sciaga wsp, st. Politologia materiały


  1. Zasady prawno - konstytucyjne państw demokratycznych.

  • System polityczny,

Ogół organów władzy publicznej a także partii politycznych, organizacji społecznych oraz grup formalnych i nieformalnych, uczestniczących w działaniach politycznych w ramach danego państwa, jak również ich wzajemne stosunki tworzące funkcjonalną całość z punktu widzenia bezpośredniego lub pośredniego kreowania organów i decyzji państwowych. Podsystemy:

    • Instrumentalny,

    • Funkcjonalny,

    • Regulacyjny, normatywny,

    • Komunikacyjny,

  • Klasyfikacja systemów politycznych:

a) charakter reżimu politycznego, środki i metody działania używane przez aparat państwowy w stosunku do ludzi (państwo demokratyczne, pań­stwo totalitarne, państwo autorytarne);

b) zasady organizacji aparatu państwowego (monarchia i repub­lika, systemy prezydialne i parlamentarne oraz systemy: parlamen­tarno-gabinetowy, gabinetowo-parlamentarny, prezydencki, mieszany, parlamentarno-komitetowy;

c) strukturę terytorialno - administracyjną państwa (państwo uni­tarne, państwo złożone - federacyjne, państwo autonomiczne).

  • Demokracja jako system polityczny.

a) demokracje skonsolidowane, czyli system rządów, który spełnia wszystkie proceduralne kryteria demokracji i w którym wszystkie znaczące siły polityczne akceptują istniejące polityczne oraz demo­kratyczne reguły gry;

b) demokracje nie skonsolidowane, istniejące tam, gdzie występują instytucje proceduralnej demokracji, ale gdzie brak jest rzeczywistego konsensusu elit odnośnie do demokratycznego porządku w polityce;

c) demokracje ograniczone, istniejące tam, gdzie elity podzielają demokratyczny konsensus i są strukturalnie zintegrowane, ale ze względu na różne cenzusy wyborcze uczestnictwo polityczne obywateli jest ograniczone;

d) pseudo demokracje, czyli systemy, gdzie pomimo demokra­tycznej fasady nie występuje rywalizacja polityczna.

  • Zasady państw demokratycznych:

  • Zasada suwerenności narodu, fundamentalna zasada ustrojowa państwa demokratycznego, rozumiana i interpretowana obecnie jako suwerenność społeczeństwa obywatelskiego, wynika stąd, iż społeczeństwo, jako ogół obywateli, jest źródłem władzy państwowej, a jedyną racjonalną legitymacją władzy jest fakt wyłonienia jej poprzez ujawnioną wolę suwerena.

  • Przedstawicielstwo, określa pozycję i obowiązki wybranych reprezentantów, oraz powiązań między nimi a społeczeństwem.

Obywatele sprawują władze:

      • Pośrednio, przez wybór reprezentantów, rodzaje mandatów:

    • Imperatywny, uzależniony od wyborców, można odwołać

    • Wolny, reprezentant narodu, nieodwołalny, głosuje jak chce

      • Bezpośrednio, samodzielnie podejmują decyzje:

        • Referendum, głosowanie ludowe dotyczące określonego politycznego rozstrzygnięcia, może być:

        • Konstytucyjne

        • Ustawowe

        • Stanowiące lub wiążące, muszą być brane pod uwagę

        • Opiniodawcze,

        • Inicjatywa ludowa, prawo konstytucyjne określonej grupy obywateli do przedłożenia parlamentowi własnego projektu ustawy (ludowa inicjatywa ustawodawcza) lub konstytucji

        • Plebiscyt

  • Konstytucjonalizm, podstawą jest konstytucja szczególny akt prawny, zawierający prawa i obowiązki obywateli, dotyczący ustroju państwa, rodzaje ustawy zasadniczej:

      • Pełne i niepełne (mała konstytucja)

      • Elastyczne (GB) i sztywne (zmieniane w szczególny sposób)

      • Jednolite (jeden akt prawny) i złożone (Szwajcaria)

      • Sens materialny, treść konstytucji,

Sens formalny, akt w postaci artykułów

  • gwarancja praw i wolności obywatelskich, wyznaczenie praw jednostki i granic działalności państwa, przez prawo cywilne(gwarancja wolności i równości) zawarte w konstytucji i innych aktach i ustawach

