Wykład nr 1 ( (11.10.05)

Ochrona środowiska- działanie lub zaniechanie zmierzające do ochrony elementów przyrodniczych, takich jak woda, powietrze, gleba oraz krajobraz. Ochrona środowiska dotyczy elementów w stanie naturalnym oraz w stanie zmienionym przez człowieka.

CEL ochrony środowiska to zachowanie lub przywrócenie równowagi przyrodniczej.

Raport U Thant`a ( Sekretarz Generalny ONZ 1961-1971) pt „Człowiek i jego środowisko”

26.05.1969r- Program Narodów Zjednoczonych do spraw ochrony środowiska (United Nations Environment Programme- UNEP) - opracowanie światowego prawa ochrony środowiska

05.06.1972- Konferencja poświęcona zjawisku CHEMTRAILS

1975- akt końcowy konferencji, Bezpieczeństwa i współpracy w Europie (Helsinki)

1979 i 1984- konferencja Genewska

1984- Konferencja Monachijska

Ich rezultatem było utworzenie „klubu trzydziestu” tj: grupy państw deklarujących zmniejszenie emisji dwutlenku siarki do 1993-1995 o 30%

Lipiec 1992 Rio de Janeiro- zakres niezbędnych działań do przełomu XX, XXI w (Agenda 21) do powstrzymania degradacji środowiska i zrównoważonego rozwoju.

1997- Kyoto Protocal- obniżenie o 55% emisji CO₂ z 1990 roku

Ochrona środowiska w Polsce:

PIOŚ- Państwowa inspekcja Ochrony Środowiska, jako wyspecjalizowana agenda Ministerstwa Ochrony Środowiska. Państwowa Rada Ochrony Środowiska, jako organ doradczy i opiniodawczy

Wykład nr 2 ( (18.10.05)

Ochrona Powietrza

Oznaki zmian klimatycznych

• brak wiosny, skrócenie zimy

• w ciągu 100 lat temperatura wzrosła o 0,5^oC, a poziom mórz podniósł się o 10-20 cm.

• Porastanie tundry w okolicach podbiegunowych drzewami (Alaska, Labrador, Syberia)

• W latach 70-tych katastrofalna susza w 30 stanach i 1200 okręgach USA, unieruchomiania żegluga na Missisipi

• Na preriach kanadyjskich przesuniecie granicy upraw na północ o 80-160 km, ponieważ okres wegetacji wydłużył się o ok 10 dni

• W Szwecji linia zadrzewień na stokach gór przesunęła się aż o 20 m

• W 1950 roku na Grenlandii pojawiło się 25 nowych gatunków ptaków

• W latach 1920-1950 ocieplenie w USA wyniosło 3,5 ^oC

• Porty na Spitsbergenie, zwykle otwarte przez 3 miesiące, stały się żeglowne przez 7 miesięcy

• Nasilenie anomalii pogodowych, klęsk żywiołowych

• W Polsce zanik zimy lub zimy bezśnieżne

Prognozy

• wg NASA (1966)- do roku 2050 temp wzrośnie o 1,5-4,5 ^oC, wg PCC- w przyszłym stuleciu wzrost temperatury wyniesie 0,2-0,5 ^oC co 10 lat a poziom wód podniesie się o 3-10 cm co 10 lat

• zalanie znacznych obszarów wybrzeży i nizin

• zmiany cyrkulacji atmosfery na styku morza- lądy

• nasilenie opadów w strefie przybrzeżnych i suszy w środku kontynentów

• dalsze przesunięcie granic upraw roślin

• przy całkowitym stopieniu lodów polarnych poziom wszechoceanu może się podnieść o ok

100 m (Moskwa stanie się portem morskich)

Scenariusz zmian klimatu w Polsce do 2030 roku

1. Klimat wilgotny i ciepły, Opady wyższe ok 20% ( do 200mm), stężenie CO₂ w 2030 roku ok 450 ppm, temperatura wyższa o ok 2^oC

2. Klimat wilgotny i bardzo ciepły , opady wyższe o ok 20% (do 700mm), stężenie CO₂ w 2030 roku ok 600 ppm, temperatura wyższa o ok 4^oC

