Temat: Zróżnicowanie krajobrazowe Polski
Wyjaśnij przyczyny dużego zróżnicowania krajobrazu Polski
Przedstaw i omów podział krajobrazów naturalnych w Polsce w oparciu o rycinę.
Uzasadnij tezę, że Polska jest najpiękniejszym krajem Europy.
Ad. 1
ukształtowanie pionowe (przeszłość geologiczna)
szata roślinna i zwierzęca
czynniki wodno-powierzchniowe (rzeki, jeziora, mokradła)
budowa mozaikowa
położenie na granicy struktur młodych i starych
czynniki zewnętrzne (rzeźbotwórcze) - wietrzenie, erozja, lodowce, działanie wód powierzchniowych
Ad.2
Podział ze względu na działalność człowieka:
pierwotny (na początku minimalna ingerencja) - szczyty górskie (Tatry), jaskinie nieodkryte, fragmenty kompleksów leśnych, mało w Polsce (Puszcza Solska, Świętokrzyska, Masyw Śnieżnika)
naturalny - czynniki naturalne, działalność człowieka ograniczona i minimalna, działki
kulturowy -krajobraz wiejski, lasy sadzone przez człowieka (monokultury uprawowe)
sztuczny (ingerencja bardzo duża) - miejski, komunikacyjny
Ad.3
Polska jest krajem najsilniej zróżnicowanym pod względem krajobrazowym. Występują tu wszystkie typy krajobrazu (z wyjątkiem fiordowego). To powoduje, że jesteśmy krajem dla turystów.
Temat: Sudety.
Stosunkowo niewielkie góry Europy. Położone na południowym-zachodzie Polski, na styku trzech granic. Zaplecze turystyczne Dolnego Śląska. Brama Morawska oddziela je od Karpat. Sudety dzieli się na 3 części: Sudety Zachodnie (od bramy Łużyckiej do Lubawskiej), Sudety Środkowe (do Przełęczy Kłodzkiej), Sudety Wschodnie (na wschód od bramy Morawskiej).
- Pogórze Zachodniosudeckie
- Przedgórze Sudeckie
- Sudety Zachodnie (góry Izerskie, Karkonosze, Kotlina Jeleniogórska)
- Sudety Środkowe
- Sudety Wschodnie
Na terenie Sudetów znajdują się wszystkie ery.
Pozostałości po zlodowaceniach głównie na Przedgórzu Sudeckim i lokalnie w wyższych partiach. Najmłodsze struktury geologiczne to osady holoceńskie w dolinach rzecznych.
O czym świadczy rożnowiekowość Sudetów ?
Jest to wynikiem pełnego rozwoju geologicznego od Prekambru aż do dziś. Sudety uległy wypiętrzaniu (różne poziomy wysokości).
Sudety są górami zrębowymi. Utwory młodopaleozoiczne i mezozoiczne - niecki śródgórskie.Prawie wszystkie surowce mineralne stanowią 100 % udział w zasobach Dolnego Śląska. Rzeźba jest wynikiem wypiętrzania i zrównywania. Sudety zostały ostatecznie uformowane w trzeciorzędzie. Dużo jest kontrastów w krajobrazie: wypiętrzenia sąsiadują z dolinami, dużo jest zrównań.
Stożki wulkaniczne - Ostrzyca, Chełmiec
Poza Karkonoszami brak jest charakterystycznych utworów polodowcowych.
Sudety mają ostrzejszy klimat w porównaniu do Karpat. Sudety są bardziej wysunięte na północ. Masy powietrza oceanicznego zatrzymują się na Sudetach. Temperatura maleje wraz ze wzrostem wysokości. Lato termiczne w Sudetach występuje do wysokości 600 m, a w Karpatach do 200-300 m wyżej. Są miejsca w Sudetach o klimacie subpolarnym (Śnieżka, Śnieżnik).
- klimat warunkuje typ gospodarki (rolnictwo)
- inwersja temperaturowa w kotlinach spowodowana zimnymi masami powietrza.
- inwersja opadów wraz ze wzrostem wysokości.
- prawie całe Sudety należą do dorzecza Bałtyku.
- występują obniżone piętra roślinne.
- sudety są obszarem silnie zurbanizowanym, łatwo dostępnym (kotlinowość)
Temat : Zróżnicowanie krajobrazów nizinnych.
Polska jest krajem wybitnie nizinnym
Krajobrazy nizinne :
- aluwialne (wody płynące)
- młodoglacjalne (polodowcowe)
- staroglacjalne
Najlepszym przykładem krajobrazu akumulacyjnego są Żuławy Wiślane (obszar delty Wisły). Na skutek materiału niesionego przez Wisłę powstawała delta.
Występują mady, iły i piaski (holocen). Północna część - akunulacja morska, reszta - akumulacja rzeczna. Obszar ten jest bardzo ubogi w surowce mineralne.
Rzeźba :
- wydmy
- małe wahania wysokości
- występują zachwiania terenu (nierówna akumulacja)
Osadzanie, akumulacja, sedymentacja
Klimat :
- silny wpływ Bałtyku
- opady małe i zależne od ekspozycji stoku
Gospodarka :
- obszar urodzajny (rolnictwo)
- brak przemysłu ciężkiego
- przemysł elektromaszynowy i spożywczy
- duża ilość pastwisk (hodowla)
W czasach gdy Wisła oraz Nogat były nieregulowane osadnictwo rozwijało się słabo.
Żuławy są jedyną krainą w Polsce o najmłodszym wieku geologicznym, powstała w zagłębieniu, najwyższy punkt (11m n.p.m), depresje najniższy punkt (Raczki Elbląskie), kanały irygacyjne, gleby bardzo urodzajne, klimat jest najmniej zróżnicowany (wpływ Bałtyku)
Krajobraz staroglacjalny (niziny środkowopolskie)
Nizina Śląska, Nizina Południowowielkopolska, Nizina Mazowieckam Nizina Południowo Podlaska. Nizina Mazowiecka (13000 km2). Trzeciorzędowe struktury geologiczne. Wisła, Bzura, Narew, Wieprz, Świder.
Równiny powstały w procesach denudacyjnych.
Klimat: łagodniejszy niż krain sąsiednich.
Temat: Związki elementów środowiska przyrodniczego na przykładzie Tatr.
Najwyższa grupa górska w Karpatach leżąca na pograniczu Polski i Słowacji. Długość Tatr wynosi 52 Km. Tatry powstały w orogenezie alpejskiej, kształtowały się w trzeciorzędzie. Są przykładem krajobrazu wysokogórskiego (doliny w kształcie U, jeziora)
Czynniki:
ruchy górotwórcze
wymywanie
wietrzenie
Piętra roślinności:
uprawy
regiel dolny
regiel górny
kosodrzewina
halne
turnie
Rysy 2499 m n.p.m.
Gerlach 2655 m n.p.m.
Klimat górski, temperatura powietrza spada wraz ze wzrostem wysokości, wyróżnia się 5 pięter klimatycznych, duże dobowe wahania temperatury, wiatr halny.
Działalność człowieka:
turystyka (wyciągi, schroniska, kolejki liniowe - np. na Kasprowy Wierch)
Główną przyczyną kiepskiego stanu wód jest brak oczyszczalni miejskich i spuszczanie nieoczyszczonych ścieków komunalnych bezpośrednio do rzek.
