Dr ELŻBIETA KWELLA

KONSPEKTY WYKŁADU: RYNEK PRACY I BEZROBOCIE

1. RYNEK PRACY

W następstwie fluktuacji bieżącego PKB (wahań koniunkturalnych) stan zatrudnienia bądź to przybliża się, bądź oddala się od tzw. stanu pełnego zatrudnienia, czyli stanu, w którym rynek pracy jest z definicji zrównoważony. Taki mechanizm sprawia, iż rynek towarowy i finansowy - mimo swych wahań - pozostaje cały czas zrównoważony, natomiast rynek pracy nie. Z tych to właśnie względów keynesowski model równowagi bieżącej w punkcie wyjścia zakłada, że w krótkim okresie równowaga nie zachodzi na rynku pracy, przez co implikuje, że jej osiągnięcie możliwe jest tylko w długim okresie.

Uzyskanie równowagi na rynku pracy jest równoznaczne z zaistnieniem równowagi na trzech rynkach równocześnie: pracy, towarowym i pieniężnym. Osiągnięcie równowagi na rynku towarowym, czy pieniężnym jest stosunkowo proste ( bowiem w przypadku krótkookresowego, przejściowego braku równowagi towarowo-pieniężnej, po stronie np. niedostatecznego popytu - producenci natychmiast reagują spadkiem produkcji, dzięki czemu zgodność pomiędzy agregatową podażą a ągregatowym popytem jest szybko przywracana ) , a zatem to, że gospodarka jako system nie jest najczęściej zrównoważona, jest wynikiem bardzo poważnych trudności w bilansowaniu rynku pracy.

1.1.Popyt na pracę.

Rozmiary pracy użytej do produkcji są ściśle związane z dokonywaną przez firmy maksymalizacją zysku. To poziom opłacalnej produkcji dyktuje - przy danych warunkach techniczno-ekonomicznych - wielkość zatrudnienia. W warunkach rynku konkurencyjnego, o skali produkcji opłacalnej i zatrudnieniu decyduje poziom zrównoważenia ceny z

marginalnym kosztem produkcji :

P = MC /1/
W krótkim okresie wielkość potencjału wytwórczego jest niezmienna, co implikuje stałe jednostkowe zużycie energii i surowców. Przy tych założeniach - na mocy funkcji produkcji - jedynym wyznacznikiem poziomu kosztu marginalnego (i tą drogą produkcji) jest marginalny produkt pracy (MPL), a o poziomie tego ostatniego decyduje wyłącznie poziom zatrudnienia (L). Przy danym poziomie płac (W) zależność tę możemy zapisać następująco:

MC = W/MPL /2/

Porównując ze sobą równania /1/ i /2/, uzyskujemy maksymę, którą kierują się firmy w procesie wyznaczania opłacalnego poziomu zatrudnienia:

MPL = W/P = w

gdzie: MPL - marginalny produkt pracy, W - płace nominalne, P - poziom cen, w - płace realne.

Formuła ta stwierdza, iż firma przestanie zwiększać zatrudnienie w tym punkcie, w którym to efekt produkcyjny nowo zatrudnionego będzie równy wypłacanej mu płacy realnej.

Należy podkreślić, że dla firmy zarówno poziom płacy nominalnej „W” (wage rate), jak i poziom cen „P” (price) są d a n e, tzn.” przychodzą” doń z zewnątrz - tj. z rynku bądź

Z zawartych kontraktów, i tym samym nie zależą od niej samej. (Firma ma wpływ na poziom ustalonej ze związkami zawodowymi (ZZ) płacy; wpływ ten ujawnia się jednak jedynie w momencie zawierania kontraktu. Uzgodniona płaca obowiązuje przez 2-3 lata, co sprawia, iż wielkość ta jest dla firm w tym czasie wielkością daną). W tej sytuacji jedyna rzeczą, jaką firma może uczynić w procesie optymalizacji, to:

zadecydować o poziomie zatrudnienia !.

