Proces inwest- całokształt inwest podejm przez rożnych uczesz mający charakt podm i zdarzen mający miejsce w zwiaz z przekszt nakł inw i dóbr inw dla stworz określ kapit realn Proces jest realiz w określ cyklu.cykl inwestycyjny-to czas z którym są realiz wszystk czynności i prace niezbędne do zrealiz projekt inwest wyróznia się cykl brutto i netto

Cykl brutto-obejmuje czas realiz czynności związanych z wykonaniem danego projekt,czas zwiazany z przestojami techn uzasad i nieuzas

Cykl netto- cykl brutto pomniejszony o czas przestojów techn nieuzas wyróznia się cykl :umowny i rzeczyw

Umowny- czas ustalony do realiz inwest i partnerami wchodzącymi w dany cykl inwest jest to cykl inwest zawarty w stosunk umownych partnerów proc inwest

Struktury procesów : przedmiot i podmiotowa i czynnościowa

Strukt przedmot: to realizow w danym okresie czasu i na danej przestrz inwest o charakt kompleks

Inwestycje- to akty wyrzeczeń i odłożenie konsumpcji bierzącej na przyszłość

Inwestycje- to działanie polega na wykorzystaniu wcześniej odłoż w drodze oszczędz ogranicz środk w celu osiągn w niepewnej przyszł rożnych korzyści główn zysku

ELEMENTY FIN INWESTOWANIA: źrodł finans(odłożenie). Dokonanie wyboru. Niepewna przyszłość(ryzyko).cel inwestor (korzyści)

Inwestow- to nakłady na tworzenie zasobów środk trwał lub jako wkorzysta w celu jego powiększ

Podejście monetarne(pieniężne) Inwest-to wydatk środk pienież na zakup aktyw finans które przyniosa posiadaczą tych aktywów dochód Są to wydatk na szkolen nowe projekt inwest rozwój reklamę obejmuje str finans i rzeczową w proc inwest

Podjscie rzeczowe- wydatk środk płatniczych na zakup aktyw rzeczow Inwestyc- to nabywanie i powiększanie dóbr inwest to przyrost lub przyrost i odtworzenie kapitału rzeczow w tym także częściowo kapitału obrotow

Podejście od str proces: inwestowanie- to lokowanie środk finans w rożne rodzaje działaln i aktywn gosp w celu osiągniecia w niepewn przyszłości

określ korzyści poprzez: 1 zakup dzieł sztuk 2zakup udziałów pappier wart (akcje oblig) 3zakup rzeczow skł majątk z instniej już zasobów (zakup nierum części preds) 4zakup watosci o charakt niematerial (patenty licencje) 5tworzenie kreowanie majatku rzeczow w pełnym cyklu inwest

Z pkt widz makroek Inwest-wszyst elem które skl się na te kierunki są inwest z pkt widz makroek klasyczne podejście doinwest inwest jest to co wiąze się z 4 5pkt

Inwest finansowe bez wzgl na to czy mowimy mikro czy makro ekon są trakt z pkt widz charakt rzeczow Inwest które wiążą się z 3def podana wiążą się zrzeczow podejściem do inwest oraz ujete są w 4 5 kierunk inwest to inwest rzeczowe w ujeciu klasycz które mogą być realizow przez każdy podmiot gosp bez wzg na formę org-prawn

Inwestor- poraz pierwszy dokonuje co do kierunku inwest aby dokonac wyboru kieruje się 4 kryter: 1zdoln kapit dopomnaż czyli ile możemy za każda zł osiągnąć 2ryzyko 3okres czasu jaki upływa między wydatk nakł inwest a uzysk pierwszych efekt z podjetej działaln inwest 4ilośc niezbedn środk finans na podjecie działaln inwet INWESTOR MUSI KIEROWAC SIĘ 4 KRYTERIAMI!!

