Pedagogika Specjalna - jest nauką teoretyczna i praktyczną, które są ściśle związane z sobą i wzajemnie się uzupełniają.
Jest nauką teoretyczna bo teoria, którą dysponuje służy wszelkim rozw dział metodyczna. Jest nauką o wychowaniu ludzi odbiegających od normy psychofizycznej i społecznej.
PRZEDMIOTEM pedagogiki specjalnej są dzieci upośledzone umysłowo, niewidome, głuche, niepełnosprawne fizycznie, niedostosowane społecznie (przestępcy) przewlekle chore (np. z nowotworem). Oprócz tego przedmiotem pedagogiki specjalnej są ludzie dorośli niepełnosprawni, młodzież z pogranicza rozwoju umysłowego i fizycznego.
KIERUNKI PEDAGOGIKI SPECJALNEJ:
ped. Kompensacyjna ( zastępcza)
nauczanie i wychowywanie os niewidomych
ped. Lecznicza (podtrzymująca)
- uczy przetrwania w sytuacjach krytycznych, wychodzenie ze stresów depresji.
Upośledzenie- niekorzystna , gorsza sytuacja danej osoby, będąca wynikiem uszkodzenia, bądź niepełnosprawności polega na ograniczeniu bądź uniemożliwieniu jej wypełniania ról, które uważane są za normalne biorąc pod uwagę jej wiek, płeć, czynności kulturowe i społeczne.
Osoba Niepełnosprawna:
Wg WHO to ta która z powodu urazu, choroby lub wady wrodzonej ma poważne trudności albo nie jest zdolna wykonywać czynności które os w tym wieku jest zdolna wykonać.
Wg Tad. Majewskiego- to taka której uszkodzenie i obniżony poziom sprawności organizmu spowodował utrudnienie, ograniczenie lub uniemożliwienie wyk zadań życiowych i zawodowych oraz wypełnienie ról społecznych, biorąc pod uwagę jej wiek, płeć, stan, czynniki środowiskowe i kulturowe.
KRYTERIA PODZAŁU NIEPWŁNOSPRAWNOŚCI:
1.Rodzaj:
sensoryczna- uszkodzenie narządów zmysłowych, os niewidome i słabo widzące, os niesłyszące i słabo słyszące (surdopedagogika)
fizyczna- uszkodzenie narządów ruchu, motoryczna, przewlekłe schorzenia narządów wew ( ped. Terapeutyczna)
psychiczna - upośledzenie umysłowe (oligofreonpedagogika); psychicznie chore os z zaburzeniami w zachowaniu; os cierpiące na epilepsje- z zaburzeniami świadomości
złożona- osoby dotknięte więcej niż jedną niepełnosprawnością.
2. Okres życia:
niepełnosprawne od urodzenia lub bardzo wczesnego dzieciństwa (wady genetyczne oraz choroby związane z narodzinami)
niepełnosprawne z powodu różnych chorób zaistniałych w okresie dzieciństwa trochę późniejszego (po 9 msc.ż)
niepełnosprawne z powodu chorób zawodowych.
Przyczyny niepełnosprawności powstają
przed urodzeniem
w trakcie narodzin
po urodzeniu
Rehabilitacja- łączne i skoordynowane działanie lecznicze, psychologiczne, pedagogiczne, społeczno - zawodowe, zmierzające do rozwinięcia lub przywrócenia u os trwale poszkodowanej na zdrowiu, zdolności i możliwości samodzielnego życia w społeczeństwie.
Rehabilitacja jest procesem który łączy oddziaływania o różnym charakterze i zakresie, aby przywrócenie utraconych sprawności było jak najpełniejsze, możliwe, ważne i trwałe.
Rewalidacja- termin używany naj zamiennie w pojęciu Rehabilitacja. Określa długotrwała a wiec wielostronną stymulację, opiekę, nauczanie i wychowanie jednostek o zaburzonej percepcji rzeczywistości, czyli osób upośledzonych umysłowo, niewidomych i niesłyszących.
ZADANIA PROCESU REWALIDACYJNEGO:
przywracanie jednostki w max stopniu do zdrowia, do normalnego życia
zapobieganie pogłebainia niedorozwoju lub powstania nowych niepwłnosprawnosci
leczenie i usprawnianie narządów chorych lub zaburzonych oraz wzmocnienie osłabionych
stymulowanie i dynamizowanie ogólnego rozwoju przy wyk sił organizmu oraz korzystnych czynników środowiskowych
umożliwienie jednostce wychowania i nauczania dostosowanego do wieku, sprawności fizycznej i umysłowej oraz zapotrzebowania społecznego.
KIERUNKI DZAIŁANIA REWALIDACYJNEGO:
max rozwijanie tych sił biologicznych i cech , które są najmniej uszkodzone
wzmacnianie i usprawnianie uszkodzonych sfer psychicznych lub fizycznych
wyrównywanie i zastępowanie deficytów biologicznych i rozwojowych.
Czynności podlegające ocenie w skali APGAR:
Czynności oddychania (krzyk dziecka bardzo doniosły i dynamiczny, co jest dowodem na prawidłowo rozwinięte płuca i dobry oddech) 02 pkt.
Akcja serca - (lekarz osłuchuje dziecko), przy ponad 100 uderzeniach na minutę = 2pkt, poniżej 100 ud/min = 1pkt, brak uderzeń = 0pkt.
Reakcja dziecka na wprowadzenie cewnika do nosa - (drożność nozdrzy i górnego odcinka przewodu pokarmowego) reaguje bardzo impulsywnie = 2pkt, pojękuje = 1pkt, brak reakcji = 0pkt.
Barwa skóry - różowy +2pkt, sine zabarwienie kończyn = 1pkt, całkowita sinica = 0pkt.
Badanie napięcia mięśniowego - (zginanie rączek i nóżek noworodka, to lekarz obserwuje aktywność ruchową); silne energiczne ruchy = 2pkt, słabe ruchy kończyn = 1pkt, brak aktywności = 0pkt.
RAZEM: - 8-10 pkt. = b. dobry stan
-5-7 pkt. = średni stan
-0-4 pkt. = ciężki stan.
