DEZYNFEKCJA- lac. Infectio zakazenie, nauka o dezynfekcji zajmuje się metodami niszczenia mikroorganizmow chorobotwórczych. Wyroznia się trzy rodzaje odkazen: zapobiegawcze, biezace i koncowe. 1) Zapobiegawcze- przeprowadza się we wszystkich budynkach inwentarskich co pewien czas np. po tuczu. Do odkazenia zapobiegawczego zalicza się także pranie fartuchow dojarek dezynfekcje obuwia mycie naczyn do dojenia i rozlewania mleka suszenie i konserwacje uprzezy, to odkazanie przeprowadza właściciel obiektu lub tez wykwalifikowana ekipa dezynfekcyjna. W przypadku odkazania profilaktycznego w duzym obiekcie problemem jest właściwy dobor dezynfektanu tak aby był on najskuteczniejszy i jednoczesnie najtańszy. Po gruntowym oczyszczeniu i umyciu budynku wybiera się w roznych miejscach podlogi po 1m2 np. 5 punktow z których pobiera się probki bakteriologiczne a nastepnie każdy m2 odkaza się innym preparatem dezynfekcyjnym. Po 30 minutach pobiera się probki bakteriologiczne. Nastepnie okresla się który z preparatow był najskuteczniejszy czyli zlikwidowal najwięcej bakterii. 2) Odkazanie bieżące- przeprowadza się w miejscu wybuchu zarazy przez caly czas jej trwania dopóki chore zwierzęta przestana wydalac zarazki. Główny cel tej dezynfekcji to niszczenie drobnoustrojow chorobotwórczych w Świerzych wydzielinach i wydalinach w nich bowiem zarazki sa najbardziej zjadliwe. Jednoczesnie poddaje się systematycznemu odkazaniu przedmioty z którymi styka się zwierze i obsluga. 3) Odkażanie koncowe-przeprowadza się po całkowitym odizolowaniu zwierzat chorych od zdrowych zaraz po wygaśnięciu choroby zaraźliwej. Trzeba przeprowadzic je możliwie najszybciej gdyz wiekszasc zarazkow jest wytrzymala na dzialanie czynnikow środowiska zew i może stanowic dla zwierzat niebezpieczeństwo które nie przechorowaly jak również dla zwierzat nowo wprowadzonych. Odkazanie koncowe powinno objac cale środowiska jak również i obsługę majaca styczność z chorymi zwierzętami. SPOSOBY ODKAŻANIA: 1) odkazanie fizyczne: A) promienie słoneczne- wpływ swiatla słonecznego na drobnoustroje zalezy od udzialu promieni ultrafioletowych, promieniowanie o krótszej fali powoduje zmiany w budowie bialka a o dłuższej fali jego rozklad fotolityczny. Dzialania dezynfekcyjne promieni UV wystepuje w obecności tlenu. Do dezynfekcji sal chirurgicznych laboratoryjnych uzywa się czasto lamp kwarcowych emitujących promienie UV, ich skuteczność zmniejsza się wraz z pojawieniem wilgotności względnej powietrza jeśli przekracza 75% to dzialanie jest malo skuteczne. Dlatego lampy takie nie nadaja się do odkazania budunkow inwentarskich a ponadto promienie Uv mogą spowodowac zapalenie skory lub spojówek u zwierzat. B) Odkazanie wysoka temperatura- Odkazanie przez opalanie plomieniem jest najskuteczniejsza metoda dezynfekcji, tą metoda można dezynfekowac klatki metalowe widly lopaty siatki itp. C) Odkazanie przez gotowanie- Stosuje się ten sposób odkazania do wyjałowienia sprzętu lekarskiego, dlugotrwale gotowanie jest tez skuteczne do niszczenia drobnoustrojow a także niektórych wirosow. D) Odkazanie promieniami jonizującymi- promienie gamma, ten sposób odkazania stosuje się w przypadku narzedzi lekarskich przedmiotow z tworzych sztucznych i lekow. 2) Odkazanie chemiczne-Dezynfekcje preparatow chemicznych wykonuje się najczęściej ze względu na łatwość stosowania, dobry srodek odkażający powinien być trwaly latwo rozpuszczalny w wodzie skuteczny w niskich rozcienczeniach niszczacy mikroorganizmy w jak najkrótszym czasie i nie uszkadzający materiałów dezynfekowanych. Nie może działać na ustroj ludzi i zwierzat karcenogennie teratogennie i alergicznie. Dezynfekcje chemiczna wykonuje się roznego typu opryskiwaczami najkorzystniejsze sa zamgławiacze dajace mgle w wielkości czastek od 20-80nm. NAJWAZNIEJSZE DEZYNFEKATORY: aldehydy, związki chloru jodoformy związki fenolowe, związki powierzchniowo-czynne amfoteryczne, kwas nadoctowy. Cechy środka dezynfekcyjnego: powinien charakteryzować się dużą siłą bakteriobójczą wirusobójczą, zabezpieczać wodę przed wtórnym zakażeniem, nie może wytwarzać związków toksycznych w wodzie, nie może wpływać ujemnie na cechy organoleptyczne wody.
DEZYNSEKCJA- jest to zespol srodkow majacy na celu zniszczenie szkodliwych owadow i roztoczy, nauka o dezynsekcji zajmuje się sposobami i srodkami niszczącymi szkodliwe dla człowieka i zwierzat stawonogow: pajęczakami, roztoczami i owadami a w tym; swierzbowcami, kleszami pastwiskowymi, ptaszyńców, gzów, komarow ochotek, meszek, much, pluskiew, wszołami, plchami i wszami. Podstawowym zabiegiem profilaktycznym zapobiegujacym rozprzestrzenianiu się owadow mających znaczenie sanitarne jest przestrzeganie zasad higieny zarówno w stosunku do zwierzat jak i pomieszczen inwentarskich. W przypadku pojawienia się owadow sanitarnych będących przenosicielami chorob zakaznych uzywa się do ich zwalczania różnorakich preparatow chemicznych. Niezmiernie wazna rzecza jest przestrzeganie podczas ich stosowania wymogow podanych na opakowaniu dotyczących stężenia ilości preparatu na powierzchnie 1m2 jak również miejsce gdzie się je powinno zastosowac. Do najczęściej uzywanych preparatow naleza: empire, asplant, ficam, baygon, Fedona, fenda, reslin. Poza metodami chemicznymi stosuje się także odstraszanie przez uzycie ultradźwięków albo lamp owadobójczych.
HIGIENA- dział medycyny nauka o wpływach środowiska naturalnego lub sztucznego na zdrowie i reakcje organizmu na te wpływy dążące do eliminowania czynników ujemnych oraz ochrony zdrowia. Zadania higieny: badanie i analiza środowiska i jego poszczególnych czynników wiążących się z życiem człowieka i mających bezpośredni wpływ na jego organizm, określenie stopnia nasilenia czynników środowiskowych, w którym stają się one szkodliwe dla ustroju, opracowanie wskazań dotyczących danego środowiska, podanie sposobów unikania lub eliminowanie czynników negatywnych a wykorzystanie czynników pozytywnie działających na organizm, rozszerzenie i usprawnienie możliwości adaptacyjnych człowieka.
