Do przejrzenia i drobnych korekt pkt. 3 i 22

Zagadnienia na egzamin : Resocjalizacja

1.Resocjalizacja jest niczym innym jak powtórną socjalizacją. Jest zatem procesem zmian, które zachodzą w osobowości jednostki (resocjalizacja nie jest możliwa bez aktywności samego wychowanka)

Pytka twierdzi, iż w kręgu zainteresowań pedagogiki resocjalizacyjnej jest jednostka wadliwie zsocjalizowana lub wychowana.

Proces modyfikacji osobowości jednostki społecznej w celu przystosowania jej do życia
w danej zbiorowości, a w węższym rozumieniu w społeczeństwie polegający na tym, iż poprzez odpowiednie zabiegi kształtuje się jej normy społeczne i wartości, których nie miała ona możliwości przyswoić wcześniej w trakcie socjalizacji jednocześnie powodując, iż rezygnuje ona z przyswojonych do tej pory reguł działania będących sprzecznymi z systemem aksjonormatywnym tej zbiorowości/społeczeństwa.

Asocjacja to proces kojarzenia wątków tak by razem przedstawiały całość.

Dysocjacja (łac. dissociatio, rozdzielenie) - Jeden z ostrzejszych mechanizmów obronnych, znany w psychologii.
Dotyczy zaburzeń określanych niegdyś jako histeryczne.
Polega na czasowej drastycznej modyfikacji cech osobowości lub poczucia tożsamości w celu uniknięcia przykrych uczuć i myśli.
Niektóre odmiany:

• amnezja dysocjacyjna

• fuga dysocjacyjna

• osłupienie dysocjacyjne

• trans i opętanie

• dysocjacyjne zaburzenia ruchu

• osobowość naprzemienna

• konwersja histeryczna

Resocjalizująca Reedukacja to Proces uczenia się, w toku którego osoby uczące się podlegają zmianom w tym sensie, że eliminowane zostają nawyki niepożądane, będące źródłem ustosunkowań antagonistycznych i destruktywnie sprzecznych z określonymi oczekiwaniami społecznymi.

2. Profilaktyka pierwszorzędowa adresowana jest do grupy niskiego ryzyka, realizatorami programów są przede wszystkim nauczyciele wspierani przez psychologów, a terenem działań jest głównie szkoła.

Profilaktyka drugorzędowa adresowana jest do grupy podwyższonego ryzyka, realizatorami działań są przede wszystkim psychologowie (socjoterapeuci, doradcy rodzinni), a zajęcia prowadzone są najczęściej w poradniach psychologiczno- pedagogicznych i profilaktycznych, klubach lub świetlicach socjoterapeutycznych Profilaktyka trzeciorzędowa adresowana jest do grupy wysokiego ryzyka, realizatorami programów są lekarze specjaliści,psychologowie, psychoterapeuci, rehabilitanci, pracownicy socjalni, specjaliści z zakresu resocjalizacji itp. Terenem działań są specjalistyczne poradnie i ośrodki, szpitale, zakłady karne, kluby, placówki wychowawcze i resocjalizacyjne.

3. Objawy niedostosowania społecznego

Przejawy niedostosowania społecznego są zjawiskiem bardzo niepokojącym, gdyż tego typu zachowania zapoczątkowane w okresie dzieciństwa i wczesnej młodości mogą się nasilać i być podstawą do rozwinięcia się innych symptomów demoralizacji. Z czasem te początkowe symptomy mogą się przekształcić w bardzo jaskrawe objawy niedostosowania społecznego, takie jak: przestępczość, przystanie do sekt, narkomania czy wykolejenie moralne.

Objawami nieprzystosowania społecznego młodzieży sš negatywne i nieadekwatne reakcje na wymagania i zakazy zawarte w przypisanych rolach społecznych - dziecka w rodzinie, kolegi w grupie rówieœniczej, ucznia w szkole, pracownika w zakładzie pracy itp.

Literatura przedmiotu obfituje w liczne opisy objawów nieprzystosowania społecznego młodzieży. W definicji stosowanej przez MEN, przede wszystkim eksponuje się symptomy i poprzez nie definiuje zaburzenia w zachowaniu dzieci i młodzieży. Liczba najczęœciej wymienianych podstawowych symptomów nieprzystosowania społecznego zawiera się w przedziale 3-15. Do jego typowych przejawów zalicza się: nadużywanie alkoholu przez młodzież, uzależnienie lękowe, toksykomania, samobójstwa i zamachy samobójcze, ucieczki z domu, wagary, pasożytnictwo społeczne, uczestnictwo w gangach podkulturowych.

MEN w zależnoœci od stopnia nasilenia objawów i dodatkowych czynników œrodowiskowych, wyróżniło nieprzystosowanie społeczne i zagrożenie nieprzystosowaniem społecznym. Za objawy, które należy brać pod uwagę przyjęło: nagminne wagary, ucieczki z domu i włóczęgostwo, sporadyczne lub systematyczne picie alkoholu, odurzanie się (jego próby i faktyczne odurzanie się), niszczenie mienia, stosowanie przemocy, bójki, przywłaszczenie cudzego mienia, kradzieże, udział w grupach negatywnych oraz usiłowanie i dokonanie samobójstwa.

Pracując z młodzieżą szkoły podstawowej, pokusiłam się o próbę badawczą, polegającą na przeprowadzeniu ankiety w zakresie niektórych wczesnych objawów niedostosowania społecznego młodzieży. Ankieta została skierowana do uczniów klas szóstych. Dotyczyła problemów związanych z najbardziej groźnymi w skutkach zjawiskami społecznymi, a więc: palenia papierosów, picia alkoholu i wagarowania. Dostrzegam liczne związki między tymi trzema przejawami niedostosowania społecznego.

4. Stadia nieprzystosowania społecznego wg. Czapówa

1. Stadium pierwsze - charakteryzuje się wystąpieniem u jednostki poczucia odtrącenia, czyli niezaspokojenia potrzeb zależności emocjonalnej. Reakcją może być agresja antyspołeczna, reakcje negatywne, buntownicze, narastająca wrogość wobec rodziców i społeczeństwa jako całości. Występują niekontrolowane reakcje emocjonalne i brak koncentracji uwagi. Jednostka łatwo się nudzi rozpoczętymi czynnościami i nie przejawia dostatecznej cierpliwości do ich ukończenia.

2. Stadium drugie - wyraża się utrwaleniem wrogich reakcji wobec osób socjalizująco znaczących i autorytetów. Typowym przejawem tego stadium jest odrzucanie wszelkich form ekspresji wyrażających więź uczuciową z innymi ludźmi. Jednostka zaczyna zaspokajać podstawowe potrzeby społeczne i emocjonalne poza domem rodzinnym. Pojawiają się wówczas pierwsze symptomy wykolejenia społecznego, takie jak: alkoholizowanie się, ucieczki z domu, wagarowanie, wybryki seksualne, itp.

3. Stadium trzecie - wiąże się z autonomizowaniem się działalności antyspołecznej. Osoby wchodzące w to stadium dążą do nawiązania kontaktów z gangami i grupami o charakterze chuligańskim lub przestępczym. Przejawia się to w grupowej działalności antyspołecznej prowadzącej do jawnego, otwartego konfliktu z moralnością lub prawem.

5.Typologia nieprzystosowania społecznego wg. Czapówa (działają negatywne czynniki): str 93

zwichnięta Socjalizacja: manifestowanie nieprzystosowania społecznego (niedostatki w socjalizacji dziecka); związana ze złą sytuacją w rodzinie , gdy nie pełni ona podstawowych funkcji z powodu choroby, uzależnień, , zaniedbania, braku opieki czy odtrącenia dziecka.

demoralizacja: Dziecko prawidłowo zsocjalizowane dostaje się pod wpływy innej kultury, obyczajowości i następuje przewartościowanie Wartości tradycyjnych na Rzecz innych, nowych.