3. Klimat suchy i ciepły, opady niższe o ok 20% ( do 450 mm), stężenie CO₂ w 2030 ok 45 ppm

4. Klimat suchy i bardzo ciepły, Opady niższe o ok 20% (do 450 mm)

ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA

Ochrona powietrza atmosferycznego ogranicza się do ochrony troposfery

Cechy troposfery:

• temperatura spada wraz ze wzrostem wysokości

• cała para wodna atmosferyczna znajduje się w troposferze

• najbardziej gęsta warstwa atmosfery

• troposfer to 75% całej masy atmosfery

Składniki powietrza atmosferycznego

- główne

- II rzędu

Jeśli jakiś element uznamy za szkodliwy dla naszego zdrowia, środowiska dla zwierząt, albo powoduj nasz dyskomfort określamy do mianem zanieczyszczenia

Rodzaje zanieczyszczeń powietrza:

• pyły- zanieczyszczenia stałe

• gazy- zanieczyszczenia lotne

• mgła- zanieczyszczenia ciekłe (drobnocząsteczkowe)

• dymy- układ dwuskładnikowy ( zanieczyszczenia stałe i gazowe)

• smog- układ 3 składnikowy powstaje w warunkach inwersji termicznej

PYŁY

1. toksyczne-pyły metali ciężkich (Pb, Hg,Cd, As, Cu, Zn), fluorki, nawozy sztuczne. Pyły ołowiu (Pb) - powodują zmiany neurologiczne. Rtęć (Hg) - W Polsce duże ilości rtęci wprowadza sie do Bałtyku. Cu- psuje układ krwionośny. Kadm (Cd) - wdychany powoduje kamicę.

2. szkodliwe ( dłuższy kontakt działa szkodliwie na człowieka) - pyły krzemowe, glinokrzemianowe

3. neutralne- pyły wapnia, magnezu, żelaza, gipsu i inne

GAZY

1. gazy toksyczne- tlenki siarki, azotu, tlenki wapnia ( powodują kwaśne deszcze), fluor, chlor, ozon i inne. Fluor- jak występuje w dużej ilości to trawi szkło. Ozon- bardzo silnie działa na śluzówkę, wysusz gardło, problemy z oczami

2. zapachowe- węglowodory, siarkowodory, merkaptany ( powstają przy spalaniu gazów płynnych)

Wykład nr 3 ( (25.10.05)

Zanieczyszczenie wód

Zanieczyszczenie wód to wprowadzanie nadmiernych ilości substancji organicznych i nieorganicznych (stałych, ciekłych i gazowych), ciepłem substancji promieniotwórczych itp. Powoduje ono degradację, jakości wód obejmującą niekorzystne zmiany ich cech fizycznych, chemicznych i biologicznych.

Zanieczyszczenia wód można podzielić na:

1. skażenie wody- zanieczyszczenie prowadzące do zniszczenia normalnej struktury, układu w sposób gwałtowny ( np skażenie radioaktywne, ropa naftowa itp)

2. zatrucie wody- gdy nastąpi toksyczne oddziaływanie zanieczyszczeń na organizmy żywe

3. zmiany cech fizycznych- np. barwy, smaku, zapachu, temperatury ( zanieczyszczenia termiczne- do wód powierzchniowych docierają wody o wyższej temperaturze)

Źródła zanieczyszczeń wód powierzchniowych

1. wg pochodzenia

1. źródła naturalne

• ingresja wód morskich do słodkich wód przybrzeżnych (ingresja- wody morskie wchodzą do ujścia delty)

• zasolenie przez ascezę wód słonych z głębi ziemi

• erozja

2. źródła sztuczne

• ze ścieków płynnych

• z substancji stałych skupionych (hałdy, wysypiska)

• z substancji stałych rozproszonych ( rolnictwo, emisji zanieczyszczeń)

• ze źródeł przypadkowych (nieszczelne rurociągi, zbiorniki, śmieci)

2. wg form przestrzennych

• punktowe- zrzuty ścieków, wylewiska itp. (łatwo można je skontrolować)

• liniowe- drogi lądowe, żeglugowe, rurociągi itp.