Grupa DYSPENSERYJNA:
Systematyczne badanie dzieci, zwrócenie na nie wiekrzej uwagi, bo te dzieci miały jakieś wady, problemy z czynnościami np. niedowidzenie i należały do nich dzieci:
Gr1. Ryzyko okołoporodowe
Gr2. Wady wrodzone
Gr3. Z przewlekłymi zaburzeniami odżywiania i stanami niedożywienia
Gr4. Zaburzenia somatyczne i psychiczne, z trwałymi zaburzeniami układu nerwowego np. upośledzenie umysłowe
Gr5. Z chorobami narządów wzroku
Gr6. Choroby jamy nosowo -gardłowej, uszu z zaburzeniami słuchu i mowy
Gr7. Choroby układu nerwowego
Gr8. Choroby układu krążenia i tkanki łącznej
Gr9. Choroby układu moczowego
Gr10. Uszkodzenia narządów ruchu
Gr11. Choroba przysadki mózgowej.
Przystosowanie się rodziców do niepełnosprawności dzieci: FAZY:
zaprzeczenia- poszukiwali innej diagnozy
obaw i poczucia winy - zaczynają sobie uświadamiać
pogodzenia się z diagnozą - poszukiwanie informacji o danej niepełnosprawności, zrozumienie potrzeb dziecka i akceptowanie jego odmienności ale już na końcu tej fazy.
Normy prawne:
Konwencja o Prawach Dziecka -> dziecko jako podmiot
KPD w RP
Cele:
powrzechnosc nauczania
dostępność wszystkich uczniów do placówki i budynków szkolnych.
Otwarty charakter systemu
Nauka dostosowana do rozwoju i tempa umysłowego dzieci
Jak najszybsze rozpoznawanie zaburzeń
Przygotowanie dzieci do przcy w przyszłości
Stosowanie aktywnych metod nauczania
Znajdowanie mocnych stron dziecka.
AKTY Normatywne:
Ustawa z dn 7.09.91r w DU nr 67. 96r poz 329.
Zarządzenie nr 29 MEN z 4.10 93r w sprawie zasad org. Opieki nad uczniami niepełnosprawnymi ich kształcenie w szkołach powszechnych publicznych oraz placówkach kształcenia specjalnego
Ustawa o Pomocy Społ. Z dn 29.02.92r i jej nowelizacja 22/02.2001r
Ustawa z dn 31.08.95r. o zmianie ustawy o zatrudnieniu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych DU nr 120/95 poz 577.
Schemat ustroju szkol dla dzieci upośledzonych z autyzmem ze złożonym upośledzeniem:
wczesne wspomaganie 0-3 r.ż (rehabilitacja)
przedszkole
normalne
specjalne
integracyjne
z gr. Integracyjne
kompleksowa analiza rozwoju, czyli tzw. Bilans 5- latka, badany jest cały rozwój dziecka
przygotowanie do szkoły klasa zerowa (1-2 lat)
ocena gotowości do podjęcia nauki szkolnej
Szkoła
podstawowa
podstawowa specjalna
badanie umiejętności
gimnazjum trwa 3-4 lata
sprawdzian preorirntacyjny- rozwój zawodowy dziecka
szkoła zawodowa
przygotowanie do zawodu.
Oligofreonpedagogika
(Oligos= mało, fren= myśl, umysł), zajmuje się dziećmi upośledzonymi umysłowo i ich rewalidacja, obejmująca optymalny, wszechstronny rozwój i przystosowanie do życia w społeczeństwie ludzi normalnych. Nie tylko ograniczoną poznawczo jednostka ale i upośledzenie całej jednostki.
Upośledzenie umysłowe (UU):
1915r Kreapelin -opóźnienie rozwoju,
1969r Kraków- małżeństwo - funkcjonowanie intelektu poniżej przeciętnej.
PODEJSCIE CHARAKTERYZUJĄCE UU:
kliniczno - medyczne- ujmuje jako stan choroby UU ze zwróceniem uwagi na etiologię o obraz kliniczny
praktyczne- charakterystyczną definicją jest prawo- administracyjny
Psychologiczno - społeczny - wymienia się kryteria oceniające stan osoby UU związanego z niedojrzałością społeczną jednostki a także związane z zaburzeniami mowy.
Wg. Marii Grzegorzewskiej:
Oligofrenia to- niedorozwój umysłowy od urodzenia dziecka lub najwcześniejszego dzieciństwa. Występuje tu zawsze utrzymywanie rozwoju mózgu i wpisanych czynności nerwowych..
Otępienie to- występuje w okresie późniejszym jako osłabienie, jako rozpad procesów choroby, uszkodzenie czynności umysłowych dotychczas pełnowartościowych.
Wg. Prof. Kostrzewskiego:
*stan otępienia
*stan zahamowania.
Pojęcie UU nie jest jednoznaczne. Obejmuje nie tylko szeroki zakres upośledzenia intelektualnego od głębokiego upośledzenia aż do pogranicza normy, ale także zaburzenia motywacyjne, emocjonalne w rozwoju społecznym a często i osłabienie sprawności fizycznej.
KLASYFIKACJA PRZYCZYN UPOŚLEDZENIA UMYSŁOWEGO:
Okres występowania przyczyn :
prenatalne - przed urodzeniem, wiek matki, niedostatnia dojrzałość biologiczna matek bądź starszy wiek , ekremosomotopatia (zaburzenie chromosomalne) , krwawienia przy wczesnym okresie ciąży, przy napadach epileptycznych , uszkodzenia mechaniczne, chemiczne, radiacyjne występowanie w skutek używania używek, promienie rentgena, choroby infekcyjne płodu, różyczka, grypa wirusowa, zaburzenia metaboliczne.
Perinatalne - maja charakter uszkodzeń mechanicznych i niedotlenienia. Najbardziej zagrożone są dzieci urodzone przedwcześnie. Duże znaczenie profilaktyczne mają badania lekarskie w czasie ciąży i właściwa opieka podczas porodu.
Postnatalne - po urodzeniu; urazy fizyczne, choroby mózgu, guzy mózgu, zaburzenia w odżywianiu dziecka w pierwszym okresie życia, niekorzystne warunki psychospołeczne wpływające chamujaco na rozwój psychiczny i upadki fizyczne.
2. Wg. Zofii Sękowskiej :
czynniki dziedziczne - czyli genetyczne, endogenne działające w okresie przedzapłodnieniowym w komórkach rozrodczych rodziców lub odległych przodków.