  • Podział władzy,

      • Ustawodawcza, parlament

      • Wykonawcza, król, prezydent, ministrowie, premier

      • Sądownicza, niezawisłe sądy

  • Pluralizm polityczny, jest to dopuszczenie do legalnej walki o zdobycie lub utrzymanie władzy państwowej ugrupowań zróżnicowanych pod względem ideologiczno-programowym,

  • Państwo prawa, państwo, w którym rządzi prawo

      • Związanie państwa prawem, organy władzy opierają swoje istnienie i funkcjonują zgodnie z prawem

      • W państwie prawa przyjmowana jest koncepcja prawno naturalna zakładająca, że państwo jest fenomenem społecznym obecnym w naturze

      • W państwie prawa ustanowione są instytucjonalne i proceduralne gwarancje praw podmiotowych obywateli

      • Kontrola konstytucyjności ustaw:

      • Ombutsmen, rzecznik praw obywatelskich czuwający nad przestrzeganiem ustaw,

      • Skarga konstytucyjna, odwołanie, zażalenie.

  • Większość, to zasada proceduralna, stosowana przy wyłanianiu władzy i podejmowaniu decyzji (bezwzględna, względna, ważona, kwalifikowana)

  • Systemy rządów:

a) system prezydencki, czyli zespół zasad prawno ustrojowych, określających w szczególny sposób stosunki pomiędzy parlamentem jako władzą ustawodawczą, prezydentem jako szefem państwa i zarazem szefem rządu (administracji) oraz ministrami jako doradcami prezydenta i realizatorami jego polityki, a także sądami jako organami sprawującymi wymiar sprawiedliwości i zarazem kontrolującymi kon­stytucyjność ustaw parlamentu oraz aktów prezydenta i innych organów administracyjnych;

b) system pół prezydencki, czyli zespół zasad prawno ustrojowych, według których prezydent posiadając szerokie uprawnienia osobiste jest powoływany niezależnie od parlamentu w wyborach powszechnych, powołuje następnie rząd, odpowiedzialny zarówno przed nim, jak i przed parlamentem;

c) system parlamentarno-gabinetowy,

czyli zespół zasad praw­no ustrojowych charakteryzujący się szczególnym stosunkiem do siebie trzech naczelnych organów państwa: parlamentu, prezydenta i rządu, przy czym prezydent, będąc organem nieodpowiedzialnym politycznie, powołuje rząd (początkowo jedynie premiera, a następnie, na wniosek premiera, innych członków rządu), licząc się przy tym z układem sił politycznych w parlamencie, a rząd realizując władzę wykonawczą odpowiada przed parlamentem za swoją działalność i za działalność prezydenta;

d) system parlamentarno-komitetowy

(rządów zgromadzenia), czyli zespół zasad prawno ustrojowych, które w szczególny sposób określają stosunki pomiędzy trzema naczelnymi organami państwo­wymi, tj. parlamentem, głową państwa i rządem, że parlament jako najwyższy organ państwowy bezpośrednio powołuje głowę państwa i rząd.

2. Ustrój polityczny Stanów Zjednoczonych.

  • Konstytucja USA (1789) i jej zasady naczelne

O elastyczności konstytucji decyduje interpretacja tej konstytucji złożona z 7 artykułów i 27 poprawek, artykuły:

  1. Władza ustawodawcza

  2. Władza wykonawcza

  3. Władza sądownicza

  4. Federalizm

  5. Tryb zmiany konstytucji

  6. System źródeł prawa

  7. Wejście w życie konstytucji

Pierwsze 10 poprawek 1789 dotyczące deklaracji praw obywateli:

Zasady suwerenności narodu, podziału władzy, federalizmu. Poprawki do konstytucji proponuje Kongres na wniosek 2/3 obu izb lub na wniosek 2/3 stanów, które to zwołują konwencję konstytucyjną, poprawka musi być zatwierdzona przez ¾ stanów

  • Prezydent,

  • Tryb wyboru: 35 lat, 14 lat mieszka i urodzony USA, nominowany przez partię lub sam zgłasza swoją kandydaturę:

  • Prawybory, instytucja wewnątrz partyjna, co 4 lata wiosną

  • Nominacje partii politycznej, dokonywana na konwencji krajowej latem, Demokraci VII, Republikanie VIII, platforma wyborcza wypadkowa między programem a hasłem

  • Kampania właściwa, IX - X, jeździ i pokazuje się

  • Wybory powszechne, XI głosowanie w pierwszy wtorek po pierwszym poniedziałku, sposób głosowania:

      • Zwykły, obywatele głosują na elektorów, wysuwanych przez komitety wyborcze kandydatów,

      • Skrócony, najpierw głosują na kandydata na prezydenta, później gromadzeni są elektorzy

  • Wybór przez kolegium elektorów:

      • Każdy stan ma tyle mandatów elektorskich ile ma miejsc w Kongresie

      • Elektorzy z danego stanu głosują na kandydata, który wygrał i ma najwięcej elektorów

      • Prezydentem zostaje kandydat, który zdobył bezwzględną większość 270 głosów.