• Powierzchniowe (obszarowe, przestrzenne) - erozja, wymywanie nawozów, emisja itp.

Wykład nr 4 ( (8.11.05)

EUTROFIZACJA

Przyczyną eutrofizacji jest wzbogacenie wód w mineralne składniki pokarmowe, głównie w fosforany i w nieco mniejszym stopniu związki azotu. Najważniejsze przyczyny wzmożonego dopływu substancji powodujących eutrofizację mają charakter antropogeniczny i są to:

• Niewłaściwe i niepełne oczyszczanie ścieków komunalnych i przemysłowych (przemysł spożywczy); całkowity brak oczyszczania części ścieków

• Wzrost ilości ścieków bytowych

• Wzrost zawartości fosforanów w ściekach komunalnych ze środków piorących (detergenty)

• Intensywne rolnictwo głównie chodzi o substancje nawozowe, które zarówno w formie mineralnej jak i organicznej są groźne gdy stosuje się je w dużych ilościach lub w sposób nieprawidłowy

• Niekorzystne zmiany w krajobrazie - wyrąb lasów, wzrost udziału gruntów ornych

• Erozja

Eutrofizacja- to proces zachodzący przy udziale człowieka ale również zachodzi samoistnie w przyrodzie. Różnica jest w tempie tych zmian (w naturze będzie ten proces zachodził o wiele wolniej, gdy jest on powodowany przez człowieka ten proces jest kilkadziesiąt razy szybszy)

Skutki eutrofizacji

• Nadmierny rozwój fitoplanktonu (glonów). Który powoduje:

- nadmierną biomasę produkcji pierwotnej, powodujący nadmierny wzrost wszystkich ogniw łańcucha pokarmowego

- odcięcie dopływu światła do głębszych warstw co uniemożliwia rozwój roślin (zanik makrofitów)

- brak możliwości produkcji tlenu w zacienionych głębszych warstwach - deficyt tlenowy

• Rozwój glonów w stadium skrajnym przyjmuje formę tzw zakwitu wody. Gdy zakwit jest zdominowany przez sinice, jakość wody szczególnie się pogarsza, rybi zapach, toksyczne substancje

• Nadmierna biomasa organizmów w wodzie po obumarciu ulega rozkładowi i powoduje:

- duże zużycie tlenu - pogłębienie się deficytu tlenowego

- akumulacja osadów dennych- wypłacenie się zbiorników wodnych

• Poziom tlenu jest bardzo zmienny w różnych częściach akwenów a jego ubytki dochodzą do całkowitego jego zaniku w głębszych warstwach lub zimą pod lodem. Brak tlenu powoduje:

- procesy beztlenowe, rozkładu, którego produktem są toksyczne gazy (siarkowodór i inne)

- reakcje związków fosforu do form rozpuszczalnych (wzmaganie eutrofizacji)

• Niedobór tlenu i trujące gazy powodują zmiany w składzie gatunkowym bezkręgowców i ryb - pozostają jedynie nieliczne najodporniejsze gatunki

Wykład nr 5 ( (15.11.05)

Pomiary zanieczyszczeń powietrza

1. Metody manualne (trzeba ręcznie je przestawiać)

a) metody aspiracyjne- aspiratory wykorzystuje się do pomiaru zanieczyszczeń w pomieszczeniach i na zewnątrz

ASPIRATOR- służy do pobierania próbek powietrza atmosferycznego, przy pomiarach chwilowych oraz średnio dobowych przy wykorzystywaniu metod absorpcyjnych

Aspirator składa się:

• Filtr bibułowy

• Rotametr

• Płuczki Dreschla z roztworem absorpcyjnym

• Osuszacz

• Pompka membranowa

• Pokrętło pompki

• Wyłącznik

• Liczydło gazowe

Do poboru próbek wykorzystuje się:

- pipeta gazowa

- słoik

b) metody sedymentacyjne [md/m³] mogą być zarówno manualne jak i automatyczne- stosowane są w zakładach pracy i w niektórych wyspecjalizowanych stacjach meteorologicznych. Wykorzystywane są do oceny osiadania pyłu, aerozoli.

