Andragogika - sciaga, Andragogika


Andragogika ukazuje problematykę edukacji dorosłych na tle współczesnej cywilizacji. Ukształtowała się w II poł. XXw. (niem. pedagog Aleksander Kapp 1833). W Polsce - Nies.... , Radlińska.

Przedmiotem badań andragogiki jest edukacja młodzieży i ludzi dorosłych rozumiana jako ogół procesów oświatowo-wychowawczych, obejmujących kształcenie i samokształcenie, wychowanie i samowychowanie oraz wielostronnie pojmowana działalność oświatowa (Wujek) Andragogika bada różne zjawiska wychowawcze dotyczące młodzieży pracującej i dorosłych. Przedmiotem jej badań są procesy planowego i celowego wychowania człowieka oraz wpływy wychowawcze niezamierzone i żywiołowe.

Wg. Turasa - andragogika główny akcent kładzie na kuracyjną rolę wychowania i samowychowania człowieka dorosłego. Proces wychowania i rozwoju traktuje jako ciągłe doskonalenie ludzkiej osobowości.

Celem badań andragogiki - wg.Wujka- jest wyjaśnienie istoty rzeczywistości edukacji dorosłych, wykrywanie prawidłowości działań i na tej podstawie ustalenie norm skutecznego działania edukacyjnego. Prawa rozwoju oświaty dorosłych dotyczą trendów, zmian jakościowych oraz podstawowego kierunku edukacji dorosłych.

Zadania andragogiki (wg.Wujka)

*szukanie odpowiedzi na pytania, jak przebiegają procesy wychowawcze w tej fazie życia człowieka

*wykrywanie zależności między zjawiskami wychowawczymi i formułowanie wniosków

*przedstawienie prawidłowości przebiegu procesów wychowawczych

*wykrywanie i wskazywanie zjawisk niepożądanych

*formułowanie celów i zasad edukacji dorosłych

*dostarczenie wiedzy koniecznej do konstruktywnego przekształcania rzeczywistości

Działy andragogiki:

andragogika ogólna / teoria wychowania dorosłych / dydaktyka dorosłych / andragogika edukacji kulturalnej / andragogika porównawcza / historia oświaty dorosłych i myśli andragogicznej

.Na rozwój człowieka istotny wpływ mają:

Rozwój człowieka ma charakter etapowy (dzieciństwo, dorastanie, wczesna dorosłość, wiek średni, późna dorosłość). Przechodzi przez kolejne stadia, w ściśle określonym i nieodwracalnym porządku. Osiągniecie przez człowieka postaci dojrzałej, oznacza zarazem z biologicznego punktu widzenia - kres rozwoju, po czym następuje okres zmian regresywnych. Rozwój zdaniem Levinsona, polega na wielokrotnych przemianach struktury życia. Jego koncepcja odrzuca hierarchiczną gradację okresów rozwoju. Każdy z tych okresów odgrywa swoją ważną rolę w całym cyklu rozwojowym jednostki. Rozwój człowieka powinien przejawiać się w wyzbywaniu się niektórych negatywnych nastawień, przekonań, oczekiwań, nawyków - wyniesionych z okresu dzieciństwa. W pełnym cyklu rozwojowym jednostki - zmiany rozwojowe i regresywne.

W wieku dojrzałym rozwój idzie niekiedy w parze z regresem, kiedy następuje on poprzez zaangażowanie w jeden rodzaj aktywności, kosztem innych. Ponadto u ludzi dorosłych występuje regres często fizyczny, jako proces nieuchronny, uwarunkowany genetycznie. rozwoju.

Możliwości rozwoju intelektualnego:

inteligencja płynna wrodzona, po 20 r.ż. ↓

inteligencja skrystalizowana nabyte nawyki umysłowe, wyuczony zapas słów, strategia rozwiązywania problemów, może ujawnić pewien wzrost pod wpływem rosnącego z czasem doświadczeni.

Wg. Fromma, podstawową cechą współczesnego człowieka jest jego merkantylny charakter. Charakter taki opiera się na postrzeganiu samego siebie jako towaru, jako wartości wymiennej. Tacy ludzie pozbawieni są celów. Pochłaniają ich nieprzerwane zajęcia i starają się to czynić z możliwie największą efektywnością. Zdaniem Fromma - podstawowym celem charakteru merkantylnego jest „właściwe funkcjonowanie” w danych warunkach oraz konkretnych sytuacjach.

Nowe formy generatywności - we współczesnym świecie.