    • Pozycja ustrojowa: funkcje:

      • Reprezentuje państwo wewnątrz i na zewnątrz

      • Szef administracji państwowej

      • Powołuje i odwołuje pracowników administracji federalnej, sędziów federalnych i sądu najwyższego

      • Powołuje wyższych urzędników państwowych (13 sekretarzy, dyrektorów centralnych agencji) i sędziów po zasięgnięciu rady i otrzymaniu zgody senatu

      • Przysługuje mu prawo łaski

      • Wykonawca ustaw,

Promotor ustaw, nie posiada formalnego prawa inicjatywy ustawodawczej mimo to 80% pochodzi od niego, przez coroczne orędzie informuje kongres o projektach, układa się z kongresmanami ze swojej partii i oni występuję z projektami, podpisuje ustawy w ciągu 10 dni, posiada:

  • Biura zarządzania i budżetu

  • Radę ekonomiczną i radę bezpieczeństwa

Rodzaje weta:

    • zwykłe,

    • regularne(obalane większością 2/3 głosów),

    • kieszonkowe, otrzymuje do podpisu w ciągu ostatnich 10 dni pracy kongresu, zablokowanie wejścia projektu w życie

    • nieformalne, może nie przyznać funduszy na realizację lub nie wydać rozporządzeń wykonawczych

      • Wydaje rozporządzenia wykonawcze

      • Szef dyplomacji, zawiera umowy międzynarodowe za radą i zgodą 2/3 głosów senatu

      • Dowódca sił zbrojnych, ale wojnę wypowiada Kongres, w praktyce prezydent dysponuje siłami zbrojnymi w wypadku zagrożenia życia, zdrowia i mienia amerykanów

  • Kongres,

      • Skład: izba reprezentantów 435, wiek 25lat, 7 lat obywatel, na 2 lata, kadencja senatorów 100, wiek 30lat, 9lat obywatel, 6 lat. Wybory do kongresu większościowe względnie wybory powszechne do obu izb.

      • Organizacja, przewodniczącym obu izb reprezentantów jest speaker

      • Organy wewnętrzne:

        • Komisje,

    • Stałe, przygotowują projekty ustaw

    • Specjalne, ułatwiają określone sprawy

    • Wspólne, podjęcie wspólnej dla obu izb rezolucji

    • Uzgadniające, przełamanie sprzeczności pomiędzy izbami w kwestii ustawodawczej.

        • Frakcje parlamentarne, kluby partyjne, 2 Kongres, 2 Senat, pierwszoplanową rolę pełni przewodniczący komisji stałych

      • Funkcje:

    • Ustrojodawcza, wprowadzanie poprawek do konstytucji

    • Ustawodawcza,

        • Prawo inicjatywy ustawodawczej, członkowie kongresy i komisje

        • Kierowanie i praca w komisji

        • Przedstawianie projektu na posiedzeniu plenarnym izb

        • Trzy czytania ustawy większość zwykła względnie połowa członków

    • Kreacyjna, wybiera prezydenta w jednym wypadku

    • Kontrolna,

        • Władza nad sakiewką

        • Kontrola komisyjna

        • Instytucja impeachment, powołanie w stan oskarżenia i skazanie wyższych funkcjonariuszy federalnych w tym prezydenta i sędziów federalnych. Oskarżenie za:

        • Zdradę, każde działanie przeciwko USA

        • Przestępstwo, przekroczenie swoich kompetencji

        • Ciężkie wykroczenie, przewinienie

        • Uprawnienia w dziedzinie m/n

        • Senat ratyfikuje traktaty

        • Kongres wypowiada wojnę, przyznaje fundusze na pomoc m/n

        • Uprawnienia kadrowe, powoływanie i znoszenie urzędów centralnych zatwierdzanie prezydenckich nominacji

  • Władza sądownicza.