Utrzymujący się od lat wysoki poziom zanieczyszczenia rzek nie ulega istotnej poprawie. W dalszym ciągu zasoby wód płynących charakteryzują się złym stanem sanitarnym, wysokim zasoleniem pochodzącym z odwodnionych kopalni węgla kamiennego oraz nadmiarem związków biogennych, których głównym źródłem są ścieki komunalne i spływy powierzchniowe.
Według oceny sanitarnej (biologicznej) w 1997r. Udział wód nadmiernie zanieczyszczonych i klasy III stanowił 97% całości kontrolowanych odcinków rzek, przy niemal całkowitemu braku wód czystych (0,1%).
Od lat utrzymuje się zły stan czystości jezior. W 1997r. Na 115 badanych jeziorach tylko 6 posiadało wody I klasy czystości, a 41,8% objętości badanych jezior stanowiły wody III klasy i poza klasą.
Do 30 badanych jezior odprowadzane były ścieki, które istotnie pogarszały ich stan czystości i przyśpieszały proces degradacji. Około 57% jezior badanych w 1997r. Charakteryzowało się dużą podatnością na degradację (III kategoria i poza).
c) Największe ilości i najbardziej toksyczne zanieczyszczenia powstają przy wytwarzaniu energii elektrycznej, pary wodnej i gorącej wody przy produkcji metali i chemikaliów. Z tych źródeł pochodzi 60-70% emisji globalnej w kraju.; Szczególnie groźne są zanieczyszczenia gazowe m. in. Ze względu na szybkie, nieograniczone rozprzestrzenianie się. Stopień redukcji tych zanieczyszczeń w urządzeniach ochronnych jest bardzo niski (37,8% w 1997r.) gdyż około 86% zakładów wciąż nie używa urządzeń i instalacji oszczędzających gazy. Całkowita emisja głównych zanieczyszczeń powietrza w Polsce należy do najwyższych (bezwzględnych poziomów) wśród europejskich krajów. W 1996r. wynosiła: pyłów 1,3 mln ton, SO2 2,4 mln ton, NO2 1,2 mln ton, Co2 373 mln ton.
d) W latach 1946-1998 wskaźnik lesistości ( obliczony jako stosunek procentowy lasów do powierzchni ogólnej kraju) wzrósł z 20,8% do 28,2%, ale jest nadal niższy od wskaźnika lesistości Europy (32%), a szczególnie krajów o zbliżonych do Polski warunkach przyrodniczych (Niemcy-30%, Austria-46%)
W X wieku lasy stanowiły prawie 100% terytorium Polski. Jednak działalność człowieka (pozyskiwanie gruntów rolnych, rozwój przemysłu, zapotrzebowanie na drzewo) doprowadziła dostanu dzisiejszego. Zadrzewienia od 1970r. stale maleją. Prawie 80% gatunów drzew leśnych stanowią drzewa iglaste- większa podatność na zanieczyszczenia. Polska przoduje wśród stopnia uszkodzenia lasów w Europie (ponad 60%). Przykładem katastrofy geologicznej lasów są góry Izerskie. Na stan dnia 31 XII 1998r. w Polsce jest 181 tyś. ha. parków narodowych.
Temat: Górnośląski Okręg Przemysłowy- obszar o najbardziej przekształconym środowisku w Polsce.
W oparciu o różne dostępne źródła przedstaw:
Lokalizację GOP
Przyczyny intensywnego rozwoju przemysłu (zwłaszcza ciężkiego) oraz silnej koncentracji ludności na tym obszarze
Rozmiar (zakres) zmian i degradacji środowiska
Skutki degradacji dla ekosystemu, a przede wszystkim dla życia ludzi i funkcjonowania społeczeństwa
GOP zlokalizowany jest na południu Polski. Sąsiaduje z Karpatami i z Wyżyną Krakowsko-Częstochowską. Obejmuje Wyżynę Śląską.
Przyczyną degradacji jest ogromna ilość bogactw mineralnych (węgiel kamienny, rudy cynku, rudy ołowiu). GOP leży na dziale wodnym, ścieki są skondensowane w ciekach wodnych. Przyczyny rozwoju przemysłu ciężkiego należy szukać w historii tego obszaru. Występuje ogromny lej górniczy (wypompowuje sięwodęaby eksploatować złoża).
GOM (Głogowski Okręg Miedziowy) Lubin, Polkowice, Sieroszowice, Rudna-kopalnie miedzi.
Legnica, Prochowice - huty miedzi
Zawartość miedzi w rudach około 2%. Duże ilości odpadów poflotacyjnych. Żelazny Most- jeden z największych osadników w Europie. Wody powierzchniowe są bardzo zanieczyszczone ściekami przemysłowymi. Pyły zawierają metale ciężkie, SO2, NO2. Zakłady przetwórcze wpływają na stan lasów. 70% wód znajduje się poza klasą.
Bełchatów:
Odkrywka Bełchatów- węgiel brunatny (trzeciorzęd). Obszar energetyczno-kopalniczy obejmuje 1000 km2 łatwa dostępność złoża, miękkie skały. Skały znajdujące się nad złożami zostają składowane na zwałowisku zewnętrznym. Powstał lej depresyjny (wypompowywanie wody). Odkrywka jest głęboka na 205m.
Temat: Degradacja środowiska w aglomeracjach miejskich i strefie wybrzeża morskiego.
Jednym z najbardziej zagrożonych ośrodków jest aglomeracja krakowska. Tam silny stopień ingerencji człowieka.
