PATOLOGIA UKŁADU NERWOWEGO

Objawy chorób neurologicznych

1. Porażenie (paraliż, plegia)

To całkowita utrata siły i zdolności ruchowych mięśni.

1. Porażenie ośrodkowe - to uszkodzenie dróg ruchowych w obrębie mózgu i rdzenia kręgowego ( drogi piramidowe).

Objawy :

• spastyka mięśni.

• wygórowane odruchy.

• odruchy babińskiego (patologiczne)- paluch do góry reszta w wachlarzu, uszkodzenie dróg piramidowych.

• brak zaników mięśniowych.

b) porażenie obwodowe - to uszkodzenie obydwu neuronów ruchowych tzn. rogów przednich, korzeni przednich nerwów obwodowych.

Objawy:

• wiotkość mięśni.

• osłabienie lub zanik odruchów fizjologicznych

• brak odruchów patologicznych.

• zaburzenia troficzne ( sinica)

• zaniki mięśniowe.

Lokalizacja porażeń

Monoplegia - jedna kończyna

Paraplegia - dwie kończyny (para)

Tetraplegia - wszystkie kończyny

Hemiplegia - połowicze

Histeryczne - niezgodne z przesłankami anatomiczno - fizjologicznym

2. Niedowład (pareza)

To osłabienie siły mięśniowej, zmniejszenie zdolności ruchowej określonej grupy mięśniowej.

3. Odruchy patologiczne

Odruch ( REFLEX ) - to odpowiedź narządu wykonawczego (efektor mięśni) wywołana przez bodziec działający na narząd odbiorczy ( receptor) i wyzwolona za pośrednictwem układu nerwowego.

Grupa odruchów:

• odruchy powierzchowne (powierzchniowe) wyzwolone są na skutek podrażnienia skóry lub błon śluzowych np.

• mruganie

• kichanie

• napinanie mięśni

• zginanie palców, podeszwy

• odruchy głębokie - wywołane są skurczem mięśni przy jego szybkim, niezbyt silnym rozciągnięciem np.

• odruch kolanowy

• 
  odruch piętowy

• odruch mięśnia dwu głowego ramienia odruchy ścięgniste

• odruchy trzewne - rozmaite reakcje wegetatywne pod wpływem bodźców zewnętrznych.

• odruch źrenicy

• odruch oczno - sercowy to zwolnienie akcji serca pod wpływem nacisku na gałki oczne.

• odruchy patologiczne -

• odruch Babińskiego - to odgięcie palucha ku górze, podczas drażnienia bocznego brzegu podeszwy stopy, świadczy o uszkodzeniu dróg piramidowych (korowo - rdzeniowych).

Występuje on u dzieci do 1 roku życia.

4. Parestezje

To objawy podrażnienia czuciowego np.

• mrowienie

• drętwienie

• kłucia

• palenie

• pieczenie

5. Drgawki

To niezależne od woli krótkie, szybko po sobie następujące skurcze mięśni.

Przyczyny drgawek:

1. Drgawki kloniczne

To gwałtowne skurcze całego ciała, lub jego części, bezładne, krótkotrwałe, powtarzające się .

Towarzysza im:

• nasilone ruchy oddechowe

• bezwiedne opróżnianie pęcherza i odbytnicy.

2. Drgawki toniczne

To silny długotrwały skurcz całego ciała.

Towarzyszy mu:

• zaciśnięcie zębów

• wygięcie głowy do tyłu

• wyprężenie kręgosłupa

• zgięcie kończyn w łokciach

• zaciśnięcie pięści

• wyprostowanie kończyn dolnych

• znieruchomienie oczu

• zatrzymanie oddechu

3. Drgawki gorączkowe

To drgawki występujące od 6 miesiąca do 4 roku życia.

6. Drżenie

To mimowolne Skórcze przeciwstawnych grup mięśniowych. Prowadzi to do rytmicznych naprzemiennych ruchów w stawach.

Rodzaje drżeń:

• fizjologiczne u ludzi zdrowych (zimno, strach)

• samoistne (dziedziczne, niewidoczne w spoczynku)

• objawowe (choroby np. Parkinsona)

• zamiarowe (niemożność wykonania ruchu celowego w ostatniej fazie) w przypadku uszkodzenia móżdżku

• starcze obejmuje głowę, szczęki, nogi, kończyny górne, język.