Krzywa produktu marginalnego (MPL) odgrywa kluczową rolę w określaniu rozmiarów popytu na pracę, czyli zatrudnienia. Zmiana płacy realnej zmienia bowiem pozycję firmy na linii MPL, a to rzutuje na poziom zatrudnienia.

1. Jeśli płaca rośnie, to przesuwamy się po krzywej MPL do góry,. Maleje wówczas zapotrzebowanie na pracę. Szybciej wygasa bowiem możliwość maksymalizacji zysku.

2. Jeśli płaca maleje, przesuwamy się po linii MPL w dół, co powoduje wzrost zapotrzebowania na pracę, wzrost zatrudnienia.

Krzywa popytu na pracę (LD) to krzywa marginalnego produktu pracy. Wyznacza ona razem z płacą realną poziom zatrudnienia. Z uwagi na względną stałość MPL o zmianach zatrudnienia w krótkim okresie decyduje zmiana płac realnych, ta bowiem zmienia poziom kosztu marginalnego, a tą drogą skalę opłacalnej produkcji.

Płaca realna

(W/P) LD= MPL

Zatrudnienie (L)

Rys. 1. Funkcja popytu na pracę LD - krzywa MPL

Zwróć uwagę na fakt, iż skoro płace - przy danej technice, tj. krzywej MPL - określają poziom zatrudnienia, a zatrudnienie wyznacza poziom opłacalnej produkcji, to istnieje transmisyjna zależność pomiędzy płacą realną a poziomem PKB.

Analizując te zależności zwróć koniecznie uwagę na szczególną właściwość wzrostu cen. Otóż przy danej i sztywnej płacy nominalnej wzrost cen powoduje spadek płacy realnej. Zyskownym staje się MPL o niższej wartości, można więc powiększyć odpowiednio zatrudnienie, a w ślad za tym i produkcję. (Wzrost ceny pokrywa bowiem wzrost kosztu marginalnego). Dzięki tej dualnej właściwości ceny jej wzrost doprowadza zarówno do wzrostu zatrudnienia, jak i GNP. Gdy to nastąpi, zatrudnienie i GNO wrócą do swojego poprzedniego poziomu.

Zasygnalizowany tu problem to jeden z najistotniejszych, z jakimi od 40 lat boryka się makroekonomia; znany jest on pod nazwą krzywej Phillipsa bądź wymienialności pomiędzy bezrobociem a inflacją. (Do tej kwestii wrócimy jeszcze).

Czynniki wpływające na popyt na pracę i krzywą LD

Generalnie, są to wszystkie czynniki wpływające na zmianę MPL, czyli:

1. Zmiana ceny produkowanego towaru;

2. Zmiana popytu na produkowane dobro;

3. Zmiana wydajności pracy;

4. Zmiana ilości i jakości kapitału oraz innych czynników stałych.

(Wzrost/spadek w/w czynników przesuwa funkcję popytu na pracę odpowiednio w prawo/ w lewo).

1.2. Podaż pracy

Podaż siły roboczej określana jest przez gospodarstwa domowe, czyli przez jednostki. To ludzie sami podejmują decyzje co do tego, jak podzielą czas, którym dysponują, tzn. ile czasu przeznaczą na pracę zarobkową, a ile na życie prywatne. O wielkości czasu pracy - i rezydualnie czasu wolnego - decyduje m.in. to, ile chce jednostka konsumować, jaką stopą życiową zadowoli się.

Rozmiary konsumpcji prywatnej zależą od czasu pracy i płacy godzinowej. Jeśli ktoś chce konsumować więcej, to przy danej płacy musi pracować więcej. W makroekonomii zakłada się, że wzrost płacy realnej zachęca do wzrostu czasu pracy, czyli do rezygnacji z czasu wolnego . I odwrotnie - spadek płacy realnej zniechęca, ceteris paribus, do większego wysiłku. Wówczas makroekonomiczna krzywa podaży pracy jest rosnąca w układzie współrzędnych: płace realne - czas pracy.

