Wykład 6

Ogólny podział metod badań

Metody

1. Pozyskiwanie danych

2. Opracowanie danych

Rodzaje informacji i techniki pozyskiwania danych

1. Informacje wtórne (dane w spisach statystycznych, rejestrach, przedstawienie na mapach)

2. Informacje pierwotne (dane z badań ankietowych, obserwacji, wywiadów)

Informacje pierwotne

Formularz

• jest drukiem mającym zastosowanie w badaniach statystycznych

• w graficznej formie formularz wyróżnia się część tytułową (nagłówek), część merytoryczną i część końcową

(część tytułowa zawiera nazwę i adres instytucji)

Ankieta

• jest metodą badania sądów, opinii, preferencji czy motywacji osób na temat pewnego zjawiska

Informacje wtórne

• Roczniki statystyczne branżowe wydawane przez wyspecjalizowane organizacje

(GUS, ONZ, UNESCO)

• Inne zestawienia zbiorcze dokonywane dla potrzeb statystycznych w różnych jednostkach

Metody badań w geografii

1. Metody realne (jakościowe)

2. Metody formalne (ilościowe)

3. Metody zasadnicze

4. Metody studialne

5. Metody rzeczowe

6. Metody techniczne

Metody formalne (ilościowe)

• metody statystyczne z zakresu statystyki opisowej (średnia, mediana, kwartyle, odchylenie standardowe)

• metody parametryczne (korelacja, regresja)

• analiza wariacji

• testy nie parametryczne (chi-kwadrat)

• tabela, tablice statystyczne (numer, tytuł, właściwa treść, objaśnienia, źródło); - . 0 x

• metody taksonomiczne

• metody czynnikowe

• metody grawitacji i potencjału

• metody analizy strategicznej

• metody analizy wieloczynnikowej

• metody systemowe

• metody bonitacji punktowej

• metoda modelowa

Metoda bonitacji punktowej - określa atrakcyjność czynników analizowanych

• topografia

• lesistość terenu

• wody powierzchniowe

1. Metoda określenia przydatności

2. Metoda badań ruchu turystycznego

3. Metoda klasyfikacji przestrzennej zjawisk turystycznych na podstawie kryteriów

Użyteczność - decyduje o formie ruchu turystycznego

Atrakcyjność - decyduje o randze obszaru oraz o intensywności użytkowania turystycznego

Metoda Finesa

• postawa oceny atrakcji

• bezpośrednie obserwacje dokonywane w terenie, fotografie i zdjęcia lotnicze

• pole oceny

• widok

• fragment terenu

Obserwacje terenowe

• gęstość punktów widokowych

1. brzydkie 0-1

2. niedostrzegalne 1-2

3. przyjemne 2-4

4. wybitne 4-8

5. przepiękne 8-16

6. widowiskowe 16-32

Metoda Bureau of Land Management

• forma

• kształt

• tekstura

• linia graniczna

• kontrastowość

• modyfikacje antropogeniczne

Wykład 7

Elementy kartografii w geografii turystycznej

Mapa geograficzna - uogólniony obszar powierzchni Ziemi.

Elementy matematyczne

• odwzorowanie kartograficzne

• podziałka mapy

• punkty nawiązania

• linie

Opis pozaramowy

• tytuł mapy

• miesiąc i rok wydania

• oznaczenie

Cechy mapy

• wiarygodność

• dokładność

• pełność treści

• poglądowość i czytelność

Odwzorowanie kartograficzne - proces jaki towarzyszy przenoszeniu siatki geograficznej

lub poszczególnych punktów na płaszczyznę.

Powierzchnia

• azymutalna

• walcowa

• stożkowa

Punkty przyłożenia

• bieguny

• równoleżniki

Odwzorowania azymutalne

Odwzorowania walcowe

Odwzorowania stożkowe

Odwzorowania umowne lub dowolne

Skala mapy

• stosunek wielkości modelu Ziemi do rzeczywistej wielkości.

• stosunek długości na mapie do stosunku długości w terenie.