Największe znaczenia mają tutaj grupy rówieśnicze, demoralizacja pojawia się gdy następują jakieś wydarzenia krytyczne np. zmiana szkoły, kiedy poprawnie zsocjalizowane dziecko dostaje się pod wpływ jakiejś grupy o innych zwyczajach , niż, ta w jakiej było wychowane, która jest społecznie odrzucana , a przejmuje jej wartości.

Socjalizacja podkulturowa: Konflikt z norami ogólnospołecznymi
z powodu identyfikacji. Ma miejsce w subkulturach

6.Pojęcie normy, dewiacji i patologii

Norma społeczna - jest to względnie trwały, przyjęty w danej grupie społecznej sposób zachowania jednostki społecznej w danej sytuacji zależny od zajmowanej przez nią pozycji społecznej i odgrywanej przez nią roli społecznej.

Rodzaje norm społecznych

• normy formalne - zasady sformułowane w postaci pisanych regulaminów lub przepisów.

• normy nieformalne - nie spisane normy, obowiązujące zwyczajowo w ramach danej grupy lub społeczeństwa.

• normy prawne - zasady zachowania się oparte na przepisach. W przeciwieństwie do innych norm są one ustanowione lub uznane za obowiązujące przez państwo. Ich nieprzestrzeganie jest sankcjonowane przez instytucje państwowe.

• normy religijne - w przeciwieństwie do norm prawnych, obowiązujących wszystkich członków danej zbiorowości, mają one ograniczony zasięg i dotyczą tylko osób danego wyznania. Często normy te, określające stosunki między ludźmi, traktowane są jako normy moralne.

• normy moralne (etyczne) - mają one charakter absolutny, co oznacza bezwzględny nakaz lub zakaz określonego zachowania. Nie dotyczą tylko postępowania jednostki, ale mogą dotyczyć całych grup społecznych.

• normy obyczajowe - nawyki zachowania się, rytuały czy sposoby ubierania się uznane w danej zbiorowości. Normy obyczajowe to reguły postępowania ludzi, które kształtowały się w ich świadomości pod wpływem nawyku, w wyniku wielokrotnego powtarzania w określonych okolicznościach tych samych zachowań (np. całowanie kobiety w rękę). Normy obyczajowe nie oceniają zachowań ani ich nie wartościują. Określają raczej co wypada lub czego nie wypada robić. Obyczaje kształtują się we wszystkich sferach życia. Najczęściej mają zasięg lokalny.

• normy zwyczajowe - nawyki, rodzaje zachowania charakterystyczne albo dla całego społeczeństwa, albo dla jakichś grup społecznych.

Dewiacja społeczna odchylenie od reguł działania społecznego, postępowanie niezgodne z przyjętymi normami i/lub wartościami. Ogólnie są to wszelkie przejawy zachowania innego niż konformistyczne. Robert Merton wyróżniał 4 typy zachowania dewiacyjnego: innowację, rytualizm, wycofanie oraz bunt. Biorąc pod uwagę stopień akceptacji reguł działania społecznego, można wymienić dodatkowe typy dewiacji: nonkonformizm, negatywizm i oportunizm.

Patologia społeczna - niepożądane zjawiska, które mogą wywołać negatywne skutki w rozwoju danej społeczności lub całego społeczeństwa.

Wg definicji A. Podgóreckiego patologia społeczna to postawy i zachowania ludzi, które naruszają podstawowe normy etyczne oraz wyrządzają mniej lub bardziej wymierne szkody społeczne.
Ujmując to bardziej ogólnie patologia społeczna, zwana również społeczną dezorganizacją lub zachowaniami dewiacyjnymi, oznacza stan zakłócenia równowagi społecznej, czego przejawem jest osłabienie więzi społecznych, zachwianie systemu wartości oraz nieskuteczność kontroli społecznej.

Generalne przyczyny zachowań niekorzystnych społecznie. Zmiany w środowisku naturalnym człowieka także bardzo niekorzystnie wpływają na jego psychikę, a Szybkość zmian jest tak znaczna, że niektórzy Ludzie nie wytrzymują tego tempa co skutkuje pojawieniem się problemów społecznych takich Jak: Alkoholizm, Narkomania, Przestępczość, samobójstwa, choroby psychiczne i cywilizacyjne, a także niewydolność
w sprawach opiekuńczo-wychowawczych, przemoc w rodzinie itp.

7. Zespół uzależnienia od alkoholu - objawy ostrzegawcze.

Zespół uzależnienia od alkoholu lub uzależnienie od alkoholu, to zespół składający się co najmniej z trzech spośród ośmiu objawów:

1.      Silna natrętna potrzeba spożywania alkoholu (głód alkoholu).

2.      Upośledzona zdolność kontrolowania picia alkoholu (trudności w unikaniu rozpoczęcia picia, trudności w zakończeniu picia albo problemy z kontrolowaniem picia do wcześniej założonego poziomu).

3.      Picie alkoholu w celu złagodzenia albo zapobieżenia alkoholowemu zespołowi abstynencyjnemu oraz subiektywne poczucie skuteczności takiego postępowania.

4.      Objawy abstynencyjne (drżenia mięśniowe, nadciśnienie tętnicze, tachykardia, nudności, wymioty, biegunki, bezsenność, rozszerzenie źrenic, wysuszenie śluzówek, wzmożona potliwość, zaburzenia snu, nastrój drażliwy lub obniżony, lęk).

5.      Zmieniona (najczęściej zwiększona) tolerancja alkoholu (ta sama dawka alkoholu nie przynosi oczekiwanego efektu, potrzeba spożywania większych dawek alkoholu dla wywołania oczekiwanego efektu).

6.      Zawężenie repertuaru zachowań związanych z piciem alkoholu do 1-2 wzorców.

7.      Postępujące zaniedbywanie alternatywnych do picia przyjemności, zachowań
i zainteresowań.

8.      Picie alkoholu mimo oczywistej wiedzy o jego szczególnej szkodliwości dla zdrowia pijącego.

????

• Niebezpieczeństwo uzależnienia od alkoholu pojawia się w chwili, kiedy człowiek zauważa, że działanie alkoholu odpręża i daje ulgę, redukuje napięcie i niepokój, osłabia poczucie winy, ośmiela, ułatwia zaśnięcie czy pobudza do działania.

• Stopniowo, osoba zagrożona uzależnieniem zaczyna poszukiwać, inicjować i organizować okazje do wypicia, pije z chciwością, wyprzedza kolejki, powtarzają się przypadki upicia, a także pije alkohol pomimo zaleceń lekarskich, sugerujących konieczność powstrzymywania się od picia.

• Wkrótce zaczyna być dumna z tego, że może wypić większą niż uprzednio ilość alkoholu (tzw. mocna głowa świadcząca o wzroście tolerancji na alkohol), ale jednocześnie pojawia się niepokój spowodowany trudnościami w odtworzeniu wydarzeń, które miały miejsce podczas picia (tzw. palimpsesty alkoholowe, "urwane filmy", "przerwy w życiorysie").

• Osoby, które uprzednio piły wyłącznie w sytuacjach towarzyskich zaczynają pić samotnie i do tego w ukryciu. Coraz częściej powtarzają się przypadki prowadzenie samochodu po niewielkiej nawet ilości alkoholu.

• Osoba "wchodząca" w uzależnienie stara się unikać rozmów na temat swojego picia, a póĽniej reaguje gniewem bądĽ agresją na sygnały sugerujące potrzebę ograniczenia picia oraz w sytuacjach utrudniających dostęp do alkoholu.

• Kiedy zaczyna sobie zdawać sprawę z tego, że jej picie różni się od picia innych osób podejmuje "ciche" próby ograniczania picia po to, aby udowodnić sobie, że jeszcze posiada kontrolę nad piciem alkoholu.