W rzeczywistości wzrost płacy może powodować dwa przeciwstawne efekty : efekt substytucyjny i efekt dochodowy.

Opisana wyżej sytuacja ma miejsce, tylko wtedy jeśli przeważy tzw.
efekt substytucyjny wzrostu płacy, który polega na tym, że wzrost płac oznacza wzrost nagrody za każdą godzinę przepracowaną, co jednocześnie oznacza wzrost kosztu alternatywnego związanego z czasem wolnym. Czas wolny staje się wtedy względnie droższy w stosunku do konsumpcji. Pracownik czuje się zachęcony do większej ilości pracy, bo za każdą dodatkowa jednostkę pracy będzie dostawał więcej.

Z drugiej strony jednak, większa płaca oznacza większe zarobki i mniejszą konieczność pracy, której przecież zbytnio nikt nie lubi. Wówczas mówimy, że przeważa efekt dochodowy, który polega na tym właśnie, że gdy rosną nasze dochody, chcemy zwiększyć liczbę dóbr, które konsumujemy i zwiększyć ilość czasu wolnego, jaki posiadamy, a co jest z tym związane - zmniejszyć ilość pracy.

Gdyby przeważył efekt dochodowy to mikroekonomiczna krzywa podaży pracy miałaby przebieg malejący. Tak naprawdę nie wiadomo, który efekt przeważy.. Czasami przeważa efekt substytucyjny i wzrost płacy wywołuje wzrost podaży i krzywa podaży pracy jest rosnąca. Czasami natomiast efekt dochodowy przeważy i wówczas wzrost płacy spowoduje spadek podaży indywidualnej i krzywa podaży pracy będzie malejąca. Stąd indywidualną krzywą podaży przedstawić można jako krzywą początkowo rosnącą, a powyżej określonego poziomu płac - malejącą (cofającą się ), w efekcie indywidualna podaż pracy w układzie: płace realne, czas pracy przybiera kształt bumeranga.

Na pytanie, który efekt przeważa daje odpowiedź analiza wyboru (między czasami) konsumenta (mapa obojętności).

W skali kraju przyjmuje się dla niskich i średnich poziomów płac realnych w gospodarce - przewagę efektu substytucyjnego i tym samym rosnącą krzywą podaży pracy (AJ). (Zob. rys.2).

W/P

AJ

zatrudnienie (L)

Rys. 2. Funkcja podaży pracy (akceptacji warunków pracy).

1.3. Równowaga na rynku pracy.

Punkt przecięcia krzywej popytu na pracę (MPL = LD) z krzywą podaży pracy (cena czasu wolnego) wyznacza poziom płacy równowagi (equilibrum real wage rate - w*) oraz poziom pełnego zatrudnienia (L*). Wówczas gospodarka znajdzie się w stanie równowagi systemu , czyli równowagi długookresowej, co dla rynku towarowego oznacza, iż bieżący GNP zrównał się z potencjalnym ( Y = Y*). Aby w tym punkcie znalazła się gospodarka, konieczne jest to, aby płaca osiągnęła odpowiedni poziom. Ten to właśnie poziom nazywamy poziomem realnej płacy równowagi. Jest to hipotetyczny, docelowy jej poziom, który zapewnia pełne zatrudnienie w gospodarce. Zob. rys. 5.

Osiągnięcie równowagi na rynku pracy jest niezmiernie trudne i rzadko spotykane. Utrudnieniem w tym względzie jest bowiem sztywność, nieelastyczność płac (rigid wage). Płace nominalne są dzisiaj przedmiotem kilkuletnich umów zbiorowych. Aby je zmienić, konieczne są kosztowne i długotrwałe renegocjacje. Skutki tego stanu rzeczy:

1/. W przypadku recesji, jak i ożywienia brak jest natychmiastowej reakcji płac nominalnych na zmiany popytu. Jeżeli ceny spadają lub rosną to płace nominalne pozostają te same. Najbliższa reakcja po stronie płac może mieć miejsce dopiero w trakcie kolejnej rewizji umów zbiorowych;

2/. Pracodawcy nie mogąc reagować - na zmiany popytu - zmianą płacy reagują w krótkim okresie tylko zmianą ilości jednostek pracy ) ograniczają czas pracy lub ilość zatrudnionych).