      • Rodzaje sądów:

    • Stanowe

    • Federalne

        • Dystryktowe, najniższe 100 sztuk

        • Apelacyjne, 11 sztuk

        • Sąd Najwyższy, 9 sędziów dożywotnio

      • Funkcje sądownictwa:

    • Kreacyjna, tworzenie precedensów, orzekanie sądu jest wiążące w orzekaniu spraw podobnego rodzaju

    • Interpretacyjna, sądy dokonują wykładni ustaw kongresu

    • Ustrojodawcza,

        • Badanie zgodności aktów prawnych zgodnie z instytucją

        • Sąd najwyższy dokonuje interpretacji konstytucji

3. Ustrój polityczny Wielkiej Brytanii

  • Ewolucja ustroju politycznego Wielkiej Brytanii.

            • 1688-1689, chwalebna rewolucja, przejście w konstytucjonalizm

            • od XII-XVI wieku przewagę posiadał król

            • XVII wiek walka króla z parlamentem

            • XVIII-XIX wiek umocnienie i przewaga parlamentu

            • XIX-XX wiek umocnienie się pozycji egzekutywy

  • Konstytucja brytyjska.

Jest to konstytucja elastyczna, opiera się na różnego rodzaju konwenansach, precedensach, zwyczajach

  • System źródeł brytyjskiego prawa konstytucyjnego.

            • Prawo zwyczajowe, common low, nie ma charakteru pisanego, informuje o istnieniu parlamentu, tajnej rady(rządu), proregatyw królewskich, zasady suwerenności parlamentu, zasady politycznej i konstytucyjnej nieodpowiedzialności króla

            • Prawo precedensowe, proregatywy królewskie

            • Konwenanse konstytucyjne, trwały i powszechnie uznawany sposób postępowania w określonych sytuacjach ustrojowych, uważany za prawną regułę działania

            • Prawo pisane stanowione, ustawy uchwalane przez parlament dotyczące prawa ustrojowego,

            • Dzieła i traktaty prawnicze, Bagehot - „Konstytucja angielska”, Disey - „Wstęp do nauki konstytucyjnej”1885,

  • Izba Gmin-

            • Prawo wyborcze,

    • Czynne prawo 18, bierne prawo 21

    • 651 jedno mandatowych okręgów wyborczych, mandat otrzymuje ten co ma większą liczbę głosów, podział:

          • pewne 520, wygrywa kandydat partii kilka lat

          • marginalne 130, rotacja wygranych

            • Organizacja,

    • 651 posłów, kadencja 5 lat, quorum 40 posłów,

    • roczne sesje X-VI, sesję rozpoczyna mowa tronowa monarchy a kończy prerogacja - zgoda króla na uchwalenie ustawy

    • przewodniczący izby speaker, wiele lat ten sam, bezstronny, pośrednik między izbą a monarchą, uprawnienia:

          • czuwanie nad procedurą obrad

          • decyduje o kolejności zabierania głosu

          • decyduje czy projekt ma charakter ustawy finansowej

          • dokonuje wykładni zasad procedury parlamentarnej

          • decyduje czy przypadek stanowi naruszenie przywilejów poselskich

          • WHIP, rzecznik dyscypliny partyjnej, utrzymuje komunikacje między kierownictwem a szeregowymi posłami, instytucja dobierania w pary,

          • Komisje:

      • Całej izby, na wniosek jednego członka izby, debata budżetowa, Ustrojodawcza, przewodniczy szef komisji budżetowej

      • Stała, rozpatruje projekty ustaw,

      • Wyspecjalizowana, resortowe, problemowe,

      • Wspólna,

      • Projektów prawnych

            • Funkcje

      • Ustawodawcza, inicjatywę posiadają parlamentarzyści

      • Kontrolna, pociągnięcie członka rządu do odpowiedzialności politycznej - wotum nieufności lub konstytucyjny impeachment

  • Izba Lordów,

            • Lordowie duchowni, 26 biskupów kościoła anglikańskiego i prezbiteriańskiego,

            • Lordowie prawa, 21 prawników dożywotnio,

            • Lordowie dożywotnio mianowani przez królową za zasługi

            • Przewodniczy Lord Kanclerz, reprezentuje rząd

            • Funkcje:

      • Ustawodawcza, bezwzględna zgoda do odwołania izby gmin, weto zawieszające - opóźnienie prac ustawodawczych o 1 rok, przygotowywanie projektów ustaw, poprawianie projektów ustaw

      • Sądownicza, tworzą ja lordowie prawa, Najwyższy Sąd Prawa Administracyjno Karnego bez Szkocji