2. Metody automatyczne

1. metoda optyczna

Wykład nr 6 (22.11.2005)

Zanieczyszczenia powietrza

1. Metody manualne

1. metody aspiracyjne

- metody sedymentacyjne [mg/m²] wykorzystywane do mierzenia odsiadania pyłów aerozoli są zarówno automatyczne i manualne

2. metody optyczne (automatyczne) - jedną wiązką można sprawdzić ok. 50 różnych charakterystyk

3. chromatografia gazowa -

Urządzenia wyłącznie do pomiaru spalin

Analizator spalin

CO	0 -10%
O2	0 - 21%
CO2	0 - 20%
C	0 - 2000 ppm

Mierniki poziomu dźwięku

• miernik serii 269 CasellaCel - prosty szerokopasmowy miernik całkujący Cel 269 o zakresie 30 - 135 dB podzielony na dwa podzakresy 30 - 100 dB i 65 - 135 dB

• miernik poziomu dźwięku AZ-8921 M-W

• prosty miernik hałasu Manacor

Urządzenia stosowane w ochronie powietrza

1. odpylacze - urządzenia te służą do usuwania stałych części z powietrza „mogą też usunąć wodę” składa się z :

• komory osadczej - zatrzymuje część pyłów

• wielopółka - komora osadcza z półkami pochylonymi

• koncentratory - gromadzi wszystkie pyły w jednym miejscu

• koncentrator odśrodkowy - powoduje że w małej ilości powietrza skupia się cały pył zależny od sił odśrodkowych

Najczęstsze i klasyczne urządzenie to „cyklon” nie doprowadzamy energii elektrycznej. Zasada działania: wpadają spaliny po czym gazy ulatują do atmosfery a pyły ze względu na to że są cięższe opadają na dno wirując tworzą się aglomeraty Sprawność ponad 80% Często są to baterie cyklonowe podnoszące sprawność do 90% (2,4 najczęściej stosowane) tylko trzeba pamiętać aby na każdy cyklon taką samą ilość spalin

Odpylacze mokre najważniejszą częścią procesu jest woda

1. płuczka - odpylacz mokry skuteczność urządzeń do 95 %

2. płuczka z wypełnieniem - posiada jeden rząd zraszaczy zawiera też wypełnienie którym są kształtki z tworzyw sztucznych (kiedyś żużel i koks)

3. płuczka pianowa - zawiera płytę perforowaną na której zatrzymują się pyły po wierzchniej warstwie płyty płynie 1 cm warstwa wody, pyły które przejdą przez płytę są łapane przez tą wodę

4. płuczka przewałowa - słup wody filtruje

5. płuczka wirnikowa - mgiełka przez wirujące pręty

6. płuczka Wenturiego zwężka Wenturiego - ułatwia skraplanie i odprowadzanie pyłów

Odpylacz - filtry bibułowe oparte o włókninę lub formy filcu są stosowane od 150 - 200 lat pierwsze w Wielkiej Brytanii Stosowane do dziś ich sprawność jest ok. 100% Zalety: bibuła jest elektrostatyczna i tania Wady: źle działa na nią zbyt duża wilgotność, nadmierna temperatura (temp max 300 C), duża prędkość początkowa gazów

Odpylacz klasyczny - elektrostatyczny elektrofiltr skuteczność do 98% potrzebuje dużej ilości energii w środku jest szereg elektrod mających przekrój trójkątny przyłożenie napięcia powoduje że cząsteczki pyłu się przylepiają po jakimś czasie elektrody drgają i pyły opadają na dół

Wykład nr 7 (29.12.2005)

Metody usuwania zanieczyszczeń gazowych

1. metody absorpcyjne

Absorpcja - jest procesem polegającym na przenoszeniu masy z fazy gazowej do ciekłej poprzez warstwę graniczną dzielącą obie fazy Rozpuszczalność gazów w cieczach rośnie z obniżeniem się temperatury i wzrostu ciśnienia