Choroby zapalne układu nerwowego-

- neuroinfekcje

Przyczyny:

• bakterie

• wirusy

• pierwotniaki

• grzyby

• pasożyty (tasiemiec bąblowiec)

Zapalenie opon mózgowo - rdzeniowych (MENINGITIS)

1. ropne zapalenie opon

Przyczyny:

• dwoinka zapalenia opon - MENINGOCOCCUS (są to bakterie ropotwórcze)

• dwoinka zapalenia płuc - PNEUMOCOCCUS (przyczyna są paciorkowce)

• gronkowce

• escherichia coli ( E coli) (występuje w jelicie grubym człowieka)

Objawy:

• wysoka gorączka

• bule głowy

• wymioty

• zespół oponowy

• sztywność karku

• zgięciowe ustawienie kończyn

• zaburzenia świadomości

• przyćmienie świadomości

• podniecenie psychoruchowe

• niedowłady połowicze

• zaburzenia mowy

• drgawki

Badanie płynu mózgowo - rdzeniowego

Płyn jest:

• mętny

• zwiększone ciśnienie płynu

• obecność białka i bakterii

( Dobry zdrowy płyn ma barwę przezroczysta i jest wodo jasny.)

Leczenie

• izolacja chorego

• leczenie na oddziale zakaźnym

• antybiotykoterapia (wykonanie antybiogramu)

• leki przeciw gorączkowe (paracetamol)

• leki przeciw drgawkowe (relanium, diazepam)

• leki uspokajające

Rokowania

Poważne

• duża świadomość

• niedowłady połowicze

• afazja

• padaczka

• głuchota

• zespół otempienny

Zapalenie opon mózgowo - rdzeniowych wirusowe

Przyczyny

• wirusy polio

• wirus HERPES (opryszczka), półpasiec, ospa wietrzna

• wirus świnki

Objawy

1 ETAP - nieżyt górnych dróg oddechowych, lub jelitowy

2 ETAP - ból głowy, gorączka, objawy oponowe, zmiany w płynie mózgowo - rdzeniowym

Leczenie

- leki objawowe

• przeciw gorączkowe

• przeciw bólowe

• przeciw drgawkowe

• uspokajające

Rokowania

Dobre

Powikłania

• głuchota

• padaczka

Zapalenie mózgu

Przyczyny

- wirusy

Objawy

• ogólne objawy zakaźne

• bóle głowy

• gorączka

• światłowstręt

• bóle kończyn

• zaburzenia snu

• drgawki

• zaburzenia świadomości

• objawy oponowe

• sztywność karku

• zmiany w płynie

• zmiany w EKG

Postacie zapalenia mózgu

1. śpiączkowe zapalenie mózgu

2. kleszczowe zapalenie mózgu

3. przyzakaźne zapalenie mózgu ( odra, różyczka, grypa)

4. poszczepienne zapalenie mózgu

5. opryszczkowe zapalenie mózgu

6. wścieklizna

Leczenie

• antybiotyki

• leki przeciw gorączkowe

• leki przeciw drgawkowe

• leki przeciw obrzękowe

Rokowania

- duża śmiertelność

Choroby demielinizacyjne

Mielina to osłonka białkowo - tłuszczowa nerwów.

DEMIELINIZACJA - zniszczenie mieliny nerwowej.

Stwardnienie rozsiane ( SCLEROSIS MULTIPLEX - SM )

To przewlekła choroba O U N . Charakteryzuje się rozsianymi ogniskami demielinizacji.

Przyczyny

1. zakażenie wirusowe

2. teoria immunologiczna (powstają przeciwciała przeciw mielinie )

Pierwszy rzut choroby może nastąpić po:

• każdym zakażeniu

• urazie

• ciąży

• stresach psychicznych

• szczepieniach

Umiejscowienie zmian demielinizacyjnych:

• okolice komory III (śródmózgowie)

• okolice komór bocznych

• pień mózgu

• móżdżek

• nerw II

Zachorowalność

• Europa, Anglia, Skandynawia, Niemcy, Polska, Francja

• Azja

• Afryka (bardzo ważne)

• Początek choroby 20 - 30 rok życia

Objawy

Choroba przebiega z okresami remisji i zaostrzeń.