Zagrożenia życia na ziemi: Zanieczyszczenia powietrza, Zanieczyszczenie i deficyt wody, Zanieczyszczenie gleby, Promieniowanie elektromagnetyczne, Promieniowanie jonizujące, Nadmierny hałas.
Zagrożenia środowiska przez hodowle zwierząt: 1. Zagrożenia bezpośrednie: a) emisja gazów toksycznych i wodorotwórczych, b) emisja drobnoustrojów, c) emisja pyłów, d) emisja aerozolu bakteryjno- pyłowego. 2. zagrożenia pośrednie: a) produkcja ścieków odzwierzęcych (gnojowica), b) soki kiszonkowe, c) preparaty dezynfekcyjno- myjące (oczyszczanie pomieszczeń inwentarskich), d) leki (antybiotyki paszowe), e) pestycydy (np. środki odrobaczając).
GLEBA - zew skorupa warstwy ziemskiej. Składa się z cząstek mineralnych, organicznych, żywych org., wody z rozpuszczonymi solami mineralnymi oraz powietrza wraz z parą wodną. Zachodzą złożone procesy chemiczne, biochemiczne i biologiczne. Rośliny pobierają z gleby makro i mikroelementy. Gleba przekazuje roślinom tylko te składniki, które występują w formie przyswajalnej dla nich. Wyróżniamy następujące rodzaje składników mineralnych (ze względu na funkcję pełnione w organizmie); związane ze strukturą tkanki podporowej zębów, skóry i włosów (Ca, Mg, P, F, S), związane z hemoglobiną, mioglobiną, i procesami pobierania tlenu ( Fe, Cu, Cl), związane z niektórymi hormonami i enzymami, (J, Zn, Mn,), związane z krążeniem płynów ustrojowych (Na, K, Cl) Właściwości fizyczne gleby: skład mechaniczny- jest to % stosunek cząsteczek gleby o różnej średnicy. Wielkość, układ i rodzaj tych cząsteczek mają decydujący wpływ na procesy przebiegające w glebie, barwa- zależy głównie od ilości zawartych w niej substancji organicznych i drobnoustrojów, zapach- gnilny, amoniakalny i siarkowodorowy świadczy o świeżym zanieczyszczeniu gleby obornikiem, wodami ściekowymi, temperatura- zależy przede wszystkim od nasłonecznienia i procesów chemicznych zachodzących w glebie. Odgrywa ważną rolę w higienie zwierząt. Larwy pasożytów chorobotwórczych, żyjące na powierzchni gleby narażone są na zmiany temperatury i jej wilgotności. Bakterie żyjące na powierzchni gleby mogą ginąc na skutek wysuszenia lub działania promieni słonecznych, porowatość- to % stosunek objętości wypełnionych powietrzem i wodą przestworów do ogólnej objętości gleby. Cech ta ma bardzo duże znaczenie dla krążenia gazów i wody w glebie, pojemność wodna- to zdolność zatrzymywania wilgoci w porach. Im gleba bardziej drobnoziarnista, tym większa jest jej pojemność wodna np. glina prawie całkowicie zatrzymuje wodę. Gleby nasycone wodą ogrzewają się powoli- są to gleby zimne, przepuszczalność wodna- to zdolność gleby do przepuszczania wody, wyrażona jako ilość wody przechodzącej przez jednostkę powierzchni w jednostce czasu. Jeśli gleba jest mało przepuszczalna, wody z opadów długo pozostają na jej powierzchni, włosowatość- to zdolność podnoszenia się wody w glebie. Dzięki niej górne warstwy gleby zaopatrywane są w wodę i substancje odżywcze. Im większa włosowatość gleb, tym szybciej podnosi się woda i tym energiczniej odbywają się procesy utleniania w glebie, zwięzłość- obrazuje opór, jaki stawia gleba, gdy chcemy ją rozdzielić. Gleby gliniaste są najbardziej zwięzłe, sorpcyjność- gleba jest w stanie chłonąc ciecz, gaz i drobne cząstki jak np. bakterie.
Pobieranie prób gleby do badań: do jałowych naczyń lub czystych woreczków za pomocą łopatek, metalowych łyżek lub świdra glebowego, z każdego obszaru o powierzchni 25-100m/2 pobrać 10 prób o wadze ok. 100g z różnych miejsc najlepiej wzdłuż przekątnej, każdą próbę oznaczyć i opisać (data, miejsce pobrania, głębokość czy glebę nawożono, kiedy czym i ile razy oraz czy teren nasłoneczniony), dokładnie wymieszać wszystkie próby naraz przesiać przez sito f 2mm, z przemieszanych prób pobrać materiał do badań helmintologicznych helmintologicznych bakteriologicznych.
Zanieczyszczenie gleby metalami ciężkimi: Zanieczyszczenia te występują nie tylko w rejonach uprzemysłowionych, ale także w rejonach rolniczych i naturalnych ekosystemach. Źródła skażenia środowiska toksycznymi metalami stanowią centra przemysłowe, w tym przemysłu wydobywczego, oraz mechaniczna, termiczna i chemiczna obróbka surowców naturalnych. Innym ważnym źródłem emisji tych zanieczyszczeń jest spalanie na wielką skalę węgla, gazu i paliw płynnych, a następnie gospodarka komunalna (wysypiska śmieci, ścieki), jak również samo rolnictwo, zużywające nawozy mineralne, środki ochrony roślin, utylizując ogromne ładunki zanieczyszczeń towarzyszących produkcji zwierzęcej. Metale ciężkie jak ołów, rtęć, kadm stanowią duże zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt. Zaburzają one czynności enzymów, metabolizm komórkowy, mają działanie mutagenne, teratogenne czy kancerogenne. Mogą też powodować zaburzenia w cyklu płciowym, i spermatogenezie, ronienia itp. Główną drogą wchłaniania metali do organizmu jest przewód pokarmowy- żywność dostarcza 80% ich całkowitego pobierania. Zdolność pobierania pierwiastków toksycznych przez rośliny zależy od jej rodzaju i warunków glebowych jak np. pH, obecność Ca i Mg. Dużo metali pobierają pietruszka, sałata marchewka; mało strączkowe i ziemniaki.
Właściwości biologiczne gleby (zależą od rodzaju i ilości drobnoustrojów w niej zawartych); pleśnie i grzyby- żyją w wierzchniej warstwie gleby. Są zdolne do rozkładania związków organicznych takich jak celuloza, skrobia, lignina oraz białka i cukry. Są najbardziej odporne na zmiany czynników środowiskowych, glony i pierwotniaki,
Promieniowce- rozkładają nawet skomplikowane związki np. kości i błonnik,
Bakterie- decydują o ważniejszych przemianach związków organicznych przyczyniających się do rozwoju roślin wyższych.