• absorbenty .......... sprawność

• kolumna natryskowa (tlenki siarki i azotu)

• absorber mechaniczny

• kolumna absorpcyjna (gazy o nieprzyjemnym zapachu)

• półkowa kolumna absorpcyjna

• Metoda spalania płomieniem bezpośrednim

Metoda oczyszczania gazów przy zastosowaniu otwartego płomienia służy w odróżnieniu od metod utleniania katalitycznego

3. metoda katalitycznego utleniania i redukcji - skuteczność 100% dokonuje się prac chemicznych katalizatorami są sole metali szlachetnych. Wykorzystuje się zjawisko przyspieszania reakcji chemicznych w obecności katalizatora. W wyniku katalitycznego utleniania otrzymujemy wodę lub azot mało szkodliwe substancje

4. metoda kondensacyjna - jest to oziębianie przy stałym ciśnieniu zanieczyszczonego powietrza do temperatury niższej (wysoka cena ale duża precyzja)

Przekształcanie środowiska

1. Kopalnie odkrywkowe

• przekształcenie terenu

• lej depresyjny

• brak okrywy roślinnej (zapylenie)

• hałdy

• duże zużycie energii elektrycznej

Zanieczyszczenie powietrza

„Czarny trójkąt” program który został powołany w 1992 roku

W ramach programu uruchomiono zintegrowaną polsko-niemiecko-czeską sieć składającą się z 43 stacji

2. Aglomeracje miejskie

• duże zapotrzebowanie na energię

• duże zużycie wody

• duża produkcja odpadów

• ścieki

3. Zanieczyszczenie wszystkich elementów środowiska

- Duże skupiska ludzi - epidemie katastrofy

- Uwarunkowanie społeczne - choroby społeczne

4. ruch drogowy

• zanieczyszczenie wód powierzchniowych

• wypadki

• hałas

• izolowanie populacji zwierząt lądowych

• duża śmiertelność zwierzyny na drogach

• rozczłonkowanie ekosystemów lądowych i innych

Autostrada pierwsza autostrada Ayus Autobahn w Berlinie

5. Wydobycie rudy miedzi Żelazny Most - odpływ odpadów z kopalni miedzi Odwadnianie trasy okalającej zbiór wód poflotacyjnych z kopalni miedzi obwód 15 km. System drenaży służący odwodnieniu dużego obszaru

6. Po wybuchu elektrowni w Czrnobylu Akcje jodowe w Polsce ocaliło około 5000 dzieci od zachorowania na raka tarczycy

7. Opady radioaktywne

• powstaje między innymi podczas wykorzystywania paliwa jądrowego i stosowania izotopów promieniotwórczych

• odpady przechowuje się w mogilnikach

• stanowią zagrożenie dla środowiska i ich przechowywanie uregulowane jest stosowanymi przepisami

Wykład nr 8 (6.12.2005)

Elektrownie wiatrowe - 40% energii wiatrowej na świecie jest wytworzone w Niemczech

Pozytywne aspekty energii wiatrowej

• czyste powietrze (redukcja CO2 oraz zapylenia)

• oszczędność węgla i gazu

• ograniczenie konieczności budowy elektrowni jądrowych

Negatywne skutki wywołane przez elektrownie wiatrowe

• najdroższy znany sposób redukcji CO2 w atmosferze

• zwiększenie śmiertelności ptaków (np. Orły w Szkocji i USA turbiny wiatraków zabijają rocznie ok. 1,3 tys. Ptaków drapieżnych)

• ryzyko podniesienia w nocy temperatury o 2 C i prędkości wiatru o 3-5 m/s

• hałas pracujących turbin

• przekształcanie krajobrazu

• uzależnienie od występowania wiatru

Energia morska

• Norwegia, Szkocja (wykorzystanie prądów morskich, instalowanie turbiny, która powolutku się okręca

Energia geotermiczna

• Polska posiada bardzo duże zasoby wód geotermalnych

GMO -(Genetically Modified Organism) organizm, w którym materiał genetyczny został wymieniony w sposób niezachodzący w warunkach naturalnych w skutek krzyżowania lub rekombinacji. Organizmy transgeniczne zawierają w swoim genomie geny pochodzące z obcego organizmu. Inżynieria genetyczna to technika umożliwiająca wyizolowanie oraz rozmnażanie genu z dowolnego organizmu. Modyfikacji dokonuje się przez wszczepienie do genu modyfikowanego organizmu fragmentu DNA z innego organizmu, który odpowiedzialny jest za: daną cechę, modyfikację genu, całkowite usunięcie genu z organizmu.