zanieczyszczenie wód i powietrza;
degradacja gleb;
Truciciele:
Kombinat Metalurgiczny Huty im. Lenina (w Nowej Hucie),
Elektrownia i huta „Skawina”;
Elektrociepłownia „Łęg”;
Krakowskie Zakłady Farmaceutyczne;
Krakowskie Zakłady Sodowe;
Zanieczyszczenie wód
Zmiany ilościowe i jakościowe wód powierzchniowych i podziemnych
Ogromne wyczerpanie wielu poziomów wód podziemnych
Wody Wisły na całym odcinku aglomeracji nie mieszczą się w żadnej z klas czystości i są zanieczyszczone związkami fosforowymi, azotowymi, chlorkowymi, detergentami i metalami ciężkimi
Ponad 80% ścieków nieoczyszczonych jest kierowanych do wód powierzchniowych
Zanieczyszczenie powietrza
CO - tlenek węgla (Huta im. Lenina - 600 tyś t rocznie, Elektrownia ”Łęg”, Elektrownia „Skawina”, lokalne kotłownie)
Motoryzacja
Zmniejszenie zawartości tlenu w powietrzu do 17-18%
Zanieczyszczenia z GOP (wiatry zachodnie oraz równoleżnikowo biegnąca dolina Wisły):
Pb, Zn, Cd, Mn, F, NO
Zanieczyszczenie ma wpływ na zdrowie mieszkańców i stan budynków (Wawel)
Absencja w pracy z powodu chorób układu oddechowego sięga 30%
Zagrożenie gleb i lasów
Zakwaszenie i kumulacja substancji toksycznych (metale ciężkie)
Około 1/3 powierzchni leśnej jest zagrożona
W ciągu 20-30 lat może dojść do pełnego zniszczenia lasów wokół Krakowa
500 ha zajmują składowiska odpadów przemysłowych i komunalnych
Inne zanieczyszczone miasta: Łódź, Wrocław, Poznań, Warszawa, Płock, Konin, Tarnów, Puławy
Strefa wybrzeża morskiego
Bałtyk - płytki zbiornik o małej pojemności i ograniczonej wymianie wód z Atlantykiem, dlatego ma dużą podatność na skażenie
Zatoka Gdańska jest rujnowana przez zanieczyszczone wody Wisły
7 mld m³ ścieków rocznie
400 tyś. m³ ścieków dziennie jest odprowadzanych z aglomeracji gdańskiej
nie oczyszczone ścieki komunalne z Pucka, Władysławowa, Jastarni, Juraty i Helu;
wody basenów portowych w Gdańsku i Gdyni;
odpady i nieczystości ze statków w portach;
zanieczyszczenia przy pracach przeładunkowych;
odpady organiczne z zakładów przetwórstwa rybnego;
niewłaściwa melioracja i zanieczyszczenia powodowane przez turystów
fitoplankton
Na głębokości 60-70m. dochodzi nawet do całkowitego zaniku tlenu
Powierzchnia pustyń beztlenowych wzrosła z 2 do 6 tyś km²
Zatoka Pucka - płytka i najbardziej podatna na zanieczyszczenie
Zaoliwienie wód i plaż = śmierć ptaków
Truciciele:
Rafineria Gdańska
Gdańskie Zakłady nawozów fosforowych
Trójmiasto →lej depresyjny o pow. 300 km²
Temat: Motywy i zasady racjonalnego gospodarowania środowiskiem przyrodniczym.
Wyjaśnij wszystkie pojęcia zawarte w temacie lekcyjnym.
Przedstaw uwzględniając specyfikę Polski zasady i motywy racjonalnego gospodarowania środowiskiem przyrodniczym.
Motyw → dlaczego?
Zasady → jak?
Racjonalny → rozsądny
Środowisko przyrodnicze - ogół przedmiotów i zjawisk otaczających organizm, mających wpływ na warunki jego bytowania
Chęć osiągnięcia w skali Polski ekologicznej bariery odporności środowiska przyrodniczego powoduje konieczność radykalnej zmiany podejścia do niego. Dalszy rozwój społeczno gospodarczy musi iść w parze z potrzebami i wymogami środowiska, a następnie opracować nowy model gospodarczego rozwoju kraju. Wiąże się to z konkretnymi działaniami technicznymi, ekonomicznymi i prawno-administracyjnymi.
Działania techniczne:
zamiana metod produkcji, związana z zamianą technologii „brudnych” na „czyste” oraz technologii energooszczędnych i bezodpadowych;
szersze zastosowanie urządzeń zmniejszających rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń (budowa nowych oczyszczalni i modernizacja starych, filtry);
zastosowanie właściwych badań jakości środowiska oraz odpowiedniej aparatury kontrolno-pomiarowej
Działania ekonomiczne:
stosowanie ulg i kredytów preferencyjnych dla firm wprowadzających „czyste” technologie;
ustalenie systemu opłat za korzystanie ze środowiska - powinien on wyraźnie preferować stosowanie urządzeń energio-, surowco- i wodno oszczędnych;
wprowadzenie surowych kar za nadmierne zanieczyszczanie środowiska.
Działania prawno-administracyjne:
zakaz rozbudowy lub budowy zakładów zanieczyszczających środowisko;
nakaz likwidacji zakładów o małej wydajności, a znacznej emisji zanieczyszczeń
Temat: Liczba i struktura ludności Polski.
Interpretując dane zawarte w roczniku statystycznym(tekstowe, liczbowe, graficzne) przedstaw:
wzrost liczby ludności Polski w okresie powojennym oraz przyczyny zróżnicowanego tempa
bilans ludności
strukturę ludności wg. wieku i płci w oparciu o wykres zwany piramidą wieku (str. 76) oraz tabelę 4 (str. 77)
współczynnik feminizacji społeczeństwa interpretując rycinę (str. 77)
ad a)
w roku 1946 ludność Polski wynosiła 23,6 mln. Jest to skutek wojny, polityki zaborców. Rozbicie rodzin wpłynęło na spadek przyrostu naturalnego. Ludność spadła z 35 mln do stanu z roku 1946. Im dalej tym spadek przyrostu naturalnego jest większy. Duży przyrost po wojnie jest naturalny. Liczba ludności wzrosła o 15 mln.
ad b)
w latach 1946098 przybyło 15 mln 10 tys. ludzi. Przyrost naturalny wynosił 17 mln. W latach 90-tych przyrost wyniósł 480 tys. Przysrost był większy. Wynika z tego, że duża część wyemigrowała. Emigracja wynosi 180 tys. ludzi w latach 90-tych.
Ludzi z wykształceniem wyższym jest w Polsce tyle samo, co ze średnim ogólnokształcącym i prawie tyle samo co z niepełnym i bez wykształcenia. W naszym kraju jest ciągle za mało ludzi z wyższym i średnim wykształceniem. Większość społeczeństwa posiada wykształcenie podstawowe i zasadnicze zawodowe. Znacznie mniej lidzu wykształconych mieszka na wsi.
Aktywność zawodowa ludności. Na tle innych państwa Europy Zachodniej. Na tle innych krajów w Polsce znacznie więcej ludzi pracuje rolniczo. Na drugim miejscu znajduje się ludność pracująca górniczo, pokrywa się to z innymi krajami. Bezrobocie w Polsce jest na średnim poziomie.
Temat: Zmiany struktury biologicznej, społecznej i zawodowej ludności.
Przedstaw uwarunkowania wpływające na zmiany struktury biologicznej, społecznej i zawodowej ludności oraz wyjaśnij te pojęcia. Zwróć uwagę na przeciętną długość życia i dominujące przyczyny zgonów, poziom wykształcenia ludności i jej aktywność zawodową oraz źródła utrzymania, stan rodzinny, ruch naturalny ludności i jego zróżnicowanie.
UWAGA!
W tym celu dobierz odpowiednie materiały źródłowe zawarte w roczniku statystycznym na str. 76-89.
Struktura biologiczna - charakterystyka ze względu na płeć i wiek
Struktura społeczna - podział na miejsce zamieszkania: wieś, miasto; wykształcenie, stan liczebny i materialny rodziny, narodowość, religia
Struktura zawodowa - wykonywany i wyuczony zawód
Struktura biologiczna
Przyrost naturalny, migracje z zewnątrz, kataklizmy naturalne i wywołane przez człowieka, śmiertelność. Kobiety żyją dłużej niż żyły wcześniej. Struktura społeczeństwa zaczyna coraz bardziej wynikać ze struktury biologicznej. Redukuje się skutki II Wojny Światowej.
Mężczyzna żyje przeciętnie 68,5 roku, o 2 lata dłużej niż przeciętnie w roku 1990.
Kobiety żyją przeciętnie 77 lat, o 9(!) lat dłużej w porównaniu z rokiem 1990.
Krótsze trwanie życia mężczyzny wynika z jego trybu życia.