Być generatywnym - oznacza bycie twórczym, kreatywnym. Strukturę życia należy samemu kształtować poprzez twórcze przekształcenie otaczającej jednostkę rzeczywistości. W obliczu trudnych sytuacji człowiek dokonuje trudnych wyborów, które często służą jego rozwojowi.

Obszary wartości podstawowych:

Jednak każda wartość podstawowa może ujawnić swe negatywne oblicze. Wymiar edukacyjny w całym cyklu życia człowieka objawia się w nieustannym poszukiwaniu stanu równowagi między wartościami a doświadczeniami.

PROBLEMY LUDZI STARSZYCH

Problemy zdrowotne:

-wielochorobowość geriatryczna

-zespoły bólowe (w ch. somatycznych)

-ch. psychiczne (degradacje psychiczne)

-spadek sprawności fizycznej i psychicznej (↓ liczba kontaktów)

-powstawanie zmian zwyrodnieniowych

-zniedołężnienie fizyczne i psychiczne

Problemy ekonomiczne:

*wraz z przejściem na emeryturę - pogorszenie sytuacji finansowej, obniżenie standardu życiowego, ubóstwo

*problemy ekonomiczne - ograniczenie życia towarzyskiego, samotność, depresja

*przemiany społeczne - ↑ bezrobocia, przestępczości, utrata bezpieczeństwa socjalnego ludzi starszych

*z badań wynika, że w połowie 1990 r co trzecie gospodarstwo emerytów i rencistów znajdowało się poniżej minimum socjalnego

*w związku z bezrobociem - ograniczone możliwości zarobkowania na emeryturze

*koniec XX w i poł. XXI w - wyższe wskaźniki pauperyzacji dzieci i młodzieży niż osób dorosłych

warunki mieszkaniowe: -im starsi ludzie tym gorszy standard i skromniejsze wyposażenie mieszkania w podstawowe urządzenia, przy czym, jeżeli osoba mieszka samotnie, to najczęściej dysponuje większą powierzchnią mieszkaniową na jedną osobę

-z badań (Synak) wynika, że większość starszych osób chce mieszkać samodzielnie zgodnie z zasadą „zażyłość na dystans”.:

Dyskryminacja - nierówne traktowanie członków danej grupy społecznej lub kilku grup społecznych w odniesieniu do innych ludzi:

*pozbawienie lub ograniczenie praw

*prześladowanie

*nieprzychylne (wrogie) nastawienie, uprzedzenie

Dyskryminacja społeczna może opierać się na przyzwoleniu społecznym lub może być prawnie usankcjonowana, (jawna/ukryta).

Wobec osób starszych dostrzega się obojętność, dystans. Zanika szacunek dla wieku. Badania dowodzą, o istnieniu negatywnych wyobrażeń o starości, najczęściej połączonych z lękiem. Istnieje kult młodości - duży wpływ reklam. Starość wiązana jest często z niedołężnieniem, chorobą, uzależnieniem od innych (obawy). Powoduje to często obniżenie nastroju, spadek motywacji i chęci do życia.

Zjawisko subkultury osób starszych - izolowanie się osób starszych od młodszej generacji (Leszczyńska-Rejchert).

Zdaniem Trafiałek marginalizacja populacji osób starszych postępuje stopniowo.

-wycofanie z pełnienia ról społecznych

-zawężanie się kontaktów międzyludzkich

-ograniczony dostęp do wielu dóbr, usług, instytucji

-narastająca izolacja, bierność, obojętność, bezradność prowadzą do niemal całkowitego wycofania się z życia społecznego

Pozycja społeczna człowieka starszego - zmieniała się na przełomie dziejów ludzkości. Wśród dzikich plemion - zwyczaj zabijania starców, którzy nie mogli nadążyć za koczującą gromadą. Zwyczaj ten wygasł wraz z wynalezieniem ognia i rozwojem rolnictwa. Wraz z rozwojem cywilizacji - osoby starsze zyskały na prestiżu. W starożytnym Rzymie, Atenach, Sparcie - gerontokracja. Rewolucja przemysłowa i demograficzna - ↑ liczby osób w wieku podeszłym i ↓ ich pozycji społecznej. Kryzys ekonomiczny - ↑ bezrobocia.