  • Monarcha, organ władzy wykonawczej, dualizm rząd król,

            • Funkcje: reprezentacyjna, centralizująca, ceremonialna, integrująca, symboliczna

            • prawo udzielania rady-ostrzeganie lub zachęcanie,

            • każdy akt końcowy jest kontr asygnowany, prócz mianowania premiera to bez kontrasygnaty,

            • Proregatywy, uprawnienia władcy

      • Dowództwo nad armią

      • Mianuje sędziów, lordów, biskupów,

      • Zwoływanie i rozwiązywanie parlamentu

      • Mowa tronowa, prawo łaski,

      • Promulgacja ustaw, prawo weta ostatecznego,

      • Powoływanie i odwoływanie premiera i członków rządu

      • Nadawanie orderów i odznaczeń, reprezentacja państwa na zewnątrz

  • Władza wykonawcza:

            • ­Rząd, suma stanowisk politycznych w administracji państwowej, 100 osób w tym 95 z izby gmin, nie obraduje, nie spotyka się cały

            • Gabinet, organ kolegialny 20 osób, ministrowie najważniejszych resortów, lord kanclerz jest ministrem sprawiedliwości

            • Ustawodawstwo delegowane, prawo rządu do wydawania aktu prawnego z mocą ustawy(dekrety, rozporządzenia) na podstawie ustawy parlamentu upoważniającej ten organ do wydania tego rodzaju aktów

            • Uprawnienia rządu:

      • Wyznaczenie kierunków polityki państwa i realizacja jej

      • Koordynacja i kontrola poszczególnych resortów

      • Przygotowywanie projektów ustaw i rozporządzeń

      • Realizowanie polityki zagranicznej i spraw bezpieczeństwa

            • Premier, pierwszoplanowa rola: (Tony Bler)

      • Szef rządu i władzy wykonawczej, kazus przywódcy

      • Lider partii rządzącej, izby gmin, narodu,

      • Patronaż nad stanowiskami administracji państwowej

      • Szef służby cywilnej (wszystkich urzędników)

      • Praktyczne prawo rozwiązywania parlamentu

      • Władczo kieruje pracami egzekutywy

4. Ustrój polityczny RFN

  • Powstanie RFN, 1949 konstytucja, 16 landów

  • Konstytucja RFN,

            • Zasada państwa socjalnego, prawnego(nadrzędność zasad prawa)

            • Zasada demokracji przedstawicielskich(brak referendum i inicjatywy)

            • Zasada federalizmu

            • Aby zmienić potrzeba 2/3 głosów obu izb

  • Parlament federalny, Bundestag:

      • sposób wyboru,

      • system mieszany większościowo-proporcjonalny, połowa wybierana w jedno mandatowych okręgach 328, przy większości względnej,

      • druga rozdysponowana na 16 landów proporcjonalnie do obszaru i ludności a następnie podział na listy

      • każdy ma dwa głosy jeden na krajową listę drugi na mandat jednoosobowy, klauzula zaporowa 4% dla partii

      • organizacja,

      • 656 posłów, obraduje permanentnie - ciągle co 2 tyg. przez 4 lata.

      • Przewodniczący + zastępcy = konwent seniorów

      • Rada seniorów reprezentuje frakcje parlamentu

      • Komisje,

      • Frakcje: CDU-chadecja, SPD- socjaldemokraci, FPD- demokraci

      • funkcje,

      • Ustrojodawcza

      • Ustawodawcza:

          • Uchwala budżet,

          • Inicjatywa ustawodawcza, 5% członków ok. 30 osób

      • Kontrolna,

          • Możliwość pociągnięcia kanclerza do odpowiedzialności, wotum konstruktywne,

          • Prawo żądania od kanclerza i ministrów ich obecności na posiedzeniu izby, prawo zajmowania stanowiska w określonych sprawach

          • Debaty nad wystąpieniem kanclerza i projektami budżetu

          • Komisja dochodzeniowo śledcza,

      • Kreacyjna, wybiera kanclerza i prezydenta

      • uchwalanie ustaw federalnych

  • Rada Związkowa, Bundesrad:

      • 68 członków, od 3 do 7 przedstawicieli z landu, nie jest organem kadencyjnym, mandat imperatywny, nie połączalność stanowisk, przedstawiciele landu głosują tak samo

      • organizacja: przewodniczący co roku inny land starszeństwo, 3 wice, stała rada doradcza,

      • Uchwały bezwzględna większość krajów, ograniczony udział w ust.