Dodatkowo należy podkreślić, że współczesną gospodarkę charakteryzuje nie tylko sztywność płac nominalnych, ale także i sztywność cen. Otóż reagowanie na zmiany koniunktury nie poziomem płacy i ceny lecz wielkością zatrudnienia sprawia, iż poziom rzeczywistego zatrudnienia ulega notorycznym zmianom.

Nieelastyczność płac i cen tworząc niewidzialną „ścianę” pozbawia mechanizm regulacji rynkowej sił przyspieszających proces spadku płacy realnej, a tym samym także i możliwość szybkiego powrotu gospodarki do stanu pełnego zatrudnienia. Jest on obok spadku popytu agregatowego tym czynnikiem, który wywołuje wahania cykliczne. Dalszym efektem istnienia „ściany-zapory” jest to, że okres recesji nie trwa kilka miesięcy, lecz często kilka lat. Tyle czasu zabierają procesy adaptacyjne po stronie płac, zatrudnienia i cen. (Zmiany koniunktury przenoszone są automatycznie na stan zatrudnienia: gdy maleje popyt agregatowy - maleje produkcja - maleje zatrudnieni. Z kolei sztywność plac i cen utrudnia proces powrotu do stanu równowagi, przeciągając recesję).

Rynek pracy jest więc rynkiem, w którym brak jest sił zapewniających natychmiastowy, bądź szybki powrót do stanu równowagi (potencjalnego, czyli pełnego zatrudnienia). Taki model rynku nazywamy modelem rynku nie regulującego się (non clearing market). Stan pełnego zatrudnienia może być osiągnięty tylko w długim okresi

2. BEZROBOCIE

Rynek pracy jest rynkiem dwuczęściowym. Raz możemy nań patrzeć przez pryzmat zatrudnienia, drugi raz przez pryzmat bezrobocia.

Bezrobocie jest w miarę stałą cechą gospodarki rynkowej. Mamy do czynienia z notoryczną nadwyżką podaży nad popytem na siłę roboczą.

Przyczyną bezrobocia jest brak mechanizmu samoregulacji rynku pracy.

Jeśli płace są sztywne, a zarazem utrzymują się na zawyżonym - w stosunku do płacy równowagi - poziomie, to bezrobocie jest nieuniknione.

Oryginalną koncepcją Keynes^'a była sugestia likwidacji bezrobocia bez likwidacji sztywności płac. Skoro płace nominalne są sztywne, a dla pracodawcy liczy się nie tyle poziom płac nominalnych co realnych, to drogą inflacji można obniżyć poziom płacy realnej i spowodować wzrost zatrudnienia.

Tę tezę, że wzrost inflacji prowadzi do wzrostu zatrudnienia zbadał empirycznie A.W. Phillips tworząc nowatorską teorię ujemnej korelacji inflacji i bezrobocia w postaci krzywej Phillipsa.

Dopiero kryzys naftowy lat 70. i związana z nim inflacja oraz towarzyszący jej wzrost bezrobocia i spadek produkcji, czyli wystąpienie nowego zjawiska tzw. stagflacji, udowodniły, że recepta Keynes^' a i Phillipsa w permanentnym stosowaniu jest mitem. Pojawiła się koncepcja monetarysty M. Friedmana (1968) głosząca, iż to że bezrobocie utrzymuje się mimo wieloletnich działań zmierzających do jego usunięcia, jest następstwem faktu, iż bezrobocia jako takiego Keynesowskimi metodami w całości usunąć się nie da; istnieje bowiem naturalna stopa bezrobocia, stopa w dłuższym okresie niewrażliwa na metody antycykliczne.

