Zaburzenia czynnościowe jajników u bydła, zaburzenia w przebiegu cyklu 20.10.2010

Klasyczny („stary”) podział zaburzeń jajnikowych

- nieregularne ruje

- brak popędu płciowego, czyli brak rui (anoestrus)

- nadmierny popęd płciowy

Inny bardziej precyzyjny podział

- zaburzenia w procesie owulacji

- zarastanie (atresia) pęcherzyków

- opóźniona owulacja (ovulatio prolongata)

- torbiele (cysty) jajnikowe (cystes ovariorum)

- brak rui (anoestrus)

- brak cyklicznej aktywności jajników (acyclia)

- cicha ruja (suboestrus, s. anaphrodisia)

- nadmierny popęd płciowy (nymphomania)

Brak rui (anoestrus)

- brak cyklu (acyclia)

- fizjologiczny brak cyklu (u młodych jałówek, w czasie ciąży, we wczesnym puerperium, u bardzo starych krów)

- patologiczny brak cyklu (nieczynność jajników, cysty, rzekomociążowe (przetrwałe) ciałko żółte, brak lub niedorozwój jajników, nowotwory lub zapalenia jajników)

Cicha ruja (anaphrodisia)

- cicha ruja rzeczywista (prawdziwa)

- pozornie cicha ruja

Wpływ na powrót cyklicznej aktywności jajników

- klimat

- rasa krów

- wiek krów

- pora roku

- inwolucja macicy

- wydajność mleczna

- ssanie przez cielę i częstotliwość dojenia

- zaburzenia okołoporodowe

Cicha ruja - jest to postać popędu płciowego, który przebiega bez zewnętrznych objawów rujowych lub są one bardzo niewyraźnie zaznaczone, przy czym zachowana jest cykliczna aktywność jajników: są one czynne, a owulacja i tworzenie się ciałek żółtych przebiega normalnie

- cicha ruja właściwa - głównie na tle błędów żywieniowych i systemu utrzymania

- cicha ruja pozorna - przyczyny organizacyjne: zła obserwacja rui, niedostateczna znajomość objawów rujowych

Przyczyny cichej rui

- czynniki żywieniowe

- deficyt energetyczny

- niedobór beta-karotenu i wit. A

- niedoboru i złe zbilansowanie składników mineralnych, w tym pierwiastków śladowych

- nadmiar białka surowego

- niedobór w paszy włókna surowego o właściwej strukturze

- złe warunki utrzymanie zwierząt (brak ruchu, niedostatek światła itp.)

- predyspozycje genetyczne

Objawy cichej rui

- brak zewnętrznych objawów rujowych lub są one bardzo słabo wyrażone

- w badaniu per rectum można stwierdzić aktywność jajników, wyrażającą się obecnością różnych stadiów rozwojowych pęcherzyków i ciałka żółtego

Rozpoznanie

- wywiad i obserwacja zwierząt

- jedno- lub dwukrotne badanie retalnie jajników

- wziernikowanie pochwy

- stwierdzenie odruchu tolerancji (odruch łechtaczkowy lub lędźwiowy)

- buhaj - próbnik

- specjalistyczne urządzenia (pedometry, aktywometry, „pistolet Dramińskiego”)

- testy hormonalne - pomiar zawartości progesterony w mleku

Leczenie

- poprawa żywienia i utrzymania

- PGF2alfa lub jej analogi - w przypadku stwierdzenia badaniem rektalnym obecności ciałka żółtego na jajniku

- suplementacja wit. A, E

Zapobieganie

- dobrze zbilansowane żywienie

- dobre warunki utrzymania (ruch na świeżym powietrzu)

- prowadzenie kalendarza rujowego w oborze

- obecność w gospodarstwie buhaja

Zasady obserwacji rui

- obserwacje prowadzić 3-4x na dobę

- każdy okres min 30 min (obskakiwanie zwykle co 15-30min)

- szczególnie uważnie prowadzić obserwacje późnym wieczorem i wcześnie rano (większość rui rozpoczyna się nocą)

- najlepsze warunki obserwacji rui są u zwierząt trzymanych luzem

Czynniki decydujące o wykrywalności rui u bydła

- wielkość stada

- identyfikacja zwierząt

- indywidualne cechy zwierzącia

- obsługa (kwalifikacje, rzetelność)

- organizacja pracy w oborze

- zapis

---