Czynniki środowiskowe - czyli egzogenne działające na zarodek, płód oraz w pierwszych latach życia dziecka. Wyraża:
czynniki wrodzone działające w życiu płodowym dziecka
czynniki nabyte działające w pierwszych latach życia dziecka.
Sękowska wyróżnia III gr.Oligofremii
Po urodzeniu tj.
pierwotna - jest uwarunkowana czynnikami dziedzicznymi
wtórna - spowodowana jest przez czynniki wrodzone lub przez czynniki nabyte
uwarunkowania czynnikami endogennymi bądź egzogennymi.
Wg. K. Kirejczyk TYPY:
apatyczne - ciche , spokojne, lękliwe, niezaradne często wykorzystywane przez inne os.
eretyczne - niespokojne, pobudzone, ruchliwe, o dużej pewności siebie, wchodzący w konflikty z prawem.
4 Wg J. Różyczka- DWA TYPY:
dobroduszny, łagodny, przywiązujący się do otoczenia
wybuchowy, drażliwy, złośliwy.
Metoda Weroniki Skarbon:
Dziecko musi poznać swoje ciało i musi się nauczyć panować nad właściwymi ruchami. Powinno ćwiczyć z os dorosłymi. Poznajemy przez to siebie nawzajem. Buduje się więź emocjonalna.
Myślenie dziecka UU w stopniu lekkim:
niepewność własnych sądów
konkretność
przerzutność mała
Podst.Ośr Pracy M. Grzegorzewskiej:
zajęcia wstępne
obserwacja
asocjacja (kojarzenie)
ekspresja
zajęcia końcowe
Surdopedagogika :
(surrus = głuchy) zajmuje się teorią i praktyką kształcenia osób z wadą słuchu a wiec os niesłyszących czyli głuchych i os słabo głuchych czyli os z resztkami słuchu.
Głuchym - nazywamy człowieka, którego utrata bądź znaczne upośledzenie analizatora uniemożliwia odbiór i rozumienie mowy ludzkiej przez słuch i dla którego w pracy i wszelkich zadaniach życia słuch nie ma praktycznego znaczenia.
Głuchym - nazywamy człowieka, który pozbawiony jest słuchu a wiec treści dźwiękowych, płynących ze święta i które w skutek tego znajduje się w gorszych warunkach niż słyszący jeżeli chodzi o poznanie zewnętrzne świata i przygotowanie do życia społecznego.
Niedosłuch - jest to uszkodzenie słuchu, które korygujemy aparatem słuchowym i które nie powoduje ograniczenia orientacji w życiu.
CEL SURDOPEDAGOGIKI:
Przygotowanie os z wadą słuchu do życia w warunkach życiowo zmiennych w skutek istniejącej wady i do możliwie samodzielnego życia.
CEL Dopełniający: nauczanie/ sposoby porozumiewania się:
metoda dźwiękowa
metoda j. Migowego
metoda obrazków, samogłosek, mimiki twarzy
tzw. Fonogesty.
KLASYFIKACJA OS NIESŁYSZĄCYCH:
czas występowania wady:
os z wada słuchu trelingwalna, gdzie uszkodzenie nastąpiło przed nabyciem mowy ustnej
os z wadą interlig walna, dzieci zaczęły uczyć się mowy ale nie opanowały jeszcze całego systemu symboli słownych i związków medzywyrazowych, tworzonych w strukturze gramatycznej języka
wada postligwalna , os których uszkodzenie słuchu nastąpiło po opanowaniu mowy.
Stopień uszkodzenia;
niesłyszące czyli głuche
os z tak znaczną wada słuchu która uniemożliwia odbieranie mowy za pomocą słuchu w sposób naturalny. Odbiera finfo głównie droga wzrokową
os niedosłyszące lub słabo słyszące, wada słuchu ogranicza odbiór mowy drogą słuchową, os charakteryzujące się sprzężonymi niepełonosprawnościami
Miejsce uszkodzenie:
uszkodzenie słuchu obwodowe
uszkodzenie słuchu centralne
Czas występowania przyczyny wady słuchu:
wrodzona wada ( czynniki genetyczne, płód, poród)
nabyte wady ( choroby ucha, gronkowce, zapalenie opon mózgowych, antybiotyki, urazy, stresogenne sytuacje
METODY porozumiewania się os głuchych:
mowa migowa - umowne znaki migowe określają dane pojęcia. Jej cechą jest specyficzna struktura gramatyczna bez zakończeń fleksyjnych.
Daktylografia- - mowa palcowa, która polega na porozumieniu się w oparciu o odpowiedni układ palców jednej lub obydwu dłoni ,metoda ta przestrzega reguł gramatycznych
Fonogesty - umowne ruchy jednej lub drugiej dłoni wykonywane na wysokości twarzy os mówiącej. Uzupełniają one niewidoczne ruchy artykulacyjne nie zastępują mówienia ale pomagają w odczytywaniu mowy z ust nadawcy
Mowy kombinowanej - stosowanie w procesie porozumiewania się mowy ustnej w formie graficznej lub dźwiękowej, alfabetu palcowego i znaków migowych.
Totalnej komunikacji - wszelkie drogi porozumiewania się, mowa migowa, daktylografia, mowa ustna.
ZASADY REWALIDACJI OS GŁUCHYCH:
1.
Pedagogika Specjalna - jest nauką teoretyczna i praktyczną, które są ściśle związane z sobą i wzajemnie się uzupełniają.
Jest nauką teoretyczna bo teoria, którą dysponuje służy wszelkim rozw dział metodyczna. Jest nauką o wychowaniu ludzi odbiegających od normy psychofizycznej i społecznej.
PRZEDMIOTEM pedagogiki specjalnej są dzieci upośledzone umysłowo, niewidome, głuche, niepełnosprawne fizycznie, niedostosowane społecznie (przestępcy) przewlekle chore (np. z nowotworem). Oprócz tego przedmiotem pedagogiki specjalnej są ludzie dorośli niepełnosprawni, młodzież z pogranicza rozwoju umysłowego i fizycznego.
