Aneta Dziedzina

Uniwersytet Jagielloński

Kraków

BARIERY I SPOSOBY ICH PRZEŁAMAYWANIA W NEGOCJACJACH MIĘDZYNARODOWYCH

Proces globalizacji i jego znaczenie

Negocjacje międzynarodowe pod wieloma względami są negocjacjami w klasycznym tego słowa znaczeniu, tyle że, bardziej złożonymi, o większym poziomie zróżnicowania, wymagającymi większej koordynacji i niejednokrotnie przeprowadzanymi na większą skalę. Wykorzystuje się te same podstawowe style negocjacyjne, stosuje się porównywalne zasady przygotowywania, należy jednak dopasować działania do różnych kultur i wynikających z tego form i sposobów wzajemnego porozumiewania się. W trakcie procesu negocjacji międzynarodowych należy uwzględniać rozbieżności, wynikające z uwarunkowań politycznych, gospodarczych i prawnych. Wyraźnie postępujący proces globalizacji wywiera coraz większy wpływ na ilość i jakość prowadzonych rozmów międzynarodowych. Jesteśmy świadkami i uczestnikami kształtowania się nowych relacji pomiędzy instytucjami państwowymi, społecznymi, organizacjami gospodarczymi i ludźmi ich reprezentującymi.

Analiza historii stosunków międzynarodowych pokazuje rozwój i ciągłość procesu komunikowania się między odmiennymi kulturami. Historia dostarcza wielu przykładów, których konsekwencją była i jest ewolucja procesu komunikacji między różnymi narodami. Za przykład można podać migrację ludności związaną z wędrówką ludów mającą miejsce na przełomie V-VIII wieku, która w konsekwencji zakończyła się osadnictwem na nowych terytoriach i wzajemnym przenikaniem dotychczas odrębnych kultur. Konflikty na tle religijnym, organizowane krucjaty również wymuszały kontakty między różnymi kręgami kulturowymi i zmiany w normach zachowania dotychczas przyjmowanych jako obowiązujące. Rozwój gospodarczy, pierwsze szlaki handlowe prowadzące z Europy do Afryki i Azji Mniejszej poprzez Morze Śródziemne, jaki i późniejsze przeniesienie głównych szlaków morskich z mórz europejskich na oceany, powstanie wielkich imperiów kolonialnych, zaskutkowało początkiem nowego procesu poszerzenia wyobrażeń ludzi o świecie. Na przełomie XX/XXI wieku obserwujemy rosnące nasilenie zjawiska. Budowanie relacji międzynarodowych i konsekwentnie wynikająca z tego konieczność prowadzenia rozmów handlowych, negocjacji czy rokowań widoczne były już w znacznie wcześniejszych okresach rozwoju naszego społeczeństwa.

Pojęcie globalizacji obejmuje swym zakresem między innymi wzrost międzynarodowej wymiany handlowej i kulturowej, zwiększenie wymiany informacyjnej. Globalizacja w obecnym rozumieniu wzbudza wiele dyskusji dotyczących jej pozytywnych i negatywnych skutków oraz bezpośredniego wpływu na jakość naszego życia. Globalizacja stała się procesem ogólnoświatowym, którego nie można ignorować i skutki którego trudno jednoznacznie przewidzieć.

Obecnie presja położona jest przede wszystkim na rozwój gospodarczy i ściśle połączone z nim kwestie posiadania władzy - prawa decydowania. Globalny staje się przemysł i konkurencja. Coraz częściej mamy do czynienia z produktami, będącymi tzw. standardami globalnymi. Proces globalizacji bazuje na swobodzie inwestowania, przepływie kapitałów oraz wolności w handlu wszystkimi dobrami i usługami. Globalizacja przynosi pozytywne zmiany. Najważniejsze z nich to pojawienie się nowych możliwości osiągnięcia wzrostu gospodarczego, polepszenie warunków potrzebnych do rozwoju nauki i techniki oraz zwiększenie możliwości pełnego czerpania korzyści z nowoczesnych form komunikowania /telefonia komórkowa, internet/. Polska staje się aktywnym uczestnikiem procesów globalizacyjnych, między innymi poprzez przystąpienie do Unii Europejskiej. Otwarcie granic, możliwość swobodnego podróżowania i podejmowania pracy za granicą to jedne z wielu zalet.