Rodzaje bakterii: samożywne (autotrofy)- wyważają swoje pożywienie mikroorganizmów CO2, fotoautotrofy- wykorzystują energię świetlna, chemoautotrofy- wykorzystują energię chemiczną, cudzożywne (heterotrofy)- wymagają jako pożywienia materii organicznej, saprofity- żyją mikroorganizmów rozmnażają się na martwej substancji organicznej, prototrofy- żyją mikroorganizmów rozmnażają się mikroorganizmów żywym organizmie, po dostaniu się do żywego organizmu wywołują chorobę.
Podział bakterii ze względu na metabolizm: tlenowce, beztlenowce- są przeważnie chorobotwórcze, względne beztlenowce (mogą, ale nie muszą oddychać tlenowo). Większość mikroorganizmów glebowych to formy saprofityczne mające duże znaczenie w procesach oczyszczania gleby. Głównie dzięki nim zachodzą procesy unieszkodliwiania, czyli rozkładu zakopanych zanieczyszczeń mikroorganizmów odpadów.
Bakterie chorobotwórcze występujące w glebie: z grupy zgorzeli (zgorzel gazowa), laseczka tężca (tężec, spastyczne porażenie mięśni szkieletowych), laseczka jadu kiełbasianego (poraża ośrodkowy układ nerwowy), laseczka szelestnicy (szelestnica bydła mikroorganizmów świń, dla człowieka nieszkodliwa), salmonella, laseczka wąglika, pałeczka ropy błękitnej.
Ilość mikroorganizmów w glebie zależy od: temperatury, pH, wilgotności, zawartości składników pokarmowych, wzajemnych proporcji poszczególnych grup mikroorganizmów.. Zmiana choćby jednego z tych czynników może powodować zmiany w ilości mikroorganizmów np. nadmierne uwodnienie wywołuje niedostatek tlenu i zmianę przemiany materii z tlenowej na beztlenową, powodując powstawanie różnego rodzaju toksyn. Drobnoustroje wytwarzając przetrwalniki są szczególnie niebezpieczne, ponieważ mogą zachowywać chorobotwórczych glebie swoja żywotność i zjadliwość przez bardzo długi okres, co jest zależne od w.w. czynników.
Źródłem chorobotwórczych bakterii i pasożytów w glebach mogą być: składowiska odpadów przemysłu spożywczego, składowiska odpadów komunalnych, ścieki przemysłu spożywczego, ścieki komunalne, odpady poszpitalne, nawozy organiczne (obornik, gnojowica, pomiot ptasi).
Choroby mnożone przez glebę: jelitowe, których zarazki dostają się do gleby z wydalinami chorych lub nosicielami (dur brzuszny), spowodowane drobnoustrojami, których formy przetrwalnikowe dostają się do gleby, niektóre antropozoonozy, pasożyty wew. człowieka, których formy inwazyjne mogą być w glebie.
Do oznaczeń gleby stosujemy: Miano coli- podstawowy składnik ogólnie przyjęty w badaniach sanitarno - epidiologicznych. Najmniejsza ilość gleby wyrażona w g, w której stwierdza się obecność bakterii z gr. Coli. Im większa ilość gleby, w której stwierdza się bakterie tym miano wyższe a gleba czystsza. Miano Clostridium perfringeus - wskaźnik odległego w czasie zanieczyszczenia fenatiami. Ogólna liczba bakterii - ogólne bakterie zanieczyszczenia gleby w 1g gleby.
Miano enterokoków (paciorkowców kałowych). Ogólna liczba bakterii termofilnych - wskaźnik charakteryzujący rodzaj zanieczyszczenia. Miano bakterii nitryfikacyjnych - wskaźnik przebiegów procesów mineralizacji azotowych zw. org.
Procesy samooczyszczania gleby: 1. mineralizacja - proces powolnego uwalniania się substancji nieorg. Może przebiegać na drodze tlenowej (AEROBOWEJ), lub beztlenowej (ANAEROBOWEJ). W warunkach tlenowych główna część wszystkich zw org ulega spalaniu, czyli procesowi utleniania. 2. nitryfikacja: a) amonitryfikacja zachodzi przy udziale pleśni, grzybów promieniowców promieniowców bakterii Pseudomonas fluorences Bacillus subtylis. Jest to rozpad białka do amoniaku. Zachodzi w warunkach tlenowych. Białka/peptony/peptydy/aminokwasy, amidy/zw. Amonowe. b) Właściwa nitryfikacja - sole amonowe są utleniane do azotynów a dalej do azotanów. 3. denitryfikacja- proces odwrotny do nitryfikacji. W czasie mikrobiologicznego rozkładu org. zw. Siarki. Org zw. Siarki --- produkty rozkładu--- siarczany, (białko) (siarkowodór i siarczki).Warunkiem zachowanie przez glebę zdolności samooczyszczania jest stan zrównoważenia i równowagi biologicznej oraz stan, w którym na stosunkowo stałym poziomie utrzymuje się zagęszczenie komórek bakteryjnych. Zmiany środowiska uruchamiają mechanizmy samoregulacyjne i reakcje homeostatyczne, które przywracają i utrzymują stałość struktury biocenozy.
ROLA WODY- wszystkie procesy biologiczne chemiczne i fizjologiczne zachodzą w obecności wody, stanowi składnik żywej materii, czynnik wchodzący w skład żywych organizmów i tkanek.
Rola wody w organizmie: udział w procesach wchłaniania z jelit i odżywiania komórek organizmu- główny rozpuszczalnik substancji przyswajalnych jak i wydalanych, utrzymuje równowagę kwasowo- zasadową - zachowuje homeostazę mineralną organizmu, utrzymuje tkanki i narządy w odpowiednim napięciu (turgorze) poprzez utrzymanie w odpowiednim stanie koloidów białkowych, przenośnik ciepła w ustroju- ogromne znaczenie w procesach termoregulacji; przy parowaniu z powłok skórnych i dróg oddechowych pochłania nadwyżki ciepła, bierze udział w reakcjach biochemicznych- wytwarzanie enzymów, zwilża błony śluzowe, surowicze i gałkę oczną.
Zapotrzebowanie na wodę zależy od: gatunku i rasy,stanu fizjologicznego, wieku i ciężaru, produkcyjności i użytkowości, płci, czynników biometeorologicznych (wilgotność, temperatura, ruch powietrza), składu i jakości paszy oraz pory ich skarmiania, temp wody i częstości pojenia, przyzwyczajeń indywidualnych i odruchów warunkowych, stanu zdrowia zwierzęcia i jego temp ciała, sposobu utrzymania.
Wodę zwierze otrzymuje w postaci: pitnej- podawanej zwierzęciu w zależności od potrzeb przez obsługę, wegetacyjnie?- powstałej z rozkładu pokarmu (zielonki), metabolicznej- powstałej z rozkładu białek, węglowodanów i tłuszczy.
Skutki nadmiaru wody: Powoduje znaczne rozcieńczenie elektrolitów w płynach ustrojowych, co prowadzi do uszkodzenia komórek a potem tzw. zatrucie wodne, Przechodzi do krwinek i innych komórek organizmu i znacznie utrudnia wchłanianie pokarmu w jelitach.