• skala liczbowa

• skala mianowana

• skala polowa

• podziałka liczbowa

Skala liczbowa

(1:1000000) jeden cm na mapie odpowiada 1000000 cm w rzeczywistości

1cm - 10000 m

1 cm - 10 km

Skala polowa

Ile powierzchni rocznie zajmuje las, który na mapie w stosunku 1:1000000, w 4 cm ?

1 cm - 1000000

1 cm - 10000 m

1 cm - 10 km

(1cm) - (10km)

1 cm - 100 km

4 cm - x

x = 400 km

Podział map

• ogólno geograficzne (główna objętość powierzchni Ziemi)

• tematyczne (eksponuje jeden lub kilka wybranych elementów mapy - miejsca turystyczne /atrakcje, usługę, sieci/)

Metody kartograficzne przedstawianych zjawisk

• metoda sygnaturowa

• metoda kropkowa (topograficzna, kartograficzna)

• metoda zasięgów

• metoda kartogramu

Wykład 8

Walory wypoczynkowe Polski

Wg genezy

• walory przyrodnicze

• walory przyrodniczo-kulturowe

• walory kulturowe

Wg funkcji

• walory wypoczynkowe

• walory krajoznawcze

• walory specjalistyczne

Walory turystyczne - elementy środowiska przyrody. Zespół obszarów charakterystycznych walorów wypoczynkowych.

Cechy wykluczające wypoczynek

• tereny, na których jest zanieczyszczenie powietrza

• tereny przekształcone przez działalność

• gęstość zaludnienia

• obszary bagienne

Główne obszary krajobrazu naturalnego

1. strefa nadmorska

2. strefa pojezierna

3. strefa nizin

4. strefa wyżyn

5. strefa górska

Krajobraz naturalny w strefie nadmorskiej

• Pobrzeże Szczecińskie (Woliński Park Narodowy)

• Pobrzeże Słowińskie (Słowiński Park Narodowy)

Krajobraz naturalny w strefie nizin

• Puszcza Knyszyńska

• Puszcza Białowieska

• Doliny rzeczne Narwi, Biebrzy, Bugu

• Puszcza Kurpiowska

• tereny nad środkową Wartą i Pilicą

• Bory Dolnośląskie

• Obszary leśno-stawowe Kotliny Milickiej

• Bory Stobrawskie

• Puszcza Solska

Krajobraz naturalny w strefie górskiej

• Karkonosze (Sudety)

• Góry Sowie

• Góry Bardzkie

• Grupa Śnieżka

• Góry Bialskie

• Góry Złote

• Beskid Śląski (Karpaty)

• Beskid Żywiecki

• Tatry

• Pieniny

• Gorce i Beskid Sądecki

• Beskid Niski

• Bieszczady

Walory widokowe krajobrazu warunkuje zróżnicowanie wysokości względem terenów:

• Największe zróżnicowanie występuje w Sudetach i Karpatach.

• Średni stopień zróżnicowania występuje na Przedgórzu Sudeckim, Pogórzu Karpackim, Roztoczu, pojezierzu Pomorskim, Mazowieckim i Wielkopolskim, naturalnych akwenach i ciekach wodnych, wodach przybrzeżnych Bałtyku, Zalewie Szczecińskim i Zalewie Wiślanym, jeziorach i zbiornikach sztucznych powyżej 100 ha.

Wody przydatne do kąpieli

• Pojezierze Pomorskie

• Pojezierze Mazurskie

• Pojezierze Wielkopolskie

Główne zespoły wodne Pojezierza to

• Pojezierze Kaszubskie

• Pojezierze Iławskie

• Pojezierze Olszczyńskie

• Pojezierze Mrągowskie

• Kraina Wielkich Jezior

• Pojezierze Suwalskie

• Jeziora doliny Odry

• Pojezierze Gnieźnieńskie

Szlaki wodne Polski Północnej

• Drawa

• Gwda

• Brda

• Wda (Czarna woda)