W porównaniu z innymi krajami wypadamy przeciętnie. Ludzie najdłużej żyją w Szwajcarii, Japonii, Szwecji, Francji czy Hiszpanii. Najkrócej mężczyźni żyją w Rosji - 60 lat.
Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym jest bliska 50. W porównaniu z 1990r. liczba ta zmalała z przekraczającej 50. Dla kontrastu w Turcji liczba ta jest bliska 70, co świadczy o młodym wieku tamtejszego społeczeństwa. W Polsce jest dużo ludności przekraczającej górny próg wieku produkcyjnego (starsi).
Temat: Funkcje przemysłu i czynniki jego lokalizacji.
Zdefiniuj pojęcie przemysł i wykaż jego rolę w gospodarce narodowej;
Wskaż cechy charakterystyczne przemysłu (produkcji przemysłowej) wyróżniające go (ją) spośród innych dziedzin aktywności gospodarczej człowieka;
Uwzględniając różne kryteria przedstaw różne podziały przemysłu;
Wymień i zwięźle scharakteryzuj najważniejsze funkcje przemysłu.
Ad.2
Przemysł spośród innych dziedzin wyróżnia produkcja masowa, mechanizacja i robotyzacja. Przemysł dostarcza środków produkcji. Tempo rozwoju przemysłu nadaje tempo rozwoju cywilizacji technicznej. Produkcja przemysłowa jest prowadzona na skalę masową. Wyroby są ograniczone normami technicznymi i produkcji. Duży stopień koncentracji produkcji (zakład, ośrodek, okręgi). Kolejna cecha to kooperacja pozioma i pionowa. Musi zachodzić kooperacja pomiędzy gałęziami przemysłu. Wymagane jest zatrudnienie fachowej siły roboczej. Produkcja wymusza powódź wyrobów i ludzi. Przemysł jest w Polsce sposobem na utrzymanie.
Ad.3
Przemysł dzielimy na: lekki i ciężki, wydobywczy i przetwórczy strategiczny (kluczowy) i terenowy (teraz zanika)
PRZEMYSŁ
PALIWOWO-ENERGETYCZNY |
METALURGICZNY |
ELEKTROMASZYNOWY |
CHEMICZNY |
MINERALNY |
DRZEWNO-PAPIERNICZY |
LEKKI |
SPOŻYWCZY |
-Węglowy |
-Hutnictwo żelaza |
-Metalowy |
-18 branż |
-Materiałów budowlanych |
-Drzewny |
-Włókienniczy |
-20 branż |
Temat: Rozwój przemysłu na ziemiach polskich - kształtowanie się okręgów przemysłowych.
W oparciu o wykład nauczyciela oraz podręcznik i inne źródła sporządź notatkę na temat rozwoju przemysłu na ziemiach polskich i w Polsce od czasów rozbiorów po czasy współczesne.
Ad.1
W latach 1907-1914 63% ludzi pracowało w przemyśle pruskim. 10 razy mniej w Galicji. Ponad 70% zatrudnionych w zaborze pruskim to przemysł ciężki. 70% w zaborze rosyjskim to przemysł lekki (90% włókienniczo - odzieżowy).
Zabór pruski:
GOP - 220 tyś. zatrudnionych (ciężki, wydobywczy, hutniczy);
Sudecki - 130 tyś. ludzi (energetyczny, ceramiczny, budowlany, szklarski, włókienniczy);
Wrocławski - 100 tyś. ludzi (maszynowy);
Gdańsk, Poznań, Grudziądz, Szczecin - od kilku do 50tyś. zatrudnionych.
Zabór rosyjski;
Łódź - 130 tyś. zatrudnionych (włókienniczy i odzieżowy);
Warszawa - 100 tyś. ludzi (maszynowy, metalowy);
Częstochowa - 50 tyś. ludzi (hutniczy);
Białystok - 10 tyś. zatrudnionych (filia łódzka).
Zabór austriacki:
Ślady przemysłu węglowego i hutniczego. W Krakowie nie było przemysłu. Jedynie okręg bielski - wełna.
W latach 1914-1918 nastąpiła ewakuacja Rosjan, wywózka maszyn i niszczenie budynków przez uciekających.
Dwudziestolecie międzywojenne:
problem komunikacyjny (różny rozkład terenów);
scalano 3 różne przemysły;
zmodernizowano okręgi warszawski i poznański.
Kryzys gospodarczy światowy. Był problem ze zbytem nadwyżek przemysłu. Zaczęto tworzyć COP - widły Wisły i Sanu, bliskość GOP-u, ropa naftowa, gaz ziemny, siarka, bezrobocie Podkarpacia zapewniało tanią siłę roboczą. Rozwijały się miasta: Mielec (samoloty), Starachowice (wozy), Stalowa Wola, Lublin, Dębica (opony).
Budowa licznych spadków wód, taboru szynowego (Chrzanów).
II wojna światowa przyniosła olbrzymie straty w gospodarce polskiej. Przemysł zniszczony w 60%. Infrastruktura energetyczna w 54%.
Plusy:
Zyskanie terenów zachodnich;
Śląsk i GOP przeszły w polskie ręce w idealnym stanie;
Miedź zagłębie wałbrzyskie, Bogatynia, Turoszów, Konin, Turek, Szczecin, Gdańsk;
Położono nacisk na rozwój przemysłu ciężkiego.
1,7 MW (przed wojną) - 7,1 MW (po wojnie);
Wykorzystanie mentalności ludzi. Plany pięcioletnie - dyktowane przez Rosję, cała produkcja szła na potrzeby Rosjan. Najdroższa była infrastruktura, energia była prawie dzrmowa.
Temat: Rybołówstwo i przetwórstwo rybne.
Uwarunkowania przyrodnicze i polityczne rozwoju rybołówstwa w Polsce
Znaczenie ryb i innych owoców morza w diecie człowieka.
Ad.1. Znakomite na pozór, beznadziejne w rzeczywistości.
dostęp do morza
pojezierza (stawy Milickie)
do niedawna czyste rzeki
blisko do Morza Północnego
Działalność człowieka sprawiła, że warunki połowów się pogorszyły .
Polska strefa wód ekonomicznych jest najmniejsza i najbardziej zanieczyszczona
Na Morzu Północnym obowiązuje zakaz połowów, a bliskie i dalsze akweny są niedostępne
Państwa wprowadziły granice wód terytorialnych.
Ceny remontów statków są niewspółmierne do zysków z połowów.
Zdefiniuj pojęcie las
Przedstaw funkcje ekologiczną i gospodarczą lasu w oparciu o audycje
W oparciu o atlas i słownik omów przemysł drzewny i papierniczy. Zwróć uwagę na jego lokalizację i produkcję.
Temat : Transport kolejowy
Wymień cechy charakterystyczne transportu kolejowego, wyróżniając go spośród innych środków transportu
Przedstaw w oparciu o rocznik i atlas sieć połączeń kolejowych na tle całego kraju.
Omów prace przewozową transportu kolejowego i jego strukturę przewozów.
Omów rolę transportu kolejowego w systemie transportowym kraju i gospodarce narodowej.
