralne, emocjonalne jednostki

  2. Czynnik sytuacyjny - presja tu i teraz

  1. Cele kształtowania postaw:

  1. Zmiana postawy, czyli budowa nowej w miejsce poprzedniej

  2. Modyfikacja postawy

  1. Wzmocnienie wszystkich lub wybranych elementów

  2. Osłabienie natężenie składników postawy

  1. Reguły współpracy

  1. Reguły i rodzaje kompromisów

  1. Reguły walki niezbrojnej

* * *

METODY PODPORZĄDKOWANIA:

  1. Metoda wytwarzania sytuacji deprywacyjnych

metoda wytwarzania sytuacji deprywacyjnych (polega na tym, że podmiot władzy albo grozi zablokowaniem dostępu do dóbr materialnych, które zaspokajają biologiczne potrzeby, albo ten dostęp do dóbr zamyka- uniemożliwienie jednostce realizacji pewnych elementarnych potrzeb, oraz wskazanie jej wyjścia z tej sytuacji);

* * *

Wytwarzanie sytuacji deprywacyjnych, czyli uniemożliwiających zaspokojenie potrzeb

  1. Metoda potęgowania potrzeb nieelementarnych

metoda potęgowania potrzeb nieelementarnych (tu, podmiot władzy upowszechnia w ludziach przekonanie, że miarą wartości człowieka jest stan posiadania i dóbr materialnych, władzy, prestiżu lub wszystkiego razem. Im wyżej jesteś w hierarchii społecznej, tym bardziej jesteś wartościowy (kształtowanie pożądanego przez ludzi wzorca życia). Władza daje do zrozumienia, że posłuszeństwo władzy, zapewni dostęp do tych dóbr, niesie mit, miraż zwiększenia dostępu. Wzmaga pożądanie. Narzędzie - media. Potęgowanie potrzeb nieelementarnych i wskazywanie metod zaspakajania tych potrzeb);

* * *

Potęgowanie potrzeb nieelementarnych

  1. Metoda kanalizacji ideałów

metoda kanalizacji ideałów (Odwoływanie się do systemów wartości jednostek. Ideały wyznawane, są bardzo ważne dla niektórych osób, określają im sens życia i śmierci. Tłumaczą sens życia społecznego w zbiorowościach etnicznych, religijnych. Ukierunkowują intelektualnie naszą aktywność. Metoda kanalizacji ideałów to odwoływanie się do systemów wartości jednostek. „Żeruje ona na wysokich wartościach”, odwołuje się ideałów, które są elementem najwyższego piętra piramidy potrzeb. Myślimy, że realizujemy wzniosłe cele, tymczasem przyczyniamy się do spełnienia interesów ośrodka władzy. Podmiot władzy politycznej stara się utrwalać w ludziach przekonanie, że cele władzy, sposoby realizacji tych celów, wynikają z idealistycznych przesłanek. Ośrodek władzy przedstawia się jako nosiciel, reprezentant tych naszych ideałów, choć wiele wydarzeń może temu przeczyć (np. krucjaty krzyżowe w imię krzewienia wiary chrześcijańskiej, a faktycznie kończyły się łupieniem, dla niektórych były przygodą). Ostatecznie metoda ta skutkuje poza podporządkowaniem, brakiem czy spadkiem zaufania do liderów, podmiotów władzy (jeżeli kilka razy nas zawiodą).);

* * *

Kanalizacja ideałów

  1. Metoda splotu interesów

(Sens: ośrodek władzy stara się powiązać jak największą ilością zależności ludzi (jednostek, grup społ.) z tymże ośrodkiem władzy. Są 2 warianty jej realizowania:

* * *

Splot interesów

  1. Osłabnięcie systemu może spowodować agresję

  2. Właściwości negatywne ludzi mogą zostać poznane przez innych [pod znakiem zapytania stoi ich lojalność]

  1. Metoda intensyfikacji lęku

(Umożliwia sterowanie i podporządkowywanie sobie jednostek i zwiększanie ich podatności na 3 pierwsze metody. Katalizator, przyśpieszacz wcześniejszych metod.

Lęk - jest irracjonalny. To reakcja na zagrożenie niezidentyfikowane, nieokreślone. Lęk ma każdy, jest naturalnym elementem naszego życia, dzięki niemu przetrwaliśmy tyle tysięcy lat.

Strach - reakcja na zagrożenie skonkretyzowane.

Wyróżnia się 3 poziomy lęku:

W ramach tej metody oddziałuje się na emocje, a nie na intelekt. Ośrodek władzy steruje lękiem. Albo rozpowszechnia w społeczeństwie/grupie informacje, że gdzieś w państwie została zastosowana przemoc wobec określonej grupy społeczne, a w konsekwencji są ranni, aresztowania, pozbawienia majątku - może to być fakt lub zmyślona wieść. Brak możliwości sprawdzenia, zweryfikowania tych wiadomości (np. jak w stanie wojennym brak komunikacji, czy też nie podawanie wiadomości w mediach), powoduje, że się lękamy by nas to nie spotkało. Takie informacje mają właśnie za zadanie zniechęcić do działań, do sprzeciwu wobec władzy.