Procesowi globalizacji towarzyszą również głosy sprzeciwu. Przeciwnicy globalizacji działają na rzecz spowolnienia, a nawet zatrzymania tego procesu. Wśród niekorzystnych aspektów procesu globalizacji wymieniane jest między innymi zanikanie tradycji i zwyczajów lokalnych, wspieranie konsumpcyjnego modelu życia, pogłębienie się dysproporcji pomiędzy biednymi, a bogatymi. Negowane jest wprowadzenie idei wolnego rynku, który w praktyce oceniany jest przez antyglobalistów jako fikcyjny ze względu na jego kontrolę przez wielkie korporacje, które przede wszystkim czerpią największe zyski bezpośrednio dla siebie. Dyskusji poddawany jest rozwój techniki, gdzie zakłada się, że nie odegra on bezpośredniej roli w rozwiązywaniu fundamentalnych problemów społeczności opóźnionych w rozwoju.

Przebieg globalizacji i wynikające z tego efekty mają bezpośrednie przełożenie na proces negocjacji międzynarodowych. Z jednej strony obserwujemy wzrost częstotliwości kontaktów międzynarodowych i poszerzanie się kręgu partnerów handlowych, z drugiej następuje intensyfikowanie poznawania odrębnych kręgów kulturowych, wymiana doświadczeń i przenikanie zwyczajów pomiędzy odrębnymi obszarami kulturowymi.

Wpływ otoczenia dalszego i bliższego na przebieg procesu negocjacji międzynarodowych

Negocjacje międzynarodowe w swej konsekwencji skutkują konfrontowaniem się ze sobą przedstawicieli różnych kręgów kulturowych. W przypadku braku znajomości lub nieuwzględnienia norm i zasad postępowania, które są wynikiem odrębności mogą się one stać barierą uniemożliwiającą lub ograniczającą uzyskanie pozytywnych rozwiązań dla zaangażowanych w dany proces stron. Istniejące nadrzędne zasady etyki w biznesie regulują normy postępowania jednakże w przypadku kontaktu przedstawicieli znacząco odmiennych kręgów kulturowych nie do końca mogą stanowić platformę, która gwarantuje budowanie wzajemnego porozumienia. Rośnie prawdopodobieństwo błędów będących na przykład wynikiem nieprawidłowego zrozumienia intencji drugiej strony. Im mniejsze różnice kulturowe towarzyszą procesowi negocjacji, tym jest on łatwiejszy do przewidzenia i kontrolowania. W miarę jak różnice ulegają eskalacji będziemy mówić o powstawaniu coraz większych barierach. Reprezentowana przez uczestników negocjacji wiedza teoretyczna i praktyczna oraz stopień ich wrażliwości kulturowej pozwala na przełamywanie i niwelowanie barier oraz wykorzystanie ich jako elementu sprzyjającego realizacji wyznaczonych celów.

Wielowymiarowość procesu negocjacji międzynarodowych implikuje wielorakie sposoby klasyfikacji czynników mających wpływ na przebieg tego procesu, wyodrębnienia źródeł, stanowiących potencjalne miejsca powstawania barier w prawidłowym komunikowaniu się i realizowaniu założeń.

W zależności od przyjętego kryterium podziału można wyodrębnić czynniki decydujące o powodzeniu procesu negocjacji międzynarodowych w kontekście otoczenia dalszego i bliższego.

W rozumieniu otoczenia dalszego należy wymienić takie aspekty jak:

- odmienność kulturowa,

- język jakim się porozumiewamy,

- religia /lub jej brak/ jaką reprezentujemy w odniesieniu do naszych partnerów,

- pluralizm systemów prawnych i politycznych,

- różnice ideologiczne i braki stabilności politycznej i gospodarczej,

- mnogość systemów walutowych,

- biurokracja,

- prawodawstwo,

- interesariusze zewnętrzni.