• Drwęca

• Radunia

• Jezioro Iławskie

• Kanał elbląski

• Pasłęka

• Wielkie Jeziora Mazurskie

• Czarna Hańcza

• Kanał Augustowski

Walory wodne

1. wiążą się one z odkrywaniem większych rzek (Bug, Warta, Pilica, Wisła, San)

2. powstają na sztucznych zbiornikach wodnych

• zbiornik Zegrzyński

• zbiornik Sulejowski

• jezioro Otmuchowskie

• jezioro Nyskie

• jezioro Turawskie

• jezioro Żywieckie

• zbiornik Różnowski

• zbiornik Soliński

Najstarszy zbiornik wody na obszarze Polski

• zbiornik Joziorsko

• zbiornik Gorszczyński

• zbiornik Goczałkowicki

• zbiornik Pilchowicki

• zbiornik Różnowski

• zalew Siemianówka

Wykład 9

Walory narciarskie Polski.

Minimalne warunki do zjazdów narciarskich:

• 150 m różnicy wzniesień

• średnie nachylenie stoków 7-26

• 80 dni zalegania pokrywy śniegowej

Rozmieszczenie terenów narciarskich

W Sudetach:

• Góry Izerskie

• Karkonosze

• Góry Sowie

• Grupa Śnieżka

• Góry Bialskie

W Karpatach:

• Beskid Śląski

• Beskid Żywiecki

• Tatry

• Gorce

• Beskid Sądecki

• Bieszczady

Walory uzdrowiskowe - regiony bioklimatyczne Polski

1. region nadmorski o bioklimacie silnie bodźcowym obejmującym wybrzeże Bałtyku

2. region pojezierny o bioklimacie łagodnie bodźcowym

3. region północno - wschodni o bioklimacie umiarkowanie bodźcowym

4. region centralny słabo bodźcowy

5. region południowo - wschodni, najcieplejszy, o zwiększonej bodźcowości termicznej

6. region podgórski i górski silnie bodźcowy

Antropoklimat łagodnie bodźcowy

• pojezierze południowo - bałtyckie

• pojezierze wschodnio - bałtyckie

• wyżyna śląsko - krakowska

• część wyżyny środkowo - małopolska

• część pogórza Sudetów

Obszary nieprzydatne dla turystyki wypoczynkowej

1. aglomeracja podsudecka

2. aglomeracja opolska

3. aglomeracja górnośląsko- rybnicka

4. aglomeracja bielska

5. aglomeracja częstochowska

6. aglomeracja krakowska

7. aglomeracja staropolska

8. aglomeracja lubelska

9. aglomeracja poznańska

10. aglomeracja łódzka

11. aglomeracja warszawska

12. aglomeracja bydgosko - toruńska

13. aglomeracja szczecińska

Tereny zanieczyszczone powyżej norm

• GOP

• Rybnicki Okręg Węglowy

• Częstochowski Okręg Przemysłowy

• Krakowski Okręg Przemysłowy

• Bielsko - uralski Okręg Przemysłowy

• Puławski Okręg Przemysłowy

• Legnicko - Głogowski Okręg Przemysłowy

• Zachodnie Sudety

Walory uzdrowiskowe

czynniki lecznictwa

• warunki naturalne

• inne czynniki środowiskowe, mające wpływ na lecznictwo

czynniki naturalne

• krajobraz

• warunki klimatyczne

• wody lecznicze

• gazy lecznicze

• peloidy

• woda morska

woda lecznicza - woda czerpana lub sama wypływa z głębi Ziemi, która dzięki swym właściwościom wpływa leczniczo na nastrój człowieka.

Wody dzielą się na mineralne i swoiste (1g soli w 1l).

• swoiste - występuje w nich jeden z pierwiastków farmakody - gazy, pierwiastki radoczynne i które mają wyższe temperatury (jod, brom, fluor, arsen, bar, żelazo)

• podział wód ze względu na aminy

1. wodorowęglanowe

2. chlorkowe

3. siarczanowe

• podział wód ze względu na kationy

1. radowe

2. wapniowe

3. magnezowe

gazy lecznicze - skład powietrza lub w wodzie leczniczej (dwutlenek węgla, siarkowodór, radon).

peloidy - utwory geologiczne, które zmieszane z wodą służą do kąpieli i okładów leczniczych, zaliczamy: borowiny, muły, szlamy, glinki

woda morska - aerozol (rozproszony gaz, związki stałe, mgła).