8. Klasyfikacja środków uzależniających.

Klasyfikacji i podziałów środków odurzających jest bardzo wiele. Do chyba najbardziej rozpowszechnionych należy klasyfikacja środków odurzających pod kątem oddziaływania ich na psychikę przyjęta przez Organizację Narodów Zjednoczonych i Interpol, i dzieląca narkotyki na trzy grupy:

1. Substancje działające opóźniająco na ośrodkowy układ nerwowy.

2. Substancje pobudzające ośrodkowy układ nerwowy.

3. Substancje wywołujące zaburzenia w ośrodkowym układzie nerwowym.

9. Współuzależnienie

Współuzależnienie - jest to utrwalona forma uczestnictwa w długotrwałej, niszczącej sytuacji życiowej, związanej z patologicznymi zachowaniami partnera, ograniczająca w sposób istotny wybór postępowania, prowadząca do pogorszenia własnego stanu i utrudniająca zmianę położenia na lepsze.

To całkowite podporządkowanie swojego życia drugiemu człowiekowi i wynikające z tego cierpienia. Osoba współuzależniona żyje życiem swojego uzależnionego partnera (czy innej bliskiej osoby), a nie własnym. Dopasowuje do niego swoje zachowania, dostosowuje się do rytmu picia (lub innej czynności), porzuca własne marzenia i zaprzestaje realizowania siebie. Osoba taka silnie współprzeżywa ze swoim bliskim i uważa to za naturalne.

Czy współuzależnienie dotyczy tylko alkoholizmu?

Początkowo terminem tym określano ludzi cierpiących z powodu choroby alkoholowej bliskich osób. Obecnie obejmuje on wszystkie rodzaje uzależnień, także od narkotyków, hazardu, seksu itp.

10. System ról w rodzinie z problemem alkoholowym.

Wyróżniono 5 wzorów funkcjonowania dzieci z rodzin z problemami alkoholowymi:

Bohater rodzinny to dziecko, które poświęca się dla rodziny, rezygnuje z własnych potrzeb i celów na rzecz potrzeb innych , przyjmuje na siebie obowiązki dorosłego. W konsekwencji nie umie zadbać o siebie, często choruje somatycznie. bohater- podpora rodziny, rodzic dla rodziców; zwykle tak funkcjonuje najstarsze dziecko w rodzinie (ale nie jest to reguła). Zadaniem osoby w tej roli jest dostarczanie rodzinie poczucia wartości, innymi słowy- istnienie jako ,,wizytówka na zewnątrz”

Wspomagacz to dziecko, które najbardziej angażuje się w próby odciągnięcia alkoholika od picia, np. poprzez opiekę nad nim, ochronę przed skutkami picia itp. Często w dorosłym życiu zostaje żoną alkoholika lub mężem alkoholiczki.

Kozioł ofiarny lub inaczej czarna owca, to rola przypadająca zazwyczaj dziecku nieco młodszemu od bohatera, ale nie najmłodszemu. W rodzinie dziecko to jest najczęściej odpychane, obwiniane przez rodziców, którzy nieustannie porównują go do tego ich zdaniem ,,lepszego” dziecka. to dziecko zbuntowane, sprawiające kłopoty wychowawcze, szukające akceptacji poza domem. To on często sięga po alkohol lub narkotyki i jest obwiniany o kłopoty rodzinne. Może uzależnić się od alkoholu.

Maskotka Rolę tę przyjmują najczęściej najmłodsze dzieci, które z powodu swojego wieku są w centrum zainteresowania dorosłych członków rodziny. Nazywane są także beniaminkami rodziny. ,, Nawet rodzic ,,tyran”, ,,alkoholik”, ,,gwałciciel” czy ,,święta krowa”, czyli ten nietykalny, chroniony przez domowników ,,parasolem” współuzależnienia, hołubi takie dziecko. A w rzeczywistości używa go do demonstrowania, jakim jest czułym, dobrym opiekunem. to dziecko, którego zadaniem jest rozładowanie napiętej atmosfery w domu, uspokojenie pijanego rodzica. Jest ulubieńcem rodziców. Konsekwencją jest odcięcie się od swoich prawdziwych uczuć smutku i cierpienia.

Niewidoczne dziecko -nazywane jest również przez autorów dzieckiem niewidzialnym, zagubionym, wycofanym lub czasami dzieckiem we mgle lub aniołkiem. to dziecko, które wycofuje się w świat fantazji, izoluje się od otoczenia. rolę podejmują dzieci o dużej wrażliwości, delikatnej konstrukcji osobowości. Dziecko w tej roli izoluje się od ,,koszmaru” tego świata (przemocy, niepewności wobec wszystkich i wszystkiego, strachu, że wyda się jakaś potworna tajemnica). Zamyka się w świecie swojej wyobraźni. Konsekwencją w życiu dorosłym bywa nieumiejętność nawiązywania konstruktywnych związków z ludźmi, ucieczka od realnej rzeczywistości, np. w alkohol i narkotyki.

11.Przestepstwa związane z prostytucją

Ujęte są w atr.203-204k.k. należą do nich:

- zmuszanie osoby do uprawiania prostytucji- przemocą, groźbą karalną, podstępem bądź wykorzystując stosunek zależności lub krytyczne położenie (art. 203 k.k)

-stręczycielstwo- nakłanianie do uprawiania prostytucji (art.204. paragraf 1 k.k)

-kuplerstwo- ułatwienie uprawiania prostytucji (art.204. paragraf 1 k.k)

-sutenerstwo- czerpanie korzyści majątkowych z uprawiania prostytucji przez inną osobę (art.204 p.2k.k)

- zwabienie lub uprowadzenie innej osoby w celu uprawiania przez nią prostytucji za granicą, tzw. handel żywym towarem (art.204.p.4 k.k)

-rozpowszechnianie pornografii (art.202 k.k)

12. Przemoc fizyczna, psychiczna. Cykle przemocy w rodzinie.

Przemoc fizyczna to agresywne zachowanie skierowane przeciwko ciału ofiary, mogące prowadzić do bólu i fizycznych obrażeń. Przemoc ta może wystąpić w dwóch postaciach: czynnej i biernej. Forma czynna to poszturchiwania, szczypanie, popychanie i odpychanie, potrząsanie, ściskanie, szarpanie, gryzienie, kopanie, bicie przedmiotami oraz użycie broni. Natomiast forma bierna przejawia się w zakazach mówienia, chodzenia, załatwiania potrzeb fizjologicznych lub w zamknięciu w areszcie domowym. W przemocy fizycznej występują różne stadia przemocy od tej najbardziej skrajnej, w której człowieka traktuje się jak rzecz i dąży się do jego zniszczenia, aż do przemocy fizycznej, w której występuje coraz więcej elementów natury psychologicznej pomiędzy stosującym przemoc i jego ofiarą .

Przemoc psychiczna to zazwyczaj przemoc werbalna, która wywołuje emocjonalny ból lub cierpienie, co często wynika z poczucia poniżenia i zagrożenia. W codziennym życiu spotyka się przemoc psychiczną stosowaną przez jednych ludzi w stosunku do innych. Wydaje się wręcz, że niektórzy ludzie posiadają większy ładunek tej energii psychicznej w porównaniu do pozostałych. Ci, którzy mają mniejszy ładunek ulegają, ponieważ pojawia się u nich lęk, poczucie winy lub inne stany psychiczne powodujące uległość.

Cykle przemocy w rodzinie

Faza pierwsza to narastanie napięcia i agresywności sprawcy. Drażni go wszystko nawet różne drobiazgi. Szuka zaczepki, zaczyna prowokować kłótnie, więcej pić alkoholu. Ofiara stara się tą sytuację opanować. Pojawiają się u niej różne dolegliwości (bóle głowy, żołądka, bezsenność). Wpada czasem w stan odrętwienia lub stan silnego niepokoju. Czasami sprowokuje spięcie, aby wreszcie mieć całą tą sytuację za sobą.

Faza druga to faza gwałtownej przemocy. Dochodzi w niej do wyładowania złości, sprawcę ogarnia furia. Kobieta doznaje różnych zranień zarówno fizycznych jak i psychicznych. Stara się go uspokoić z jednej strony i chronić siebie z drugiej strony. Ogarnia ją złość, lęk, przerażenie, wstyd, bezsilność. W tej fazie najczęściej dochodzi do interwencji np. policji.