Wykres pokazujący zachodzący w krótkim okresie ujemny związek między stopą bezrobocia a tempem inflacji nazywamy krótkookresową krzywą Phillipsa (SPC), (linia malejąca w układzie :”Π” i „u”).

Wykres pokazujący ten związek w długim okresie nazywamy długookresową krzywą Phillipsa (LPC). Linia LPC jest pionowa, wyprowadzona z punktu naturalnego poziomu stopy bezrobocia. Co oznacza,że po upływie długiego okresu i dokonaniu niezbędnych dostosowań płac i cen stopa bezrobocia powraca zawsze do swego naturalnego poziomu (5-7%).

2.1. Rodzaje bezrobocia.

A/. Bezrobocie cykliczne (Keynesowskie), wynikające ze stanu koniunktury, z niedostatecznego popytu agregatowego,

B/. Bezrobocie naturalne, bezrobocie niezależne od stanu koniunktury, którego nie należy usuwać przy pomocy działań antycyklicznych, gdyż walka z nim owocuje wzrostem inflacji. Naturalna stopa bezrobocia to maksymalnie dopuszczalna stopa bezrobocia, której utrzymanie nie doprowadza do narastającej z roku na rok inflacji.

Rozróżniamy dwa rodzaje bezrobocia naturalnego:

a). Bezrobocie okresowe (frykcyjne, przejściowe) - spowodowane tym, że ludzie w procesie optymalizacji swojego wysiłku nieustannie zmieniają pracę, chcąc znaleźć sobie lepszą ofertę pracy. Zanim ją znajdą, pozostają bez pracy i wykazywani są w statystykach jako bezrobotni. W podobnej sytuacji są osoby, które opuszczają szkoły i po raz pierwszy szukają pracy;

b). Bezrobocie strukturalne - powstaje ze względu na rozbieżność pomiędzy ludzkimi możliwościami (kwalifikacje, miejsce zamieszkania) a rodzajem bądź usytuowaniem oferowanej pracy.

2.2. Zapobieganie bezrobociu naturalnemu.

Walka z bezrobociem naturalnym jest o wiele trudniejsza aniżeli walka z bezrobociem koniunkturalnym (cyklicznym). Do jego usunięcia konieczne są przede wszystkim nowe stanowiska pracy, a te wymagają kapitału. Problematyką tą zajmuje się teoria wzrostu. W tym miejscu ograniczymy się do przeglądu możliwości walki z bezrobociem naturalnym drogą oddziaływania na podaż siły roboczej, czyli metodami, które mogą spowodować obniżkę osób rejestrujących się jako bezrobotni.

1. Obniżka zasiłku dla bezrobotnych,

2. Obniżka nadmiernie wysokich płac.

Przyczyny zawyżonego poziomu płacy:

a) monopolistyczny wpływ związków zawodowych na rynek pracy,

2. teoria płacy słusznej.

To nie ZZ zainteresowane są wyłącznie w zawyżaniu płacy przeciętnej, w jeszcze większym stopniu leży ona w interesie pracodawców. Po pierwsze płace wyższe od tych, które wynikają ze stanu równowagi, gwarantują firmom wyższą efektywność, prowadzą bowiem do wzrostu wydajności i obniżki kosztów nadzoru. Pracodawca zatrudnia tylko osoby o wyższych kwalifikacjach i wyższej skłonności do pracy; eliminowani są pracownicy mało efektywni, źle pracujący. Robotnicy wykonują pracę lepiej, ale z drugiej strony, w gospodarce zatrudnia się mniej pracowników.

Po drugie, sztywne płace pozwalają utrzymać w miarę stały poziom cen w czasie, gdy rośnie produkcja i zatrudnienie. Zawyżona ponad poziom równowagi płaca działa bowiem stabilizująco na koszty. Ułatwia producentom reagowanie na wzrost popytu na pracę nie ceną pracy, lecz jej ilością (wzrostem zatrudnienia).