Regiony balneologiczne Polski:

• Karpacki

• Sudecki

• Nidziański

• Pomorsko - Kujawski

Wykład 10

Kierunki i działania

Podstawowe kierunki i działania zakładów leczniczych to:

• leczenie

• rehabilitacja

• prewencja

• wychowanie zdrowotne

Leczenie

• obejmuje głównie choroby przewlekłe, określane często jako cywilizacyjne

Rehabilitacja

• zwana balneorehabilitacją, ma cechy swoiste, odróżniające ją od rehabilitacji prowadzonej w innych zakładach leczniczych

• wykorzystuje naturalne metody lecznicze, jakimi dysponuje dane uzdrowisko

• rehabilitacja wczesna i późna

Profilaktyka

• Podstawy profilaktyki jest dążenie do zmiany patogennego modelu życia i zachowania człowieka, a z drugiej strony- wzmacnianie naturalne mechanizmów obronnych

• Może być realizowana w uzdrowiskach


Edukacja zdrowotna

• Zmniejszenie zachorowalności

• Równoczesne leczenie i kompetentne nauczanie(edukowane) w uzdrowiskach

Ranking uzdrowisk (autorem jest Z. Krasiński)

1. Kołobrzeg 65

2. Krynica Zdrój 62

3. Polanica Zdrój 61

4. Nałęczów 61

5. Busko Zdrój 59

6. Ciechocinek 58

7. Iwonicz Zdrój 55

8. Inowrocław 54

9. Kudowa Zdrój 53

10. Ustroń 52

11. Międzywodzie 50

12. Dźwirzyno 48

13. Jurata 48

Pojęcie walor krajoznawczy

„ za walor turystyczny o treści krajoznawczej zwany dalej walorem krajoznawczym, uważa się obiekt materialny lub nie materialny lub przejaw kultury duchowej stanowiący przedmiot zainteresowań turystów”

Walor krajoznawczy





Obiekt materialny przejaw kultury duchowej

Walor krajoznawczy





Forma pochodzenia natury forma pochodzenia antropogenicznego

Warunki uznania obiektu lub zjawiska za walor krajoznawczy:

• cechy obiektu lub zjawiska wzbudzające zainteresowanie

• czytelność w krajobrazie, pozwalająca na percepcję zmysłową

• sposób występowania obiektu czy zjawiska

• zagospodarowanie i przystosowanie do zwiedzania

Funkcje walorów krajoznawczych

• funkcje dokumentacyjno-ochronne

• funkcje naukowe

• funkcje poznawcze

• funkcje dydaktyczno-wychowawcze

• funkcje estetyczne

• funkcje rekreacyjne

Klasyfikacja przyrodniczych walorów krajoznawczych

1. Ukształtowane bez jakiejkolwiek ingerencji człowieka(wydmy)

2. Utworzone przez człowieka (kanał)

3. Ingerencja człowieka występuje w stopniu niewiele zmieniającym charakter waloru (punkt widokowy)

Ad 1.

1. Osobliwości flory i fauny

Flora:

• Selekcja gatunkowa - Mikołajek Nadmorski)

• Parametry wielkości

• Stałość waloru pod względem czasu i miejsca występowania

• Odporność na zagrożenie

• Unikalność i niepopularność np. (Car-dąb) Puszcza Białowieska - Dąb Bartek w Bartkowie k/Kielc

• Sekwoja - drzewo mamutowe Glinna k/Szczecina

Fauna: Wiele stanowisk żubrów w kompleksach leśnych

• Puszcza Białowieska

• Bieszczady

• Puszcza Borecka

• Puszcza Knyszyńska

• Lasy wokół Wałcza

Ośrodki zamknięte

• Białowieża

• Borki

• Niepołomice

• Rejony Pszczyny

• Smardzewice

• Taczunów

• Woliński Park Narodowy

Europa środkowa- największe kompleksy stawowo-leśno-łąkowe objęte ochrona jako Rezerwat Stawy Milickie, stanowią miejsca lęgów i odpoczynków w czasie przelotu wielu gatunków ptaków wodnych i błotnych (150 gatunków gniazduje, ok. 50 gatunków przelotnie)