KIERUNKI PEDAGOGIKI SPECJALNEJ:
ped. Kompensacyjna ( zastępcza)
nauczanie i wychowywanie os niewidomych
ped. Lecznicza (podtrzymująca)
- uczy przetrwania w sytuacjach krytycznych, wychodzenie ze stresów depresji.
Upośledzenie- niekorzystna , gorsza sytuacja danej osoby, będąca wynikiem uszkodzenia, bądź niepełnosprawności polega na ograniczeniu bądź uniemożliwieniu jej wypełniania ról, które uważane są za normalne biorąc pod uwagę jej wiek, płeć, czynności kulturowe i społeczne.
Osoba Niepełnosprawna:
Wg WHO to ta która z powodu urazu, choroby lub wady wrodzonej ma poważne trudności albo nie jest zdolna wykonywać czynności które os w tym wieku jest zdolna wykonać.
Wg Tad. Majewskiego- to taka której uszkodzenie i obniżony poziom sprawności organizmu spowodował utrudnienie, ograniczenie lub uniemożliwienie wyk zadań życiowych i zawodowych oraz wypełnienie ról społecznych, biorąc pod uwagę jej wiek, płeć, stan, czynniki środowiskowe i kulturowe.
KRYTERIA PODZAŁU NIEPWŁNOSPRAWNOŚCI:
1.Rodzaj:
sensoryczna- uszkodzenie narządów zmysłowych, os niewidome i słabo widzące, os niesłyszące i słabo słyszące (surdopedagogika)
fizyczna- uszkodzenie narządów ruchu, motoryczna, przewlekłe schorzenia narządów wew ( ped. Terapeutyczna)
psychiczna - upośledzenie umysłowe (oligofreonpedagogika); psychicznie chore os z zaburzeniami w zachowaniu; os cierpiące na epilepsje- z zaburzeniami świadomości
złożona- osoby dotknięte więcej niż jedną niepełnosprawnością.
2. Okres życia:
niepełnosprawne od urodzenia lub bardzo wczesnego dzieciństwa (wady genetyczne oraz choroby związane z narodzinami)
niepełnosprawne z powodu różnych chorób zaistniałych w okresie dzieciństwa trochę późniejszego (po 9 msc.ż)
niepełnosprawne z powodu chorób zawodowych.
Przyczyny niepełnosprawności powstają
przed urodzeniem
w trakcie narodzin
po urodzeniu
Rehabilitacja- łączne i skoordynowane działanie lecznicze, psychologiczne, pedagogiczne, społeczno - zawodowe, zmierzające do rozwinięcia lub przywrócenia u os trwale poszkodowanej na zdrowiu, zdolności i możliwości samodzielnego życia w społeczeństwie.
Rehabilitacja jest procesem który łączy oddziaływania o różnym charakterze i zakresie, aby przywrócenie utraconych sprawności było jak najpełniejsze, możliwe, ważne i trwałe.
Rewalidacja- termin używany naj zamiennie w pojęciu Rehabilitacja. Określa długotrwała a wiec wielostronną stymulację, opiekę, nauczanie i wychowanie jednostek o zaburzonej percepcji rzeczywistości, czyli osób upośledzonych umysłowo, niewidomych i niesłyszących.
ZADANIA PROCESU REWALIDACYJNEGO:
przywracanie jednostki w max stopniu do zdrowia, do normalnego życia
zapobieganie pogłebainia niedorozwoju lub powstania nowych niepwłnosprawnosci
leczenie i usprawnianie narządów chorych lub zaburzonych oraz wzmocnienie osłabionych
stymulowanie i dynamizowanie ogólnego rozwoju przy wyk sił organizmu oraz korzystnych czynników środowiskowych
umożliwienie jednostce wychowania i nauczania dostosowanego do wieku, sprawności fizycznej i umysłowej oraz zapotrzebowania społecznego.
KIERUNKI DZAIŁANIA REWALIDACYJNEGO:
max rozwijanie tych sił biologicznych i cech , które są najmniej uszkodzone
wzmacnianie i usprawnianie uszkodzonych sfer psychicznych lub fizycznych
wyrównywanie i zastępowanie deficytów biologicznych i rozwojowych.
Czynności podlegające ocenie w skali APGAR:
Czynności oddychania (krzyk dziecka bardzo doniosły i dynamiczny, co jest dowodem na prawidłowo rozwinięte płuca i dobry oddech) 02 pkt.
Akcja serca - (lekarz osłuchuje dziecko), przy ponad 100 uderzeniach na minutę = 2pkt, poniżej 100 ud/min = 1pkt, brak uderzeń = 0pkt.
Reakcja dziecka na wprowadzenie cewnika do nosa - (drożność nozdrzy i górnego odcinka przewodu pokarmowego) reaguje bardzo impulsywnie = 2pkt, pojękuje = 1pkt, brak reakcji = 0pkt.
Barwa skóry - różowy +2pkt, sine zabarwienie kończyn = 1pkt, całkowita sinica = 0pkt.
Badanie napięcia mięśniowego - (zginanie rączek i nóżek noworodka, to lekarz obserwuje aktywność ruchową); silne energiczne ruchy = 2pkt, słabe ruchy kończyn = 1pkt, brak aktywności = 0pkt.
RAZEM: - 8-10 pkt. = b. dobry stan
-5-7 pkt. = średni stan
-0-4 pkt. = ciężki stan.
Grupa DYSPENSERYJNA:
Systematyczne badanie dzieci, zwrócenie na nie wiekrzej uwagi, bo te dzieci miały jakieś wady, problemy z czynnościami np. niedowidzenie i należały do nich dzieci:
Gr1. Ryzyko okołoporodowe
Gr2. Wady wrodzone
Gr3. Z przewlekłymi zaburzeniami odżywiania i stanami niedożywienia
Gr4. Zaburzenia somatyczne i psychiczne, z trwałymi zaburzeniami układu nerwowego np. upośledzenie umysłowe
Gr5. Z chorobami narządów wzroku
Gr6. Choroby jamy nosowo -gardłowej, uszu z zaburzeniami słuchu i mowy
Gr7. Choroby układu nerwowego
Gr8. Choroby układu krążenia i tkanki łącznej
Gr9. Choroby układu moczowego
Gr10. Uszkodzenia narządów ruchu
Gr11. Choroba przysadki mózgowej.