Transgen - gen podlegający przenoszeniu jest on na stale włączony do genu organizmu modyfikowanego i będzie obecny we wszystkich organizmach potomnych. Pierwszym roślinnym organizmem modyfikowanym genetycznie był tytoń. Pierwszym organizmem roślinnym wprowadzonym do obrotu był pomidor (Flavr Savr).

Charakter modyfikacji genetycznej zmniejsza aktywność genu, który odpowiada za proces dojrzewania więdnięcia pomidora, dlatego też pomidor ten lepiej znosił transport i dłużej zachowywał świeżość.

Flavr Savr- wycofany został w 1997 r z powodu problemów transportowych podnoszących koszty

Dziś około 80 % z 10000 odmian pomidora występujących na świecie jest genetycznie modyfikowana

Cel modyfikacji:




• zwiększenie suchej masy

• poprawa barwy

• poprawa smaku

• uzyskanie odporności na herbicydy

• zwiększenie odporności na szkodniki

• zwiększenie odporności na niekorzystne warunki środowiska




Pomidory w sprzedaży




• spowolnienie dojrzewania większa trwałość

• większa zawartość suchej masy

• poprawa smaku

• intensywna barwa i cieńsza skórka




Rośliny transgeniczne:

1. Kukurydza - wszczepiono gen przeniesiony z bakterii odpowiedzialny za wytwarzanie białka swoich komórek które niszczą przewód pokarmowy owada

2. Ziemniak

• doprowadzono do wzrostu zawartości skrobi

• odporność na herbicydy stonkę ziemniaczaną, wirusy i ciemnienie

3. Truskawki

• wyższa słodkość owoców

• spowolnione dojrzewanie

• odporność na mróz

4. Soja

• odporność na herbicydy, szkodniki, bakterie

• obniżenie zawartości kwasu palmitynowego

5. Rzepak

• odporność na herbicydy

• zmniejszenie zawartości nienasyconych kwasów tłuszczowych

Chiny Geny ćmy - produkcja związków chemicznych rozkładających chitynę

6. Buraki cukrowe

• odporność na szkodniki i herbicydy

• dłuższy okres przechowywania

• zwiększona produkcyjność witaminy A wszczepiono gen pochodzący z żonkila; przyczyną modyfikacji jest niedobór witaminy A u dzieci w Azji Wschodniej

7. Sałata - produkuje szczepionkę na zapalenie wątroby typu B - szczepionka przez jedzenie sałaty

8. Banany

- odporne na wirusy

Wykład nr 9 (13.12.2005)

Zwierzęta GMO

Modyfikacje zwierząt są mniej częstsze niż roślin

• trudności w procesie modyfikacji proces jest skomplikowany i trwa długo

• wysoki koszty

• zwierzęta takie często chorują są bezpłodne

Zwierzęta transgeniczne nie są dostępne w obrocie handlowym

Owca - wytwarza enzym pomagający w leczeniu stwardnienia rozsianego

Ryby (karp łosoś) oraz świnie króliki owce - wprowadzono gen produkujący hormon wzrostu

Wątpliwości

• część badaczy kwestionuje dane dotyczące braku szkodliwości GMO dla człowieka

• ryzyko uodpornienia się na mikroorganizmów żyjących w przewodzie pokarmowym człowieka na antybiotyki które są stosowane w GMO