Status społeczny determinują czynniki:

społeczne / kulturowe / demograficzne / polityczne

Problemy adaptacyjne ludzi starszych

*nagłe zmiany silne emocje (zagubienie, zakłopotanie, zerwane/ograniczone kontakty)

*źródła problemów przystosowawczych: trudności materialne, zagrożenie bezrobocia, brak poradnictwa psychiatrycznego, złe relacje międzyludzkie

związane są z: zaprzestaniem pracy zawodowej, ze zmianą ról w rodzinie, ze śmiercią współmałżonka i osób najbliższych, z wciąż zmieniającymi się warunkami społeczno-gospodarczymi i obyczajowymi.

Lepszą adaptację warunkują:

-lepszy stan zdrowia

-wyższy poziom wykształcenia

-posiadanie hobby

-pozytywny stosunek społeczeństwa do osób starszych

-dla lepszej jakości życia - wycofanie z pracy zawodowej powinno być stopniowe

Zdaniem gerontologów osoby starsze warto zachęcać do:

-uczestniczenia w samorządach mieszkańców i różnych stowarzyszeniach

-aktywnego udziału w grupach samopomocy

-podtrzymania kontaktów z byłym zakładem pracy

-najróżniejszych form aktywności.

Ważne jest wyrabianie woli życia - wskazanie nowych celów życiowych, kształtowanie postaw i pożądanych nawyków, pojawienie się konieczności przystosowania do nowego wymiaru czasu wolnego (aktywnego).

Problemy emocjonalne:

Szereg sytuacji psychotraumatycznych wyzwala problemy emocjonalne.

Sytuacje psychotraumatyzujące:

*okres przejścia na emeryturę

*syndrom „pustego gniazda”

*straty socjoekonomiczne

*trudności w zaspokajaniu potrzeb wyższego rzędu

*zmieniająca się psychika

*coraz bardziej widoczny ubytek sił

okres starości - okresem strat


Problemy emocjonalne przejawiają się lękiem, który wzrasta z wiekiem. Problemy te wiążą się ze zmniejszającym poczuciem bezpieczeństwa.

Samotność (wg. Szczepańskiego) - obcowanie z sobą samym. Koncentracja na sprawach swojego wewnętrznego świata.

Osamotnienie - brak kontaktu z innymi i sobą samym

Wg. Pędlicha - rodzaje samotności osoby starszej:

Wg. Pawłowskiej samotność może przejawiać się w trzech sferach:

-społecznej (fizyczna) pozbawienie społecznej sieci powiązań i wspólnego społecznego doświadczenia

-psychicznej człowiek czuje się nikomu niepotrzebny

-moralnej poczucie osamotnienia w swoich poglądach oraz preferowanych wartościach.

Samotność psychiczna (wg. Gajdy) - brak więzi psychicznych z drugim człowiekiem

Przyczyny samotności:

*narastająca agresja unikanie kontaktów

*sytuacje losowe

*dystans społeczny - kulturowy i obyczajowy

*negatywne stereotypy (niska samoocena - bierność - samotność)

*izolacja psychiczna i społeczna

*proces industralizacji i urbanizacji prowadzące do rozluźnienia wspólnot rodzinnych i małżeńskich


Poczucie utraty niezależności:

Obszary uzależnienia osób starszych

- w ujęciu jednostkowym i zbiorowym

RODZINA

Przejawy dysfunkcjonalności rodziny:

ozwody

zrost liczby urodzeń pozamałżeńskich i związków nieformalnych

Obszary zagrożeń życia rodzinnego:

rganizacja życia rodzinnego

ięzi uczuciowe w rodzinie

unkcje i zadania rodziny

Czynniki wewnątrzrodzinne integracji/dezintegracji


Cechy indywidualne członków rodziny,

Układ międzyosobniczy

Jakość więzi emocjonalnych w rodzinie,

Cele i system wartości, Organizacja życia rodzinnego, podział obowiązków, sytuacja ekonomiczna rodziny


Czynniki zewnątrzrodzinne:

Przyczyny i skutki przemian pracy:

Przyczyny:

miany ustrojowe

badania naukowe Postęp techniczny

Skutki przemian pracy:

Zmiana gospodarki od centralnie sterowanej, nakazowo - rozdzielczej do gospodarki rynkowej

Przemiany w zawodach

Narzucają potrzebę orientacji, jakie są tendencje kształtowania i doskonalenia zawodowego

Wpływ na treści, metody, formy, środki dydaktyczne, system praktyk

Potrzeba kształtowania pożądanych cech pracowników (mobilność zawodowa, gotowość do podejmowania ryzyka, przedsiębiorczość, kreatywność)