Ad. 1.
jest to transport opłacalny gdy przewozi się dużo towaru na duże odległości
zużycie energii na jednostkę ładunku jest 3-5 razy mniejsze niż transporcie samochodowym
koszty budowy i utrzymania infrastruktury są duże
nie jest tak mobilny jak transport samochodowy
może być najszybszą formą transportu
Ad. 2.
Linie kolejowe eksploatowane :
1990 - powyżej 26 tys. Km
1998 - powyżej 23 tys. Km
bilans - 3 tys. Km
52,5% to linie nie zelektryfikowane
w 100% kolej jest zelektryfikowana w dawnych województwach Łódzkim ,Sieradzkim i Skierniewickim.
Układ koncentryczny z centrum w aglomeracji śląsko-krakowskiej.
Ad. 3.
W 1998 średnia odległości przewozu pasażera transportem kolejowym wyniosła 64 km. Transport towarowy (Masowy) i pasażerski.
Największy udział w tonażu ma węgiel i koks (w 1998 - 100 mln. ton a w 1990 13 mln. ton )
Dynamika spadku wiąże się z przewozem węgla i koksu.
Transportem kolejowym przewozi się 5 razy mniej towarów niż samochodowym.
Temat: Transport samochodowy.
możliwość dotarcia prawie wszędzie
jest opłacalny w wypadku przewozów lokalnych i regionalnych.
Nie trzeba ponosić kosztów przeładunku.
Na prędkość przewozu wpływa stan dróg ,który w Polsce jest fatalny . brakuje pieniędzy na budowę autostrad wiele miast nie posiada obwodnic
Długość dróg : w 1998 - 245 tys. km
W 1990 - 218 tys. km
Długość dróg jest prawie 10 razy większa niż linii kolejowych .
W Polsce przypada 78,2 km dróg na 100 km2
Największe zagęszczenie dróg jest w aglomeracji śląsko - krakowskiej , oraz w dawnym województwie warszawskim i łódzkim.
W Polsce nie ma żadnej autostrady jedynie odcinki. Wiele natomiast projektów. To samo można powiedzieć o drogach ekspresowych .
Przejść granicznych jest najwięcej na zachodzie i i południu najmniej na wschodzie.
Transport samochodowy ma największy udział w przewozie ładunków (ok. 80%).
Temat: Funkcje handlu zagranicznego i jego struktura towarowa.
Bilans płatniczy
Bilans handlowy
Handel zagraniczny
Import - kupno towaru konkurencyjnego z zagranicy.
Export - sprzedaż towarów za granicę w celu uzyskania dochodów, nadwyżki
Cło - podatek na towary sprowadzane z zagranicy
W imporcie dominują: maszyny ,urządzenia, sprzęt elektryczny ,elektrotechniczny, surowce mineralne i przemysł chemiczny. W exporcie dominują metale nieszlachetne .Teraz importujemy dużo maszyn i sprzętu transportowego (potrzeba gospodarki która się rozwija i modernizuje).
Najmniej eksportujemy i importujemy olejów i tytoniu. Świadczy to o prężności gospodarki . Saldo handlu zagranicznego jest głęboko ujemne.
Temat: Partnerzy handlowi Polski.
Handlujemy z unią a przede wszystkim z Niemcami. . Dominuje głównie import. . Poza Europą największym partnerem handlowym Polski są Stany Zjednoczone. Wysyłamy także towary na daleki wschód.
Temat: Czynniki rozwoju turystyki.
Główne pojęcia związane z turystyką i i krajoznawstwem.
Rola turystyki w gospodarce kraju i świata.
Główne regiony turystyczne .
Turystyka - odbywanie podróży w celach wypoczynkowych , sportowych lub poznawczych.
Krajoznawstwo - ruch kulturalny mający na celu krzewienie umiłowania kraju ojczystego przez bezpośrednie jego poznawanie w czasie wycieczek. W czasie zaborów kiedy ruch ten się rozpoczął jego patriotyczne elementy ukrywano pod pozorem działalności poznawczo badawczej.
Turystyka - krótko okresowa migracja nie związana z miejscem zamieszkania podjęciem pracy zarobkowej.
Turystyka jest najważniejszym działem gospodarki narodowej .
Aktywizowanie gospodarcze regionów przynoszących pokaźne dochody dla skarbu państwa.
Walory turystyczne - zespół warunków przyrodniczych i antropogenicznych, które pozytywnie wpływają na nasze uczucia i doznania )rzeźba teren, zabytki, muzea).
Rozwój transportu i komunikacji , globalizacja (dostęp do informacji)ł
Wszyscy zarabiają na turystyce i to bardzo szybo np.
system bankowy
biura podróży
państwo
PRZEMYSŁ TURYSTYCZNY
Krajoznawstwo - wiedza o kraju
Podział turystyki
Dzieci i młodzieży
Dorosłych aktywnych zawodowo
Senioralna
Turystyka :
sentymentalna
wakacyjna
weekendowa
otwarta (dostępna dla wszystkich)
zamknięta
Ze względu na formę przemieszczania :
pobytowa
wędrowna
Najszybciej zwracają się nakłady na turystykę
Regiony turystyczne Polski :
Sudety
Karpaty
Wyżyna Małopolska
Pojezierze Mazurskie
Wybrzeże
Pojezierze Pomorskie
Pojezierze Wielkopolskie
PAS PÓŁNOCNY
Brzeg morski:
warunki klimatyczne
powietrze bogate w jod i małe zanieczyszczenia
zbiornik wodny
formy powierzchni (wydmy)
Pojezierza :
mały stopień przekształceń przez człowieka
lasy
słodkowodne zbiorniki
jeziora szybciej reagują na zmianę temperatury
PAS POŁUDNIOWY
krajobraz górski (piętrowy układ stref klimatycznych )
możliwość wyjazdu w góry przez cały rok
czyste powietrze
położenie na granicy
Obszary o najbardziej dziewiczym charakterze . W skali kraju jest ich niewiele.
W Polsce centralnej najmniej jest obszarów o dziewiczej roślinności . Parków narodowych i projektowanych jest w Polsce w sumie 25.
Najwięcej parków jest w Karpatach (6);
Zabytki I grupy skupione są w większych miastach.
Toruń - najlepiej zachowana zabudowa świecka i kościelna
Kraków - Starówka, Wawel, Kościół Mariacki
Wrocław - największy rynek w Polsce, Ostrów Tumski
Zabytki występują głównie na południu kraju
Muzea
Raków, Warszawa, Poznań i okolice , Wrocław.
Wrocław - Muzeum Narodowe, Muzeum Medalierstwa, M. Archeologiczne
Konary - pierwsza w świecie cukrownia buraczana
Wenecja - muzeum kolei wąskotorowej
Polska jest największym skansenem przyrodniczym Europy.
HOTELE I PENSJONATY
Ponad 30 hoteli, pensjonatów, domów wypoczynkowych w prawie każdej części miasta.
MUZEA I GALERIE
Galeria Dzwonnica
Dom Michalaków
Kuncewiczówka
Galeria Brama
Galeria Domu Dziennikarza
Galeria Canaletto
Galeria Autorska Cezarego Garbowicza BOHEMA
Galeria Autorska Beata Giza-Kwiecień
Galeria 22
Muzeum Przyrodnicze
Kazimierski Ośrodek Kultury
Muzeum Sztuki Złotniczej
Kamienica Celejowska
Temat: Polska na politycznej i gospodarczej mapie świata.