Skutki niedoboru wody: Utrata zaledwie 5% ogólnej ilości wody znajdującej się w organizmie wywołuje pragnienie, utrata 10% uniemożliwia wysiłek fizyczny, utrata 20% powoduje śmierć, Wpływa ujemnie na rozrodczość oraz produkcje mleka.
Właściwości fizyczne wody pitnej: Barwa: Spowodowana obecnością zw. Humusowych powstałych sub. org. gleby oraz wydalin, obecności torfu, planktonu różnych roślin. Określamy metodą porównawczą z zastosowaniem skali wzorców, w której na jednostkę przyjmujemy 1 Hazena. 15TUC lub mg PT/1 norma.
Zapach i smak: Spowodowane rozpuszczonymi substancji, które trafiają do niej w sposób naturalny lub ze ściekami. Nietypowy smak i zapach mogą wskazywać na niedociągnięcia w uzdatnianiu i dystrybucji wody, a także na obecność szkodliwych substancji. Powinny być akceptowalne.
Mętność: Drobne zawiesiny, które powodują rozproszenie światła, rzadko mogą obniżać efekty dezynfekcji wody. Chronić mikroorganizmy przed działaniem dezynfekanta. Metoda neldometryczna. Norma 1NTU.
Odczyn: Wynika z koncentracji rozpuszczalnych w wodzie jonów wodorowych, duże znaczenie dla rozpuszczalności i mobilności różnorodnych substancji a także dla życia org w wodzie. Metodę elektrometryczna jest oznaczeniem potencjału elektrycznego powstałej na zanurzonej elektrodzie.
Przewodność właściwa: Zdolność wody do przewodzenia prądu elektrycznego. Jednostką jest s/m lub uS/cm. Norma 2500um/S.
Chemiczne właściwości wody pitnej: Amoniak: Powstaje z biochemicznego rozkładu organicznych związków azotowych roślin lub zwierząt. Naturalne stężenie amoniaku w wodach nie przekracza 0,2 mg/l. nadmiar wskaźnik zanieczyszczenia ściekami. Norma 0,5 mg/l. Azotany: Są najwyższym stopniem utlenienia zw. Org i nieorg. Występuje w ściekach po biologicznym oczyszczeniu. Ich źródłem także spływ i przesięki z pól nawożonych sztucznymi nawozami. Norma 50 mg/1dm/3. Azotyny: Produkt przejściowy w procesie azotowym, nietrwałe łatwo przekształcają się w azotany lub amoniak. Norma 0,5 mg/l. Chlor wolny: Woda dezynfekowana chlorem. Norma 0,1-0,3 mg/l. Glin: Stosuje się w oczyszczeniu wody w procesie koagulacji i filtracji. Norma 0,2 mg/l. Żelazo: Norma 0,2 mg/l. Mangan: Norma 0,05 mg/l.
Biologiczne właściwości wody do picia: Właściwe bakterie wodne - należą do oligotrofów zdolnych do wyzyskiwania nawet śladowych ilości pożywienia, dlatego występuje w wodach zanieczyszczonych. Są nieszkodliwe dla ludzi i zwierząt o ile nie nastąpi ich nadmierny rozwój. Ilość tych bakterii zwiększa się przy obfitości substancji pokarmowych, zarówno organicznych jak i mineralnych.
Bakterie glebowe - spłukiwane do wody wraz z opadami a wodzie występują okolicznościowo a ilość ulega stopniowej regulacji podczas samooczyszczania wody. Na ogół nieszkodliwe dla ludzi i zwierząt, o ile nie są w nadmiarze. Mogą powodować ziemisty smak i zapach wody.
Drobnoustroje ściekowe - przypadkowe, dla których woda nie jest środowiskiem optymalnym- nie rozwijają się w niej, ale mogą Stanowic źródło zakażenia (w tym chorobotwórcze)
W zależności od liczby oznaczanych składników badania sanitarne wody dzielimy na: 1. monitoring kontrolny- bieżący nadzór sanitarny nad jakością wody; obejmuje podstawowe badania jakości. 2. monitoring przeglądowy- ocena, porównanie i długoterminowe prognozy jakości wody, obejmuje wszystkie parametry i wskaźniki wymienione w rozporządzeniu.
Kategorie jakości wody: Kategoria 1- wymaga prostego uzdatniania fizycznego w szczególności filtracji oraz dezynfekcji. Kategoria 2 wymaga typowego uzdatniania fizycznego chemicznego w szczególności utleniania wstępnego, koagulacji, flokulacji, dekantacji, filtracji i dezynfekcji. Kategoria 3· ·wysokosprawnego uzdatniania fizycznego i chemicznego, utleniania, koagulacji, flokulacji, dekantacji, filtracji, adsorpcji w węglu aktywnym, dezynfekcji.
Pobieranie próbek do badań: Litrowe butelko dokładnie wymyte i trzykrotnie wypłukane wodą pobieraną do badania, Jałowe naczynia szklane z doszlifowanym korkiem- do badań bakteriologicznych, Każda próba oznaczona i opisana , W zależności od źródła, z jakiego pochodzi próba należy zastosować odpowiednią technikę jej pobierania: a) ze źródeł wprost do butelki, pozostawiając warstwę powietrza nad korkiem, b) z wodociągu spuścić wodę (2-3min) opalić kran, c) ze studni czystym wiadrem, następnie nalać do naczynia (nie pobierać wody naczyniem z wiadra ani nie dotykać jego brzegów), d) ze zbiorników naturalnych możliwie jak najdalej od brzegu poprzez zanurzenie butelki na głębokość 20-30cm, e) badania fizyko-chemiczne powinny być podjęte nie później niż po 24h od pobrania próby.
Etapy uzdatniania wody: Oczyszczenie - podstawowe procesy mające na celu poprawę jakości wody: Cedzenie, Sedymentacja zanieczyszczenie wody w odstojnikach. To proces oddzielenia ciał stałych od cieczy pod wpływem siły ciężkości, Napowietrzanie zapewnienie wystarczającej ilości tlenu koniecznego do rozkładu biologicznego i procesów odżelazienia i odmanganiania. Polepsza smak i zapach, Filtrowanie częściowe lub całkowite zatrzymanie znajdujących się w wodzie zawiesin. Usuwanie substancji zbędnych - poprzez proces katalityczny utlenianie i zatrzymanie nierozpuszczalnych form Fe3+ i Mn4+, nadmiaru Fe. Wzbogacenie w substancje pożądane - J, F. Wskaźniki jakości wody: Odczyn, Barwa, Zawiesiny ogólne, Temperatura, Przewodność elektrolityczna, Zapach, Azotany, Amoniak, Chlorki, Fosforany, ChZT- chemiczne zapotrzebowanie na tlen- ilość (wyrażona w mg) tlenu potrzebnego do utlenienia zw. organicznych i niektórych nieorganicznych zawartych w 1dm3 wody, Tlen rozpuszczony, BZT5-biochemiczne zapotrzebowanie na tlen w teście pięciodniowym- ilość tlenu potrzebna do biochemicznego utlenienia związków organicznych łatwo utleniających się zawartych w 1dm3 wody w warunkach tlenowych w temp 20°C. Pozwala ustalić zawartość substancji organicznych łatwo ulegających rozkładowi w warunkach tlenowych pod wpływem enzymów wydzielanych przez drobnoustroje.