Faza trzecia nazywana fazą miodowego miesiąca to faza, w której wszystko się zmienia. Partner staje się opanowany szuka jakiegoś wytłumaczenia, usprawiedliwienia. Okazuje skruchę, przeprasza, obiecuje poprawę staje się znowu podobny do tego mężczyzny, jakiego kobieta pokochała. Partnerka zaczyna wierzyć, że to, co się stało było jakimś incydentem, który się więcej nie powtórzy. Faza ta jednak przemija i przemoc rozpoczyna się na nowo i jest ona gwałtowniejsza i dłuższa. Z czasem mamy do czynienia z miodowymi tygodniami a później tylko z miodowymi dniami.

Cykle te pozwalają na utrwalanie się przemocy w rodzinie, ponieważ gdyby przemoc trwała ciągle to kobieta najprawdopodobniej nie wytrzymała by tego i szybko szukała skutecznej interwencji.

13. Cechy specyficzne sekt

Misjonarska gorliwość- Najbardziej rzucającą się w oczy cechą sekt jest gorliwość, z jaką członkowie prowadzą działalność rozpowszechniającą swe koncepcje. Wierząc, że to oni znają wyłącznie prawdę o Bogu, i o jedynym posłaniu, które świat pragnie usłyszeć i bez którego jest skazany na zagładę i potępienie.

Przywództwo charyzmatyczne- Zwolennicy przywódcy, wierzą w jego inność w stosunku do zwyczajnych śmiertelników i w jego wyjątkową moc.

Prawda wyłączna- Ma ona niemal wyłączne prawo do prawdy. Wysuwają one twierdzenia, że prawdziwe zbawienie można znaleźć jedynie zostając ich członkiem i w ten sposób akceptując ich wierzenia, przyjmując praktyki, lub zaczynając używać zalecanych technik.

Nadrzędność grupy- Stanowisko wyłączności sekty prowadzi z kolei do wiary, że owa sekta stanowi grupę elitarną. Ponieważ jej członkowie doświadczają wiedzy, znają prawdę lub stosują określone techniki, dochodzą do przekonania, że różnią się lub górują nad tymi, którzy nie należą do ich grona.

Ścisła dyscyplina- Ścisła dyscyplina przyjmuje formę kontroli nad niemal wszystkimi aspektami życia członków, tak, że mają oni mało czasu na cokolwiek innego niż działalność w sekcie.

Dławienie indywidualności- Ponieważ w sektach nie ma miejsca dla buntowników, większa część procesu kształcenia, szczególnie nowicjuszy, skierowana jest na dławienie indywidualności. Członkowie wyrzekają się odpowiedzialności osobistej i oddają się bez reszty w ręce swych przełożonych. Nie ma miejsca dla swobody myśli, różnic interpretacyjnych lub niezależności postępowania.

Odchylenia doktrynalne:

Autorytet- Sekty dodają do Biblii ludzkie źródło autorytetu utrzymując, że jedynie słuszna interpretacja Biblii proponowana jest przez ich przywódcę lub w łonie ich organizacji.

Bóg- Obraz Boga różny od Biblii, który ukazany jest na Osobie Chrystusa.

Chrystus, staje się szczególną istotą ludzką, która bardziej niż inne istoty ludzkie pokazuje nam, jaki jest Bóg.

Zbawienie- Sekty wymagają od ludzi, aby sami swoje zbawienie przygotowali.

Techniki zniewalania- manipulacja psychiką, to przede wszystkim kompletna izolacja zwerbowanych do sekty od rodziny i dotychczasowego towarzystwa; to także oddziaływanie za pomocą rytuałów (tańce, stroje, kadzidełka, monotonne śpiewy), które wprowadzają w trans, wzmacniają poczucie bezpieczeństwa i przekonanie o przynależności do grupy: ponadto posługiwanie się hermetycznym językiem (żyjesz we wspólnocie, w rodzinie, wśród braci i sióstr, a przywódca grupy jest twoim ojcem, mesjaszem, prorokiem); kolejnym elementem techniki zniewalania jest systematyczne odmawianie "modlitewek" z jednoczesnym potępianiem "błędów" dotychczasowego życia i składaniem obietnic o porzuceniu go; wreszcie propagowanie bezgranicznej wiary w zasady nowej nauki, których nie można podważyć.

14. systemy odbywania kary pozbawienia wolności

Istnieją 3 rodzaje

• System zwykły:

- skazany może korzystać z dostępnego w zakładzie karnym zatrudnienia, nauczania oraz zajęć kulturalno-oświatowych i sportowych

• System programowanego oddziaływania

- odbywają w nim kare skazani młodociani, a także skazani dorośli, którzy po przedstawieniu im projektu programu oddziaływania wyrażają zgodę na współudział w jego opracowaniu i wykonaniu

-w programach oddziaływania ustala się :

1) rodzaj zatrudnienia i nauczania skazanych

2)kontakty przede wszystkim z rodziną i innymi osobami bliskimi

3)wykorzystanie czasu wolnego

4)możliwość wywiązania się z ciążących na nich obowiązków oraz inne przedsiewziecia niezbędne do powrotu do społeczeństwa.

W programie mogą ulegać zmiany, a ich wykonywanie podlega okresowym ocenom

System terapeutyczny

Odbywają w nim kare skazani z niepsychotycznymi zaburzeniami psychicznymi, upośledzeni umysłowo ( w stopniu lekkim) uzależnieni od alkoholu i psychoaktywnych środków, niepełnosprawni fizycznie wymagający specjalistycznego oddziaływania w tym : opieki psychologicznej, lekarskiej lub rehabilitacyjnej.

Ten system jest systemem przejściowym

15. typy zakładów karnych

Typologia stworzona jest ze wzg na stopień izolacji oraz prawa i obowiązki przysługujące z tego tytułu osadzonym

• Typ zamknięty

- cele zamknięte w dzień i w nocy

- przepustek nie ma , chyba ,że są regulaminowe, losowe- za zgodą sędziego penitencjarnego w szczególnych wypadkach za zgodą dyrektora, nagrodowe- za zgodą komisji penitencjarnej

-dwa widzenia w miesiącu ( OD JEDNOSTKI ZALEŻY WYMIAR WIDZENIA), odbywają się pod dozorem służby więziennej

- praca, nauka zajęcia kulturalno oświatowe organizuje się w obrębie zakładu karnego, jeżeli cokolwiek ma być poza zakładem karnym to w asyście/ pod nadzorem funkcjonariuszy

-korespondencja, widzenia, rozmowy pod nadzorem

-znajdują się skazani niebezpieczni

• Typ półotwarty

-cele w dzień otwarte , w nocy zamknięte

-praca, nauka , zajęcia kulturalno- oświatowe na terenie , albo poza terenem zakładu karnego

-widzenia 3 w ciągu miesiąca

-przepustki są - nie częściej niż raz na dwa miesiące łącznie na okres nieprzekraczający 14 dni w roku

-widzenia, rozmowy , korespondencje mogą , a nie muszą podlegać nadzorowi służby ,( o tym decyduje dyrektor)

- mogą korzystać z własnej odzieży na wyjściu

• Typ otwarty

-cele otwarte w dzień i w nocy

-skazanych zatrudnia się przede wszystkim poza zakładem karnym

-zezwala się na zajęcia dodatkowe

-ilość widzeń bez ograniczeń

-przepustki nie częściej niż raz w miesiącu łącznie na okres nie przekraczający 28 dni w roku

- mogą fizycznie operować pieniędzmi

- umożliwia się skazanym sporządzenie posiłku we własnym zakresie

16. Typy zakładów poprawczych

Typy zakładów poprawczych:

- Zakład dla nieletnich zdemoralizowanych w niewielkim stopniu, które prowadzą działalność wychowawczą w oparciu o środowisko lokalne.

- Zakłady poprawcze o wzmożonym nadzorze wychowawczym dla nieletnich zdemoralizowanych w wysokim stopniu.

- Zakłady poprawcze dla nieletnich upośledzonych umysłowo, wobec których stosuje się specjalne oddziaływania rewalidacyjno - resocjalizacyjne.