1. GRUPA OBJAWÓW RDZENIOWYCH

• Niedowłady spastyczne

• Wygórowane napięcie mięśni

• Wzmożone odruchy głębokie

• Objawy piramidowe (objaw Babińskiego)

• Zaburzenia czynności moczowo - płciowych

2. GRUPA OBJAWÓW PNIOWYCH I MÓŻDŻKOWYCH

• 
  Uszkodzenie nerwu III, IV, VI

• Oczopląs

• Podwójne widzenie TRIADA CHARKOTA

• zez

• Mowa skandowana

• Drżenie zamiarowe

• Zaburzenia równowagi

3. GRUPA OBJAWÓW MÓZGOWYCH

• Wzmożone samopoczucie - euforia

• Niedowład połowiczy

• Rzadko napady drgawkowe

4. GRUPA OBJAWY ZE STRONY NERWU IV (wzrokowego)

• Upośledzenie jedno lub obustronne widzenia

• Mroczek środkowy

• Poza gałkowe zapalenie nerwu wzrokowego

Postacie SM

1. postać mózgowo - rdzeniowa

2. postać rdzeniowa

3. postać móżdżka

Remisje trwają od kilku miesięcy do kilkudziesięciu lat. Rzadko przebiega piorunująco do prowadzając do zgonu. Zgon następuje po wielu latach trwania choroby z powodu np.:

- zakażenie dróg moczowych.

Leczenie :

Choroba nieuleczalna, prowadzi do trwałego inwalidztwa.

Leki:

• leki immunosupresyjne (encorton)

• leki objawowe

Dieta powinna być

• skąpo tłuszczowa

• nie tucząca

• bogata w białko i witaminy

Zalecenia

• nie wolno się opalać

• nie wolno poddawać się narkozie

• unikać szczepień ochronnych

• nie pić i nie palić

• sen 7-8 godzin dziennie zasypiać przed północą

• ograniczyć wysiłek fizyczny

• eliminować wstrząsy psychiczne

• ostrożnie z ciążą

URAZY CZASZKOWO MÓZGOWE

Rodzaje

• otwarte - następuje uszkodzenie powłok czaszki, opon mózgu

• zamknięte - nie dochodzi do komunikacji wnętrza czaszki z otoczeniem

Następstwa urazów czaszkowo - mózgowych

Schizofrenia i postępowanie z pacjentem.

Zranienie skalpu

Skalp to skóra, tkanka podskórna, czepiec ścięgnisty, okostna.

Objawy

Bardzo obfite krwawienie (naczynia nie obkurczają się). Goją się dobrze.

Wstrząśnienie mózgu COMMOTIO CEREBRI

Przyczyna

Urazy głowy (uderzenia, upadki)

Objawy

- krótkotrwała utrata przytomności

- wymioty i nudności

- zawroty głowy

- bóle głowy

- bladość powłok skórnych

- niepamięć wsteczna

Klasyfikacja wstrząśnienia mózgu

1­^o Lekkie

- czas nieprzytomności od 1 min - 2 h,

- dezorientacja trwa do 2 dni

- niepamięć kilka godzin

2^o Średnie

- czas nieprzytomności od 2 - 24 h

- dezorientacja od 3 - 10 dni

- niepamięć kilka dni

3^o C iężkie

- nieprzytomność do kilku dni

- dezorientacja 1 - 3 tygodni

- niepamięć kilka tygodni

Stłuczenie mózgu CONTUSIO CEREBRI

Objawy

- długotrwała utrata przytomności

Objawy ogniskowe

- niedowład

- zaburzenia mowy

- ataksja

- objawy piramidowe Babińskiego

- wzmożone ciśnienie śródczaszkowe

- krwisty płyn mózgowo - rdzeniowy

Krwiaki

Krwiak nadtwardówkowy

Przyczyna

Gromadzenie się krwi tętniczej nad oponą twardą w skutek uszkodzenia tętnicy oponowo - środkowej.

Objawy

- utrata przytomności z okresem przejaśnienia

- rozszerzenie źrenic po stronie krwiaka

- niedowład po przeciwnej stronie od krwiaka

- drgawki

- niedowład mięśni twarzy

Krwiak nadtwardówkowy

Przyczyna

To gromadzenie się krwi żylnej między oponą twardą a pajęczą. Stanowi 80% krwiaków urazowych.

Objawy

Podobne jak przy krwiaku nadtwardówkowym, ale narastające powoli.

Postępowanie

- trepanacja

- obarczanie

Krwiak śródmózgowy

Objawy

- afazja

- porażenie połowicze

- niedowidzenie

- splątanie psychiczne

- śpiączka

- porażenie nerwów III, IV, VII

- wzmożone ciśnienie śródczaszkowe

Rokowania

Poważne

Padaczka EPILEPSJA

To nagłe, nadmierne wyładowanie grup neuronów w uszkodzonej części mózgu.