Uważanie konkurencji za zjawisko normalne

Konieczność kształcenia ustawicznego

Zmiana świadomości współczesnego człowieka


Zadania edukacji dorosłych dla budowy społeczeństwa demokratycznego (wg S. Kaczora):

Tworzyć pozytywny klimat dla właściwego traktowania w społeczeństwie, wychowania i kształtowania politycznego

W programach edukacyjnych świadomie włączać treści polityczne

Pogłębianie świadomości politycznej

Upowszechnienie dobrych doświadczeń w zakresie działalności politycznej

Sztuka przekazywania treści (za Jacewiczem):

Im wartość informacyjna przesłania, jest większa, tym łatwiej ją upowszechnić

Ważne jest dobre sformułowanie treści

Trafne sformułowanie treści

nformacja powinna być zwięzła i rzeczowa

Przyjazne sformułowanie treści

Dokładne poznanie adresata


Funkcje kultury:

Adaptacyjna, Integracyjna, Komunikacyjna, Przekazywania dziedzictwa kulturowego

Kształtowanie indywidualnego oblicza jednostki

Edukacja kulturalna - w 3 wymiarach:

  1. Edukacja kulturalna jako edukacja humanistyczna przygotowująca jednostki i społeczeństwa do życia w świecie zhumanizowanych wartości

  2. Wychowanie estetyczne - kształtowanie wrażliwości na piękno

  3. Przygotowanie do uczestnictwa w kulturze

Kształcenie ustawiczne - proces kształcenia trwający przez całe życie od narodzin aż do kresu jego istnienia. Jest to proces ciągły, dynamiczny i zintegrowany i nie daje się zamknąć na określonym etapie jego życia. Idea kształcenia ustawicznego stawia w centrum zainteresowania działalność rozwojową człowieka, jego kreatywność. Posiada bogaty wydźwięk humanistyczny, czyli zorientowania na dobro rozwojowe człowieka. Edukacja ustawiczna wskazuje potrzebę stworzenia człowiekowi optymalnych warunków do całożyciowej edukacji.W kształceniu ustawicznym chodzi nie tylko o dostarczenie odpowiedniej wiedzy, ale i o budzenie świadomości społecznej oraz kształcenia właściwych postaw. Edukacja ustawiczna to sposób kreowania współczesnego człowieka, który będzie zdolny pokierować współczesną szybko zmieniającą się rzeczywistością.

Głównym celem jest ukierunkowanie rozwoju osobowości, wspomaganie w rozwoju, stymulowanie innowacyjności oraz kreatywności. Ważna jest odpowiedzialność, rozumność, operatywność, konstruktywność, niezależność, autonomia.

We współczesnych czasach konieczna jest również gotowość do podejmowania ryzyka.

Tradycje koncepcji i praktyki kształcenia ustawicznego

Rozważania nad potrzebą ciągłości kształcenia pojawiły się już w czasach starożytnych (Hipokrates, Sokrates, Platon) Czasy nowożytne - Komeński, Epoka oświecenia - Russeau, Wśród Polaków - Modrzewski, Suchodolaski, Wroczyński, Okoń

Idea kształcenia ustawicznego została rozpowszechniona prze UNESCO.

W II połowie XIX wieku - masowy rozwój różnych form kształcenia ustawicznego (permanentnego).

Początkowo były to różne formy oświaty robotniczej (Wielka Brytania), Uniwersytety Ludowe (Dania) oraz Uniwersytety Powszechne (Włochy). Następnie - rozwój kształcenia korespondencyjnego (Królestwo Brytyjskie, Skandynawia). Samokształcenie -na ziemiach polskich pod zaborami.. Alfabetyzacja - kraje Azji i Afryki. Studia podyplomowe - byłe kraje socjalistyczneW II połowie XX wieku rozwój kształcenia ustawicznego przyspieszyły środki masowego przekazu.

Koniec XX wieku - rozwój różnych instytucji kształcenia ludzi w wieku podeszłym (Uniwersytety III Wieku).

Potrzeba i funkcje założone kształcenia ustawicznego

Koncepcja kształcenia ustawicznego łączy w jedna całość procesy edukacyjne i wychowawcze w różnych wymiarach:

- czasowy - integracje edukacyjną i wychowawczą skierowaną na człowieka we wszystkich okresach jego życia.

- przestrzenny - integruje poczynienia dydaktyczne i wychowawcze różnych instytucji i środowisk wychowawczych.

Polimorfizm edukacji ustawicznej - kształcenie ustawiczne integruje różne formy edukacyjne (szkolne, pozalekcyjne, samokształceniowe i samowychowawcze).