PODZIAŁ WÓD: wody opadowe- znaczna zawartość gazów głównie azotu, tlenu i CO2, odczyn kwaśny - zawierają kwas węglowy, nie nadają się do picia.
Wody powierzchniowe- występują w rzekach, potokach, jeziorach, stawach i innych w tym w sztucznych zbiornikach na powierzchni ziemi, skład zmienny i zależny od: czasu kontaktu z glebą, rodzaju gleby, pory roku, ilości wód opadowych, ukształtowania i pokrycia terenu, charakteru zlewni, nie nadają się do picia bez uprzedniego oczyszczenia i uzdatnienia.
Wody podziemne- gromadzą się w postaci wodnych żył lub zbiorników wodnych, jakość sanitarna zależy od głębokości, na jakie znajduje się warstwa wodonośna: a) wody podskórne: zwane także zaskórnymi- występują na gł od kilkudziesięciu cm do około 5m w głąb ziemi, gromadzą się na pierwszej nieprzepuszczalnej warstwie gruntu, w okresie suszy mogą zanikać, część z nich tworzy tzw. wodę glebową- ważna rola w rozwoju roślin, nie nadają się do picia. b) wody gruntowe: znajdują się pod pierwszą warstwą nieprzepuszczalną gruntu, zwykle na głębokości 5m- 40m. dzielą się na 3 kategorie: płytkie- dostatecznie lub dobrze oczyszczone nadają się do picia, stanowią główne źródło zaopatrzenia lokalnego, głębokie- znajdują się poniżej 15m na trzeciej jub głębszych warstwach nieprzepuszczalnych, mineralne- zawierają dodatek, co najmniej 1g/l różnych soli rozpuszczalnych lub CO2. c) wody wgłębne- występują na bardzo dużych głębokościach poniżej 40m, na powierzchni ziemi pojawiają się stale lub okresowo w postaci źródeł, cenne ze względu na wartości higieniczne o ile nie są zanieczyszczone wodami powierzchniowymi.
Samooczyszczanie się wody: Składa się z 3 procesów: Sedymentacja- w procesie tym zawiesiny obecne w wodzie opadają na dno zbiornika, gdzie ulegają pod wpływem organizmów wodnych rozkładowi przeważnie w warunkach beztlenowych. Powoduje to zmniejszenie zanieczyszczeń. Adsorpcja- polega na zatrzymywaniu zanieczyszczeń chemicznych 1-0,4 0zbiornika lub koryta cieku na granicy faz, a wiec na powierzchni dna i brzegów zbiornika lub koryta cieku, na roślinności wodnej i na innych ciałach znajdujących się w wodzie. Na powierzchni ich powstają błonki biologiczne, w których zachodzi rozkład zanieczyszczeń. Adsorpcji podlegają głównie związki organiczne i część metali ciężkich. Wraz z zawiesinami są wyłapywane i usuwane ze środowiska.
Biodegradacja- związków organicznych polega na biochemicznym ich rozkładzie (mineralizacji) w obecności rozpuszczonego w wodzie tlenu, który spełnia rolę akceptora wodoru podczas utleniania substratów organicznych zredukowanych form azotu, siarki i fosforu. Odnawianie zasobów tlenu w wodzie następuje głównie przez rozpuszczanie tlenu atmosferycznego uwalnianego w procesie fotosyntezy przez rośliny wodne. Mineralizacja substancji organicznych dokonywana jest przy udziale mikroorganizmów (gł bakterie tlenowe). Poza bakteriami także inne organizmy wpływają na proces samooczyszczania wody. Należą do nich glony i pierwotniaki oraz wyższe rośliny zielone.
CZYNNIKI MIKROKLIMATYCZNE: 1) Fizyczne: Temp, Wilgoć, Prędkości ruchu powietrza, Ochładzanie, Promieniowanie, Ciśnienie. 2) Chemiczne: Skład gazowy powietrza - zawartość szkodliwych gazów i odorów. 3) Biologiczne: Zawartość makro i mikroorganizmów. 4) Mechaniczne: Kurze, Pyły.
Temperatura ciała zwierząt gospodarskich dużych: źrebięta - około 39, konie - 37,5- 38, cielęta - 38,5- 40,5, jałówki - 38,5-40, owce - 38,5- 40, kozy - 38,5- 40.
Temperatura ciała małych zwierząt gospodarskich: szczenięta ras małych - 36,6- 39,3, szczenięta ras średnich - 38,3-39,1, szczenięta ras dużych - 38,2- 39, gołębie - 41- 44.
Optymalne zakresy temperatur i wilgotności względnej powietrza: Dla bardzo młodych zwierząt zbyt niska temperatura może powodować śmierć zwierząt - dochodzi do obniżenia poziomu cukru we krwi (hipoglikemia), co powoduje senność - nie pobierają pokarmu głównie siary razem z ciałami odpornościowymi. Te zwierzęta, które przeżyją słabo się odchowują.
Temperatura zależy od: energii słonecznej, opadów atmosferycznych i ruchów powietrza, barwy i charakterystyki tereny, ciepła właściwego, na którą padają promienie.
Temp wew. Pomieszczeń kształtowana jest przez temp zew. a także uzależniona od: ciepłochronności ścian budynku, obsady i masy ciała zwierząt, sposobu wentylacji, nasłonecznienia budynku. Zadaniem termoregulacji jest utrzymanie równowagi ciepła - chemiczna, a jego oddawaniem - fizyczna.
Strefa obojętności cieplnej - jest to przedział temperatury środowiska, w którym odbywa się optymalna przemiana materii.
Oddawanie ciepła z ustroju zachodzi przez: Wypromieniowanie (radiacja) - zależy od obecności w otoczeniu zimniejszych przedmiotów, Unoszenie (konwekcja) - powodowana jest niską temp powietrza i jego ruchu, Przewodzenie (kondukcja) - odbywa się przez kontakt z przedmiotami o niższej temp, Parowanie (ewaporacja) - zależy od niedosytu wilgoci powietrza. Przez skórę transpiracja (pocenie) i perspiracja oraz przez układ oddechowy.
Wpływ wysokiej temp: Przy zaburzeniach w termoregulacji utrudnionym oddawaniu ciepła obserwuje się: Zwiększenie liczby oddechów, Przyspieszenie tętna, Podwyższenie temp ciała - pragnienie - hipertermia, Gromadzą się produkty niedostatecznie utlenienia do krwi przedostają się toksyny, zw. przemiany wewnątrzkomórkowych.
Wpływ niskiej temp: Obniżenie temp ciała - hipotermia, Niedokrwienie skóry, Zmniejszona odporność ogólna ustroju. Zwierzęta dzielimy na: stałocieplne, zmiennocieplne.