Wśród zmiennych wynikających z wpływu otoczenia bliższego odgrywających znaczenie w przebiegu procesu negocjacji międzynarodowych należy wymienić:

- dobór negocjatorów i relacje panujące pomiędzy nimi zarówno przed jak i w czasie negocjacji,

- relatywna siła negocjatorów i charakter łączących ich zależności,

- poziom konfliktu i pożądany wynik negocjacji,

- wybór miejsca rozmów,

- bezpośredni interesariusze.

Każdy z tych czynników jest istotną zmienną wpływającą na przebieg rozmów. Im lepiej będziemy potrafili rozpoznać różnice, tym większe prawdopodobieństwo uniknięcia sytuacji dwuznacznych czy też rozwiązań nie możliwych do przeprowadzania w danym kraju np. ze względu na różnice w prawodawstwie. Kwestie te zostaną szczegółowo omówione w drugiej części artykułu.

Wymiary kultur narodowych klasyfiajcja

G. Hofstede, G.J. Hofstede [2007] w wyniku badań przeprowadzonych wśród pracowników lokalnych, międzynarodowej korporacji w pięćdziesięciu krajach, wyszczególnili wymiary opisujące poszczególne kultury narodowe, determinujące w swej konsekwencji sposoby zachowania i budowania relacji pomiędzy ich przedstawicielami. Jest to dystans władzy, orientacja długo- i krótkookresowa, kolektywizm - indywidualizm, kobiecość - męskość oraz unikanie niepewności. Przedstawiona klasyfikacja pozwala na uplasowanie przedstawicieli poszczególnych narodów względem siebie i ustalenie najkorzystniejszych sposobów współpracy gwarantujących osiągnięcie celów.

Rozmowy przeprowadzane z przedstawicielami krajów o dużym dystansie władzy powinny uwzględniać znaczną zależność podwładnych od przełożonych, przejawiającą się dużym dystans emocjonalnym czy też brakiem otwartego zwracania się do przełożonego i brakiem wyrażania swojego sprzeciwu w sposób bezpośredni. W krajach o małym dystansie władzy zależność podwładnych od przełożonych jest zastąpiona formułą współzależności. Silna potrzeba konsultacji, relatywnie niewielki dystans emocjonalny to kolejne cechy charakterystyczne dla krajów o niskim dystansie władzy.

Dbałość o cechy, które sprzyjają osiąganiu celów w przyszłości /upór, oszczędność/ charakteryzują narody o orientacji długookresowej. Na przykład w Chinach prawidłowe stosunki osobiste /quanxi/ są warunkiem sukcesu w biznesie. Istnieje powiedzenie, że interesy należy robić tylko z przyjaciółmi. Utrzymywanie wzajemnych relacji jest niejednokrotnie ważniejsze od ich rozwijania, są to relacje osobiste a nie instytucjonalne. W efekcie powstaje sieć  wzajemnych powiązań, w której przyjaciele świadczą sobie wzajemnie usługi. Włączenie się do takiej sieci wymaga czasu. Przypisywanie dużej wartości cechom, które mają znaczenie dla pielęgnowania przeszłości i teraźniejszości /takich jak poszanowanie tradycji, wypełnianie społecznych zobowiązań/ wskazują na orientację krótkookresową.

W społeczeństwie, w którym więzy między jednostkami są luźne i każdy z członków społeczności ma na uwadze głównie siebie oraz swoje najbliższe środowisko/rodzinę określane jest mianem wymiaru kulturowego nazywanego indywidualizmem. Natomiast silny wpływ grupy chroniącej jednostkę w zamian za lojalność jest właściwy społeczeństwom kolektywistycznym w których ludzie od momentu narodzin należą do silnych spójnych grup, zapewniającym im opiekę i ochronę, za co ich członkowie odwzajemniają się niekwestionowaną lojalnością. Bezpośrednie przełożenie zachowań charakterystycznych dla kultury indywidualistycznej i kultury kolektywistycznej w odniesieniu do reprezentowanych przez nie stylów negocjacji obrazuje Tabela 1[Hofstede, 2007] .