Cechy kształcenia ustawicznego

Edukacjia dorosłych.

„Całokształt procesów kształceń formalnych i nieformalnych, niezależnie od treści, metod i poziomu, stanowiących przedłużenie lub dopełnienie wykształcenia uzyskanego w szkołach - także kształcenie praktyczne, dzięki któremu dorośli członkowie społeczeństwa rozwijają swoje umiejętności, wzbogacają wiedzę, doskonalą techniczne i zawodowe kwalifikacje albo uzyskują nowe kwalifikacje, wzbogacają życie osobiste i pełniej uczestniczą w socjalnym, ekonomicznym i kulturalnym rozwoju społeczeństwa”. (uchwalona na konferencji Generalnej UNESCO w Nairobi).

Wg Encyklopedii Oświaty i Kultury Dorosłych

„system społeczny, którego celem jest zapewnienie młodzieży pracującej i dorosłych wykształcenia ogólnego, zawodowego, zaspokojenie i rozwijanie ich potrzeb kulturalnych oraz kształcenie osobowości”.

Wg Encyklopedii Pedagogicznej

„działalność społeczna (instytucjonalna i spontaniczna) zmierzająca do doskonalenia umysłowego, ideowego i estetycznego ludzi dorosłych, a więc do podnoszenia poziomu kultury grup społecznych i jednostek w ramach społecznie przyjętego systemu wartości”.

Cechy edukacji dorosłych;

Realizowana przez wielu organizatorów

Organizowana w różnych środowiskach (środowiska lokalne, regionalne, stowarzyszenia społeczne).

Wielość form (w szkołach dla pracujących, na kursach, w uczelniach; poprzez środki masowego przekazu, poradnictwo i doradztwo, działalność rekreacyjna, wystawiennictwo, krajoznawstwo, w toku procesu resocjalizacji, działania hobbystyczne, rozrywka, „zabawa”).

Wielopoziomowość (poziom podstawowy, średni, wyższy)

Wielowariantowość (szkoły dla pracujących - wieczorowe, zaoczne, kursy - pełne, skrócone, przyspieszone).

Elastyczność

Otwartość (likwidacja wszelkich barier)

Cele i treści edukacji dorosłych

Edukacja dorosłych wyrosła z potrzeb życia społecznego. Zapoczątkowały ją przemiany polityczne, gospodarcze, społeczne, a także wielkie ruchy społeczne, religijne i kulturowe. W ostatnim stuleciu przeszła wyraźną ewolucję. W okresie zaborów dominowały cele wychowawcze, zgodne z hasłem „przez oświatę do wolności”. W latach międzywojennych - dominowały cele wychowawcze narodowego i społecznego solidaryzmu.

Stymulatory rozwoju edukacji dorosłych:


Bariery rozwoju edukacji dorosłych:


Funkcje edukacji dorosłych:

ekonomiczna - wyraża się we wpływie na wydajność ekonomiczną

Kształcenie formalne - głównie pod postacią kształcenia stacjonarnego w różnych rodzajach oraz na różnych szczeblach szkół dla dorosłych - stopnia państwowego, ponadpodstawowego, wyższego, podyplomowego, przy czym nauka łączona jest najczęściej z pracą zawodową. Realizowana jest przez studia zaoczne, zdalne formy kształcenia oraz poprzez samokształcenie konieczne do zdania określonego państwowego egzaminu i uzyskania świadectwa. Ma charakter zarówno szkolny, jak i pozaszkolny.

Kształcenie nieformalne - realizowane jest poprzez kursy, seminaria, odczyty, kluby dyskusyjne, koła oświatowe i różne formy kształcenia na odległość.

Kształcenie incydentalne - to niezorganizowany i niesystematyczny proces nabywania przez człowieka wiadomości, umiejętności oraz właściwych postaw i przekonań trwające przez całe życie jednostki. Opiera się na całożyciowych doświadczeniach i oddziaływaniach środowiska (rodzinnego, zawodowego, szkolnego, grup rówieśniczych) oraz mass mediów.

Autoedukacja - jako przejaw podmiotowości człowieka dorosłego, to proces zarówno samokształcenia, jak i samowychowania, realizowany jednocześnie i równolegle.

Samowychowanie - świadome i dobrowolne dokonywanie zmian w zachowaniu i własnej osobowości, systemów wartości, zasad etycznych w kierunku społecznie akceptowanym dla osiągnięcia optymalnych relacji z otoczeniem - ważne są tu postawy i przekonania jednostki, motywacja, własny system wartości, aspiracje, cele życiowe, uznanie, autorytety.