• brak danych o wpływie GMO na inne organizmy krzyżowane

• wpływ na zachorowanie człowieka wpływ na metabolizm komórek, alergie

UM w Pekinie 10 październik 2005

Gen w wątrobie szczura (również człowieka) wytwarza białko które łączy się z metalami (usuwanie jonów metali ciężkich z gleby) przeniesiony do glonów usuwa metale z wody

0d 1996 zużycie pestycydów w świecie zmalało o 6% ok. 172000 razy wzrosły zyski rolnicze

REKULTYWWACJA JEZIOR

Rekultywacji poddajemy jeziora silnie zdegradowane na terenie naszego kraju przyjęła się metoda napowietrzania (aerator)

Termo linia - warstwa wody, która oddziela górną utlenioną wodę od dolnej. Na brzegu znajduje się pompa; zasysa ona wodę tuż nad dnem tłoczy ja na samą górę i wydobywa się na zewnątrz i utlenia się, następnie ta natleniona woda dostaje się do większej rury i przedostaje się poniżej termo linii. Rekultywacja może też odbywać się zimą woda zassana z dna jest wylewana na górną wodę Metodę tą stosujemy w najgłębszych miejscach. Innym sposobem zabezpieczania jeziora przed zdegradowaniem jest rów opaskowy wzdłuż jeziora, który odprowadza ścieki z pól Odprowadza je bezpośrednio do cieku pozwala na zatrzymanie 90 % odcieków

Metoda stosowana na jeziorze Kortowskim W przegłębieniu jeziora układa się rury i odpompowuje się osady

Nawodnienia - można uratować jezioro przed eutrofizacją przez zamknięty obieg Stosuje się wówczas rów opaskowy który prowadzi odcieki do przepompowni i dalej rozpryskiwane są na teren przy cieku

W Skandynawii usunięto całą warstwę osadów (do 6 m) po usunięciu tych osadów można wpuścić do jeziora ryby i rośliny

Oczyszczalnia Schauera

Drewniane pale na nich rozciągnięte worki na których osiadają glony skorupiaki co jakiś czas są zmieniane

Wykład nr 10 (21.12.2005)

BAŁTYK

Najmłodsze morze na kuli ziemskiej. Na początku było jeziorem. Utworzyło się ok. 12 tys lat temu z wód topniejącego lodowca zajmowało obszar dzisiejszego Bałtyku właściwego a jego poziom był o ponad 20 m wyższy od ówczesnego poziomu.

Morze Yoldowe - 9 tys lat temu nazwa powstała od małży Yoldia arctica organizmu słodkowodnego

Jezioro Aucylusowe (9-7tys lat temu) zaczęły dominować małże gatunku Ancylus

Morze litorynowe (7-3) (dominująca małż Littorina Littora) topnieją lodowce na biegunach i kształt brzegów Bałtyku zaczyna się kształtować

Bałtyk współczesny - zmienia się i może dojść do tego, że znów stanie się jeziorem

Wpływ zasolenia na organizmy żywe

• skromne bogactwo fauny i flory

• zanieczyszczenia

W morzu są




• fitoplankton

• fitobentos

• zooplankton

• zoobenton

• ssaki

• małże, skorupiaki, ślimaki




Zwierzęta imigranci

• krab amerykański

• krab wełnistoszczypcy

Ryby




• dorsz

• śledź

• szprotka

• bielice

• lisice




Ssaki




• foka pospolita ok. 600 sztuk

• foka szara ok. 5000

• foka obrączkowana 5600 sztuk

• Morświn - ok. 1000 sztuk




ZANIECZYSZCZENIE WÓD

Nad morzem bałtyckim leży 9 wysoko uprzemysłowionych dobrze rozwiniętych rolniczo państw, które zamieszkuje ok. 80 mln ludzi Najwięcej substancji szkodliwych wnoszą duże rzeki Odra Wisła Niemen Newa

RODZAJE ZANIECZYSZCZEŃ




• substancje biogeniczne (zw. azotu i fosforu)

• substancje toksyczne metale ciężkie (rtęć, miedź)

• zanieczyszczenia ropopochodne

• substancje radioaktywne

• inne np. śmieci, broń chemiczna itd.