Tabela 1. Kryteria zróżnicowania zachowań negocjacyjnych reprezentowanych przez przedstawicieli kultury indywidualistycznej i kolektywistycznej.

Kryteria zróżnicowania zachowań negocjacyjnych	Kultura indywidualistyczna	Kultura kolektywistyczna
Główny cel negocjacji	Zawarcie jednorazowej transakcji	Nawiązanie trwałego kontaktu
Zainteresowanie rezultatem drugiej strony	Małe	Duże
Struktura procesu decyzyjnego	Skoncentrowana z wyraźną funkcją kierowniczą. Negocjacje prowadzone najczęściej przez osoby bezpośrednio uprawnione do podejmowania decyzji	Rozproszona pomiędzy członków zespołu negocjacyjnego Skłonność do przenoszenia odpowiedzialności na reprezentantów
Wielkość zespołu	Skłonność do negocjacji jednoosobowych lub w niewielkim zespole	Skłonność do negocjacji zespołowych
Tempo negocjacji	Szybkie	Wolne
Trwałość kontaktów stron	Brak potrzeby trwałych kontaktów	Nacisk na trwałość kontaktów

Podczas negocjacji międzynarodowych, zakwalifikowanie partnera do niewłaściwej grupy może stać się barierą, dodatkowym elementem utrudniającym osiągnięcie celu.

Podział na zachowania męskie i kobiece jest zróżnicowany zarówno w społeczeństwach nowoczesnych jak i tradycyjnych. Jednostka może być jednocześnie kobieca i męska lecz gdy mówimy o kulturze danego kraju jest albo bardziej męska /menadżer zobowiązany jest do stanowczości, powszechny sposób rozwiązywania konfliktów poprzez konfrontację siły, wynagrodzenie jest przyznawane według zasady słuszności, dodatkowe honorarium jest cenniejsze niż wolny czas, kariera jest obowiązkiem mężczyzny, dla kobiet stanowi wolny wybór/, albo bardziej kobieca /menadżer powinien kierować się intuicją, konflikty powinny być rozwiązywane na drodze kompromisu, wynagrodzenie przyznawane według zasady równości, czas wolny jest istotniejszy niż wynagrodzenie, realizacja kariery stanowi wolny wybór/.

Ostatnim, wymienianym przez Hofstede wymiarem, którego znajomość i trafne rozpoznanie skutecznie ułatwia przebieg procesu negocjacji międzynarodowych jest unikanie niepewności czyli stopień zagrożenia odczuwany przez członków danej kultury w obliczu sytuacji nowych, nieznanych i niepewnych. W praktyce negocjacji oznacza to współpracę z ludźmi dla których nowe/inne zadania czy rozwiązania są postrzegane jako zagrożenie lub wzbudzają ciekawość i zainteresowanie.

Złożoność procesu negocjacji międzynarodowych, wymaga wskazanie roli tzw. wymiaru sytuacji rozumianego między innymi jako liczba stron uczestnicząca w rozmowach, presja czasu w kontekście terminu nieprzekraczalnego jak i w kontekście trwania współpracy /dni, lata/. Relacje istniejące między stronami /długo i krótkookresowe; dobre i złe/, liczba i typ omawianych kwestii /ekonomiczne, polityczne, społeczne/. Wymiar sytuacji jest połączony z decyzją jaki wybierzemy styl negocjacji nazywany również technikami prowadzenia rozmów [Nęcki, 1995]. Możliwe jest nastawienie kooperacyjne lub rywalizacyjne, możemy reprezentować styl rzeczowy, reprezentować postawę ukierunkowaną na negocjacje o charakterze integracyjnym.