Samokształcenie - świadome i dobrowolne dokonywanie zmian w zakresie dyspozycji instrumentalnych własnej osobowości (wiedzy, umiejętności, nawyków, doświadczeń, zdrowia, kultury fizycznej, sposobów własnego postępowania). Samokształcenie to sposób uzyskania określonego wykształcenia. Uczący się podmiot dokonuje tu samokontroli, samooceny i ewentualnie autokorekty. Samokształcenie występuje najczęściej pod postacią samokształcenia kontrolowanego, częściowo wspomaganego i kierowanego z zewnątrz.

Samokształcenie kierowane występuje m.in. w kształceniu zdalnym, w strategii kół oświatowych a takie częściowo w strategii klasowo - lekcyjnej.

O efektach samokształcenia decyduje motywacja i indywidualne zdolności osoby uczącej się oraz znajomość i umiejętność stosowania technik samokształcenia.

Strategie kształcenia dorosłych

Strategia klasowo - lekcyjna

Zastosowanie: w różnego rodzaju szkołach dla pracujących, zarówno podstawowych, liceach ogólnokształcących, szkołach zawodowych i technikach.

Strategia kół dokształcających

Kursy różnych kategorii w zależności od kierunku kształcenia, poziomu oraz celu kursu, a także organizatora danego kursu

Kursy państwowe (np. prawa jazdy, dla nauczycieli)

Kursy podyplomowe (dla absolwentów szkół szczebla ponadpodstawowego lub wyższego)

Kursy przysposobienia zawodowego, doskonalenia zawodowego, kwalifikacyjne, politechniczne, na potrzeby własne

Strategia kształcenia zdalnego

Strategia ta obejmuje kształcenie korespondencyjne oraz kształcenie za pomocą środków masowego przekazu

Strategia kół oświatowych

Podstawową formą organizacyjną jest koło lub zespół. Uczestników łączy wspólny cel oświatowo - wychowawczy lub społeczny

Kryterium podziału kół oświatowych:

- Ze względu na treść - literackie, historyczne, geograficzne, przyrodnicze, myśliwskie itd.

- Ze względu na metodę pracy - koła wspólnego czytania, koła dyskusyjne, samokształceniowe itp

Strategia kształcenia za pomocą żywego słowa

- posiada charakter kształcenia swobodnego i nieformalnego

- bezpośredniość oddziaływania nauczyciela na słuchaczy

- swoboda w układaniu programu

Najczęstsza forma praktyczna tej strategii - działalność odczytowa.

Strategia kształcenia za pomocą słowa drukowanego

- występuje luźny związek pomiędzy podmiotem, a przedmiotem oddziaływania (książka, czasopismo)

- instytucje wspierające tą strategię - Biblioteki, czytelnie, kluby.

Strategia doradcza

- udzielana przez specjalistę z danej dziedziny fachowej porady.

Strategia mieszana

Ma zastosowanie między innymi na uniwersytetach trzeciego wieku, na seminariach, konwersatoriach, lektoratach języków obcych.

Metody edukacji dorosłych:

- teoria poznawania rzeczywistości:

metody oparte na słowie (wykład, pogadanka, odczyt, dyskusja)

oparte na oglądzie (oparte na pokazie, obserwacji, pomiarze)

oparte na działaniu praktycznym (metody laboratoryjne, metody zajęć praktycznych)

- ze względu na stopień aktywności:


metody podające (wykład, pogadanka, opis, pokaz, opowiadanie, tradycyjna metoda laboratoryjna)

metody poszukujące (dyskusja, praca z książką, konsultacja, metoda instruktarzu, metoda laboratoryjna problemowa)

metody silnie aktywizujące (grupy tzn. gier dydaktycznych, inscenizacja, metoda sytuacyjna przypadku, burza mózgów, mikronauczanie)


Wykład Typy konwencjonalne problemowe konwersatoryjne

Warunki dobrego wykładu:


- przejrzysta struktura


- hierarchiczny układ zagadnień szczegółowych

- wyeksponowanie najważniejszych faktów

- zrozumiały język

- przejrzysta struktura

- właściwe tempo przekazu informacji

- powinien wzbudzać zaciekawienie

- dobra dykcja, właściwie ustawiony głos, akcent

- jasne formułowanie myśli, raczej krótkie zdanie


Występują dwie podstawowe procedury instruktarzu:

- algorytmiczna (gotowy przepis wykonania czynności)