Regulacja ciepłoty ciała zwierząt stałocieplnych: Główne zadanie termoregulacji to utrzymanie równowagi pomiędzy procesem wytwarzania ciepła (termoregulacja chemiczne) a jego oddawaniem (termoregulacja fizyczna).Główne ośrodki termoregulacji znajdują się w przedniej i tylnej części podwzgórza. Ośrodki te są wrażliwe na temperaturę przepływającej krwi i przy jej zmianie zostają pobudzone. Ponadto reagują na impulsy zimna i ciepła przekazywane nerwami czuciowymi, które maja swoje receptory w skórze. Ośrodki w podwzgórzu wywierają wpływ na ciepłotę ciała zwierząt prze układ nerwów autonomicznych powodując zwężanie lub rozszerzanie naczyń krwionośnych, itp. Pobudzenie przedniej części podwzgórza bodźcami cieplnymi przy udziale układu współczulnego powoduje wzmożenie oddawania ciepła i zahamowanie produkcji ciepła. Głównymi narządami, w których wytwarzane jest ciepło w organizmie są mięśnie i wątroba. Układ przywspółczulny: oddawanie ciepła, rozszerzenie naczyń krwionośnych, zmniejszenie aktywności mięśni, zwiększenie liczby oddechów, obniżenie procesów metabolicznych. Układ współczulny: wytwarzanie ciepła, wzrost procesów metabolicznych, zwężenie naczyń krwionośnych, wzmożone wydzielanie hormonów rdzenia. Podośrodki termoregulacji: Wazomotoryczny- odpowiedzialny jest za rozszerzanie i kurczenie naczyń krwionośnych. Powoduje też minimalne przemieszczanie się naczyń (głównie włosowatych) względem skóry (zbliżają się pod powierzchnię skóry, aby oddawać ciepło lub „chowają się głębiej”). Potowy- reguluje otwieranie i zamykanie gruczołów potowych, Pilomotoryczny - odpowiada za stroszenie włosa i piór. Oddechowy- odpowiedzialny jest za liczbie oddechów i głębokość tych oddechów; liczba ich zwiększa się, gdy jest gorąco. Mięśniowo- szkieletowy- nawet samozachowawczego spoczynku mięśnie poprzecznie prążkowane samozachowawczego niesprzyjających warunkach (zimno) pracują (drganie mięśni).
Instynktu samozachowawczego- nawet kilkugodzinny osesek wie jak w niesprzyjających warunkach się zachować, (gdy jest zimno zbliżają się do siebie, gdy jest gorąco rozplaskują się żeby zwiększyć powierzchnię oddawania ciepła).
Wyróżniamy dwa mechanizmy oddawania ciepła: 1) Mechanizm regulacji chemicznej- polega na tym, że przyspiesza lub zmniejsza tempo przemian metabolicznych w organizmie w zależności od ciepłoty ciała. Receptory ciepłoty ciała przekazują informacje o sile chłodzącej powietrza do podwzgórza skąd przechodzą informacje czy zwiększyć metabolizm czy nie. 2) Mechanizm regulacji fizycznej- oddawanie ciepła do otoczenia (lub hamowanie oddawania ciepła).
Oddawanie ciepła odbywa się przez:- układ oddechowy- np. zianie u psów i świń- pocą się przez układ oddechowy. Wdychając powietrze chłodniejsze niż temperatura fizjologiczna ciała oddajemy ciepło, bo powietrze jest ocieplane w organizmie wydychane (ma już temperaturę fizjologiczną ciała), - układ pokarmowy- ochładzamy organizm np. przez przyjmowanie zimnych płynów, (gdy jest gorąco niechętnie pobieranie pokarmu. Ciepło wydalane jest też z kałem i z moczem. - powłoki ciała- (skóra)- poprzez skórę zwierzęta tracą ciepło następującymi sposobami:
Radiacja- (promieniowanie podczerwone) oddawanie ciepła z cieplejszego do chłodniejszego, Konwekcja (unoszenie) powodowane jest niższą temp powietrza i jego ruchem,
Kondukcja (przewodzenie) odbywa się przez kontakt z ciałami o niższej temp,
Parowanie - zależy od wilgotności powietrza,
Transpiracja przez skórę- pocenie i respirację.
Wysokie temp mogą doprowadzić do: udar cieplny - powodowany przekroczeniem możliwości termoregulacyjnych termoregulacyjnych porażeniem ośrodka termoregulacji; wyczerpanie cieplne- spowodowane utratą wody i soli przez pocenie się, któremu towarzyszą: ogólne osłabienie, zawroty i bóle głowy, nudności, chwiejność układu krążenia czasem omdlenie cieplne, bolesne Skórcze mięśni- i inne dolegliwości mięśniowe spowodowane zaburzeniem równowagi wodno- elektrolitowej, odwodnienie w skutek niedostatecznego uzupełniania strat wody podczas pocenia się.
Wilgotność: Źródłem są rzeki morza, oceany zawartość pary wodnej od 0,04-4% uzależniona od temp.
Para wodna wpływa na oddawanie ciepła dzięki:Pojemności cieplnej pary wodnej 2x wyższej od powietrza suchegoPrzewodnictwu cieplnemu powietrza10x wyższe od suchegoPochłanianiu przez powietrze fal podczerwonych przy ujemnej radiacji przy niskiej temp zwiększone jest oddawanie ciepła na drodze ujemnej radiacji.
Suche powietrze: Odbiera ustrojowi dużo wody skóra staje się chropowata, wysycha i pęka błona śluzowa tworząc w ranach zakażenie.
Wilgotne powietrze: Występowanie dużej wilgoci w pomieszczeniach obniża wydajność zwierząt, sprzyja rozwojowi drobnoustrojów i zwiększonej zapadalności na choroby szczególnie z gr. Przeziębień oraz inwazyjnych a także powoduje przedwczesne niszczenie budynków.
Nadmierna wilgotność i wysoka temp - utrudnione oddawanie ciepła na drodze parowania, zaburzenie w termoregulacji, przegrzanie ustroju - hipertermia.
Nadmierna wilgotność i niska temp - szybka utrata ciepła, przeziębienie, katar, choroby układu oddechowego, grzybice, spadek mleczności i nieśności, przyrostów ciała a zużycie paszy wzrasta nawet do 30%.
Wskaźniki hygrometryczne - charakteryzują stan wilgotności: Wilgotność max - największa ilość pary wodnej, jaka w danej temp powietrza jest w stanie ją wysycać (g/m2)Wilgotność bezwzględna - absolutna - aktualna zawartość pary wodnej. Norma 5-9 g/cm3Wilgotność względna - stosunek wilgotności bezwzględnej do max wyrażonej w % w odniesieniu do aktualnej temp powietrza. Norma 65-80%Niedosyt wilgotności - wyraża różnice między wilgotnością max a danej temp a wilgotnością aktualną. Norma 0,4-4,5 g/m3Niedosyt fizjologiczny - różnica między max wilgotnością powietrza w temp 39 C a wilgotnością aktualną. Temperatura punktu rosy - temp, w której wilgotność bezwzględna jest równa max, wobec czego obniżenie temp powoduje skraplanie się pary w postaci rosy.