- Zakłady dla nieletnich z zaburzeniami neuropsychicznymi i innymi zaburzeniami osobowości, którym zapewnia się opiekę psychoterapeutyczną.

W zakładach poprawczych pierwszego typu proces kształcenia i wychowania odbywa się z wykorzystaniem lokalnej bazy szkolnej, kulturalnej i sportowej. W przypadku placówek drugiego typu działalność resocjalizacyjna odbywa się w oparciu o własne zaplecze szkolne i warsztatowe oraz wyodrębnione obiekty sportowe. Zakłady trzeciego i czwartego typu realizują program szkoły specjalnej zazwyczaj wykorzystując własną bazę współpracując z poradnią pedagogiczną, psychologiczną, diagnozują zajęcia wyrównawcze. W zakładach poprawczych pierwszego i drugiego typu stosuje się indywidualne metody nauczania. Realizuje się program szkoły podstawowej, gimnazjalnej i ponad gimnazjalnej. Istnieje możliwość promocji śródrocznej. Kształcenie zawodowe może obejmować tradycyjną naukę zawodu jak i kształcenie kursowe. Realizuje się je w dwóch wariantach: trwa dwa lata lub półtora roku. Bierze się pod uwagę wiek wychowanka jak i poziom intelektualny.

17. Teoria anomii mertona.

Twórcą teorii anomii jest durkheim, jednak rozwiną i uzupełnił ją Robert K. Merton. Zdaniem którego dewiacja nie jest wynikiem zaniku kontroli społecznej. Uważał on, że zachowanie dewiacyjne jak i konformistyczne jest normalnym sposobem adaptacji do struktury społeczno -kulturowej, pewnym racjonalnym działaniem stanowiącym rezultat pewnych napięć w strukturze społecznej i kulturowej.

Merton określa anomię jako; „załamanie się struktury kulturowej, które zachodzi szczególnie w sytuacji ostrego rozdźwięku między normami i celami kulturowymi a społecznie stworzonymi możliwościami postępowania zgodnie z nimi dla członków danej grupy.” (B.Hołyst,1999,s.754).

W koncepcji Mertona centralne miejsce zajmują dwa pojęcia: struktura społeczna oraz struktura kulturowa. Struktura społeczna wyznacza miejsce jednostek i grup w społeczeństwie oraz ich wzajemne przyporządkowanie . Czyli określa odległości między członkami danego społeczeństwa, znajdujących się na najniższych oraz na najwyższych szczeblach drabiny społecznej. „Im bardziej rozbudowana drabina społeczna, tzn. im więcej szczebli do przebycia od podstawy do szczytu drabiny, tym mniejsza możliwość awansu dla tych, którzy plasują się na niskich pozycjach w hierarchii społecznej” (A.Siemaszko,1979,s.209). Natomiast struktura kulturowa to społecznie sankcjonowane cele i środki mające służyć realizacji tych celów. W prawidłowo funkcjonującym społeczeństwie owe cele powinny pozostawać w ścisłym związku ze środkami, dzięki którym można te cele osiągnąć. Zakłócenie może objawić się w nadmiernym akcentowaniu celów lub środków.

Merton prezentuje pięć typów adaptacji do sytuacji dysfunkcji zachodzącej pomiędzy strukturą społeczną a kulturową:

1. Konformizm-akceptacja zarówno celów społecznie usankcjonowanych oraz legalnych środków służących do ich realizacji.

2. Rytualizm-rezygnacja lub obniżenie swych aspiracji.

Te dwa typy nie powodują zachowań dewiacyjnych.

3. Innowacja- akceptacja wyznaczonych kulturowo celów przy jednoczesnym odrzuceniu sposobów ich osiągania.

Merton uważa ten typ za najbardziej przestępczorodny. Skierowany on jest bowiem do osób mających małe szanse na osiągnięcie wyższej pozycji społecznej, postępując zgodnie z prawem. Dlatego uciekają się do nielegalnych środków .

4. Wycofanie- jednoczesne odrzucenie kulturowo wyznaczonych celów i środków.

5. Bunt- jednoczesne odrzucenie kulturowo wyznaczonych celów i środków a w ich miejsce wprowadzenie nowych, własnych.

Podsumowując rozważania nad koncepcją R. Mertona może ją zakończyć analogia Laurie Taylora: „Wygląda to tak, jakby członkowie społeczeństwa grali przy gigantycznym automacie do gry, ale automat nie jest rzetelny i tylko niektórzy stale wygrywają. Pokrzywdzeni uciekają się, więc bądź do stosowania zagranicznych monet lub magnesów, aby zwiększyć sumę wygranej (innowacja), bądź grają bezmyślnie dalej (rytualizm), bądź wycofują się z gry (wycofanie) albo też proponują całkowicie inną grę (bunt). Ale w analizie zagadnienia nikt nie wydaje się pytać przede wszystkim o to, kto ustawił tę maszynę i kto czerpie z niej profit.” (A.Siemaszko,1979,s.213).

18. Chicagowska szkoła ekologii społecznej

Nurt w socjologii empirycznej związany z Uniwersytetem w Chicago, utworzonym w 1892 roku z pierwszym wydziałem socjologii na świecie.

Przedstawiciele szkoły chicagowskiej koncentrowali się na badaniach empirycznych, w szczególności na badaniach terenowych, rezygnując z budowania systemów teoretycznych. Badania te dotyczyły w szczególności miasta jako obszaru działania społecznego i jego problemów społecznych oraz przyczyniły się do rozwoju socjologii miasta a przede wszystkim socjologii dewiacji. Chicago potraktowane zostało przez badaczy jako naturalne laboratorium, w którym obserwowali oni różne przejawy miejskiego życia społecznego.

Ekologia społeczna koncepcja badawcza zaproponowana przez szkołę chicagowską postulująca badanie procesów ekologicznych: segregacja, koncentracji, inwazji i sukcesji zachodzących na obszarach miasta. Według tej orientacji badaniom poddawać należy relacje społeczno przestrzenne na terenie miast w sposób analogiczny do badań procesów ekologicznych prowadzonych przez biologów, szczególnie w aspekcie procesów ekologii roślin. W koncepcji ekologicznej istotne są także badania wpływu naturalnego środowiska na społeczeństwo.

Ekologia społeczna proponuje wizję społeczeństwa w harmonii z przyrodą, takiego, które "zawiera w sobie fundamentalne odwrócenie wszystkich tendencji znaczących historyczny rozwój kapitalistycznej technologii i burżuazyjnego społeczeństwa - drobiazgowej specjalizacji maszyn i pracy, koncentracji zasobów i ludzi w gigantycznych przedsiębiorstwach przemysłowych i zbiorowiskach miejskich, rozwarstwienia i biurokratyzacji przyrody i istot ludzkich". Taka ekologiczna wizja "ustanawia całkowicie nowe eko-społeczności artystycznie dostrojone do ekosystemów, w których zostały umieszczone".

19. teoria zróżnicowanych powiązań Sutherland.

Inną głośna teorią jest teoria zróżnicowanych powiązań amerykańskiego socjologa Edwina H. Sutherlanda. Według tej teorii zachowanie przestępcze jest „normalnym, wyuczonym zachowaniem, a w procesie uczenia się zachowania przestępczego występują te wszystkie mechanizmy, które występują przy każdym innym uczeniu się wzorów zachowania”. (B.Hołyst ,1999,s. 760). Za punkt wyjścia w tej teorii uznaje się zróżnicowaną organizację społeczną, czyli taką sytuację, w której część społeczeństwa obstaje za wartościami, których treścią jest przestrzeganie prawa, a część wokół wartości przestępczych. Zróżnicowana organizacja społeczna jest wynikiem konfliktu kultur w odniesieniu do norm prawa. Jego zdaniem kultura przestępcza „ jest równie rzeczywista jak kultura zgodna z prawem i jest znacznie bardziej rozpowszechniona (…). Nie obejmuje ona wyłącznie chuliganów ze slumsów czy zawodowych przestępców.”(B.Hołyst,1999,s.760).