Wymienione uprzednio czynniki, razem połączone i poddane analizie pozwalają na uzyskanie pełnego obrazu naszego partnera w negocjacjach i mogą stanowić podstawę do opracowania własnej strategii działania.

Wybrane bariery podczas negocjacji międzynarodowych.

Złożoność problemów, które towarzyszą negocjacją międzynarodowym obejmuje wiele treści z różnych obszarów wiedzy. Odpowiedź na pytanie, jakie z nich są najistotniejsze z punktu widzenie powodzenia negocjacji nie jest jednoznaczne. Niewątpliwie sposób porozumiewania - język - ma znaczącą rolę. Również prawodawstwo krajów i pojawiające się różnice muszą być uwzględniane podczas przeprowadzanych rozmów i ich finalizowania.

J ę z y k

Ludność świata używa kilku tysięcy języków. Dwie trzecie z nich istnieje tylko w formie ustnej, a za dokładnie przebadanych uważa się około 500 języków. W Europie posługujemy się około 150 językami. Statystyka ta pokazuje ile różnych komplikacji może być wynikiem braku znajomości lub niedostatecznej znajomości języka używanego podczas negocjacji. Problem funkcji komunikowania obejmujący role języka wzbudzał już zainteresowanie filozofów greckich, gdzie Arystoteles zaproponował w Retoryce typologie wypowiedzi wyróżniając klasy: zachęcanie - zniechęcanie, oskarżanie - obrona, pochwała - nagana [Nęcki;1996:59]

Powszechnie stosowany w kontaktach biznesowych język angielski /chociaż są regiony, gdzie znajomość innych języków jest znacznie bardziej pożądana/ ułatwia porozumiewanie się, ale czy zawsze gwarantuje poprawne zrozumienie - to zależy już od umiejętności osób uczestniczących w spotkaniu. Nie czując się na siłach do prowadzenia rozmów w języku dla nas obcym korzystamy z pomocy tłumaczy. Najlepiej jeżeli reprezentuj on naszą stronę - nie stronę partnera. Pewność co do poprawności translacji gwarantuje wcześniejsze zweryfikowanie odpowiednich kwalifikacji tłumacza. Dokładne przemyślenie wypowiedzi, tak aby była zrozumiała /bez skrótów czy żargonu zawodowego, używanie krótkich zdań, stosowanie przerw ułatwia proces tłumaczenia.

Przed rozpoczęciem rozmów konieczne jest spotkanie w celu wyjaśnienia istoty transakcji oraz określeniu wymagań co do tłumaczenia [np. używanie kolokwializmów, idiomów]. Trudności związane z tłumaczeniem słów charakterystycznych dla języka mówionego/potocznego obrazuje przykład gdzie podczas spotkania jedna z wypowiadających się osób użyła kolokwializmu mówiąc „W Unii Europejskiej powinna być wolność gospodarcza i obrót paliwami. Każdy kraj może w innym prowadzić swoje cepeeny.”. Tłumacz nie będący Polakiem sformułowania cepeeny /w znaczeniu stacje paliw/ nie zrozumiał. [http://arty.waw.pl/tlumaczenia-kabinowe/]

Podczas prowadzenia rozmów z pomocą tłumacza ważna jest ciągła kontrola z naszej strony czy tłumacz nie przejmuje inicjatywy zwłaszcza gdy jest jednocześnie pośrednikiem, czy konsultantem w sprawach.