Strukt podmiotowa proc inwest-zespól uczesz proc inwest realiz na danym obszarze i okresl przedziale czas

Iwestor bezpośr-to ten który podejm decyzje inwest i inwest inwestycje i często sam org i realiz proces inwest

Inwestor pośred- najczescij okresla instyt która w imieniu inwest bezposr organiz proces i zarzadza przedsiewzieciem i proces inwest

Dyweloper- podm gospod o charakt profit który na własny koszt i ryzyk podejm działaln inwest realizuje produkt pod nazwą inwestycja-nieruch w celu zbycia tego produkt dla nieznanego odbior

Zarzadca przedsięwzięć- podm gospod o charakt profit który organiz proces inwest zarzadza projekt inwest w imien inwestora ,dewelopera

Nadzór inwest - jednostki projekt ,przeds mieszk i usług, przeds budow, przedsieb specjalistyczne ,wydziały planowane ,gosp przestrz i ochrony srodow

Strukt czynnościowa proces inwest obejm szereg działab i zwiazki zachodzące miedzy tymi działaniami regul prawidłow kształtowan proces inwest

Czynnosci obejm 2 obsz:

1)czynności związ z organaniz zarządź przedsiewz inwest w pełnym cyklu inwest Są to c czynności związane z projekt zorganiz uczestn dostawa i zakupu d,óbr inwest oraz oddanie inwest do urzytk

2)czynności zwiaz ze stosow regulacji prawno ekonom związku z proces inwest np. czynności związ z stanow stosunków umownych uczesz proces czynności zwiaz z system ekon-finans realizowanych w procesie czynności związane z oceną ekonomicznej efekt przedsiewz inwestycyjnego projektu

METODY OCENY EFEKTYWNOŚCI EKONOMICZNEJ INWESTYCJI

Rodzaje i zasady sporządzania rachunku oceny efektywności ekonomicznej inwestycji

(2 rodzaje):

• wybór kierunków inwestowania

• wybór konkretnego projektu inwestycyjnego

3 etapy postępowania przy wyborze projektu inwestycyjnego:

I etap:

Inwestor aby dokonać wyboru projektu musi określić podstawowy cel inwestowania

Na ten cel składa się:

-określenie rodzaju działalności gospodarczej jaką chce osiągnąć z danego przedsięwzięcia,

-jaki rodzaj efektu (korzyści) chce osiągnąć z zainwestowanego kapitału (rodzaj efektu netto finansowego: zysk, dywidenda, % z kapitału, czynsz dzierżawny).

Określając cel podstawowy typowane są również cele pośrednie (drugorzędne), przy czym cele te określa sam inwestor, ale często wynikają one z istoty celu głównego.

Przykłady celów pośrednich:

*wzrost jakości realizowanych produktów lub świadczonych usług,

*obniżka kosztów produkcji i eksploatacji majątku uzyskanego z zainwestowanego kapitału,

*utrzymanie i powiększenie zdolności dysponowanego kapitału do generowania dochodów.

II etap:

Inwestor aby dokonać wyboru projektu musi również określić opłacalność projektu.

Opłacalność - to pozytywny wynik działań, to lepsza sprawność działania, wyższa wydajność, a osiągnięty efekt jest adekwatny do poniesionych nakładów i istniejących możliwości.

W procesie realizacji inwestycji uwzględnia się 3 rodzaje opłacalności:

opłacalność techniczna - to porównanie pod względem niezawodności wydajności technicznej, sprawności nowego urządzenie lub całego przedsięwzięcia inwestycyjnego w stosunku do dotychczas funkcjonującego lub innego zewnętrznego, poza inwestorem, spełniającego te same funkcje użytkowe,

opłacalność społeczna - to relacja wszystkich nakładów pieniężnych i niepieniężnych na dane przedsięwzięcie inwestycyjne do wszystkich efektów pieniężnych i niepieniężnych uzyskanych z eksploatacji i dysponowania majątkiem uzyskanym z inwestowania,

opłacalność ekonomiczna - to relacja pieniężnych efektów do pieniężnych nakładów, tzw. czysta opłacalność.

Inwestor musi określić wszystkie 3 rodzaje opłacalności (może coś być opłacalne z punktu widzenia technicznego, a nie opłacalne z punktu widzenia ekonomicznego).

III etap:

Ustalenie ceny i określenie opłacalności to nie wszystko, należy sporządzić rachunek ekonomiczny efektywności projektu inwestycyjnego.

W rachunku podobnie jak przy opłacalności ekonomicznej określa się relację efektów, które uzyskano w wyniku danego przedsięwzięcia do nakładów niezbędnych w celu stworzenia, a następnie eksploatacji inwestycji.