Techniki intensyfikacji lęku:

* * *

Intensyfikacja lęku

Wysoki

Wpadamy w panikę, agresję, paraliż; działania - niesprawność w działaniu; takich system nie potrzebuje; zasadne na krótki okres czasu, na minięcie zagrożenia; gdy coraz więcej ludzi ignoruje system sterujący lub trzeci podmiot zagraża istnieniu

*Średni*

Najlepsza sytuacja; utrzymuje się przekonanie o możliwości ukarania przez system; sterowani mogą mieć pewien zakres swobody

Niski

Reakcja zignorowania, np. zapowiedzi kary; erozja pozycji karzącego

  1. Potencjalizacji - niezależne zjawiska lub kreacja nowych; oczekiwanie an reakcję systemu

  2. Intensyfikacja lęku wzajemnego - „napuszczanie się nawzajem”

  3. Łączne stosowanie formalnych i nieformalnych kanałów przekazywania informacji - płyną informacje różniej treści, zazwyczaj nie te same

  4. Celowy brak informacji - głównie w sytuacji wymuszającej ich udzielenia

  5. Przeplatające się stosowanie informacji i dezinformacji

  6. Wzajemne intensyfikowanie lęku na podstawie lęku już utrwalonego wcześniej

C + D + E = brak rzeczywistej wiedzy, stan dezinformacji

Ważne - podsumowanie punktów 5 - 9 względem potrzeb człowieka:

Piramida potrzeb:

I i II - (I) potrzeby biologiczne i (II) potrzeby społeczne - obejmuje metoda splotu interesów. Od I do III - metoda intensyfikacji lęk. Działa na wszystkich poziomach (obejmuje je) - metoda intensyfikacji lęku. Katalizator wzmacniający skuteczność.

* * *

  1. Potrzeby pierwotne

  1. Wytwarzanie sytuacji deprywacyjnych

  1. Potrzeby wtórne [społeczne, konsumpcyjne]

  1. Potęgowanie potrzeb nieelementarnych

  1. Potrzeby wyższego rzędu

  1. Kanalizacja ideałów

  1. Splot interesów [I, II]

  2. Intensyfikacja lęku [I, II, III] - uzupełnienie, katalizator poprzednich metod, nie istnieje samoistnie

0x08 graphic
0x08 graphic
maksymalnie brak [anarchia, chaos] 0x08 graphic

pozwolenie na pewien zakres

autonomii = rezygnacja z części

podporządkowania [jednostka pracuje]

  1. Makiawelizm

Makiawelizm (od nazwiska włoskiego filozofa Machiavellego) - w psychopatii cecha osobowości, polegająca m.in. na braku uczuć wyższych, instrumentalnym traktowaniu innych i chłodnych relacjach interpersonalnych.

Osoby z tą cechą osobowości często manipulują innymi, chcąc osiągnąć zyski tylko dla siebie. Nie liczą się z potrzebami partnerów interakcji. Są nieufni i lekceważący.

* * *

MACHIAVELIZM jako typ osobowości człowieka

Wg Tokarskiego:

  1. Obraz świata: inni ludzie to obiekty, którymi można manipulować do osiągnięcia swoich celów, gdyż inni też manipulują

  2. System norm: respektowanie norm sprzyjających osiągnięciu celów; inne można łamać

  3. Postawy wobec innych ludzi: nieufność, lekceważenie, mała gotowość angażowania pozytywnych emocji w kontakty z innymi

  4. Nastawienie motywacyjne: potrzeba odniesienia sukcesu w rozgrywkach z innymi ludźmi

  5. Odporność emocjonalna: bardzo wysoka; nie uleganie emocjom w sytuacjach trudnych; kalkulują [na pozycji wygranej w kontakcie z osobami emocjonalnymi]

  1. Ingracjacja

Ingracjacja ("wkradanie się w cudze łaski"), to technika manipulacji, działanie mające na celu zdobycie sympatii (wytworzenie pozytywnej postawy).

Istota tego zachowania sprowadza się do stworzenia pozytywnego obrazu własnej osoby u drugiego człowieka oraz zastosowania różnego typu technik mających na celu uzyskanie sympatii do siebie oraz próby wymuszenia uznania wszystkich walorów. Zaprzyjaźnienie się ma charakter czysto instrumentalny, i jednocześnie jest narzędziem uzyskania wpływu.

Różne są sposoby wkradania się w ludzkie łaski (techniki ingracjacji). Do najbardziej popularnych należą:

  1. Sposoby integracji grup społecznych

INTEGRACJA:

  1. Sposoby dezintegracji grup społecznych

DEZINTEGRACJA:

  1. Afektywna polaryzacja

tendencja do wyolbrzymiania tego, co zgodne z własnymi dążeniami, a pomniejszania tego, co niezgodne. Wskutek afektywnej polaryzacji własne krzywdy i cierpienia zostają zwielokrotnione, a własne winy i błędy pomniejszone, zaś osoby popierane - idealizowane, a nie popierane - deprecjonowane.

* * *

Afektywna polaryzacja- subiektywne uwarunkowanie przebiegu konfilktu
-idealizacja strony własnej, degradacja strony innej
-odrzucanie informacji niezgodnych z naszymi przekonaniami
-zanik krytycyzmu wobec informacji od autorytetów
-myślenie życzeniowe- ocena sytuacji na podst. pragnień
-myślenie w krótkiej perspektywie czasowej
-odrzucanie kompromisów
-gotowość ponoszenia wszelkich negatywnych skutków

* * *

Afektywna polaryzacja. Polega ona na zniekształceniu postrzegania rzeczywistości przez jednostkę. Powstaje tendencja do wyolbrzymiania tego, co jest zgodne z własnymi dążeniami i do pomniejszania tego, co jest niezgodne. Własne krzywdy zostają zwielokrotnione, a własne błędy zmniejszone. Idealizuje się oceny tych ludzi, których się popiera  a degraduje tych, którzy są wrogami.

LIGHT i HARD - to nie jest nomenklatura fachowa, tylko tak na potrzeby wykładu [można spokojnie użyć pojęć łagodna i ostra wersja]

SOT - dla niezorientowanych jest to używany skrót na socjotechnikę



Wyszukiwarka