Kluczową sprawą jest oddanie w tłumaczeniu wierności naszych intencji. Co nie zawsze jest proste. Na pytanie czy tłumacz ma prawo zmienić treść naszej wypowiedzi ilustruje kolejny przykład. Podczas wizyty Lecha Wałęsy w Japonii tak o swojej pracy mówi Witold Skowroński /tłumacz pracujący dla rządu RP/ [http://www.marhan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=333:tumacz-prezydentow&catid=38:artykuy&Itemid=58] „Sytuacja, w której byłem zmuszony zmienić treść wypowiedzi tak, aby zachować jej sens, miała miejsce podczas wizyty. Tam ratowałem prezydentowi pointę anegdoty. Lech Wałęsa podczas spotkania stwierdził, że polscy komuniści byli jak rzodkiewki. Czerwoni na zewnątrz i biali w środku. Wiedziałem, że prezydent chciał tą wypowiedzią rozbawić słuchaczy. Nie wiedział tylko, że w Japonii rzodkiewki są białe nie tylko w środku, ale i na zewnątrz, i jego porównanie będzie niezrozumiałe. Miałem dwie sekundy, żeby podać symbol czytelny dla Japończyków. Polskich komunistów porównałem do krewetek. Lechowi Wałęsie o całej sytuacji opowiedziałem dopiero podczas posiłku.”. Brak znajomości uwarunkowań kulturowych okazał się być problemem podczas tłumaczenia i tylko od biegłości tłumacza zależy sukces tłumaczenia i sposób wyjścia z opresji.

Pisząc o języku, koniecznym wydaje się również zaznaczenie roli języka gestów. W Chinach licząc przy pomocy palców rąk, do dziesięciu odlicza się na palcach tylko jednej ręki. Wysunięty palec wskazujący i kciuk ilustrują liczbę osiem, gdzie przez europejczyka byłoby to odczytane jako liczba dwa, albo gest symbolizujący strzelanie z rewolweru. Kolejny gest ręki: sam kciuk skierowany w górę to znak akceptacji, cyfra jeden lub pięć, gest wynurzenia spod wody lub gest o konotacjach obraźliwych - wszystko zależy od tego gdzie zostanie użyty i w jakim kontekście.

W naszej kulturze przyjęte jest nawiązywaniu kontaktu wzrokowego przy prowadzeniu rozmowy, co jednak w krajach islamu w odniesieniu do kobiet byłoby zachowaniem niewłaściwym. Również w Japonii intensywne spoglądanie w oczy nie jest to najlepiej postrzegane będąc zarezerwowane dla sfery kontaktów intymnych.

P r a w o d a w s t w o

Bezpieczeństwo obywateli czy transakcji gwarantują przepisy prawa danego państwa. Jednak nie zawsze postanowienia w kwestii tych samych spraw w różnych państwach są jednakowe. Mówimy wówczas o różnicach w prawodawstwie i bezwzględnie musimy to uwzględnić przygotowując się do rozmów, aby uniknąć sytuacji gdzie uzyskawszy porozumienie i tak nie będziemy mogli go realizować ze względu na brak spójności w przepisach. Ustalenie sądu właściwego do rozstrzygania spornych kwestii w przypadku umów międzynarodowych jest niezmiernie istotne dla każdej ze stron. Same przepisy prawa również mogą być przedmiotem negocjacji na poziomie rozmów miedzy przedstawicielami państw czy grup państw.

W przypadku spraw spornych mamy możliwość odwołanie się do przepisów prawa międzynarodowego o ile obie strony wykażą wolę ich akceptowania czy odwoływania się do jednostek nadrzędnych np. Trybunału Spraw Człowieka. Różnice w prawodawstwie Tabela 2. Zagrożenie karą pozbawienia wolności w poszczególnych państwach [Czabański]