RUCH POWIETRZA- jest wynikiem różnicy temperatury, ciśnienia i gęstości powietrza. Wyróżniamy: ruch poziomy - na otwartych przestrzeniach nazywany wiatrem. W wyniku działania urządzeń wentylacyjnych, otwieranie okien, drzwi, wzmaga także r4uch ludzi i zwierząt. Ruch pionowy - konwekcyjny- chłodniejsze masy powietrza opadają pomieszczeniach dół natomiast nagrzane unoszą się pomieszczeniach górę. W pomieszczeniach dla zwierząt powietrze wykazuje różne ruchy liniowe i wirowe. Główny prąd powietrza powstaje w wyniku urządzeń wentylacyjnych, wentylacji naturalnej lub wymuszonej, na skutek otwierania drzwi i okien i przez wydzielanie ciepła przez zwierzęta.
Wpływ ruchu powietrza na zwierzęta: wpływa na proces oddziaływania ciepła i oziębienia skory. Pozytywny i negatywny wpływ zależy od prędkości ruchu i wilgoci - przy temp. Optymalnych i milszych jest niekorzystny.
Wiatr zachodni (zmienne prędkości łagodna temp.), hartuje zwierzęta (rodzaj masażu) wyza i rozszerza podskórne naczynia krwionośne, usprawnia termoregulacje, zwiększa ilość Hb i erytrocytów.
Wiatry zachodnie i północne - przy niskiej temp prowadza do przeziębień i obniżenia odporności. Przeziębienie - choroby dróg oddechowych, nieżyt t nosa, gardła, krtani, tchawicy lub oskrzeli.
Mechanizm powstania przeziębienia: Obniżenie temp błony śluzowej, jamy nosowej i zwężenie jej naczyń krwionośnych. W wynaiku zmniejszonego dopływu krwi dochodzi do niedożywienia i osłabnięcia odporności miejscowej śluzówki. Namnożenie się żyjących na błonie śluzowej drobnoustrojów w tym chorobotwórczych. Powstają stany zapalne śluzówki, co sprzyja osłabieniu ogólnej odporności. Przeciągiem nazywamy ruch powietrza w pomieszczeniach inwentarskich poniżej 0,3 m/s
Duże prędkości mierzymy za pomocą anemometru: Statystyczne Dynamiczne Elektryczne Jonowe. zaś małe za pomocą, katatermometru Hilla zwany suchym, bardzo dokładny.
Ochładzanie (siła oziębienia powietrza) - jest to zespół zjawisk przyczyniających się do oddawania ciepła z ustroju bez zmiany temp ciała. Wyrażamy w W/dm2.
Do czynników ochładzania należą:ruch powietrza promieniowanie parowanie (wilgotność)
Komfort cieplny- to taki układ warunków otoczenia, w których człowiek i zwierze zachowuje określona ciepłotę najmniej obciążając procesy termoregulacyjne.
Wpływ ochładzania na zwierzęta: Wszystkie wartości prowadzą do nadmiernych strat ciepła a nawet do hipotermii, obserwuje się zwiększenie pobierania paszy na cele nieprodukcyjne. Niska wartości mogą wiązać się z przegrzaniem a nawet hipotermia spadek apetytu.
Chemiczne zanieczyszczenia:
Tlenek węgla: łatwo łączy się z metalami w tym z Fe enzymów oddechowych - hamowanie oddychania tkankowego, wykorzystuje 210x większe powinowadztwo do Hb niż tlen - łączy się z Hb tworząc karboksyl Hb niezbędny do łączenia się z tlenkami.
Zatrucia przewlekłe: Objawy ze strony układu nerwowego - wzmożona pobudliwość nerwowość bóle i zawroty głowy, bezsenność, brak koncentracji. Ze strony układu pokarmowego - brak łaknienia, nudności, wymioty. Ostre zatrucia - przy stężeniu 20-30 % karboksyl Hb we krwi, śmierć przy stężeniu 60-80%.
Dwutlenek węgla-Gaz bezwonny, bezbarwny. Źródłem powietrza wydychanego gnicie zachodzące na ściółce. Działanie na organizm przy różnych stężeniach w powietrzu:3%- n nie wywołuje zatrucia, lecz zmniejszenie przyrostów masy ciała u zwierząt 4%- obniżenie produkcyjności oraz złe samopoczucie zwierząt, 4-10%- duszności, przyspieszony oddech, powyżej 25%- może powodować narkozę.
Amoniak: Gaz bezwonny, o drażniącym zapachu. Powstaje w wyniku mikrobiologicznego rozkładu białka, mocznika, aminokwasów a głównie kwasu moczowego: w górnych odcinkach układu oddechowego i w spojówkach oczu tworzy zasadowy wodorotlenek amonowy - podrażnienia miejscowe, obrzęki i nadżerki a następnie śluzowo ropne zapalenie oskrzeli, obrzęk płuc, zmienia hemoglobinę w hematynę alkaliczną, śmierć w skutek obrzęku głośni podrażnienie ośrodka oddechowego lub ostrej niewydajności krążenia.
Siarkowodór: Gaz o wyrażanie nieprzyjemnym zapachu. Powstaje przy rozkładzie substancji organicznych zawierających siarkę szczególnie aminokwasów siarkowych. Jest produkowany i wydzielony przez przewód pokarmowy związki przy spożywanej dużej ilości białka: działa drażniąco na spojówki powyżej 0,03 mg/l, stykając się z wilgotną powierzchnią dróg oddechowych łączy się z zasadami tworząc siarczek sodu, który powoduje podrażnienie błon śluzowych, przedostaje się do krwi wywołuje ogólne zatrucie - poraża ośrodek oddechowy o naczyniowy, łączy się łatwo z metalami wiążąc i blokując działanie enzymów oddechowych, w krwi łączy się z met Hb.
Objawy zatrucia - zapalenie spojówek, nieżyt dróg, zapalenie żołądka i jelit. Norma 0,01%.
Metody jakościowe: Wykrywanie NH3:Rozpylony HCl w pomieszczeniu z amoniakiem wytwarza białą mgłę par chlorku amonowego, papierek kurkumowy brunatnieje, papierek lakmusowy zabarwia się na niebiesko. Wykrywanie H2S: papierek zwilżony roztworem octanu ołowianego w obecności siarkowodoru ciemnieje wytwarza się siarczek ołowiu, papierek zwilżony 5-10% roztworem nitroprusydku sodowego zabawia się na fioletowo.
Metody ilościowe: Wagowe, Miareczkowe, Chromatograficzne, Wskaźnikowe, Elektro chemiczne. Aerozol - zawiesina drobnych cząstek pyłu dymu lub sadzy w powietrzu.
PYLY DZIELIMY NA: Pochodzenia organicznego - pyły roślinne, zwierzęce, Pochodzenia nieorganicznego - metali, mineralne, Pyły uorganizowane - organiczne i nie- wraz z mikroorganizmami. Zapylenie w pomieszczeniach dla zwierząt: przy niewłaściwym zadawaniu paszy, ścieleniu ściółki, przy przeciągach, czyszczeniu zwierząt.