      • Może postawić prezydenta w stan oskarżenia

      • Prawo zatwierdzania rozporządzeń wykonawczych

  • Prezydent Federalny, (Johans Rau)

      • Urząd reprezentacyjny, na 5 lat z reelekcją,

      • Zgromadzenie federalne, Bundestag, 356 reprezentantów landów proporcjonalnie do liczby ludności, wygrywa bezwzględną większością, 2 tury, w trzeciej większość kwalifikowana

      • Akty bez kontrasygnaty, mianowanie i odwołanie kanclerza, rozwiązanie parlamentu,

  • Rząd Związkowy i Kanclerz (Gerchard Shreder)

      • I- kanclerza wybiera Bundestag na wniosek prezydenta bezwzględną większością, II- Bundestag z własnej inicjatywy 14 dni bezwzględna większość, III- Bundestag z własnej inicjatywy względna większość

      • Kompetencje: prawo określenia składu rządu, kieruje pracami, mianuje ministrów, odpowiedzialny za politykę

      • Skład: 20 osób, ministrowie, kanclerz, wice z MSZ

      • Wygaśnięcie funkcji: z chwilą zebrania się nowego parlamentu, przez wybór nowego kanclerza, śmierć lub rezygnację.

      • Wzmocniona pozycja: jako jedyny ponosi odpowiedzialność przed parlamentem, wytycza linię polityki państwa,

  • Trybunał Konstytucyjny.

      • 6 sędziów na 12 lat, 2 składy orzekające, połowę wyższa drugą niższa izba parlamentu powołuje.

      • Kompetencje: badanie zgodności ustaw z konstytucją, badanie sporów kompetencyjnych, badanie konstytucyjności działania niektórych organów działania, rozpatrywanie skarg konstytucyjnych,

5. Ustrój polityczny Włoch.

  • Konstytucja Włoch.

      • XII 1947 konstytucja, charakter unitarny, szerokie kompetencje władz lokalnych

  • Instytucje demokracji bezpośredniej.

      • Referendum

      • Konstytucyjne

      • Ustawodawcze,

      • Ludowa inicjatywa ustawodawcza, 500 tys. obywateli z projektem

  • Parlament

      • Wybory większościowo proporcjonalne, ¾ deputowanych wybiera się w jedno mandatowych okręgach, pozostali w proporcjonalnych wyborach klauzula zaporowa 4%, senatorowie wyłącznie w jedno mandatowych okręgach, wybory są obowiązkowe,

      • Organizacja,

      • izba deputowanych 630, senat 315, kadencje 5 lat, przewodniczący,

      • prezydium, kwestorzy, komisje,

      • obraduje permanentnie w dwóch sesjach

      • Funkcje,

      • Ustawodawcza,

          • Prawo inicjatywy(deputowani i senatorowie, rząd, Rady regionalne, 500 tys. obywateli, Narodowa Rada Gospodarki i Pracy),

          • Tryby ustawodawcze, normalne, skrócone, uchwalanie ustaw przez komisje parlamentarne

      • Kontrolna, możliwość pociągania rządy do odpowiedzialności

      • Kreacyjna, wspólnie wybór prezydenta, oskarżenie prezydenta lub członków rządu, powołanie 1/3 Trybunału i 1/3 Sądu Najwyższego

  • Rząd, kieruje i koordynuje politykę państwa, akty prawne rządu:

      • Dekrety ustawodawcze ( dekreti legislativi) akty prawne z mocą ustawy wydane na mocy upoważnienia parlamentu

      • Dekrety z mocą ustawy(dekreti legle) bez zgody parlamentu

      • Rozporządzenia wykonawcze do ustaw

  • Prezydent (Amato Juliani)

      • 7 lat, wiek od 50 lat, bez ograniczeń kadencji, głowa państwa, reprezentant, 4 władza, neutralny, wybory pośrednie, przez zgromadzenie i przedst. regionów po 3 z 19 i 1 z Vale de Osta, tajne, kwalifikowana większość 2/3, po 3 głosowaniu bezwzględna większość

      • Uprawnienia w stosunku do parlamentu:

      • Zarządza wybory, kieruje orędzie do izb, rozwiązuje izby,

      • Podpisuje ustawy, veto ustawodawcze do rządu,

      • Powołuje premiera, 5 członków trybunału, prawo łaski,

      • Przewodniczy Najwyższej Radzie Sądowej

      • Zarządza referendum, mediator, koordynator, arbiter,

  • Trybunał Konstytucyjny.