Ładunki zanieczyszczeń

Najpoważniejszym problemem są substancje biogenne w 1995 do wód trafiło 76746 ton zw. azotu i 37 652 ton zw. fosforu najwięcej pochodzi z naszego kraju

Główne źródła biogenu




• rolnictwo

• przemysł

• gospodarka

• transport




Również groźne są zanieczyszczenia metalami ciężkimi

Główne źródła substancji toksycznych




• przemysł

• gospodarka

• transport

• rolnictwo




Zanieczyszczenia ropopochodne rocznie od 21 - 66 tys ton poprzez awarie , katastrofy

Zanieczyszczenia mikrobiologiczne - zwykle stanowią lokalne problemy w rejonie kąpielisk

Można się zarazić

• pałeczka salmonelli

• bakterie

• laseczki zgorzeli

Najczęściej występujące substancje radioaktywne:

• świat prób z bronią jądrową

• katastrofa elektrowni w Czarnobylu

• praca reaktorów nuklearnych

Bardzo trudno pozbyć się śmieci wrzucanych do morza a ich czas naturalnego rozkładu jest bardzo długi puszki aluminiowe 10 lat plet 300 - 400 lat szkło 4000 lat

Okresowe deficyty tlenowe w głębi morza Bałtyckiego są zjawiskiem naturalnym związanym z uwarstwieniem wód i brakiem dopływu życiodajnego tlenu

Zatrucie organizmów marskich

• wysokie stężenie toksycznych substancji w wodzie morskiej powoduje bezpośrednie zatrucie organizmów a w rezultacie choroby i zaburzeń procesów rozrodczych a nawet śmierć

Degradacja środowiska

- wprowadzane do morza Bałtyckiego zanieczyszczenia mają zły wpływ nie tylko na środowisko, ale również zły wpływ na człowieka korzystającego z tej wody.

Wykład nr 11 (2.01.2006)

Ocena warunków hydrograficznych rzek i strumieni

RHS daje informacje na temat rzek budowy koryta rzecznego, typu okrywy roślinnej użytkowanie zlewni, określenie wielu cech rzeki zastosowanie technologii budowniczej

RHS został zaprojektowany by charakteryzować i oceniać strukturę fizyczną strumieni rzek Prace terenowe nie wymagają specjalistów z zakresu geomorfologii i botaniki ale umiejętności rozróżnienia typów roślinności

RHS jest prowadzony na odcinku 500 m

Obserwacje są prowadzone w 10 równomiernie rozlokowanych przekrojach wzdłuż budowanego cieku. Informacje dotyczące kształtu doliny rzecznej użytkowania terenu stanowią uzupełnienie bazy. Warunek konieczny w metodzie opierającej się na obserwacjach jest rzetelność i spójność zbieranych danych informacje muszą być zestawione poprzez dobór kompetentnych i dobrze przeszkolonych badaczy

Formy doliny

• płytki V - kształtne średni spadek od dna do szczytu < 30⁰

• głębokie U - kształtne średni spadek 30 - 80⁰

• strome >80⁰

Doliny asymetryczne zbocza doliny o różnych wysokościach

Doliny w kształcie U strome zbocza i płaskie dno

CECHY FIZYCZNE BRZEGÓW

• materiał (skała otoczaki piasek beton cegła )

• modyfikujące (brak umocnień, wały)

• cechy (klif, odsypisko)

CECHY FIZYCZNE Z KORYTA

• materiał (piasek, żwir, otoczaki, namuły)

• typ przepływu (rwący, wartki)

• modyfikujące (nie znane, tamy, brak)

• cechy (odsypiska, wyspy,)

WYMIARY KORYTA I WPŁYWY ZEWNĘTRRZNE

• wymiary

• cechy szczególne

• utrudnienia przepływu

• rośliny

• charakterystyka ogólna

WARTOŚCI HMS

0 odcinek pierwotny

0-2 półnaturalny

3-8 poważnie zmodyfikowany

9-20 wyraźnie zmodyfikowany

21-44 znacznie zmodyfikowany

>44 drastycznie zmodyfikowany

1

---