Tabela 2. Zagrożenie karą pozbawienia wolności w poszczególnych państwach

Zabójstwo/typ	Anglia	Francja	Niemcy	USA*	Polska
Podstawowy	dożywotnie p.w.	1-30 lat	5-15 albo dożywotnie p.w.	20-40 lat	8-15 lat albo 25 lat lub dożywotnie p.w.
kwalifikowany	dożywotnie p.w.	dożywotnie p.w. /12 typów kwalifikowanych/	dożywotnie p.w.	Dożywotnie p.w. albo kara śmierci	25 lat albo dożywotnie p.w.
Gwałt/typ	Anglia	Francja	Niemcy	USA*	Polska
Podstawowy	dożywotnie p.w. /zalecana 4-8 lat/	1-15 lat	1-15 lat	do 20 lat p.w. /zalecana 4- 5,5 lat/	2-12 lat
kwalifikowany	dożywotnie p.w. /zalecane 11-19 lat/	do lat 20 /w przypadku tortur i aktów barbarzyństwa maksymalna kara to dożywotnie p.w./	2/3/5-15 lat	do 30/40 albo dożywotnie p.w.	3/5-15 lat
zgwałcenie ze skutkiem śmiertelnym	dożywotnie p.w. /typ morderstwa/	do lat 30	10-15 lat albo dożywotnie p.w.	dożywotnie p.w. albo kara śmierci /typ zabójstwa/	brak typu
Ciężkie uszkodzenia ciała/typ	Anglia	Francja	Niemcy	USA*	Polska
Podstawowy	dożywotnie p.w. /zalecane 7-10 lat/	1-15 lat	3-15 lat	do lat 20	1-10 lat
kwalifikowany	dożywotnie p.w. /zalecane 10 -16 lat/	do lat 20/30	brak typu	brak typu	brak typu
ze skutkiem śmiertelnym	dożywotnie p.w. /typ morderstwa/	dożywotnie p.w.	3-15 lat p.w. /dotyczy wszystkich uszkodzeń ciała ze skutkiem śmiertelnym/	dożywotnie p.w. albo kara śmierci /typ morderstwa/	2-12 lat p.w.
Rozbój/typ	Anglia	Francja	Niemcy	USA*	Polska
Podstawowy	dożywotnie p.w. /zalecane do 3 lat/	do 7 lat p.w.	1-15 lat p.w.	do 7 lat p.w.	2-12 lat p.w.
z użyciem broni	dożywotnie p.w. /zalecane 2-7 lat/	do 20 lat p.w.	5-15 lat p.w.	do 10 lat p.w.	3-15 lat p.w.
ze skutkiem w postaci ciężkiego uszkodzenia ciała	dożywotnie p.w. /zalecane 7-12 lat/	do 15 lat p.w.	brak typu	do 20 lat p.w.	brak typu
ze skutkiem śmiertelnym	dożywotnie p.w. /typ umyślnego pozbawienia życia/	dożywotnie p.w.	dożywotnie p.w.	Dożywotnie p.w. /typ morderstwa/	brak typu

*stan Pensylwania, [ p.w.] pozbawienia wolności

Przykładem ilustrującym różnice w prawodawstwie państw i wynikające z tego konsekwencje jest sprawa polskiego obywatela Jakuba Tomczak. Przez sąd brytyjski został skazany za gwałt, na karę podwójnego dożywocia. Zasądzony wyrok nie podlega dostosowaniu do polskiego prawa Polski wymiar sprawiedliwości za tego typu przestępstwo przewiduje maksymalnie do 12 lat więzienia. Oskarżony karę ma odbywać w Polsce, gdzie nie istnieje możliwość warunkowego zwolnienia wcześniej niż po 25 latach odbytej kary. Gdyby wyrok odbywał na terytorium Wielkiej Brytanii możliwość miałby możliwość starania się o przedterminowe zwolnienie już po 9 latach. Adwokaci zapowiadają oddanie sprawy do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu.