Jest to jednak relacja, która ma dać odpowiedź na pytanie czy efekt finansowy netto będzie przynajmniej tak duży jak efekt możliwy do uzyskania z innych marginalnych, alternatywnych możliwości inwestycyjnych.

Rachunek efektywności inwestycji ma nam wyznaczyć dolną granice opłacalności, wtedy można podjąć decyzję pozytywną o inwestycji.

Tak rozumiany rachunek może się przejawić w różnych formach (sposobach) jako rachunek bezwzględny i rachunek względny.

Rachunek bezwzględny - to rachunek, którego wynik jest odnoszony do jakiegoś jednego zewnętrznego punktu stabilnego pozwalającego określić czy projekt jest czy nie jest efektywny. Jest to rachunek podstawowy, gdyż jego wynik przesądza o decyzji inwestycyjnej.

Rachunek względny - służy do wyboru najkorzystniejszego projektu i wariantu inwestycyjnego spośród tych projektów i wariantów, które spełniają wymóg bezwzględności.

Inwestor dla oceny projektu musi realizować oba rodzaje rachunku. Przy czym drugi typ rachunku wykonuje wówczas, gdy rachunek bezwzględny wykazuje poziom efektywności do przyjęcia przez inwestora.

Istnieje również rachunek jedno- i wielokryteriowy (czyli rachunek syntetyczny i wielowskaźnikowy).

Rachunek wielokryteriowy - rachunek do oceny oparty na kilku lub kilkunastu wskaźnikach, które charakteryzują dany projekt, np. wskaźnik poziomu materiałochłonności, wskaźnik produktywności, kapitałochłonności, terenochłonności, pracochłonności, długość cyklów inwestycyjnych,

Rachunek jednokryteriowy - to rachunek, który jest sporządzany według jednej utrwalonej procedury, jednej metody, przy uwzględnieniu przyjętych dla tej metody założeniach.

Przy rachunku wielokryteriowym inwestor sam subiektywnie musi podjąć decyzję. Rachunek ten jest mało obiektywny, ale służy przede wszystkim do:

*wstępnej oceny efektywności projektu inwestycyjnego (czy dalej się tym projektem zajmować, czy przejść do innego),

*analizy niewielkich pod względem złożoności i ponoszonych nakładów inwestycyjnych projektów inwestycyjnych.

Inwestor często wykorzystuje oba te rachunki.

W ocenie efektywności projektu inwestycyjnego wykorzystuje się także rachunek prospektywny (ex-ante) i retrospektywny (ex-post).

Rachunek prospektywny - jest rachunkiem podstawowym, ma charakter kompleksowy i na jego podstawie inwestor podejmuje decyzje inwestycyjną.. Cecha charakt tego rach jest to iż wykorzysta się do jego oprawco material empirycz szacunkow.

Rachunek retrospektywny - to rachunek, który jest sporządzany w trakcie, a przede wszystkim po zakończeniu procesu inwestycyjnego. spełnia on funkcje informacyjna na ile przyjete zalozenia do zrealizow inwest i do sporzazenia rach presprokt spełnia się zrealizow inwestycji

. Spełnia on 2 funkcje: kontrolną i informacyjną.

*funkcja kontrolna - wynik tego rachunku jest porównywany z rachunkiem prospektywnym, służy on do określenia różnic między założeniami, a stanem faktycznym,

*funkcja informacyjna - informuje ewentualnie przyszłych inwestorów co do poziomu efektywności podobnych projektów inwestycyjnych (czyli punkt odniesienia do innych projektów inwestycyjnych).

Jest także rachunek systemowy i pozasystemowy.

Rachunek systemowy - to taki który jest sporządzany w połączeniu z funkcjonowaniem już podmiotu inwestycyjnego, połączony z systemem finansowym, ocen techniczno-ekonomicznych, generalnie sporządzany jest z rachunkiem ekonomicznym inwestora. Rachunek ten pozwala określić na ile efekt synergi ma wpływ na poziom efektywności przedsięwzięcia projektu inwestycyjnego.

Rachunek pozasystemowy - to rachunek który jest oderwany od kryteriów oceny podmiotu inwestycyjnego.

Są one przeprowadzane przez inwestorów prowadzących już jakąś działalność gospodarczą.