      • 15 członków, 1/3 prezydent, 1/3 parlament, 1/3 NSA,

      • Bada zgodność z konstytucją

      • Rozstrzyga spory konstytucyjne między organami

      • Sądzi prezydenta i członków rządu

6. Ustrój polityczny Francji.

  • Ewolucja ustroju - III i IV Republika

      • III 1871-1940, powstała po klęsce w wojnie z Prusami II Cesarstwa, w której cesarz Napoleon III dostał się do niewoli, powstał wtedy Rząd Obrony Narodowej, zakończona powstaniem Francji Vichy w 1940

      • IV 1946-1958, powstała po II wojnie po Rządzie Tymczasowym na emigracji w Londynie i rezygnacji Degola zniechęconego sporami

  • Powstanie V Republiki i jej konstytucja

      • V 1958 - dziś, na skutek nieumiejętnych procesów dekolonizacyjnych parlament przekazał władzę Degolowi i pełnomocnictwa do sformułowania konstytucji

      • Cechy konstytucji: priorytet władzy wykonawczej, najwyższa rola prezydenta, ograniczenie roli parlamentu, ogólność i nieprecyzyjność, system rządów pół prezydenckich lub prezydencko premierowskich.

  • Prezydent

      • 7 lat, wybory powszechne od 62, wcześniej przez zgromadzenie

      • Kandydaci zgłaszani przez 500 podpisów popierających, co najmniej z 30 departamentów, kandydat wpłaca kaucję, wygrywa ten co ma 50%, dwa tygodnie później druga tura,

      • Silna pozycja przez legitymację narodu, odpowiedzialność konstytucyjna, a politycznej nie ponosi, zwyczaje konstytucyjne

      • Supremacja, zgodność orientacji politycznej prezydenta z większością parlamentarna i rządem

      • Hegemonia, stan gdy prezydent i parlament to ta sama partia, wtedy jest szefem egzekutywy i premierem

      • Cohabitacja, prezydent sprawuje władzę konkurencyjnie do premiera gdyż ten pochodzi z innej orientacji politycznej parlamentu

      • Uprawnienia osobiste bez kontrasygnaty:

      • Nominowanie premiera,

      • Rozwiązanie zgromadzenia narodowego

      • Zarządzanie referendum

      • Kierowanie orędzia do parlamentu

      • Mianowanie 3 członków rady konstytucyjnej w tym przewodniczącego oraz zwoływanie posiedzeń tej rady

      • Nadzwyczajne uprawnienia z art. 16, w przypadku zagrożenia państwa lub przerwaniu funkcjonowania władzy państwowej, może stosować wszystkie możliwe działania z wyjątkiem rozwiązania parlamentu i ma za zadanie przywrócić prawidłowe funkcjonowanie usprawiedliwione okolicznościami

            • Uprawnienia wymagające kontrasygnaty

      • Nominowanie i dymisjonowanie ministrów

      • Podpisywanie ustaw, prawo veta, prawo łaski

      • Nominacje prezydenckie, zwoływanie i zamykanie sesji parlamentu

      • Sprawy zagraniczne i obrony, reprezentacja na zewnątrz

      • Podpisywanie aktów prawnych rządu, dekretów i ordonansów

      • Przewodniczy cotygodniowym posiedzeniom rządu

      • Dysponuje bronią nuklearną

  • Rząd,

      • Ponosi odpowiedzialność przed parlamentem, ale nie przed prezydentem, nie połączalność stanowisk rząd parlament

      • Uprawnienia premiera: kieruje działalnością rządu, prawo inicjatywy, powołuje komisję mieszaną przy niezgodzie w izbach, kieruje działalność reglamentacyjną

      • Rząd może zwrócić się do parlamentu o wydanie ustawy upoważniającej i wydać z mocą ustawy ordonansów

  • Parlament

      • Zgromadzenie narodowe 577 deputowanych, 5lat, dwie tury I bezwzględna, II względna, okręgi jedno mandatowe

      • Senat 323 senatorów, 9 lat, co 3 lata w 1/3 odnawiany, wybory w departamentach, sesje X-VI,

      • Porządek obrad narzuca parlamentowi rząd, do 6 komisji w izbie

  • Rada Konstytucyjna.