Teoria ta zawiera dwie przesłanki. Pierwsza traktuje o tym, że Przestępstwo jest zachowaniem wyuczonym (wzory dostarczane są przez kontakty z innymi ludźmi). Druga natomiast odnosi się do ludzkich skłonności do „naśladownictwa” (zapożyczanie wzorów postępowania). (A. Siemaszko, 1979)

Teoria ta zakłada ponadto dziewięć twierdzeń:

1. „Zachowanie przestępcze jest zachowaniem wyuczonym”.(A.Siemaszko,1979,s.67).

Twierdzenie to zakłada, że zachowanie przestępcze nie jest zachowaniem wrodzonym, a jednostka, która nie została wyszkolona w przestępczości nie jest w stanie posunąć się do owego zachowania taj jak uprzednio przygotowana.

2. „Uczenie się zachowania przestępczego następuje w toku interakcji z innymi osobami w procesie komunikowania się.”( A.Siemaszko,1979,s.69).

Komunikacja jest pod wieloma względami zwerbalizowana, lecz obejmuje także komunikację przez gesty. Autor przykłada wielką uwagę do bezpośrednich interakcji i ich wpływu na kreowanie wzorów zachowań.

3. „Zasadnicza część procesu uczenia się zachowania przestępczego odbywa się w obrębie grup pierwotnych.” (A.Siemaszko,1979,s.70).

Duże znaczenie w włączeniu jednostki do społeczeństwa odgrywają owe grupy, to są: przede wszystkim rodzina, grupa rówieśnicza i sąsiedzka.

To one poprzez bliski związek między ich członkami, częsty kontakt, wzajemny przepływ informacji, trwałoś i częstotliwość oddziaływania uczą pewnych wzorców zachowań.

Natomiast według Sutherlanda środki masowego przekazu odgrywają w tym procesie rolę drugoplanową.

4. „Uczenie się zachowania przestępczego obejmuje zarówno techniki popełniania przestępstw (czasami skomplikowane, czasami zaś bardzo proste) jak i konkretne kierunki motywacji, dążeń, racjonalizacji i postaw.” (A.Siemaszko,1979,s.72).

5. „Uczenie się konkretnych kierunków motywacji i dążeń następuje przez określenie norm prawa, jako sprzyjających bądź nie sprzyjających.”( A.Siemaszko,1979,s.74).

Zatem jednostka może przebywać w społeczeństwie, w którym osoby normy prawne będą zawsze określać, jako takie, które należy przestrzegać, lub w takim społeczeństwie, gdzie osoby naruszają normy prawne. Różnice kultur występują w odniesieniu do wielu wartości i są ogólnie uważane za pożądane. Istnieją trzy możliwe typy kultur, jeżeli chodzi o stosunek do prawa: kultura całkowicie przestępcza, kultura całkowicie nieprzestępcza oraz typ pośredni-konfliktowy.

6. „Jednostka staje się przestępcą wskutek nadwyżki określeń sprzyjających naruszaniu prawa nad określeniami nie sprzyjającymi naruszaniu prawa.” (A.Siemaszko,1979,s.77).

Wg Sutherlanda jednostka zostanie przestępcą, kiedy będzie większy wpływ przestępczych wzorów zachowań niż antyprzestępczych, czyli wykształci się nadwyżka tych wzorów.

7. „Zróżnicowane powiązania mogą się różnić częstotliwością, czasem trwania, uprzedniością i intensywnością.” (A.Siemaszko,1979,s.81).

8. „Proces uczenia się zachowania przestępczego przez powiązania ze wzorami zachowania przestępczego i antyprzestępczego obejmuje te wszystkie mechanizmy, co każde inne uczenie się.” (A.Siemaszko,1979,s.83).

9. „Chociaż zachowanie przestępcze jest wyrazem ogólnych potrzeb i wartości, za pomocą tych potrzeb i wartości nie można go wyjaśnić, ponieważ zachowanie nieprzestępcze jest wyrazem takich samych potrzeb i wartości.” (A.Siemaszko,1979,s.85).

Sutherland wyjaśnia przestępczość przez odwołanie się do potrzeb i wartości.

20. Kary alternatywne wobec kar pozbawienia wolności

Grzywna - jest karą posiadającą najniższy abstrakcyjny stopieo dolegliwości, co wynika jednoznacznie z treści art. 32 k.k.Celem grzywny jest w każdym przypadku wyrządzenie sprawcy dolegliwości o charakterze ekonomicznym - uszczuplenie jego dóbr majątkowych. Analiza podstaw orzekania grzywny przewidzianych w kodeksie wskazuje, że kara ta występuje w trzech różnych „kontekstach”, w każdym z nich mając do spełnienia do pewnego stopnia odmienną funkcję.

kara ograniczenia wolności - powszechnie uznawana jest jako kara alternatywna dla krótkoterminowej kary pozbawienia wolności lub trudnej do spłacenia grzywny.

Sankcja ta zawiera w sobie wszystkie elementy kary, a więc spełnia cel retrybutywny 4 (nieodpłatna praca, zakaz zmiany miejsca stałego pobytu bez zgody sądu) oraz cele prewencyjne (efekt edukacyjny pracy, praca na cele charytatywne, integracja przestępcy ze społeczeostwem i społeczeostwa z przestępcą) - a pozbawiona jest wad kary pozbawienia wolności (kontakt sprawcy ze środowiskiem więziennym, jego podkultura, brak stygmatyzacji bycia więźniem i często związany z tym efekt odrzucenia tak w środowisku zawodowym, jak i rodzinnym). Wykonanie kary ograniczenia wolności ma na celu wzbudzenie w skazanym woli kształtowania jego społecznie pożądanych postaw, w szczególności poczucia odpowiedzialności oraz potrzeby przestrzegania porządku prawnego.

21. Polski system resocjalizacji nieletnich: instytucje rosocjalizacyjne i zasady postępowania z nieletnimi.

W Polsce wyróżniamy następujące placówki :

1)POGOTOWIE OPIEKUŃCZE

2)ZAKŁAD POPRAWCZY

3)POLICYJNA IZBA DZIECKA

4)SCHRONISKO DLA NIELETNICH

1)Pogotowie opiekuńcze jest placówką opiekuńczo-wychowawczą. Statut pogotowia opiekuńczego z 1983r. stanowi, iż wychowankami tej placówki mogą być dzieci i młodzież w wieku 3-18 lat, które:

• w sposób nagły zostały pozbawione opieki i nie mogą być bezpośrednio umieszczone w odpowiedniej placówce opiekuńczo- wychowawczej

• z powodu zaniedbań środowiskowych, zaburzeń w zachowaniu oraz trudności w nauce wymagają specjalistycznej obserwacji i badań psychologiczno-pedagogicznych

• zostały skierowana na podstawie orzeczeń sądu, wniosków dyrektorów szkół, inspektorów placówek opiekuńczo-wychowawczych.

Okres pobytu dziecka nie może przekroczyć 3 miesięcy. Zadaniem pogotowia jest doprowadzenie dziecka w tym czasie do normy w zakresie wychowania. Pobyt może być przedłużony tylko wówczas, nie dłużej niż o 3 miesiące, gdy wymagają tego zaniedbania i nieprawidłowości rozwojowe dziecka .

W każdym pogotowiu ratunkowym działa zespól diagnosytyczno-kwalifikacyjny, do którego należy między innymi: kwalifikowanie dzieci do umieszczenia w pogotowiu, kwalifikowanie wychowanków do zajęć w zespołach dydaktyczno-wychowawczych oraz korekcyjnych, kwalifikowanie dzieci i wnioskowanie w sprawach powrotu do rodzin własnych.

Praca opiekuńczo-wychowawcza w pogotowiu odbywa się na zajęciach lekcyjnych, w grupach wychowawczych, w zespołach specjalistycznych i kółkach zainteresowań. Dla dzieci i młodzieży z zaburzeniami w rozwoju organizuje się indywidualne zajęcia specjalistyczne o charakterze korekcyjno-wyrównawczym i psychoterapeutycznym. Każda grupa wychowawcza ma wychowawców odpowiedzialnych za całokształt pracy wychowawczej i resocjalizacyjnej.