Efekt synergi - jaki dotychczasowy majątek ma wpływ na uzyskiwane efekty z nowego przedsięwzięcia (głównie pozyskiwanie korzyści).

Mamy również rachunek jednoroczny i wieloletni.

Rachunek jednoroczny - to taki w którym wykorzystujemy tylko informacje z jednego roku, np. test pierwszego roku (spodziewane efekty z pierwszego roku). Nie możemy go stosować do dużych skomplikowanych inwestycji, wtedy stosujemy rachunek wieloletni.

Rachunek wieloletni - z kilku, kilkunastu lat. w którym ocene efekt prowadzimy w oparciu o inf z kilku lat przy czym długośc okresu zalezy od wielk strukt i przedsiewz inwest oraz cech które chcemy osiagnąc w inwestycji

ZASADY I WYMOGI RACHUNKU EFEKTYWNOŚCI

W trakcie realizacji rachunku należy stosować różne zasady i wymogi:

Zasada kompleksowości rachunku efektywności sprowadza się do tego aby opracowują cene efekt inwest uwzgl w przyjętej metodzie zarówno inf ocharakt wymiernym jak i niewymiernym Aby warunek był poprawnie wykoanny musimy dokonac analiz które sa okreslone jak aspekty wykonalności przedsiewzięcia inwestycyjnego

2 kwestie:

Kwestia dotyczy aby w rachunku uwzględniać to co jest indywidualne, typowe tylko dla danego projektu inwestycyjnego, specyfikę tego projektu, jak i uwzględniać w tym rachunku to co płynie z otoczenia projektu, a może mieć wpływ na eksploatację i użytkowanie projektu inwestycyjnego. Są to uwarunkowania wewnętrzne mające wpływ na projekt inwestycyjny, natomiast te zewnętrzne są niezależne od inwestora i przedmiotu inwestowania, mają wpływ na tworzenie i eksploatację inwestycji.

Kwestia dotyczy aby uwzględniać w rachunku efektywności to co ma charakter wymierny, jaki i to co ma charakter niewymierny, a ma wpływ na proces inwestycyjny (w sposób opisowy znalazło odzwierciedlenie w rachunku).

Wymierność - to te informacje wchodzące do rachunku efektywności przy czym można je skwantyfikować. Te informacje wymierne sprowadzamy do porównywalności, np. efekt, koszty eksploatacji - można je porównać, a efekt kapitałowy nie można.

Niewymierność - można przynajmniej w sposób opisowy zmierzyć te wielkości itp., np. korzyści ponad inwestorskie (ochrona środowiska, bezpieczeństwo w zakładzie pracy).

Wymóg porównywania nakładów i efektów w rachunku efektywnym

W ramach efektywności mówimy tutaj o porównywalności rzeczowej (korelacji przedmiotowej) i porównywalności czasowej (korelacji czasowej).

Korelacja przedmiotowa - to porównywanie właściwych nakładów z właściwymi efektami. Aby ten wymóg został spełniony mówi się o przyrostowym ujmowaniu danych w rachunku efektywnym (etapowe porównywania).

Korelacja czasowa - polega na tym aby nakłady i doch wydatkowania i pozyskiw w róznych okresach czasu były porównywalne nakłady inwestycyjne ponoszone przez 5 lat, siła złotówek w każdym roku jest różna, podobnie jest z dochodem. My mamy je doprowadzić do porównywalności przy pomocy rachunku dyskontowego. Korelację czasową uzyskujemy poprzez prowadzenie rachunku dyskontowego. To jest wymóg porównywalności elementów składowych rachunku efektywności.

Wymóg obiektywności rachunku efektywności

Warunki niezbędne, aby rachunek spełniał wymóg obiektywności:

*dokładność wykorzystywania technik służących do oceny przedsięwzięcia inwestycyjnego,

*rachunek musi być na źródłach informacji zobiektywizowanej,

*jednoznaczność rachunku: jeżeli dwa różne zespoły prowadzą ocenę przy pomocy tych samych metod i na podstawie tych samych źródeł to wyniki powinny być zbieżne.

Wymóg szerokiego zastosowania rachunku efektywności (wymóg uniwersalności rachunku)

Sprowadza się do tego aby 1 rachunek, 1 metoda, 1 procedura przy niewielu modyfikacjach pozwoliła ocenić efektywność inwestycji wielozłożeniowej.