      • Sąd konstytucyjny, 9 członków, 9 lat, po 1/3 wyznaczają: prezydent, senat , przewodniczący zgromadzenia narodowego

      • Uprawnienia: rozstrzyganie z konstytucją aktów prawnych, działania w sferze spraw wyborczych, możliwości opiniodawcze

7. Ustrój polityczny Szwajcarii

  • Określenie ustroju

      • 6 ml, 20 kantonów, 6 pół kantonów, państwo związkowe, konstytucja 1874 rok, konfederacja szwajcarska, posiada jednak federalna strukturę,

      • System rządów zgromadzenia, parlamentarno komitetowy z dyrektoriatem, nadrzędność parlamentu

      • Dyrektoriat, powierzenie organowi kolegialnemu całości władzy wykonawczej przyjęcie zasady nie połączalności członkostwa w rządzie i parlamencie, odpowiedzialność rządu przed parlamentem

  • Instytucje demokracji bezpośredniej.

      • Obligatoryjne referendum konstytucyjne

      • Fakultatywne referendum ustawodawcze

      • Ludowa inicjatywa konstytucyjna

      • Referendum fakultatywne w sprawie umów m/n

      • Obligatoryjne referendum w sprawie uchwał parlamentu niezgodnych z konstytucją

      • Referendum fakultatywne w sprawie ustaw pilnych

  • Parlament

      • Struktura,

      • Rada Narodowa, 200 deputowanych przedstawicieli narodu, 4 lata

      • Rada Kantonów, 46 członków, po 2 z kantonu i po 1 z pół kantonu

      • Sposób wyboru

      • Wybory powszechne większość względna, jednakowe uprawnienia

      • Wyborca ma 4 głosy: kumuluje swój głos lub zestawia swoją listę, tworzy nową listę,

      • Mandaty rozdzielane w okręgach proporcjonalnie do zdobytych

      • Funkcje:

      • Kreacyjna, wybiera rząd (reprezentant kantonów, grup językowych, partii politycznych, prezydenta i wice na 1 rok, członków Trybunału i generała głównodowodzącego armii,

      • Prawodawcza, udział w zmianach w konstytucji i stanowieniu ustaw, inicjatywa (członkowie parlamentu, rząd, kantony)

      • Kontrolna, w formie dyskusji, interpelacji i zapytań, komisji,

      • Zarządzająca, uchwalanie budżetu, ratyfikacja traktatów, wypowiadanie wojny powołanie pokoju, zapewnienie bezpieczeństwa, nadzór nad administracją i wymiarem sprawiedliwości, uchwala wytyczne dla rządu,

      • Sprawiedliwości, prawo łaski, rozstrzyganie sporów kompetencyjnych między organami związkowymi, rozpatrywanie skarg na orzeczenia rządu w sprawach administracji,

  • Rząd,

      • Rada federalna, 7 członków, organ kadencyjny, ministrami są ci sami ludzie, rząd wielopartyjny ale nie koalicyjny, forum koordynacji m/p

      • Organ kolegialny a obecnie resortowy

      • Uprawnienia:

      • Realizują bezpieczeństwo państwa, sprawy zagraniczne, zarządzanie i nadzór nad administracją,

      • Realizacja aktów prawnych parlamentu, delegacja ustawodawcza,

      • Tworzą akty w sferze porządku publicznego, inicjatywa i postępowanie przed parlamentarne

  • Prezydent

      • Członek rady federalnej, nie jest głową państwa, nie ma premiera a prezydent nie pełni tej roli, funkcja reprezentacyjna, kieruje pracami rządu, co roku inny wg starszeństwa

      • Kanclerz federalny, stoi na czele kancelarii parlamentu federalnego

  • System partyjny.

      • System współdziałania i kooperacji, konkurencja partii w wyborach a w rządach współpraca,

      • Partie:

      • Radykałowie 20%, 2 stanowiska

      • Chadecy 20%, 2 stanowiska

      • Socjaliści 20%, 2 stanowiska

      • Ludowcy 10%, 1 stanowisko

  • Trybunał Federalny

      • Jedyny organ sądownictwa federalnego reszta to organy kantonalne

      • Funkcje:

      • Instancja apelacyjna,

      • Orzeka w sprawach cywilnych gdy stroną jest kanton

      • Orzeka w sprawach konstytucyjnych i federalnych:

          • Spory kompetencyjne federacja - kantony

          • Skargi kompetencyjne obywateli

Akty prawne parlamentu są wiążące



Wyszukiwarka