Posługując się rocznikiem i w oparciu o przegląd działu 21 sporządź zestawienie tabelaryczne obrazujące miejsce Polski na arenie międzynarodowej w gospodarce. Tabelę sporządź statystycznie po czym wypisz w punktach wnioski dotyczące miejsca i rangi kraju w odniesieniu do aspiracji Polaków.
Ponadto:
Mleko krowie IX
Pogłowie trzody chlewnej VII
Węgiel Kamienny VII
Miedź rafinowana VIII
Spośród wielu dziedzin gospodarki światowej ,Polska może się poszczycić 9 znajdującymi się w pierwszej dziesiątce (w tym pięcioma w pierwszej piątce). W żadnej kategorii gospodarki światowej Polska nie zajmuje pierwszego miejsca . Co ciekawe Polska liczy się głownie w produkcji rolnej ( żyto, ziemniaki, buraki, mleko ). Może wydawać się to zaskakujące ze względu na doniesienia o stanie polskiego rolnictwa. Na arenie światowej zaznacza się również polski przemysł wydobywczy. Pod tym względem zajmujemy III miejsce a jeszcze 10 lat temu byliśmy pierwsi. Także pod względem wydobycia węgla brunatnego i kamiennego zajmujemy czołowe miejsca , jednak surowce te znajdują zbyt głównie na rynkach krajowych. Wspomnieć warto także o polskiej miedzi , która mimo iż zdobywa dla nas tylko VIII miejsce jest najczystsza na świecie.
Nisko w stosunku do aspiracji znajdujemy się w rankingu biorąc pod uwagę przemysł elektromaszynowy. Nasz udział w produkcji telewizorów i samochodów został sklasyfikowany niewiele poza pierwszą dziesiątką. Z roku na rok pniemy się jednak wyżej w tej kategorii.
W pierwszej piątce nie mamy żadnej kategorii produktów przetworzonych.
Temat: Ziemia planetą ludzi.
Wypowiedz się na temat - Czy mamy prawo mówić ,że Ziemia jest planetą ludzi i dlaczego?
Wyjaśnij dlaczego świadoma współpraca różnych społeczeństw w gospodarce przestrzenią ziemską jest niezbędnym warunkiem dalszego rozwoju cywilizacji.
Ad.1.
człowiek jest najliczniej reprezentowanym gatunkiem na ziemi;
człowiek jako jedyna istota na ziemi posiada możliwość twórczego bądź destrukcyjnego myślenia.
To on podporządkował sobie przyrodę aby ta pracowała na jego korzyść
To on kształtował, kształtuje i będzie kształtował wizerunek Ziemi na przestrzeni dziejów.
To on swoim działaniem prowadzi do zagłady planety którą sam zamieszkuje.
Gotów jest zabić by tylko zyskać władzę
To on tworzy sztuczne granice ,które ograniczają wolność i kontakty międzyludzkie
Odkrył i nadal odkrywa reguły , zasady i zjawiska funkcjonujące światem
Ad. 2.
współpraca wszystkich społeczeństw gwarantowałaby pokój na ziemi, a tym samym brak byłoby wojen, które cofają rozwój cywilizacyjny;
wymiana osiągnięć technicznych, naukowych i kulturalnych przyczyniła się do rozwoju cywilizacyjnego
FILM
Zaludnienie spowodowało poszukiwanie nowych dróg uzyskiwania żywności . Człowiek zaczął kształtować przyrodę na swój sposób.
Największe wzrosty temperatury będą miały miejsca na biegunach . Przewidywany jestwzrost poziomu morza nawet o 1 metr.
Zwiększenie zawartości dwutlenku węgla skróci okres wegetacji roślin o 1/3.
Temat: Wzrost ludności na świecie.
Zinterpretuj dane dotyczące wzrostu zaludnienia ludności świata. Wnioski do zmiennego tępa przyrostu liczby ludności.
Np. Szacunkowy wzrost liczby ludności
Od 8000 lat B.C. do 5000 A.D
Przeciętne dłuższe trwanie życia
Najniższa przeciętna długość życia odnotowana to 18 lat w Grecji, Dziś jest to powyżej 80 lat.
Przyczyny zmiennego tępa są wielorakie , od chorób które trawiły świat w średniowieczu po współczesne wojny światowe. Po odkryciu Kolumba nastąpił odpływ ludności z Europy co spowodowało jej wzrost w Ameryce . Przebieg proc. Demograficznych w różnych krajach uwarunkowany jest przede wszystkim ich sytuację ekonomiczną oraz aktualną sytuacje polityczną :
wysoka śmiertelność
niski poziom sił wytwórczych
choroby
wojny
Są to przyczyny małego zaludnienia przed rokiem tysięcznym . Pierwszy miliard ok. 1820 drugi ok. 1930. Teraz ok. 10 lat potrzeba by ludność wzrosła o kolejny miliard. Rozwój cywilizacyjny gwarantuje wzrost ludności.
XiX - wzrost - higiena, medycyna , woda przegotowana.
Temat: Charakterystyka przemysłu chemicznego.
Przemysł chemiczny - gałąź przemysłu obejmująca kopalnie soli, siarki, fabryki różnych związków chemicznych, kwasu siarkowego, nawozów chemicznych, włókien sztucznych, mydła i innych środków piorących, fabryki wyrobów gumowych, lakierów, odczynników chemicznych;
Czym wyróżnia się spośród innych gałęzi przemysłu?
końcowe produkty uzyskiwane są na drodze reakcji chemicznych;
jego wytwory obecne są w innych gałęziach przemysłu;
jest pośrednio lub bezpośrednio obecny w życiu każdego człowieka;
przeprowadza mniej użyteczne surowce w całkowicie odmienne jakościowo, wysokowartościowe produkty;
niezwykle ważne znaczenie ma przemysł farmaceutyczny. Wg. Danych leki stanowią w skali światowej ok. 20 % ogólnej wartości prod. przem. chem.
Kwas siarkowy - Police koło Szczecina, Tarnobrzeg, Gdańsk, Bolesławiec
Sól kamienna - soda, chlor, kwas solny
Przemysł nawozów sztucznych - miejsce w pierwszej światowej dziesiątce.
Amoniak - Kędzierzyn, Tarnów, Puławy, Włocławek
Nawozy fosforowe - w oparciu o surowce importowane (aparyty i fosforyty) oraz kwas siarkowy (Police, Gdańsk, Tarnobrzeg)
Przemysł związków organicznych i tworzyw sztucznych
Petrochemia Karbochemia
Polichlorek winylu (PCV), polistyren, polietylen,
celuloza, włókna syntetyczne
tworzywa sztuczne - Oświęcim, Blachownia Śl, Włocławek
włókna sztuczne (jedwab, wiskoza) - Tomaszów Maz., Sochaczew, Łódź, Szczecin i Wrocław
włókna syntetyczne - Toruń(elana), Gorzów(stilon), Łódź(anilana)
barwniki - Zgierz, Wola Krzysztoporska (farby, lakiery).
Przemysł kosmetyczno - prefumeryjny i gumowy
Temat: Charakterystyka głównych okręgów przemysłowych Polski.