ASPEKTY WYKONALNOŚCI PRZEDSIĘWZIĘCIA INWESTYCYJNEGO

Aspekt techniczno-technologiczny:

(elementy analizy aspektu techniczno-technologicznego)

alternatywne projekty techniczne

właściwa technologia

rozwiązania inżynieryjno-budowlane

elastyczność rozwiązań

wymogi remontowe i konserwacyjne

wpływ na środowisko (od strony technicznej podjęcie decyzji)

Aspekt instytucjonalno-organizacyjny:

wewnętrzne

*sprawne kierownictwo

*odpowiedni personel

*struktura organizacyjna

*działalność szkoleniowa

zewnętrzne

*system prawny

*system bankowy

*infrastruktura gospodarcza

*polityka rządowa

Te czynniki decydują o efektywności procesu inwestycyjnego. Co do struktury są dwa rodzaje struktur organizacyjnych:

*struktura zarządzania eksploatacji przedsięwzięcia inwestycyjnego

*struktura związana z organizacją procesu produkcyjnego

Aspekt społeczny:

dystrybucja dochodów

polityka zatrudnienia

stan środowiska i zdrowia ludności

Dystrybucja dochodów: inwestor analizuje dziedzinę w którą ma wejść, czy będzie różnorodność w dystrybucji dochodów.

Polityka zatrudnienia:

Stan środowiska i zdrowia ludności: na ile inwestycja będzie oddziaływać na stan środowiska i stan zdrowia ludności.

Aspekt finansowy:

Wykonalność finansowa:

*dostatek funduszy na budowę i eksploatację

*zgodność źródeł funduszy i wydatków w czasie

*niezależność finansowa

*charakter kosztów i sposób ich sfinansowania

Wszystkie aspekty dotyczą realizacji wykonania (zrealizowania) inwestycji (dostatek funduszy w trakcie realizacji inwestycji) oraz wykonalność finansowa eksploatacji inwestycji.

W jakim stopniu inwestor będzie niezależny od zewnętrznych źródeł finansowania w trakcie inwestowania.

Aspekt ekonomiczny:

*efektywność wykorzystania zasobów

* rozmiary korzyści i koszty przedsięwzięcia

*maksymalizacja korzyści przy danych zasobach

*korzyści dla gospodarki i społeczeństwa (efekty niewymierne)

Są to różne aspekty efektywności projektu inwestycyjnego z punktu widzenia finansowego.

STOPA PROCENTOWA I KOSZT POZYSKANIA KAPITAŁU

Jednym z istotnych elementów w metodach oceny procesu inwestycyjnego jest stopa % traktowana jako stopa dyskontowa (wchodzi w procedury oceny efektywności przedsięwzięcia inwestycyjnego).

Są dwa sposoby określania stopy %:

*w klasycznym ujęciu stopa jest ceną pieniądza czyli podażom i popytem pieniądza na rynku,

*w ujęciu kejsowskim narzędziem do regulowania pewnych procesów gospodarczych.

Stopa % - jest to wyrażone w % wynagrodzenie płacone przez pożyczkobiorcę dla udostępniającego kapitału, z jednej strony pokazuje zdolność kapitału do jego pomnażania (jest to punkt widzenia właściciela) a dla pożyczkobiorcy (inwestora) wyraża ona koszt pozyskania kapitału.

Inwestor również patrzy na tą stopę z punktu widzenia kierunku zainwestowania pożyczonego kapitału aby osiągnąć określoną efektywność z danego przedsięwzięcia.

Inwestor również postrzega tą stopę z punktu widzenia zdolności zainwestowanego kapitału do przynoszenia korzyści (do pomnażania).

Stopę % wykorzystujemy w rachunku wykorzystania (efektywności) inwestycji.

Dwa sposoby określania stopy %:

*koszt pozyskania kapitału wiążąc go bezpośrednio ze źródłem z którego korzystamy,

*szacunku bez względu na to jakie źródło danego projektu inwestycyjnego

Dwa sposoby źródeł inwestowania:

*źródło kapitał własny

*źródło kapitał zewnętrzny - obcy

Koszt kapitału zależy od źródła finansowania projektu. Każde źródło charakteryzuje się innym kosztem pozyskania kapitału.