Przystosowanie się rodziców do niepełnosprawności dzieci: FAZY:
zaprzeczenia- poszukiwali innej diagnozy
obaw i poczucia winy - zaczynają sobie uświadamiać
pogodzenia się z diagnozą - poszukiwanie informacji o danej niepełnosprawności, zrozumienie potrzeb dziecka i akceptowanie jego odmienności ale już na końcu tej fazy.
Normy prawne:
Konwencja o Prawach Dziecka -> dziecko jako podmiot
KPD w RP
Cele:
powrzechnosc nauczania
dostępność wszystkich uczniów do placówki i budynków szkolnych.
Otwarty charakter systemu
Nauka dostosowana do rozwoju i tempa umysłowego dzieci
Jak najszybsze rozpoznawanie zaburzeń
Przygotowanie dzieci do przcy w przyszłości
Stosowanie aktywnych metod nauczania
Znajdowanie mocnych stron dziecka.
AKTY Normatywne:
Ustawa z dn 7.09.91r w DU nr 67. 96r poz 329.
Zarządzenie nr 29 MEN z 4.10 93r w sprawie zasad org. Opieki nad uczniami niepełnosprawnymi ich kształcenie w szkołach powszechnych publicznych oraz placówkach kształcenia specjalnego
Ustawa o Pomocy Społ. Z dn 29.02.92r i jej nowelizacja 22/02.2001r
Ustawa z dn 31.08.95r. o zmianie ustawy o zatrudnieniu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych DU nr 120/95 poz 577.
Schemat ustroju szkol dla dzieci upośledzonych z autyzmem ze złożonym upośledzeniem:
wczesne wspomaganie 0-3 r.ż (rehabilitacja)
przedszkole
normalne
specjalne
integracyjne
z gr. Integracyjne
kompleksowa analiza rozwoju, czyli tzw. Bilans 5- latka, badany jest cały rozwój dziecka
przygotowanie do szkoły klasa zerowa (1-2 lat)
ocena gotowości do podjęcia nauki szkolnej
Szkoła
podstawowa
podstawowa specjalna
badanie umiejętności
gimnazjum trwa 3-4 lata
sprawdzian preorirntacyjny- rozwój zawodowy dziecka
szkoła zawodowa
przygotowanie do zawodu.
Oligofreonpedagogika
(Oligos= mało, fren= myśl, umysł), zajmuje się dziećmi upośledzonymi umysłowo i ich rewalidacja, obejmująca optymalny, wszechstronny rozwój i przystosowanie do życia w społeczeństwie ludzi normalnych. Nie tylko ograniczoną poznawczo jednostka ale i upośledzenie całej jednostki.
Upośledzenie umysłowe (UU):
1915r Kreapelin -opóźnienie rozwoju,
1969r Kraków- małżeństwo - funkcjonowanie intelektu poniżej przeciętnej.
PODEJSCIE CHARAKTERYZUJĄCE UU:
kliniczno - medyczne- ujmuje jako stan choroby UU ze zwróceniem uwagi na etiologię o obraz kliniczny
praktyczne- charakterystyczną definicją jest prawo- administracyjny
Psychologiczno - społeczny - wymienia się kryteria oceniające stan osoby UU związanego z niedojrzałością społeczną jednostki a także związane z zaburzeniami mowy.
Wg. Marii Grzegorzewskiej:
Oligofrenia to- niedorozwój umysłowy od urodzenia dziecka lub najwcześniejszego dzieciństwa. Występuje tu zawsze utrzymywanie rozwoju mózgu i wpisanych czynności nerwowych..
Otępienie to- występuje w okresie późniejszym jako osłabienie, jako rozpad procesów choroby, uszkodzenie czynności umysłowych dotychczas pełnowartościowych.
Wg. Prof. Kostrzewskiego:
*stan otępienia
*stan zahamowania.
Pojęcie UU nie jest jednoznaczne. Obejmuje nie tylko szeroki zakres upośledzenia intelektualnego od głębokiego upośledzenia aż do pogranicza normy, ale także zaburzenia motywacyjne, emocjonalne w rozwoju społecznym a często i osłabienie sprawności fizycznej.
KLASYFIKACJA PRZYCZYN UPOŚLEDZENIA UMYSŁOWEGO:
Okres występowania przyczyn :
prenatalne - przed urodzeniem, wiek matki, niedostatnia dojrzałość biologiczna matek bądź starszy wiek , ekremosomotopatia (zaburzenie chromosomalne) , krwawienia przy wczesnym okresie ciąży, przy napadach epileptycznych , uszkodzenia mechaniczne, chemiczne, radiacyjne występowanie w skutek używania używek, promienie rentgena, choroby infekcyjne płodu, różyczka, grypa wirusowa, zaburzenia metaboliczne.
Perinatalne - maja charakter uszkodzeń mechanicznych i niedotlenienia. Najbardziej zagrożone są dzieci urodzone przedwcześnie. Duże znaczenie profilaktyczne mają badania lekarskie w czasie ciąży i właściwa opieka podczas porodu.
Postnatalne - po urodzeniu; urazy fizyczne, choroby mózgu, guzy mózgu, zaburzenia w odżywianiu dziecka w pierwszym okresie życia, niekorzystne warunki psychospołeczne wpływające chamujaco na rozwój psychiczny i upadki fizyczne.
2. Wg. Zofii Sękowskiej :
czynniki dziedziczne - czyli genetyczne, endogenne działające w okresie przedzapłodnieniowym w komórkach rozrodczych rodziców lub odległych przodków.
Czynniki środowiskowe - czyli egzogenne działające na zarodek, płód oraz w pierwszych latach życia dziecka. Wyraża:
czynniki wrodzone działające w życiu płodowym dziecka
czynniki nabyte działające w pierwszych latach życia dziecka.
Sękowska wyróżnia III gr.Oligofremii
Po urodzeniu tj.
pierwotna - jest uwarunkowana czynnikami dziedzicznymi
wtórna - spowodowana jest przez czynniki wrodzone lub przez czynniki nabyte
uwarunkowania czynnikami endogennymi bądź egzogennymi.
Wg. K. Kirejczyk TYPY:
apatyczne - ciche , spokojne, lękliwe, niezaradne często wykorzystywane przez inne os.
eretyczne - niespokojne, pobudzone, ruchliwe, o dużej pewności siebie, wchodzący w konflikty z prawem.