Posługując się atlasem, podręcznikiem i innymi źródłami sporządź zwięzłą charakterystykę głównych okręgów przemysłowych polski (około 10 w postaci tabeli) tabeli o następujących rubrykach.
Okręg przemysłowy - silnie rozwinięty lokalnie transport
Ośrodek przemysłowy - skupisko kilku zakładów przemysłowych charakteryzujące się ludnością pracującą w tych zakładach;
Park technologiczny - przemysł, który nie jest szkodliwy, daje produkcję wydajną, czystą
Technopolie - miejsce silnej koncentracji przemysłu hi - tec, silne przełożenie między potencjałem naukowym, a technologicznym.
Jesteśmy na etapie koncepcji parków technologicznych.
Rozkład jest bezpośrednim skutkiem historii i koncepcji rozwoju opartej na przemyśle ciężkim i energożernym. Rozkład ośrodków i okręgów wpisany jest w trójkąt (Gdańsk, Bogatynia, Przemyśl)
Temat: Zagrożenia wywołane działalnością człowieka
Degradacja:
powietrza (efekt cieplarniany, dziura ozonowa, kwaśne deszcze)
gleb (erozja, zanieczyszczenie metalami ciężkimi)
powierzchni ziemii (hałdy, podziemne wybuchy)
szaty roślinnej (wycinka lasów tropikalnych)
wód powierzchniowych i podziemnych
litosfery (wydobycie surowców mineralnych)
Skażone są przede wszystkim:
atmosfera
gleby
woda
Problem przeludnienia
Niszczenie lasów równikowych
15 mln 9 mln
obieg wody w przyrodzie, obieg tlenu
powoduje wyginięcie wielu gatunków zwierząt
Efekt szklarniowy
topnienie lodowców, podwyższenie się poziomu morza
Temat: Wpływ warunków naturalnych i antropogenicznych na rozmieszczenie ludności na świecie
Wymień czynniki sprzyjające dużej gęstości zaludnienia na pewnym obszarze (środowiskowe, gospodarcze, polityczno - społeczne)
występowanie wody
klimat
bliskość morza
złoża mineralne
jakość gleb
Woda: cele spożywcze, komunalne, gospodarcze
Klimat warunkuje rozwój naturalny
Złoża mineralne przemysł wydobywczy przemysł przetwórczy powstawanie okręgów
Morze dostarcza swych owoców
Człowiek osiedla się tam gdzie ma dobre warunki do egzystencji
Przedstaw w oparciu o mapę współczesne rozmieszczenie ludności - zwróć uwagę na obszary ekumeny, subekumeny, aekumeny.
Ludzie skupiają się głównie na nizinach rzecznych i nadmorskich oraz na obszarach korzystnych warunków klimatycznych.
Najgęściej zaludniona jest wyspa Jawa, a to ze względu na bardzo żyzne gleby wulkaniczne.
Zinterpretuj dane dotyczące wpływu odległości od morza i wysokości na jego poziomem na rozmieszczenie ludności na poszczególnych kontynentach.
Im wyżej tym mniej ludności.
Średnio 4% mieszka powyżej 1000 m., tyle samo powyżej 1500 m.
W Ameryce Płd. do 1500 m. mieszka 15%, powyżej 23%
Andy są rozległymi górami o ogromnych kotlinach
Odległośc od morza jest korektowana przez wielkość kontynentu.
Oceń na podstawie obecnie zachodzących trendów perspektywy zaludnienia ziemii w najbliższym stuleciu.
Temat: Etniczne i kulturowe zróżnicowanie ludności świata.
Wyjaśniej co rozumiesz pod pojęciami zawartymi w temaci lekcji.
Wymień znane Tobie odmiany człowieka. Przedstaw ich fizjologiczne cechy szczególne. Wyjaśnij w jaki sposób powstały.
Posługując się mapą omów rozmieszczenie tzw. ras na Ziemii.
Podaj liczbę znanych języków. Wyjaśnij dlaczego jest ona tak duża i nieprecyzyjna. Wymień języki międzynarodowe. Wyjaśniając przyczyny ich popularności, a zwłaszcza języka angielskiego.
Przedstaw znaczenie religii w kulturze człowieka. Wymień religie monoteistyczne o zasięgu światowym, oraz posługując się mapą wskaż obszary na których one dominują.
95% ludności wyznaje jakąś religię
Największą rolę odegrały chrześcijaństwo, judaizm, buddyzm i islam.
37% ludności to chrześcijanie.
Nie ma kontynentu jednolitego religijnie.
Konfucjonizm - najliczniej wyznawana religia.
Temat: Czynniki wpływające na rozwój rolnictwa.
Wymień czynniki wpływające na rozwój rolnictwa w kategoriach przyrodniczych i antropogenicznych. Na wybranych przykładach (skrajnych) przedstaw ich znaczenie
Posługując się mapą omów rozmieszczenie obszarów rolniczych na Ziemii, uwzględniając kategorie ich przydatności. Wskaż rozmieszczenie obszarów nieprzydatnych rolniczo, podając przyczyny tego faktu.
Temat: Urbanizacja
Najsilniej zurbanizowane są: Australia, Argentyna, Wenezuela, Szwecja, Niemcy, Kraje Beneluxu, Wielka Brytania, Islandia.
Najsilniej zurbanizizowany kontynent: Australia, najsłabiej Afryka.
Najniższy poziom urbanizacji występuje w krajach Afryki Środkowej.
Konurbacje i aglomeracje
Konurbacje leżą przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych, w pasie klimatu umiarkowanego. W Europie leżą przede wszystkim w części zachodniej.
Aglomeracje przeważają w Azji Północnej i Wschodniej, w basenie Morza Śródziemnego.
Największa konurbacja świata: Megalopolis
Rozmieszczenie największych państw świata.
Azja - I miejsce pod względem ilości
Ameryka Północna - II miejsce
Tokio, Nowy Jork, Meksyk, Sao Paulo, Szanghaj, Bombaj, Los Angeles
Tylko 3 z nich przypadają na kraje o wysokim poziomie rozwoju
Problemy wielkich miast
niepokojące tempo wzrostu
problem wody i śmieci
Temat: Rozmieszczenie podstawowych roślin uprawnych w świecie
Korzystając z atlasu, podręcznika i rocznika przedstaw:
uwarunkowania rozmieszczenia upraw najważeniejszych roślin żywieniowych i przemysłowych
wielkość światowych zbiorów oraz głównych producentów i ich udział
ocen znaczenie omawianej rośliny w diecie człowieka bądź gospodarce
30 gatunków roślin zaspokaja potrzeby żywieniowe w 90%
Główne rośliny uprawne:
zboża
warzywa
owoce
rośliny bulwiaste
Zboża
zasięg światowy: pszenica, ryż, kukurydza, jęczmień
zasięg lokalny: owies, proso, żyto
Główni producenci: Chiny, Indie, USA (ponad 50%). Potentatami w produkcji pszenicy są kraje klimatu umiarkowanego.
Ryż
Uprawiany w klimacie podzwrotnikowym. Główne pożywienie dla połowy ludności świata.