- heurystyczna (droga poszukiwań)

Metoda laboratoryjna tradycyjna ,problemowa

Gry dydaktyczne: inscenizacja,metoda sytuacyjna ,metoda przypadku,burza mózgów,mikronauczanie

Nauczyciel:

- wyzwania wynikające z wciąż dokonujących się przemian cywilizacyjnych

- potrzeba rozwijania działań edukacyjnych, zmierzających do kształtowania podmiotowości, aktywności i mobilności

- przez lata ukształtowały się w społeczeństwie postawy bierności, wyczekiwanie, które hamują zarówno rozwój gospodarczy, jak osobiste powodzenie wielu ludzi

- koniczność kształtowania aktywności i przedsiębiorczości do podejmowania ryzyka na rynku pracy, racjonalnego organizowania procesami pracy, organizowania marketingu i osiągania sukcesów

- edukacja ludzi dorosłych na rzecz uspołeczniania państwa i społeczeństwa - rozwój samorządności, współdecydowanie, współzarządzanie

- konieczność ciągłego podnoszenia poziomu wykształcenia

- potrzeba dalszej restrukturyzacji gospodarki i rynku pracy oraz przeciwdziałania bezrobociu i ograniczenia jego rozmiarów.

- konieczność ciągłego podnoszenia kwalifikacji oraz zmiany postaw (wymóg kształcenia ustawicznego)

Funkcje nauczyciela dorosłych wg. S. Kaczora:


- f. wychowawcza

- f. dydaktyczna

- f. badawcza

- f. innowacyjna

- f. społeczno-opiekuńcza

- f. działacza społecznego


Nauczyciel - andragog, prowadzi wielostronną działalność edukacyjną:


doradczą

- informacyjną

- instruktarzową

- wychowawczą

- terapeutyczną

- konsultacyjną

- rekwalifikacyjną


Mądrość przypisywana jest człowiekowi, który posiada obszerną wiedzę, niezbędną dla rozwoju i rozwiązywanie ważnych spraw życiowych umiejętności wykorzystania wiedzy w praktyce, dojrzałą osobowość (wolną od egocentryzmu, z obiektywnym spojrzeniem na otaczającą rzeczywistość, przejawiająca dystans wobec spraw oraz własnej osoby).

Pragmatyka ludzkiego życia (za:Baltest) to co odnosi się do ważnych spraw życiowych ich rozumienia i kierowania nimi.

Mądrość wg Baltesa- wiedza dotycząca pragmatyki życia, pozwalająca na trafny wgląd oraz sądy i rady dotyczące złożonych i niepewnych spraw ludzkich.

Człowiek jako istota rozumna- posiada możliwość poznawania siebie i otaczającego go świata. Powinien nieustannie wybierać i doskonalić siebie. Posiada zdolność tworzenia sobie sytuacji życiowych , nie tylko biernej adaptacji do zewnętrznych warunków środowiska społecznego. Potencjalność rozwoju człowieka zależy w znacznej mierze od bodźców środowiska edukacyjnego. Rozwój wytycza droga życiowa człowieka, począwszy już od wczesnej fazy dzieciństwa.

Możliwości rozwoju człowieka:- progresja - degresja- regresja.

Mądrość życiowa:


- mądre postrzeganiu biegu ludzkiego życia

- umiejętność wyciągania wniosków zwłaszcza z sytuacji trudnych

- harmonijna osobowość wolna od egocentryzmu, narcyzmu

- umiejętność rozwiązywania problemów i radzenia sobie w sytuacjach trudnych

- przejawiania postawy kreatywnej

- całościowy proces edukacyjny - droga do osiągania mądrości życiowej

Mądrość pragmatyczna:

- ukierunkowane na praktyczne aspekty życia

- strategia rozwiązywania problemów

- wiąże się z aktywnością jednostki

- wyraża podmiotowe ustosunkowanie się do świata

- daje poczucie bezpieczeństwa i własnej wartości.