Model rynku pracy przy doskonałej konkurencji.

- pełna konkurencja, brak przeszkód w dostępie do rynku pracy,

- praca jest homogeniczna,

- pełna informacja,

- w pełni mobilna s.r.

1. podaż zawsze tworzy odpowiedni popyt,

2. krańcowa użyteczność określa podaż s.r.,

3. krańcowa produktywność determinuje popyt na s.r.

RYNEK PRACY W POLSCE 2001 - 2003

1. Rynek pracodawcy.

2. Spada zatrudnienie, maleją uposażenia.

3. Główne redukcje zatrudnienia:

• bankowość inwestycyjna (maklerzy, brokerzy)

• sektor IT

• branże szybko zbywalnych artykułów trwałego użytku.

4. Branże o niskiej redukcji zatrudnienia:

• przemysł farmaceutyczny

• medyczny

• ubezpieczeniowy.

5. Stagnacja wynagrodzeń lub bezwzględny ich spadek (10-15 %).

6. Praca czasowa - "jak w średniowiecznym cechu".
Do realizacji konkretnego projektu, wdrożenia nowego systemu.

Recepcjonistki, sekretarki, informatycy, finansiści, księgowi,
analitycy, ekonomiści, projektanci, architekci, specjaliści o wys. kwalifikacjach.

6. Telepraca. (Szybkie łącze internetowe ISDN, notebook).

7. Zwiększona rotacja na stanowiskach menedżerskich.

POSZUKIWANIE NOWYCH MENEDŻERÓW

WIELKA WYMIANA KADR

1. Przyczyny:

• globalizacja

• fuzje

• nowe technologie i techniki

• recesja, konkurencja, niski popyt, presja na wyniki finansowe

• etos pracy kryzysu , a nie okresu prosperity.

2. Jakich menedżerów firmy poszukują?

• "cudotwórców"

• nie wizjonerów

• strategów przetrwania

• kryterium: OSOBOWOŚĆ (nie: szkolenia, dyplomy)

• twardych

• potrafiących ciąć koszty

• i zwolnić pracowników, zamknąć wydział

• zwiększać sprzedaż bezkosztowo

• znających się na handlu i/lub finansach

• potrafiących zreorganizować księgowość

• o niekonwencjonalnych pomysłach

• kreatywnych

• przebojowych

• nie: indywidualizm

• umiejętność pracy w zespole i z zespołem

• doświadczenie w działaniu w syt. kryzysowych

• młodych , a jednocześnie doświadczonych (> 30 lat + 10 lat pracy)

RADY DLA MENEDŻERÓW

• nie myśl o sobie
  Nie mów: "Szukam stabilnej pracy, która da mi szanse rozwoju". Powiedz: "Rzadko zmieniam pracę".
  

• skup się na tym, co zrobiłeś
  Nie mów: "Kierowałem dużym zespołem".
  Powiedz: "Zwiększyłem sprzedaż o 10 %".
  

• pokaż, że lubisz się uczyć
  Nie mów: "Nie znam się na tym".
  Powiedz: "Zawsze chciałem się tego dowiedzieć".

UNIWERSALNE UMIEJĘTNOŚCI WYMAGANE OD KANDYDATÓW POSZUKUJACYCH PRACY W FIRMACH MIĘDZYNARODOWYCH

1. Inicjatywa

2. Zdolności przywódcze

3. Umiejętność rozwiązywania problemów

4. Umiejętność komunikowania się

5. Umiejętność pracy w zespole

6. Kreatywność i innowacja

7. Ustalanie i realizacja priorytetów.

OCZEKIWANIA FIRM MIĘDZYNARODOWYCH

1. Umiejętności przywódcze

2. Łatwość w nawiązywaniu kontaktów międzyludzkich

3. Inicjatywa i umiejętność realizowania postawionych sobie celów

4. Umiejętność podejmowania efektywnych decyzji, rozwiązywania problemów oraz myślenia koncepcyjnego i analitycznego

5. Umiejętność pracy w zespole

6. Umiejętność zarządzania własnym czasem

7. Umiejętność efektywnego komunikowania się, zwięzłego przedstawiania swoich poglądów i racji oraz łatwość formułowania swoich myśli na piśmie