Szkodliwe działanie pyłów:1. Skóra: Zanieczyszczenie skóry zwierząt pyłem, w którym przeważają cząstki pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, oraz wydalin gruczołów łojowych, zatkanie gruczołów potowych również powoduje stany zapalne oraz powstanie wągrów, zatkanie gruczołów może zmniejszyć wydzielanie potu i zmniejszyć oddawanie ciepła przez parowanie. 2. Oczy: zapalenie spojówek. 3. Drogi oddechowe: jest szkodliwy im głębiej w drogach oddechowych o wielkości 10um są całkowicie zatrzymywane w górnych drogach i nie dostają się do pęcherzyków płuc, cząstki 5-10um są zatrzymywane w drogach nosowych ok. 80%, pyły poniżej 5um są zatrzymywane w płucach, osiadające w oskrzelach pyły są stopniowo usuwane przez osłonek migawkowy, ulegają rozproszeniu w śluzie oskrzelowym i tchawicy, wnikają do węzłów chłonnych pęcherzy płuc, uszkadzają mechanicznie błony śluzowe płuc.
Aerozol biologiczny - drobne krople pyłu lub cząsteczki materii stałej, która zawiera mikroorganizmy znajdujące się w stanie dyspersyjnym w powietrzu.
Zanieczyszczenia bakteriologiczne dzielimy na: saprofityczne, patogenne, mieszane.Aerozole biologiczne rozprzestrzeniają się w powietrzu pomieszczeń przy kichaniu i kaszlu, a czynniki mikroklimatyczne(temp i wilgotność powietrza) wpływają na ich przeżywalność i łatwość rozprzestrzeniania się. Z punktu widzenia epidemiologicznego najbardziej niebezpieczne są aerozole biologiczne w postaci pyłów bakteryjnych w postaci cząstek powstających po wyschnięciu śluzu i śliny. Niektóre z wymienionych zanieczyszczeń biologicznych mogą być źródłem szerzenia się chorób zakaźnych przenoszonych drogą kropelkową. W powietrzu drobnoustroje lub postacie rozwojowe pasożytów, wydalane z układu oddechowego podczas kichania lub kaszlu rozpraszają się wraz z wydzieliną w postaci małych lub dużych kropelek osiadających (sedymentacja) lub przenoszonych z udziałem cząstek stałych (pyłów) tzw. jądra kropelkowego na odległość 3m od chorego osobnika. Tę drogę transmisji zarazka określa się zwykle jako bezpośrednia.
ZADANIA WENTYLACJI- pozbycie się nadmiaru pary wodnej, pozbycie się toksycznych substancji gazowych, utrzymanie odpowiedniego bilansu cieplnego.
Rodzaje wentylacji: Wentylacja naturalna- (grawitacyjna)- wada jest to, że najwyższą wydajność ma w okresach zimowych (duże różnice temp), gdy należy ograniczyć wymianę powietrza.
Działanie wentylacji naturalnej jest zależne od: różnicy mas powietrza nagrzanego lżejszego i zimniejszego cięższego; im większa różnica temp na zewnątrz i wewnątrz pomieszczenia tym szybciej następuje wymiana powietrza; min różnica temp to 5 stopni, różnicy wysokości wlotów kanałów nawiewnych i wylotu kanałów wyciągowych; im większa, tym wymiana powietrza szybsza (min 4 metry), powierzchni przekroju kanału wyciągowego; im większa tym lepsza wentylacja (min przekroju kanału 0,30 x 0,30), izolacji termicznej kanału wyciągowego- chroni przed kondensacją pary wodnej na zimnych powierzchniach.
Wentylacja sztuczna (wymuszona, mechaniczna)- działa na zasadzie nawiewu lub wyciągu (lub nawiewu i wyciągu) powietrza za pomocą wentylatorów.
Ze względu na ciśnienie panujące wewnątrz pomieszczenia, systemy wentylacji mechanicznej dzieli się na: podciśnieniowe- (wywiewny; ssący) - wentylatory wyciągają z budynku zanieczyszczone powietrze a na jego miejsce napływa grawitacyjnie przez otwory nawiewowe świeże powietrze; system ten charakteryzuje się niższą sprawnością, nadciśnieniowy (nawiewny; tłoczący)- wentylatory doprowadzają powietrze z zewnątrz za pomocą kanałów lub rur a powietrze zanieczyszczone uchodzi na zewnątrz otworami np. okiennymi, kanałami wywiewnymi czy gnojowymi; wadą tego systemu są znaczne prędkości przepływu powietrza, co może powodować powstawanie niekorzystnych dla zdrowia zwierząt przeciągów,nadciśnieniowo- podciśnieniowy- powietrze z zewnątrz jest doprowadzane a po jego zużyciu odprowadzane wentylatorami,grawitacyjno- mechaniczny (kombinowany) - wentylatory wtłaczają do budynku powietrze z zewnątrz, a powietrze zużyte uchodzi z budynku kanałami wyciągowymi, umieszczonymi w stropie.
DZWIEKI- wrażenia zmysłowe wywołuje przez fale akustyczne o widmie liniowym.
Bodźcem akustycznym (falo dzw.) - Ucho - ciąg impulsów bioelektrycznych ( nerw słuchowy) - Ośrodki układu nerwowego.
Częstotliwość:1Hz - liczba odkształceń fali (drgań) w jednostce czasu 1Hz - 1 drganie na sek.Natężenie: 1dB - to logarytmiczna odpowiedz uch na bodziec dźwiękowy uwzględniające ilość energii akustycznej przepływającej w jednostce czasu przez jednostkę powierzchni prostopadle ustawionej w kierunku rozchodzenia się dźwięku oraz próg słyszalności.
Próg słyszalności - najmniejsze natężenie dźwięku ledwie słyszalnego.
Bel - dźwięk o natężenie 10x większy niż próg słyszalności. 2 bele- 100 x większym niż próg słyszalności,
Decybel - dźwięk o natężeniu 10 x mniejszym od bela. HAŁAS - dźwięk o dowolnej charakterystycznej akustycznej, nie przyjemny szkodliwe.
Ze względu na częstotliwość: fale akustyczne - widmo o częstotliwości 1-16-20Hz, hałas słyszalny -16-20000Hz, hałas ultradźwiękowy - 20KHz.
Ze względu na przebieg w czasie: hałas ustalony, nieustalony - zmienny w czasie przerywany w tzw. hałas impulsowy - czas trwania mniejszym, iż 1s.
Ze względu na charakter oddziaływania: hałas uciążliwy - nie wywołuje trwałych skutków, utrudnia jednak wykonywanie określonych czynności stanowi dyskomfort, hałas szkodliwy - wywołuje trwałe skutki w organizmie.
Ze względu na źródło: hałas aerodynamiczny - powstaje w wyniku przepływu powietrza lub innego gazu, h. Mechaniczny - powstaje w skutek tarcia i zderzeń ciał stałych:
Ze względu na środowisko, w którym występuje: h. Przemysłowy, h. Komunalny, h. Komunikacyjny.