4 Wg J. Różyczka- DWA TYPY:
dobroduszny, łagodny, przywiązujący się do otoczenia
wybuchowy, drażliwy, złośliwy.
Metoda Weroniki Skarbon:
Dziecko musi poznać swoje ciało i musi się nauczyć panować nad właściwymi ruchami. Powinno ćwiczyć z os dorosłymi. Poznajemy przez to siebie nawzajem. Buduje się więź emocjonalna.
Myślenie dziecka UU w stopniu lekkim:
niepewność własnych sądów
konkretność
przerzutność mała
Podst.Ośr Pracy M. Grzegorzewskiej:
zajęcia wstępne
obserwacja
asocjacja (kojarzenie)
ekspresja
zajęcia końcowe
Surdopedagogika :
(surrus = głuchy) zajmuje się teorią i praktyką kształcenia osób z wadą słuchu a wiec os niesłyszących czyli głuchych i os słabo głuchych czyli os z resztkami słuchu.
Głuchym - nazywamy człowieka, którego utrata bądź znaczne upośledzenie analizatora uniemożliwia odbiór i rozumienie mowy ludzkiej przez słuch i dla którego w pracy i wszelkich zadaniach życia słuch nie ma praktycznego znaczenia.
Głuchym - nazywamy człowieka, który pozbawiony jest słuchu a wiec treści dźwiękowych, płynących ze święta i które w skutek tego znajduje się w gorszych warunkach niż słyszący jeżeli chodzi o poznanie zewnętrzne świata i przygotowanie do życia społecznego.
Niedosłuch - jest to uszkodzenie słuchu, które korygujemy aparatem słuchowym i które nie powoduje ograniczenia orientacji w życiu.
CEL SURDOPEDAGOGIKI:
Przygotowanie os z wadą słuchu do życia w warunkach życiowo zmiennych w skutek istniejącej wady i do możliwie samodzielnego życia.
CEL Dopełniający: nauczanie/ sposoby porozumiewania się:
metoda dźwiękowa
metoda j. Migowego
metoda obrazków, samogłosek, mimiki twarzy
tzw. Fonogesty.
KLASYFIKACJA OS NIESŁYSZĄCYCH:
czas występowania wady:
os z wada słuchu trelingwalna, gdzie uszkodzenie nastąpiło przed nabyciem mowy ustnej
os z wadą interlig walna, dzieci zaczęły uczyć się mowy ale nie opanowały jeszcze całego systemu symboli słownych i związków medzywyrazowych, tworzonych w strukturze gramatycznej języka
wada postligwalna , os których uszkodzenie słuchu nastąpiło po opanowaniu mowy.
Stopień uszkodzenia;
niesłyszące czyli głuche
os z tak znaczną wada słuchu która uniemożliwia odbieranie mowy za pomocą słuchu w sposób naturalny. Odbiera finfo głównie droga wzrokową
os niedosłyszące lub słabo słyszące, wada słuchu ogranicza odbiór mowy drogą słuchową, os charakteryzujące się sprzężonymi niepełonosprawnościami
Miejsce uszkodzenie:
uszkodzenie słuchu obwodowe
uszkodzenie słuchu centralne
Czas występowania przyczyny wady słuchu:
wrodzona wada ( czynniki genetyczne, płód, poród)
nabyte wady ( choroby ucha, gronkowce, zapalenie opon mózgowych, antybiotyki, urazy, stresogenne sytuacje
METODY porozumiewania się os głuchych:
mowa migowa - umowne znaki migowe określają dane pojęcia. Jej cechą jest specyficzna struktura gramatyczna bez zakończeń fleksyjnych.
Daktylografia- - mowa palcowa, która polega na porozumieniu się w oparciu o odpowiedni układ palców jednej lub obydwu dłoni ,metoda ta przestrzega reguł gramatycznych
Fonogesty - umowne ruchy jednej lub drugiej dłoni wykonywane na wysokości twarzy os mówiącej. Uzupełniają one niewidoczne ruchy artykulacyjne nie zastępują mówienia ale pomagają w odczytywaniu mowy z ust nadawcy
Mowy kombinowanej - stosowanie w procesie porozumiewania się mowy ustnej w formie graficznej lub dźwiękowej, alfabetu palcowego i znaków migowych.
Totalnej komunikacji - wszelkie drogi porozumiewania się, mowa migowa, daktylografia, mowa ustna.
ZASADY REWALIDACJI OS GŁUCHYCH:
1. ZASADY REWLIDACJI OSÓB NIESŁYSZĄCYCH I NIEDOSŁYSZĄCYCH:
PROFILAKTYKA -zapobieganie występowaniu i pogłębianiu się wady słuchu i jej skutków, szczególnie w zakresie zaburzeń osobowościowych;
KOMPENSACJA - rozwijanie i wykorzystywanie innych zmysłów (wzroku, dotyku) dla poznawania otaczającej rzeczywistości;
KOREKTURA - wykorzystywanie różnych urządzeń technicznych, ułatwiających odbiór świata dźwięków, w tym dźwięków mowy;
USPRAWNIANIE - umożliwianie istniejących resztek słuchu i wykorzystywanie ich dla pełnego rozwoju dziecka;
DYNAMIZOWANIE WEWNĘTRZNE JEDNOSTKI - psychiczne aktywizowanie, budzenie wiary we własne siły i możliwości.
ZASADY WYCHOWANIA DZIECI Z WADĄ SŁUCHU:
w kontakcie z dzieckiem unikać sztucznej gestykulacji;
rozmawiać z dzieckiem naturalnie, głośno, z wyraźną intonacją, ze wskazaniem na akcent w słowach, wymowa powinna być bardzo wyraźna, wręcz przesadna, przyciągająca uwagę dziecka. Początkowo zachęcać dziecko, by patrzyło na twarz osoby mówiącej i jej usta.
Mówić nie tylko ustami. Mimika powoduje, że zawartość wypowiedzi mówiącego nabiera znaczenia emocjonalnego i może być łatwiej naśladowana, co wpływa stymulująco na rozwój mówienia. Wypowiedzi dorosłych pozostają dla dziecka bez znaczenia, gdy nie ma w nich mimiki twarzy i gestów.