Mądrość transcendentalna:


- całościowe odniesienie się do świata

- postawa filozoficzna wobec życia

- nabranie dystansu do zdarzeń życiowych

- rozwój duchowy

- spokój wewnętrzny, pogoda ducha, wyrozumiałość, pokora, zdolność do samoograniczenia

- trafne przewidywanie zdarzeń

- siła woli i umiejętności radzenia sobie z przeciwnościami losu

- zachowanie psychicznej równowagi

- daje poczucie sensu życia

- odwrócenie od świata materialnego i społecznego

- wiąże się z pasywnością i wycofaniem się

- ustosunkowanie wolne od osobistego zaangażowania.


tożsamość wprowadził do nauk społecznych Ericsson (lata 50). Tożsamość wg. Kamińskiego „określa sposób postrzegania danej jednostki lub grupy przez innych albo subiektywny sposób spostrzegania siebie przez jednostkę”. Pojęcie tożsamości - zdaniem socjologów - umożliwia zrozumienie zachowania ludzi wynikające z ich indywidualności, zajmowanej pozycji w strukturze społecznej i związana z udziałem w konfliktach.

Na pojęcie tożsamości składają się takie czynniki jak:

- Samoświadomość jednostki

- Świadomość pozostawania sobą w zmieniających się warunkach życia

- Świadomość przynależności do grupy społecznej

- Koncepcja siebie

Czynniki niszczące tożsamość:


- terroryzm

- totalitarny system społeczno-polityczny

- instrumentalne traktowanie istoty człowieka

- depersonalizacja jego życia

- dehumanizacja stosunków społecznych

- bezrobocie

- ubóstwo

- mobbing

- ponadto do utraty tożsamości prowadzi kultura masowa, emigracje, imigracje (turystyka, wymiana towarów i usług).


Tożsamość - w ujęciu obiektywnym i subiektywnym. Tożsamość wg Szczepańskiego w ujęciu:

- behawioralnym

- ontologicznym

- funkcjonalnym.

Tożsamość - funkcje:

- daje poczucie bezpieczeństwa

- daje wyższe poczucie własnej wartości

- integracja jednostek i grup społecznych

Socjologiczne ujęcie tożsamości oznacza przynależność, stopień integracji. To co jest nam dozwolone i zabronione określa ramy naszej tożsamości. Psychologiczne ujęcie tożsamości oznacza wewnętrzną harmonię, zgodę z sobą samym. Odnosi się to do stanu psychosomatycznego osoby. Fizjologiczne ujęcie tożsamości to zgodność myślenia i poznawania podmiotu ze światem.

Teoria tożsamości wg Behawioryzmu - w myśl tej teorii tożsamość jest zachowaniem i wywołującym go skutkiem.

Teoria tożsamości wg Funkcjonalizmu strukturalnego - każde wyuczone zachowanie jest umacniane przez funkcjonujący układ ról, jakie jednostka pełni. Człowiek posiada tożsamość wówczas jeśli potrafi sprostać oczekiwaniom z zewnątrz. Tożsamość tworzy się poprzez badanie „etykiety” z zewnątrz. Ważny jest tu endogenny punkt wyjścia, struktura tożsamości posiada podłoże genetycznie uwarunkowane.

Teoria tożsamości wg Interakcjonizmu - tożsamość należy nieustannie kształtować w relacjach z innymi. Każda sytuacja życiowa jest sytuacją interakcji. Wg Kappmana „tożsamość jest nieustannie na nowo stwarzaną równowagą pomiędzy normami i oczekiwaniami wobec jednostki z możliwościami jej potrzeb. Człowiek musi umieć połączyć własne potrzeby i oczekiwania innych.

Umiejętności wspierające tożsamość:

- dystans do roli (kreatywna odpowiedź jednostki na oczekiwaną z zewnątrz)

- empatia

- umiejętność przeciwdziałania obciążeniom (poprzez dystans do roli i empatia)

- umiejętność zaprezentowania innym własnej tożsamości

Zadania edukacyjne dorosłych dla obrony tożsamości:

- zwiększenie świadomości społecznej

- przygotowanie do autokreacji i samowychowania

- propagowanie wiedzy z zakresu psychologicznych, socjologicznych i antropologicznych podstaw tożsamości

- upowszechnienie wiedzy o prawach człowieka (m.in. prawo do wolności, samorealizacji)

- edukacja międzykulturowa (wyzbycie się uprzedzeń i sentymentów, postrzeganie siebie oraz przedstawicieli innych grup etnicznych i narodowości, likwidowanie stereotypów).

Założenie pedagogicznych pomocy w kształtowaniu tożsamości:

- umiejętność słuchania

- uśmierzania (towarzyszenie, pocieszenie i wspieranie)

- rekonwalescencja i przemiana

- wyjaśnienie (zmierzenie się z przeszłością, doświadczanie siebie)

- ukierunkowanie (określenie miejsca)

- profilaktyka (ochrona przed zagrożeniami), trening zachowania, doradztwo, praca w grupach.

6


Wyszukiwarka