8. Kreatywność, umiejętność znajdywania niekonwencjonalnych rozwiązań problemów, a także szybkiego uczenia się i wykorzystywania zdobytej wiedzy w różnych sytuacjach

9. Głęboka motywacja oraz gotowość do przyjęcia odpowiedzialności i pracy w bardzo wymagającym otoczeniu

10. Bardzo dobra znajomość języków obcych

11. Doskonałe wyniki na studiach

Międzynarodowe Biuro Pracy.

BEZROBOTNY -definicja

* członek zasobu siły roboczej, w wieku produkcyjnym,

* pozostaje bez zatrudnienia,

* poszukuje pracy,

* w ciągu m-ca poprzedzającego badanie efektywnie szukał pracy,
* w momencie badania oczekuje na podjęcie pracy w ciągu 15 najbliższych dni

KOSZT I WYDAJNOŚĆ PRACY

	Polska	Portugalia	Niemcy	Austria	Szwecja
PKB (mln $)	157 274	105 400	2 142 100	211 900	228 800
Pracujący (tys.)	15 354	4 752	35 860	3 723	3 979
Wydajność pracy ($)	10 243	22 180	61 129	56 916	57 502
Koszt pracy na jednego pracującego ($)	4 609	9 500	31 540	30 052	32 316

Źródło: GUS 2000 r.

METODY ZWALCZANIA BEZROBOCIA

I. Oddziaływanie na popyt na pracę

1. Zachęty dla inwestorów.

* zwalnianie z opodatkowania części zysku przeznaczonej na zakup dóbr I,

* obniżka stopy % + ograniczyć G,
* subwencjonowanie płac i zatrudnienia,

* popieranie przedsiębiorczości:
-system zasiłków celowych na zakładanie własnych firm

-tworzenie wolnych stref gospodarczych (ułatwienia podatkowe),

* popieranie rozwoju małych i średnich firm:

-"klimat",

-ułatwienia finansowe,

-dostęp do informacji,

-pomoc organizacyjna,

-pomoc w szkoleniu kadry,

-kredyty udzielane prze wybrane instytucje fin.,

-ulgi podatkowe,

-system ochrony przed bankructwem,

-gwarantowanie zamówień rządowych,

-popieranie inicjatyw lokalnych

* pomoc lokalna w tworzeniu własnych firm przez
bezrobotnych,

2. Likwidacja bezrobocia keynesowskiego

* G - do dziedzin pracochłonnych,

* obniżki t,

* specjalne programy zatrudnienia w sektorze państwowym,

* roboty publiczne.

II. Ograniczanie podaży siły roboczej

1. Zmniejszanie zasobów s.r.:

* wcześniejsze przechodzenie na emeryturę,

* przedłużanie okresu kształcenia,

* przedłużanie obow. służby wojskowej,

* zachęty dla kobiet do zajmowanie się wychowywaniem dzieci

2. Zmniejszanie liczby przepracowanych godzin:

* skracanie czasu pracy,

* wydłużanie urlopów,

* zmniejszanie liczby godzin ponadwymiarowych,

* zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy.

III. Porozumienia międzynarodowe w sprawie transferu zasobów pracy.

W UE:

* popieranie rozwoju inwestycji tworzących nowe miejsca
pracy,

* wdrażanie nowych technologii i wspieranie dziedzin
przeżywających trudności,

* popieranie lokalnych inicjatyw wzrostu zatrudnienia,

* pomoc w zatrudnianiu młodzieży,

* skracanie i reorganizacja czasu pracy.