Głównymi zadaniami pogotowia są:

• organizowanie odpowiedniej działalności kompensacyjno-terapeutycznej i resocjalizacyjnej

• zapewnienie doraźnej i okresowej opieki dzieciom

• zapewnienie odpowiednich warunków do wypełniania obowiązków szkolnych

• kwalifikowanie dzieci do rodzin zastępczych i adopcyjnych oraz kwalifikowanie dzieci do odpowiednich placówek wychowawczo opiekuńczych

• opracowanie diagnozy pedagogicznej i lekarskiej oraz wskazań wychowawczych i dydaktycznych

2)Zakłady poprawcze

Zakłady poprawcze dzielą się na :

a)resocjalizacyjne

-otwarte

-półotwarte

-zamknięte

-o wzmożonym nadzorze wychowawczym

b)resocjalizacyjno-rewalidacyjne

c)resocjalizacyjno-terapeutyczne

Zakłady poprawcze otwarte są przeznaczone, np.: dla nieletnich którzy: nie przebywali w areszcie śledczym lub zakładzie karnym ,wyrażają wolę uczestnictwa w procesie resocjalizacji. Do zakładu poprawczego otwartego mogą trafiać także wychowankowie z innych zakładów resocjalizacyjnych. Jest to jednak uwarunkowane ich zachowaniem, postawą, lub za wskazaniem zespołu diagnostycznego- korekcyjnego. Na terenie zakładu poprawczego otwartego lub poza jego terenem( z uwzględnieniem postaw, uzdolnień i zainteresowań wychowanka) prowadzi się: kształcenie ogólne i zawodowe oraz zatrudnienie ,zajęcia o charakterze kulturalnym, oświatowym, sportowym, rekreacyjnym w czasie wolnym od nauki i pracy. Nauka praktyczna wychowanków może się odbywać również poza zakładem.

W zakładzie poprawczym półotwartym liczba wychowanków w grupie wychowawczej i oddziale szkolnym powinna wynosić 10osób. Te zakłady przeznaczone są dla nieletnich, którzy popełnili czyny karalne. W tych zakładach kształcenie zawodowe i ogólne, a także zatrudnienie wychowanków odbywa się na terenie zakładu. Zajęcia w czasie wolnym od pracy można prowadzić na terenie zakładu jak i poza nim ,ale tylko pod ścisłym nadzorem pracownika zakładu.

Zakład poprawczy zamknięty przeznaczone są dla nieletnich, którzy wielokrotnie uciekali z zakładów resocjalizacyjnych otwartych i półotwartych. Tutaj liczba wychowanków powinna wynosić 8, a kształcenie ogólne i zawodowe oraz zatrudnienie jak i zajęcia wolne od pracy i nauki odbywają się na terenie zakładu.

Zakłady poprawcze o wzmożonym nadzorze wychowawczym przeznaczone są dla nieletnich, wobec których sąd orzekł umieszczenie w tego rodzaju zakładzie. Tutaj praca resocjalizacyjna polega na:

• zaplanowaniu indywidualnych oddziaływań wychowawczych

• określeniu porządku dla poszczególnych grup wychowawczych, oddziałów szkolnych, grup warsztatowych

• zaplanowaniu ograniczenia czasowego w kontaktach z innymi wychowankami

• kształcenie ogólne, zawodowe i zatrudnienie oraz zajęcia w czasie wolnym od nauki i pracy prowadzi się na terenie zakładu

• liczba wychowanków w grupie i oddziale szkolnym powinna wynosić 4

Zakłady poprawcze resocjalizacyjno-rewalidacyjne przeznaczonych są dla nieletnich z zaburzeniami na tle organicznego uszkodzenia centralnego układu nerwowego i z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim.

Pracę resocjalizacyjną prowadzi się na terenie zakładu lub poza nim z zastosowaniem środków, form, metod wychowania i nauczania przewidzianych dla młodzieży upośledzonej umysłowo. Tutaj liczba wychowanków w grupie rówieśniczej i oddziale szkolnym powinna wynosić 8.

Zakłady poprawcze resocjalizacyjno-terapeutyczne przeznaczone są dla chłopców nieletnich uzależnionych od środków odurzających lub psychotropowych, nosicieli wirusa HIV.

Tu pracę resocjalizacyjną prowadzi się z uwzględnieniem zajęć terapeutyczno - korekcyjnych. Kształcenie ogólne oraz zawodowe prowadzi się na terenie zakładu, a zajęcia w czasie wolnym od nauki i pracy mogą odbywać się na terenie zakładu lub poza zakładem. Liczba wychowanków w grupie wychowawczej i oddziale szkolnym powinna wynosić 6, natomiast liczba wychowanków w grupie warsztatowej powinna być równa połowie liczby wychowanków w grupie wychowawczej.

3) Policyjna izba dziecka

W policyjnej izbie dziecka zostaje zatrzymany nieletni, co do którego:

• istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełnił czyn karalny, a zachodzi uzasadniona obawa ukrycia się lub zatarcia śladów czynu przestępczego

• gdy nie można ustalić tożsamości, jeżeli ukończyli lat 13, a nie ukończyli lat 17

• nieletni wymagający natychmiastowej opieki, a nie jest możliwe niezwłoczne dostarczenie go rodzicom, ani umieszczenie w pogotowiu opiekuńczym-nieletni między 13,a 18 rokiem życia.

Do podstawowych zadań policyjnej izby dziecka należy: potwierdzenie lub ustalenie tożsamości nieletniego, zebranie informacji o środowisku rodzinnym nieletniego, obserwacja pedagogiczna w czasie przebywania w izbie.

Nieletni będący w izbie ma zapewniony rozkład zajęć, którego realizacja przebiega zgodnie z wymogami regulaminu. Nieletni przebywający w izbie dziecka ma zapewniony ustalony porządek dnia, np.: gry świetlicowe, czytelnictwo, prace porządkowe, zajęcia rekreacyjne z uwzględnieniem zajęć ruchowych na świeżym powietrzu. Treść i sposób prowadzenia zajęć oraz metody wychowawcze wobec nieletnich mają na celu ich poznanie, a także poznanie środowiska rówieśniczego, rodzinnego, lokalnego (pracownicy pedagogiczni zbierają materiały i informacje niezbędne do podjęcia decyzji o dalszym losie nieletniego). Owe zajęcia mają także na celu: pogłębienie pozytywnych zainteresowań związanych z porządkiem, pracą, kulturą, a także umiejętności współżycia w zespole i przestrzegania porządku publicznego.

4) Schronisko dla nieletnich

Zasady pobytu nieletnich w schronisku reguluje rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 7 maja 1983 r. Schronisko dla nieletnich jest specjalną placówką opieki całkowitej o charakterze diagnostyczno-resocjalizacyjnym.

Schroniska dzielimy na :

a) zwykłe- tu może trafić nieletni, gdy: zachodzi obawa ukrycia się nieletniego, zatarcia śladów czynu karalnego przez nieletniego, nie można ustalić tożsamości nieletniego, orzeczenie o umieszczeniu nieletniego w zakładzie poprawczym natrafia na niedające się usunąć przeszkody (jednak w tym przypadku nieletni może trafić do schroniska maksymalnie na okres 3 miesięcy).

b) interwencyjne- przeznaczone dla nieletnich stwarzających poważne zagrożenia dla społeczeństwa

Schronisko prowadzi m.in. szkołę, warsztaty szkolne, internat, zespół diagnostyczny, które przede wszystkim realizują zadania resocjalizacyjne. Szkoła zapewnia możliwość kontynuowania nauki na podstawie obowiązujących programów. Nauczanie odbywa się w klasach liczących od 6 do 12 nieletnich. Dla nieletnich z zaburzeniami w rozwoju i opóźnionych w nauce prowadzi się zajęcia korekcyjno-wyrównawcze.

Warsztaty szkolne prowadzą zajęcia praktyczne-odbywające się w grupach liczących od 4 do 8 nieletnich, w celu wstępnego zainteresowania się zawodem oraz przysposobienia nieletniego do zawodu.