Główni producenci: Chiny, Indie
Kukurydza
Duża wydajność. Drugie po pszenicy zboże pod względem znaczenia. Ojczyną jest Ameryka.
Główni producenci: USA (ponad 33%), Chiny
Żyto
Zboże o znaczeniu lokalnym (regionalnym)
Główni producenci: Rosja, Polska
Rośliny bulwiaste
druga ważna grupa roślin żywieniowych i pastewnych
Ziemniak
Pochodzi z wyżynnych obszarów Ameryki Południowej (głównie z Peru). Zbiory wynoszą ponad 260 mln ton.
Główni producenci: Chiny, Rosja, USA
Burak cukrowy
Uzyskuje się z niego cukier (ponadto z trzciny i syropu klonowego).
Zbiory trzciny są o 1 mld ton większe.
Główni producenci: Francja (12%), Niemcy (10%), USA
Temat: Hodowla
Przypomnij cele chowu zwierząt gospodarskich
Przedstaw uwarunkowania rozmieszczenia oraz pogłowie najważeniejszych zwierząt hodowlanych, ich znaczenie oraz trendy w hodowli.
Hodowla
Obszary gdzie niekorzystne są warunki dla rolnictwa, obszary porośnięte roślinnością trawiastą.
Europa - łąki, Azja - stepy, Ameryka Płn. - prerie, Afryka - sawanna, Ameryka Płd. - pampa, Australia - stepy
Obszary górskie, obszary o suchym klimacie, obszary o kiepskich glebach i krótkim okresie wegetacji
pasterstwo - pierwsza forma hodowli
Uprawy
delty i doliny rzek, niziny (lepsze na ogół gleby, obszary lessowe, obszary powstałe w oparciu o byłe jeziore, obszary nawożone przez popioły wulkaniczne).
XX wiek
Osiągnięcia XX wieku
1900 - Feliks Hofmann, tabletka aspiryny
1900 - Zygmunt Freud, psychoterapia, odkrycie podświadomości, „Interpretacja snów“
1901 - Marconi, radiotelegraf
1901 - ustalanie grup krwi i sposoby jej przechowywania
1902 - klimatyzacja, James Carrier
1903 - kino, film to dokument historii i wyobraźni ludzkości
1903 - lotnictwo, pierwszy lot
1904 - radar
1905 - teoria względności Einsteina
1905 - plastik
1911 - wyprawy polarne
1911 - żarówka wolframowa
1913 - produkcja masowa (zastosowanie przez Henry`ego Forda)
1914 - Kanał Panamski
1923 - telewizja
1924 - mrożonki
1925 - nagrania muzyczne (mikrofon)
1925 - mechanika kwantowa
1926 - rakiety na paliwo ciekłe
1927 - radio jako środek masowego przekazu
1927 - lot Lindberga nad Atlantykiem
1928 - antybiotyki, Aleksander Flamming
1929 - teleskop Hubble`a
1943 - badania głebin morskich
1944 - badania nad rakiem
1945 - komputer
1945 - meteorologia
1947 - przełamanie bariery dźwięku
1950 - karty kredytowe
1950 - kontrola urodzeń, pigułka antykoncepcyjna
1953 - immunologia
1953 - DNA i biotechnologia
1953 - zdobycie Mount Everest
1957 - Sputnik na orbicie
1960 - laser
1967 - transplantacje
1969 - człowiek na księżycu
1969 - łączność globalna
1972 - neurologia i eksploracja umysłu
1983 - identyfikacja wirusa HIV
1989 - internet
1997 - klonowanie
Temat: Przemysł
Wszystkie rzeczy, które nas otaczają są wytworem przemysłu. Dzięki przemysłowi mamy zmianę ludności na świecie. Do niedawna przemysł stanowił o rozwoju gospodarki.
Zaledwie kilka procent powierzchni Ziemi to okręgi przemysłowe. Kontynentem najbardziej uprzemysłowionym jest Ameryka Płn. Najbardziej dynamiczni rozwija się Azja (np. Singapur, który jest bogatszy od Wielkiej Brytanii). Najsłabiej uprzemysłowionym kontynentem jest Afryka. Najbardziej równomiernie uprzemysłowiona jest Europa.
Technopolia - przemysł Hi-Tec, skupia ponad 90% produkcji elektronicznej świata
Dolina Krzemowa
Region pomarańczowy
Ludzie są odrywani od produkcji i wyrzucani z przemysłu. Instytuty badawcze są połączone z terenami rekreacyjnymi.
Udział przemysłu w tworzeniu PKB
Nawet do 75% w krajach byłego ZSRR, do 20% w Stanach Zjednoczonych
Wzrost gospodarczy
przyzwoity wzrost - kilka procent rocznie (USA, Kanada)
Chiny (średni wzrost gospodarczy powyżej 10%
Okręgi przemysłowe
USA: Nowy Jork, Chicago, Detroit, Houston
Kanada: Montreal, Vinnipeck, Vancouver
Meksyk: Meksyk
Brazylia: Rio de Janeiro
RPA: Kapsztad, Johannesburg
Kenia: Nairobi
Rosja: Moskwa, Okręg Uralski
Ukraina: Nadnieprzański
Polska: GOP, Wrocławski
Chiny: Syanghai, Hong Kong
Japonia: Tokio, Jokohama
Temat: Kształtowanie mapy politycznej świata
ZSRR i USA - mocarstwa, które zwycięsko wyszły z II wojny światowej
do lat 90 dwubiegunowość
centra regionalne: Niemcy, UK, Francja, Chiny, Indie, Pakistan, Iran, Irak, Izrael, Japonia, RPA, Brazylia
Dzisiaj układ dwubiegunowy został zachwiany (regres gospodarczy w Rosji)
W roku 40 finlandia straciła Przesmyk Karelskii część Jeziora Łądoga. Rumunia straciła Mołdawię. ZSRR przywłaszczył sobie Kuryle (do dzisiaj Rosja i Japonia nie podpisały pokoju jedynie zawieszenie broni). ZSRR powiększył się o 740 tys. km² po II wojnie światowej. Do dzisiaj wojska rosyjskie stacjonują w Mongolii.
Największym przegranym II wojny światowej była Wielka Brytania.
Upadek systemu kolonialnego (jedynie Gujana Francuska).
od 1989 - największe zmiany granic, powstanie nowych podmiotó: Niemcy, Litwa, Łotwa, Estonia, Białoruś, Ukraina, Kazachstan, Czechy, Słowacja, Słowenia, Chorwacja, Macedonia, Serbia, Bośnia i Hercegowina
Przebudowa gospodarcza - ponadnarodowe koncerny
procesy integracyjne (EWG przekształcone później w Unię Europejską)
Świat idzie w kierunki dezintegracji i jednocześnie wspólnot regionalnych.
Mapa polityczna wykształtowała się już prawie w pełni.
upadek mocarstw
regionalne centra wzrostu gospodarczego i zagrożenia militarnego
Większość granic Azji, Afryki, Ameryki Środkowej i Południowej to granice płonące.
1
Szukasz gotowej pracy ?
To pewna droga do poważnych kłopotów.
Plagiat jest przestępstwem !
Nie ryzykuj ! Nie warto !
Powierz swoje sprawy profesjonalistom.
Strona 1 z 288
Wyszukiwarka