Twarz osoby mówiącej musi być dobrze oświetlona, inaczej trudno odczytać dziecku mowę z ust. Wzrokowy odbiór mowy jest możliwy, gdy odległość między dzieckiem a osobą mówiącą wynosi od 0,5 do 1,5 m. Przy nauce odczytywania mowy ust najkorzystniej jest, gdy obie strony mają oczy na tej samej wysokości.
Należy unikać mówienia, gdy dziecko nie widzi osoby dorosłej, gdyż wtedy nie może spełnić poleceń. Należy używać prostego języka, nadającego się do stosowania w sytuacjach życia codziennego. Nigdy nie należy tracić cierpliwości, gdy dziecko nie zrozumie komunikatu lub robi to błędnie, wtedy należy włączać inne zmysły (mówić i pokazywać).
PROBLEMY, KTÓRE MOGĄ BYĆ KONSEKWENCJĄ WADY SŁUCHU:
POSTRZEGANIA - dziecko nie potrafi rozpoznać przedmiotów i zjawisk na podstawie dźwięków, które te przedmioty wydają;
MÓWIENIA - dziecko nie uczy się, że zachodzi związek między ruchami jego narządów artykulacyjnych i powstającymi dźwiękami, wskutek tego brak mu kontroli nad własnymi dźwiękami;
POROZUMIEWANIA - dziecko nie przyswaja sobie języka macierzystego, wskutek tego może przekazywać swoje myśli tylko przy pomocy gestów lub konkretnych czynności. Nie może zrozumieć, co inni mówią do niego i brać udziału w rozmowie;
POZNAWCZY - dziecko mające opanowaną mowę ma dostęp do świata, do myśli innych ludzi, do pojęć abstrakcyjnych oraz do informacji z minionych czasów i odległych krajów. Dziecko nie znające mowy uczy się świata jedynie przez konkretne tu i teraz;
SOCJALNY - Dziecko z uszkodzonym słuchem ma trudności w nauczeniu się odpowiednich zachowań w stosunku do innych ludzi. Jako małe dziecko nie słyszy tonu głosu, z którego mogłoby wnioskować o stanie emocjonalnym rodziców lub o zakazach przez nich stawianych. Później nie jest możliwe wyjaśnienie dziecku społecznych reguł zachowania, dziecko rozwija własny, specjalny rytuał zachowania manipulacyjnego, aby uzyskać wpływ na otoczenie;
EMOCJONALNY - dziecko nie jest w stanie zaspokoić swoich potrzeb przy pomocy mowy mówionej. Nie jest w stanie przewidzieć i poznać odbywających się poza jego zasięgiem wzroku, zmieniających się reakcji i nastrojów. Stale ma odczucie, że inni oddziałują na niego, podczas, gdy ono samo nie ma wpływu na innych. Dziecko staje się bojaźliwe, nerwowe i ma niski poziom samooceny;
INTELEKTUALNY - dziecku brakuje ogólnych wiadomości i kompetencji językowych, które wchodzą w skład ogólnej inteligencji;
ZAWODOWY - dziecko bez kompetencji językowej i zasobu ogólnych wiadomości i wiedzy szkolnej, form zachowania się społecznego i ich znajomości, z uszkodzonym słuchem posiada bardzo ograniczone możliwości nauczania się zawodów;
REAKCJA RODZICÓW - postawa rodziców jest często nie właściwa, nie sprzyja pracy rehabilitacyjne;
PEDAGOGICZNY - nie można wykonywać wszystkich zadań, metod, gdyż dzieci nie słyszą.
TYFLOPEDAGOGIKA (typhlos - ślepy, ślepiec) - traktuje o kształceniu i rewalidacji osób niewidomych, ociemniałych i niedowidzących.
BUDOWA ANATOMICZNA NARZĄDU WZROKU: gałka oczna wraz mięśniami, umożliwiającymi jej ruchy; nerwy wzrokowe, łączące gałki oczne z odpowiednią grupą komórek nerwowych w płacie potylicznym kory mózgowej; zakończenia nerwowe, znajdujące się w siatkówce na dnie oka stanowią receptory wzrokowe, tzw. Czopki i pręciki. Są to komórki reagujące na bodźce wzrokowe, czyli komórki światłoczułe.
Widzenie i czynności percepcyjne umożliwiają:
czynności motoryczne gałek ocznych, które ukierunkowują na bodźce;
czynności optyczne, czyli kierowanie wpadających do gałki ocznej promieni światła na tzw. plamkę żółtą, znajdującą się w siatkówce, obejmującą największą liczbę czopków, dzięki czemu widzenie jest najdokładniejsze;
czynności wzrokowe, przekazujące pobudzenia nerwowe przez nerwy wzrokowe do ośrodka wzrokowego, gdzie powstają obrazy oglądanych przedmiotów lub zjawisk.
RODZAJE WIDZENIA:
centralne (ostrość wzroku) - małe przedmioty;
obwodowe - duże przedmioty w ruchu;
stereoskopowe - perspektyw, przestrzeń, 3 wymiarowe;
nocne;
barw;
przejściowe, mieszane.
PRZYCZYNY INWALIDZTWA WZROKU:
czynniki genetyczne - wrodzone wady genetyczne;
wady wrodzone analizatora wzrokowego i uszkodzenia okołoporodowe - choroby weneryczne, choroby matki z wysoką gorączką, zaburzenia rozwojowe soczewki, stres i sytuacje stresujące matki, zapalenie opon mózgowych, choroby tropikalne, zatrucia jadem kiełbasianym, alkoholem, grzybami, promienie roentgena i laserowe;
choroby analizatora wzrokowego;
choroby zakaźne przebiegające z wysoką temperaturą oraz nowotwory;
zatrucia, cukrzyca;
urazy mechaniczne, chemiczne, techniczne;
zmiany starcze i awitaminoza.
CELE EDUKACJI OSÓB NIEWIDOMYCH:
akceptacja utraty lub braku zdrowia i rozwój motywacji do wysiłków na rzecz gotowości do uczenia się sztuki życia za pomocą nienaruszonych zmysłów i sprawności;
nauka pisma dotykowego systemem Braileya;
nauka orientacji przestrzennej i samodzielnego poruszania się, która obejmuje:
naukę technik ochraniających,
ustalanie kierunku marszu,
poznawanie właściwości otoczenia,
odnajdywanie upuszczonych przedmiotów,
korzystanie z pomocy przewodnika,
posługiwanie się laską,
korzystanie ze środków komunikacji miejskiej i ze schodów ruchomych;
kształtowanie nawyków pro-zdrowotnych;
nauka czynności życia codziennego;
kształcenie integracyjne.