Przyczyny

1. okres płodowy:

• różyczka

• toksoplazmoza

• wirus opryszczki

• cytomegalia

• urazy kobiet w ciąży

• leki i używki

• wrodzone uszkodzenia

2. okres porodowy

• niedotlenienie

• uraz okołoporodowy

3. okres u dzieci i dorosłych

• urazy głowy

• nowotwory

• udary

• zaburzenia metaboliczne (hipoglikemia, hipocalcemia)

• środki toksyczne (rtęć, ołów, tlenek węgla, alkohol)

W 70 % przyczyna padaczki nie jest znana. Padaczka nie jest chorobą dziedziczną. Genetycznie może być uwarunkowana predyspozycja do obniżonego pogotowia drgawkowego.

Czynniki wyzwalające napad padaczki

• stany gorączkowe

• miesiączka

• hiperwentylacja

• gwałtowne bodźce zmysłowe (świetlne)

• stany emocjonalne ( strach, wzruszenie, lęk)

• wysiłek fizyczny

• niedobór snu

Podział padaczki

I Napady pierwotne uogólnione

1. Napady duże (GRAND MAL)

Objawy

• nagła utrata przytomności

• upadek

• przenikliwy krzyk (utrudniony wydech przy zwężonej głośni)

• kloniczny skurcz mięśni (trwa około 30 sek.)

Objawy

- przywiedzenie kończyn górnych

- zgięcie w łokciach i nadgarstkach

- wyprostowanie kończyn dolnych

- gałki oczne skierowane ku górze i na boki

- nie reagujące na światło szerokie źrenice

- bezdech, sinica

• faza kloniczna z uogólnionymi drgawkami

Przyczyna

- przygryzienie policzka, języka

- obfite ślinienie się

- piana w ustach

- nadmierne pocenie się

- oddanie moczu lub stolca

- dodatni odruch Babińskiego

- sen ponapadowy i cofnięcie się objawów

Napad może trwać 10 i więcej minut i następuję po nim niepamięć wsteczna. Część ludzi po napadzie ma AURĘ . AURA to objaw zwiastunów występujący 1- 2 dni przed napadem. Są to objawy subiektywne (odczuwa je pacjent) i mogą to być:

• nadwrażliwość

• depresja

• bóle głowy

• sensacje wzrokowe

• sensacje smakowe

2. Napady małe ( PETIT MAL)

• chwilowa utrata świadomości

II Napady częściowe - ogniskowe

Są padaczką objawową i towarzyszą innym schorzeniom.

III Stan padaczkowy Charakteryzuje się tym, że napady powtarzają się często, a pacjent nie uzyskuje świadomości między napadami. Jest to stan ZAGRAŻAJĄCY ŻYCIU.

Choroby naczyniowe mózgu

Udar mózgowy, to nagłe wystąpienie objawów ogniskowych w skutek zaburzeń krążenia mózgowego.

Rodzaje udarów

1. Udar krwotoczny

Krew wylewa się do mózgu (pęknięte naczynie)

Udar krwotoczny stanowi około 20 % udarów mózgu.

Przyczyny

• Nadciśnienie tętnicze

• Pęknięcie tetniaka

Objawy

• Nagły początek

• Silny ból głowy

• utrata przytomności

• wymioty

• drgawki

• wzrost ciśnienia tętniczego

• przekrwienie twarzy

• objawy ogniskowe

• porażenie połowicze

• objawy Babińskiego

• brak reakcji porażonej kończyny przy ukłuciu w mostek

• afazja

2. Udar niedokrwienny (ISCHEMICZNY)

Przyczyny

• zwężenie tętnic mózgowych

• zamknięcie światła tętnic mózgowych

• zator tętnic

• zakrzep tętnic

Objawy

• objawy narastają powoli (rano po obudzeniu pełen zespół objawów)

• niedowład połowiczy

• afazja

• parastezja (mrowienie, pieczenie, swędzenie)

• ślepota jednego oka

Czynnik ryzyka udarów mózgowych

• płeć (mężczyźni bardziej narażeni)

• wiek powyżej 55 lat

• wywiad rodzinny

• cukrzyca

• choroby serca

• palenie , alkohol

• narkotyki (kokaina), używki

• doustne środki antykoncepcyjne

• otyłość, siedzący tryb życia

• położenie geograficzne

3. Krwotok podpajęczynówkowy

Duża śmiertelność

Przyczyny

• tętniak mózgu

• nadciśnienie tętnicze

• urazy głowy

• zakażenia

Objawy

• bardzo silny ból potylicy i karku

• wymioty

• utrata przytomności

• drgawki

• objawy oponowe

• niedowład połowiczy

• wybroczyny w ciele szklistym oka

Ciało człowieka ma dwa wentyle bezpieczeństwa zabezpieczające przed krwotokami oko nos.