Międzynarodowe zarządzanie zasobami ludzkimi

Skuteczne przygotowanie do prowadzenia negocjacji międzynarodowych wymaga umiejętności i praktyki zawodowej. Możliwość wymiany doświadczeń jest niezmiernie cenna. Jedną z form pozyskiwania takiej wiedzy są szkolenia dedykowane dla pracowników mających styczność z różnymi kręgami kulturowymi lub oddelegowanymi do pracy poza swoim krajem. Odpowiednie kompetencje pracowników do reprezentowania firmy w różnych strefach kulturowych jest niezmiernie istotna. Należy wyróżnić tu dwa obszary negocjacji międzynarodowych w których mogą uczestniczyć pracownicy. Pierwszy, najczęściej uwzględniany to gdy pracownicy firmy współpracują z przedstawicielami innych firm, którzy pochodzą z odmiennych sfer kulturowych oraz drugi gdzie pracownicy reprezentują jedną firmę i współpracują między sobą, sami jednak będąc przedstawicielem odmiennej kultury. Z taką sytuacją spotykamy się bardzo często w firmach o zasięgu międzynarodowym, które realizują projekty zakrojone na szeroką skalę w których uczestniczą pracownicy z kilku oddziałów firmy macierzystej rozlokowanych w różnych państwach. Dla firm posiadających doświadczenie w międzynarodowym zarządzaniu zasobami ludzkimi odpowiednie przygotowanie pracowników w tym zakresie jest niezmiernie ważne, jest to wynik podwyższonej świadomości istnienia różnic kulturowych i ich wpływu na działalność przedsiębiorstwa niż ma to miejsce w firmach jednonarodowych. Opracowany pakiet doskonalenia umiejętności musi być specjalnie dostosowany do oczekiwań słuchaczy, uwzględniający ich preferencje w szczególności dla grup wielonarodowych. Oto bowiem co zauważył Armstrong [2002:89] realizując międzynarodowy program szkoleniowy dla menedżerów z niemieckich, francuskich, hiszpańskich, belgijskich i brytyjskich filii dużego producenta „Niemcy preferowali formalne nauczanie, poparte dużą ilością dokumentacji, o wysokim stopniu specjalizacji i dokładności. Francuzi również opowiadali się za formalizacją szkolenia, ale woleli prezentacje ustną, a nie pisemną, natomiast Brytyjczycy wykazywali skłonność do pracy grupowej i luźnych dyskusji.” Jest to przykład ilustrujący złożoność procesów komunikacji w kontekście wielokulturowości zarówno na etapie przygotowania do negocjacji jak i samego procesu negocjacji.

Bariery i sposoby ich przełamywania to niezmiernie złożony problem, który budzi coraz większe zainteresowanie chociażby ze względu na postępujący proces globalizacja i powiązane z tym zmiany, stanowiące stały element naszej rzeczywistości. Jest to proces ciągły, który ulega nieustannym zmianą. Jego analiza pozwala nam na próbę określenia dalszych kierunków rozwoju i odpowiednie przygotowanie się do nadchodzących zmian. W zależności od wieku, wykształcenia jest on inaczej postrzegany przez każdego z nas. Elementy, które dla jednego pokolenia stanowią nowość, dla przedstawicieli kolejnych pokoleń mogą być już zachowaniami standardowymi. Zupełnie inną percepcję świata wykazują osoby nazywane dziećmi trzeciej kultury, które z racji np. dalekich podróży, wychowywania w egzotycznych warunkach, kształtowały swoją osobowość na styku kultury rodziców i kultury miejscowej - płynnie łącząc elementy obu kultur jednocześnie nie identyfikując się z którąś z nich. Wykazują oni radykalnie inne doświadczenia społeczno-kulturowe niż ich rówieśnicy urodzeni i wychowani w jednym miejscu. Tak wic siadając do stołu negocjacyjnego musimy uwzględnić wiele zmiennych i pamiętać również o tym, że nasz partner znajdujący się po drugie stronie stołu zapewne też poznawał naszą kulturę starając się wybrać jak najlepsze ze swojego punktu widzenia techniki negocjacji.

Literatura

1. Hofstede G, Hofstede J.H., Kultury i organizacje, PWE, Warszawa 2007.

2. Nęcki Z., Negocjacje w biznesie, Wydawnictwo Profesjonalnej szkoły Biznesu, Kraków 1995.

3. Nęcki Z., Komunikacja międzyludzka, Wydawnictwo Profesjonalnej szkoły Biznesu, Kraków 1996.

4. Armstrong M., Zarządzanie zasobami ludzkimi, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2002.

5. Czabański J., Prawo karne i kryminologia, www.czabanski.net

---