Przyczyny utraty wzroku nie są obojętne dla rozwoju psycho-fizycznego dziecka. Dziecko, które nie widzi jest z reguły bardzo sprawne intelektualnie.
NASTĘPSTWA USZKODZENIA WZROKU:
KONSEKWENCJE FIZYCZNO-ZDROWOTNE - stan wydolności fizyczno-zdrowotnej osoby z uszkodzonym wzrokiem jest determinowany obiektywnym brakiem wzroku, ogólnym stanem zdrowia i ewentualnym zagrożeniem całkowitej utraty wzroku. U dziecka niewidomego od urodzenia rozwija się szereg wad postaw poznawczych, emocjonalnych i społecznych. Natomiast dziecko, które widzi wcześnie rozgląda się dookoła, obserwuje, chwyta przedmioty, czołga się, itp.
Szybkie narastanie stałego, psychicznego napięcia w oczekiwaniu rzeczy i zjawisk nieznanych. Trwałe, psychiczne napięcie obserwowane u niewidomych w każdej fazie życia jest wyniszczające.
Świadomość niebezpieczeństwa w przejawianej aktywności ruchowej skłania niewidomych do ograniczania ruchów, co sprawia, że żyją w stanie tzw. hipokinezy (ciągłego napięcia, będącego źródłem częstego zmęczenia, patologicznych zachowań, powodujących reakcje automatyczne grup mięśni).
BLINDISMY - zespoły tików, odruchów, gestów, póz będących reakcją na niezidentyfikowane obiekty oraz brak własnej kontroli zachowań.
Wpływ braku wzroku jest źródłem swoistej postawy niewidomego oraz jego sposobu poruszania się, skrzywień kręgosłupa, np.: hipoza szyjna i lędźwiowa, hipoza piersiowa, wyciągnięte do przodu ramiona, cofnięta głowa i tułów. Skrzywienia te powodują gorszą statykę ciała i związane z tym większe zużycie energii podczas ruchu.
Osoby ociemniałe w porównaniu do osób niewidomych od urodzenia znajdują się w sytuacji korzystniejszej. Im później nastąpiła utrata wzroku, tym konsekwencje fizyczno-zdrowotne przebiegają z mniejszym nasileniem. Jeśli osoba ociemniała przejawia odwagę ruchu, to może przypominać osobę widzącą.
KONSEKWENCJE ORIENTACYJNO-POZNAWCZE - brak wzroku powoduje ograniczony odbiór informacji o świecie oraz częstą utratę informacji o podstawowych znaczeniach w procesach regulacji jednostki ze światem. Skutkiem utraty informacji lub dysponowanie informacjami drugorzędnymi są nietrafne decyzje i błędna działalność w relacjach człowiek - otoczenie. Układ dotykowo-kinestetyczno-słuchowo-węchowy pełni podstawową rolę w odbiorze informacji i późniejszym jej wykorzystaniu w różnych sytuacjach. Układ ten stanowi także fizjologiczną podstawę tzw. zmysłu przeszkód, będącego m.in. podstawą nauki orientacji przestrzennej i poruszania się. Treść spostrzeżeń niewidomych jest uboższa o spostrzeżenia z udziałem wzroku, zwłaszcza o barwę i przestrzeń. Myślenie u osób niewidomych - szybki rozwój myślenia abstrakcyjnego, w przeciwieństwie do niesłyszących (konkretne). Różnicowanie, klasyfikowanie, schematyzowanie i szukanie analogii. Pamięć osób niewidzących porównywalna z pamięcią osób widzących. Poznawanie przez analogię stanowi ważny przywilej niewidomych. Co widzący stwierdzają bezpośrednio, to niewidomi stwierdzają przez analogię. Istotną właściwością poznawczą niewidomych są wybitne możliwości różnicowania bodźców o charakterze węchowym, dotykowym, słuchowym i smakowym.
KONSEKWENCJE PSYCHO-SPOŁECZNE - zaburzenie poczucia własnej wartości. Dla kształtowania korzystnego poczucia własnej wartości kwestią podstawową jest akceptacja braku wzroku na zasadzie:
Wiem, co straciłem bezpowrotnie,
Wiem, co jeszcze mi pozostało,
Wiem, że z tym, co mi pozostało mogę żyć pełnią życia, z szansami na sukcesy, na przeżywanie radości z szerokim zakresem samodzielności i swoistej wolności.
Akceptacja utraty wzroku jest warunkiem zbierania o sobie pozytywnych informacji oraz odbioru komunikatów z otoczenia, umożliwiających funkcjonowanie wspólnie z widzącymi.
METODY KSZTAŁCENIA DZIECI SŁABO-WIDZĄCYCH I NIEWIDOMYCH:
Kształcenie w szkole ogólno-dostępnej lub integracyjnej z dodatkiem różnych pomocy tyflo-dydaktycznych;
Uczestnictwo w zajęciach w związku niewidomych;
Szkoły dla dzieci niewidomych i niedowidzących;
Nauka pisma punktowego - Brayle'a”: punkty 6 umieszczone w dwóch rzędach - kombinacja ustala różne możliwości tworzenia znaków.
PEDAGOGIKA TERAPEUTYCZNA - zajmuje się nauczaniem i wychowaniem jednostek kalekich z zaburzeniami lokomocji i jednostek przewlekle chorych.
ZADANIA PEDAGOGIKI TERAPEUTYCZNEJ:
Ochrona jednostki przed ujemnymi skutkami psychicznymi, spowodowanymi długotrwałym pobytem w zakładzie leczniczym;
Współdziałanie w terapii medycznej
Udzielanie jednostce pomocy w procesie akceptowania sytuacji, w której się znalazła;
Współdziałanie w zabezpieczeniu jednostce podstawowych potrzeb psycho-społecznych i biologicznych;
Organizowanie procesu szkolenia;
Udzielanie jednostce pomocy po opuszczeniu zakładu leczniczego.