W internacie organizuje się zajęcia mające na celu poznanie nieletniego, rozwijanie jego uzdolnień i zainteresowań, wdrażaniu go do przestrzegania zasad współżycia społecznego oraz do umiejętnego organizowania czasu wolnego. Tu zajęcia prowadzone są w grupach wychowawczych liczących od 8 do 12 nieletnich.

Zadania diagnostyczne realizuje zespół diagnostyczny z udziałem pozostałych pracowników pedagogicznych (psychologa, pedagoga, lekarza (lekarze specjaliści)).Mają oni za zadanie wydać opinię o nieletnim określającą : stan jego zdrowia fizycznego i psychicznego, zakres wiadomości szkolnych, cechy osobowości ze szczególnym uwzględnieniem stopnia demoralizacji, aktualną sytuację rodzinną i wychowawczą, uzdolnienia, zainteresowania i predyspozycje zawodowe na podstawie wyników badań i obserwacji.

Z przedstawionych charakterystyk placówek resocjalizacyjnych można śmiało wywnioskować, że w Polsce system resocjalizacji nieletnich funkcjonuje. Zadaniem tychże placówek jest: doprowadzić nieletniego do prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie. Grupa wyspecjalizowanych pracowników podejmuje szereg zadań w celu kształtowania osobowość i zachowania nieletnich, sposobu myślenia, działania, ich postaw wobec innych wpojeniu norm społecznych i moralnych, wartości, poprawnego funkcjonowania w rolach społecznych. Starają się zniwelować zachowania niewłaściwe jakie dotąd przejawiali wychowankowie niniejszych placówek, do zachowań tych należą m. in.: nadmierna agresja czy skłonności do uzależnień

Do placówek często trafia młodzież, która nie ukończyła szkoły. W Placówkach prowadzi się kształcenie ogólne i zawodowe. Jest to swoista szansa dla tych młodych ludzi na powrót do prawego społeczeństwa, na wykształcenie w nich prawidłowych postaw społecznych oraz stosunku do otoczenia.

Zasady postępowania z nieletnimi określone w ustawie z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich. W ustawie możemy wyróżnić działy dotyczące:

-Środki zapobiegania i zwalczania demoralizacji i przestępczości nieletnich

- Postępowanie przed sądem

- Postępowanie poprawcze

- Postępowanie opiekuńczo-wychowawcze

- Postępowanie wykonawcze po umieszczeniu w placówce

- Środki wychowawcze i lecznicze

- Stosowanie środków przymusu bezpośredniego wobec nieletniego umieszczonego w zakładzie poprawczym, w schronisku dla nieletnich, placówce opiekuńczo-wychowawczej, ośrodku szkolno-wychowawczym

- Zatrudnianie nieletnich umieszczonych w zakładach poprawczych lub schroniskach dla nieletnich

W sprawie nieletniego należy kierować się przede wszystkim jego dobrem, dążąc do osiągnięcia korzystnych zmian w osobowości i zachowaniu się nieletniego oraz zmierzając w miarę potrzeby do prawidłowego spełniania przez rodziców lub opiekuna ich obowiązków wobec nieletniego, uwzględniając przy tym interes społeczny.

W postępowaniu z nieletnim bierze się pod uwagę osobowość nieletniego, a w szczególności wiek, stan zdrowia, stopień rozwoju psychicznego i fizycznego, cechy charakteru, a także zachowanie się oraz przyczyny i stopień demoralizacji, charakter środowiska oraz warunki wychowania nieletniego.

Wobec nieletniego mogą być stosowane środki wychowawcze oraz środek poprawczy w postaci umieszczenia w zakładzie poprawczym; kara może być orzeczona tylko w wypadkach prawem przewidzianych, jeżeli inne środki nie są w stanie zapewnić resocjalizacji nieletniego.

W razie stwierdzenia u nieletniego upośledzenia umysłowego, choroby psychicznej lub innego zakłócenia czynności psychicznych bądź nałogowego używania alkoholu albo innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, sąd rodzinny może orzec umieszczenie nieletniego w szpitalu psychiatrycznym lub innym odpowiednim zakładzie leczniczym. Jeżeli zachodzi potrzeba zapewnienia nieletniemu jedynie opieki wychowawczej, sąd może orzec umieszczenie go w odpowiedniej placówce opiekuńczo-wychowawczej, a w przypadku gdy nieletni jest upośledzony umysłowo w stopniu głębokim i wymaga jedynie opieki - w domu pomocy społecznej.

Wykonywanie środków wychowawczych i poprawczych ma na celu wychowanie nieletniego na świadomego i uczciwego obywatela i odbywa się z uwzględnieniem wskazań nauki i doświadczeń pedagogicznych. Działalność wychowawcza powinna zmierzać przede wszystkim do wszechstronnego rozwoju osobowości i uzdolnień nieletniego oraz do kształtowania i utrwalania w nim społecznie pożądanej postawy i poczucia odpowiedzialności, tak by był on odpowiednio przygotowany do społecznie użytecznej pracy. Wykonywanie środków powinno doprowadzić także do prawidłowego spełniania przez rodziców lub opiekuna ich obowiązków wobec nieletniego. Do wykonywania środków można włączyć również organizacje młodzieżowe i inne organizacje społeczne.

22. Resocjalizacja w warunkach otwartych i zamkniętych

Instytucje resocjalizacyjne w środowisku zamkniętym to schroniska dla nieletnich, zakłady poprawcze i zakłady karne.

Instytucje resocjalizacyjne w środowisku otwartym to ochotnicze hufce pracy, ogniska wychowawcze.

23. Czynniki mikrospołeczne- środowiskowe (wpływają bezpośrednio na jednostkę) jako źródła niedostosowania społecznego

Szkoła- Nauczyciel (postawa; kwalifikacje; stosunek do uczniów, stosunek do siebie i pracy; sposób oceniania); uczniowie (relacje między uczniami; lęk; onieśmielenie, odrzucenie przez klasę; fobia szkolna; relacje ucznia z nauczycielem); przeludnienie klas; złe warunki lokalowe i materialne szkoły; zła organizacja pracy szkoły; dydaktyzm szkoły; etykietowanie uczniów; współpraca z domem rodzinnym.

Grupa rówieśnicza- Odrzucenie przez grupę, chęć przynależności do grupy rówieśniczej za wszelką cenę; sposób spędzania wolnego czasu; konformizm; mechanizm presji grupy; kontrola społeczna; rozproszenie odpowiedzialności; odpowiedzialność zbiorowa; grupa jest „poligonem doświadczalnym” w relacjach i w odgrywaniu ról społecznych.

Rodzina- Niezgodne współżycie rodziców; brak wzajemnego szacunku; zbyt wysokie tempo życia rodzinnego; niewłaściwe metody wychowawcze; brak opieki i kontroli nad dzieckiem; wrogi lub obojętny stosunek uczuciowy do dziecka; czynniki ekonomiczne; nadmierne zagęszczenie; niskie dochody; braki w zaspokajaniu potrzeb biologicznych; fizycznych i psychicznych; brak miłości, akceptacji, bezpieczeństwa; alkoholizm rodziców; identyfikacja z rodzicami; brak internalizacji (uwewnętrzniania; przyjęcie za swoje, potrzeb otoczenia); metody autorytatywne- złe; demokratyczne- dobre; brak rodziny.

24. Przyczyny makropsołeczne (wpływają pośrednio na jednostkę) niedostosowania społecznego

Położenie geograficzne; klimat; polityka państwa; poziom ekonomiczny kraju; gospodarka państwa; epidemie; wojny; katastrofy; kataklizmy; zanieczyszczenia środowiska; bezrobocie na skalę krajową; model państwa; ubóstwo na skalę krajową; patologia życia politycznego; niedoskonałości systemu prawnego; luki prawne; trendy kulturowe; patologia życia społecznego; mass media; publikatory (internet, radio itp.); uprzemysłowienie; postęp cywilizacyjny; urbanizacja; duże skupiska ludzi; anonimowość; zanik kontroli społecznej; znieczulica.

---