RYNEK PRACY W USA: MODELOWE ROZWIĄZANIA

"zatrudniaj i zwalniaj" ("hire and fire")

Przez ost. 30 lat zatrudnienie w USA zwiększyło się o 60 %

1. Pracodawca nie jest obciążony nadmiernie gwarancjami socjalnymi,

2. Umowa o pracę może być natychmiast rozwiązana przez obie strony bez podania przyczyn,

• 3. Średni okres wypowiedzenia - 2 tygodnie,
  

3. Pracownik nie ma zagwarantowanego ustawa urlopu,

4. 13 płatnych dni urlopu. (Włosi - 42, Francuzi - 37, Niemcy -35 dni),

5. Przepisy regulują:

- wys. płacy minimalnej,

- zakaz dyskryminacji ze względu na rasę, płeć, narodowość, wyznanie,
- zasady pracy nieletnich,
- normy bezpieczeństwa pracy.

5. "Dobrowolne niewolnictwo korporacyjne " - 60 godz./tyg.

6. Rozwinięty sektor usług,

7. Mobilność siły roboczej

8. Mc Job,

JAK ZWALCZAĆ W POLSCE BEZROBOCIE

1. Dostosowywanie dynamiki płac do sytuacji
gospodarczej:

↓ PKB ⇒ ↓ W, ↑ PKB⇒ ↑W

2. Pośrednictwo pracy;

3. Warunki działania MiŚ firm;

4. Mobilność pracowników;

5. Kwalifikacje Polaków, jakość kształcenia, reforma edukacji,

6. Liberalizacja kodeksu pracy

Pięć sposobów na ominięcie sztywnego kodeksu pracy w Polsce:

1. Znajdź pracowników, którzy chcą pracować dłużej !,

2. Zwolnij niepotrzebnych i zleć pracę innej firmie !.
Tzw. outsourcing. (Wys. koszty pozapłacowe),
3. Wynajmij pracownika zamiast go zatrudniać !
Czasowo wynajmowany personel pomocniczy przez agencje pracy czasowej, umowa-zlecenie, ze studentami,

4. Zatrudnij przedsiębiorcę !
Tzw. samozatrudnienie. Umowa cywilnoprawna,

5. Zatrudnij chałupnika wirtualnego !
System pracy w domu (home office).

PROGRAM GOSPODARCZY RZĄDU MILLERA. A.D.2002

W jaki sposób ożywić gospodarkę, tworzyć nowe miejsca pracy ? Planowana realizacja: 2002 - 2005 ...?

1. Odejść od polityki rynku pracy wspierającej jego dezaktywację.

2. Usuwanie barier wejścia na rynek (dla pracownika i pracodawcy),

3. działania na rzecz rozwoju małej i średniej przedsiębiorczości,

4. Restrukturyzacja bez fikcyjnej ochrony i pakietów socjalnych.

PAKIET DZIAŁAŃ "PIERWSZA PRACA"

Uruchomienie - maj, czerwiec 2002 r. Koszt 2002 - 500 mln zł (z rezerwy uwłaszczeniowej).

1. Zachęcenie MiŚ firm do zatrudniania absolwentów.
   Budżet przejmie część kosztów umowy o pracę lub stażu pracy.

2. Samozatrudnienie absolwentów.
   * Mikropożyczki na uruchomienie własnego biznesu,
   * okresowe zawieszanie pobierania części składki na ubezp. społ.

3. Kształcenie.
   Powiązanie systemu kształcenia z pracodawcą.

4. Wolontariat.
   Praca za darmo + ubezpieczenie społ. + zwrot kosztów np. dojazdu. + doświadczenie zawodowe ....

BARIERY:

- brakuje lokalnych i regionalnych instytucji finansowych aktywnie wspierających przedsiębiorczość,

- brak "strukturalnych pieniędzy" UE,

- decentralizacja urzędów pracy. KUP w likwidacji.

WYJŚCIE: pożyczka w BŚ lub EBOiR

Elżbieta Kwella, Konspekty wykładów: Rynek pracy i bezrobocie.

---