2. Skałki i grupy skał

• Należą do atrakcyjnych form przyrody nieożywionej

• Stanowią wychodnie utworów wgłębnych

• Zbudowane ze skał owadowych np. Sudety (Góry Stołowe z Masywem Szczelińca Wielkiego i Małego oraz Błędnych Skał)

• Karpaty (Pieniny)

• Jura Krakowsko-Częstochowska od Krakowa po Wieluń (Maczuga Herkulesa w Pieskowej Skale)

3. Wąwozy, doliny, przełomy rzeczne

• Występuje w krajobrazie górskim, wyżynnym oraz pojeziernym

• Są dowodem procesów geologicznych i morfologicznych

• Wąwóz Krakow- Dolina Kościeliska

• Wąwóz Homde- Pieniny

• Wąwóz Bolechowicki- k/Krakowa

• Wąwozy Lessowe okolic Kazimierza Dolnego

• Wąwozy Lessowe okolic Sandomierza

• Dolina kościeliska w Tatrach Zachodnich

• Jar Rzeki Pradunia k/Babiego Dołu

• Przełom rzeki Szum i Sopot

• Przełom Dunajca przez Pieniny

4. Wodospady, źródła i wywierzyska

Wodospady- Wodogrzmoty Mickiewicza na potoku Roztoka, Wielka Siklawa, Kamieńczyk, Szklarku, Wilczki(Międzygórze)

Źródła rzek- Łyny, Wywierzysko, Lodowe Kiry

5. Jaskinie i grody

Jaskinie i groty- Wielka Śnieżna w Tatrach, Jaskinia Mroźna, Jaskinia Łokietka, Jaskinia Raj, Groty Mechowskie, Grota Kryształowa

6. Głazy narzutowe i głazowiska

• Pojezierze Pomorskie- Tychowo

• Pojezierze Mazurski- Fulda

• Pobrzeże Bałtyckie- Puck

• Zwady Mszczonowskie- k/Łodzi

Inne obiekty geologiczne

• Kotły Tatrzańskie i Sudeckie

• Wydmy Łebskie i Pustynia Błędowska

• Góra św Anny (wulkanizm)

• Kratery Meteorytu Morsko k/Poznania

7. Inne obiekty geologiczne

Wywierzysko- stałe lub okresowe źródło krasowe z którego wody wypływają pod ciśnieniem (w przeciwieństwie do wypływu Krasowego)

Przyrodnicze walory krajobrazu utworzone przez człowieka







Parki zabytkowe Muzea i zbiory przyrodnicze Ogrody botaniczne Ogrody zoologiczne

• Element natury utworzony w procesie twórczej, kompozycyjnej i artystycznej działalności

Występowanie:

• Park Oliwski

• Park w Nieborowie, Arkadii

• Park Łazienkowski

• Park Wilanowski

• Park Pałacowy w Białymstoku

• Park Kultury i Wypoczynku w Chorzowie

• Park Wiejski Przelewice

• Park Pałacowy Pszczyna

• Park Pałacowy Puławy

• Park Zamkowy w Gołuchowie

• Park Pałacowy w Kozłówce

• Park Zamkowy

Muzea:

• Parków Narodowych

• Oceanograficzne i Akwarium Morskie w Gdyni

• Ziemi w Warszawie

• Leśnictwa i Drzewnictwa w Krakowie

• Tatrzańskie

• Przyrodniczo - Leśne Białowieża

• Przyrodnicze - Cieplice Śląskie

• Przyrody Drozdowo

Ogrody Botaniczne

Wykład 14

Turystyczne walory specjalistyczne Polski

wędkarstwo - amatorskie łowienie ryb na wętkę, za pomocą ściśle określonymi przepisami sprzętu.

8

---