Wylewy po pęknięciu naczyń krwionośnych w tych miejscach powodują:

• obniżenie ciśnienia tętniczego

• zapobiegają wylewom do mózgu

Leczenie

• bezwzględne leżenie w łóżku do 6 tygodni

• leczenie zachowawcze (leki p. bólowe, p. krwotoczne i uspokajające)

• zmniejszenie ciśnienia śródczaszkowego

Guzy czaszkowe

Wzmożone ciśnienie śródczaszkowe

Objawy ogólne wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego:

• bóle głowy o charakterze narastającym rozsadzającym pojawiające się nad ranem

• nudności i wymioty

• bradykardia ( zwolnienie tętna poniżej 60 / min.)

• uogólnione napady drgawkowe

• zaburzenia świadomości od lekkiego przyćmienia do głębokiej śpiączki

• bolesność oponowa czaszki

• mogą nastąpić objawy oponowe

• u dzieci powiększenie obwodu głowy, rozejście się szwów czaszki

• zmiany w EEG

• zaburzenia oddechu

Przyczyny

• guzy mózgu

• urazy mózgu

Guz mózgu

To nowotwór, lub inna tkanka patologiczna, których obecność w mózgu powoduje ciasnotę śródczaszkową.

Podział guzów mózgu

1. Nowotworowe

1. pochodzące z tkanki glejowej

- glejaki

- brodawczaki nowotwory złośliwe naciekające

- rdzeniaki

2. pochodzące z opon

- oponiaki łagodne wolno rosnące

3. pochodzące z osłonek mielinowych

- nerwiaki łagodne

4. z przysadki mózgowej

- gruczolaki łagodne

5. wrodzone

• torbiele skórzane

• potworniaki

f)

• np. z płuc, sutka, jajnika itp.

• Czerniaki

Objawy guzów mózgu

Ogólne

• bóle głowy

• nudności

• wymioty

• zwolnienie pracy serca

• utrata przytomności

Ogniskowe

Zależą od umiejscowienia guza mózgu

Guzy płata czołowego

Objawy

• spowolnienie

• senność

• zaniedbywanie obowiązków

• apatia

• charakteropatia - utrata uczuciowości wyższej ( zanik taktu)

• zaburzenia myślenia abstrakcyjnego i przyczynowo - logicznego

• lakoniczność wypowiedzi

• brak spontaniczności

• odhamowanie niższych pięter uczuciowości (jedzenie, picie, seks)

• euforia

• ekscesy seksualne, sprośne kawały i dowcipy

• niedowład ośrodkowy nerwu twarzowego

• niedowład połowiczy przeciwstawny do uszkodzonej półkuli

Guzy płata skroniowego

Objawy

• napady padaczkowe

• halucynacje słuchowe, wzrokowe, węchowe, smakowe

• ubytki w polu widzenia

• zaburzenia rozumienia mowy

• zespół skroniowo - limbiczny

• zwolnienie toku myślenia, długa rozwlekła mowa (flegmatyczna)

• trudność w doborze słów

• zaburzenia pamięci świeżej

• agrafia, aleksja, akalkulia

Guzy okolicy ruchowo - czuciowej

Objawy

• zaburzenia czucia

• niedowłady

• napady padaczkowe

• afazja

Guzy okolicy potylicznej

Objawy

• zaburzenie widzenia

• niedowidzenie połowicze

Guzy móżdżku

Objawy

• objawy wzmożonego ciśnienia

• zaburzenia równowagi

• oczopląs

• ataksja

• obniżone napięcie mięśniowe

Guzy przysadki mózgowej

Objawy

• nadczynność

• mlekotok (wydzielanie prolaktyny)

• gigantyzm

• akromegalia

• niedoczynność

• karłowatość

• zaburzenia wzroku

• niedowidzenie

• zanik nerwu wzrokowego

Zespół wklinowania

Spowodowany jest skrajnym wzmożeniom ciśnienia śródczaszkowego i prowadzi do wgłębienia mózgu.

Wgłobienie - mózg stara się wcisnąć w otwór wielki pod wpływem narastającego ciśnienia.

Objawy

• ucisk pnia mózgu

• bardzo silne bóle głowy

• zaburzenia świadomości

• stan odmóżdżeniowy (odłączenie kory mózgowej)

• zwolnione tętno (bradykardia) poniżej 60

• przyspieszone tętno (tachykardia) powyżej 90

• obustronny objaw Babińskiego

• zejście śmiertelne

---