Zewnętrzne źródła finansowania - są to różnego rodzaju kredyty, pożyczki i emisje obligacji (np. oprocentowanie jest kosztem ich uzyskania).

Wśród źródeł wewnętrznych wyróżniamy również: zysk, dochody ze sprzedaży zbędnego majątku lub likwidowanego przedsięwzięcia inwestycyjnego, amortyzacja, emisja akcji (kosztem jest dywidenda), wkłady współwłaścicieli, spadek (kosztem jest podatek)

Każde źródło charakteryzuje się innym kosztem pozyskania tego źródła.

Pieniądz nie jest kapitałem, będzie wtedy kiedy będzie uruchomiony dla pomnażania czyli inwestowany. Jeżeli nie ma pomnażania jest to tylko zasób finansowy.

Źródła pozyskiwania kapitału

Koszt kapitału akcyjnego uprzywilejowanego

K_an = D_an / P_an * 100

D_an - dywidenda

P_an - wartość (cena) akcji uprzywilejowane

Kapitał akcyjny zwykły

K_az = (D_az / P_az) + g * 100

K_az - koszt kapitału akcyjnego zwykłego

D_ar - dywidenda przypadająca na akcję zwykłą w ostatnim roku

P_az - wartość (cena) rynkowa akcji zwykłej

g - przewidywana stopa wzrostu (zmian) dywidendy (oszaciowana na podstawie lat ubiegłych)

Zysk jako źródło kapitału

Dla ustalenia kosztu kapitału przy zysku należy wykorzystać podejście kosztów alternatywnych.

Kapitał z emisji obligacji

K_eo = (O_o / W_o) * (1 - T_d)

przy czym:

W_o = P_o * (1 - r_o/100 * n/12)

K_eo - koszt kapitalizacji z emisji obligacji

O_o - kwota odsetek od obligacji płatna w skali roku

W_o - rynkowa skorygowana wartość obligacji

P_o - cena rynkowa obligacji

T_d - stopa podatku dochodowego

r_o - stopa oprocentowania obligacji w skali roku

n - liczba m-cy które upłynęły od ostatniej wypłaty odsetek dla właścicieli obligacji

Należy dokonywać korekty ceny rynkowej obligacji (wartość po korekcie powinna być niższa) przez n.

Oo / Wo = 15%

Podatek dochodowy - 40% to po korekcie Keo = 9%

Podatek jest kosztem finansowym, obniża on podstawę opodatkowania. Inwestorzy, przedsiębiorstwa rekompensują sobie w ten sposób koszty pozyskania kapitału poprzez mniejsze odprowadzenie podatku do fiskusa.

Koszt kapitału z kredytu bankowego

K_k - koszt kapitału z kredytu bankowego

T_k - stopa oprocentowania kredytu w skali roku

T_d - stopa podatku dochodowego

K_k = T_k * (1 - T_d)

W sytuacji gdy źródłem finansowania inwestycji jest jedno źródło spośród wyżej wymienionych to koszt kapitału określamy według odpowiedniej formuły (np. obligacji, akcji, kredytu, lub kosztu alternatywnego - do którego przyjmuje się najczęściej oprocentowanie obligacji). Tak obliczony koszt kapitału wprowadzamy do rachunku efektywności inwestycji jako stopę dyskontową.

W sytuacji gdy mamy kilka źródeł finansowania inwestycji określamy koszt każdego źródła i udziału tego źródła w finansowaniu inwestycji., a następnie obliczamy średni (przeciętny) koszt uzyskania kapitału. Koszt ten to suma iloczynów udziału danego źródła w finansowaniu inwestycji i koszt pozyskania kapitału z tego źródła, np.

źródło A udział 70% - koszt 20%

źródło B udział 30% - koszt 10%

0,7 * 0,2 = 0,14

0,3 * 0,1 = 0,3

-------------------

0,17 - średni koszt kapitału

Średni koszt kapitału (czyli stopa dyskontowa)

K_śr = K_an * U_an + K_az * U_az + K_eo * U_eo + K_k * U_k

K_śr = ∑ K_x * U_x

K_śr - średni koszt kapitału

K_x - koszt poszczególnych rodzajów kapitału

U_x - udział poszczególnych rodzajów kapitału w ogólnej wartości kapitału

Kiedy nie ma możliwości obliczenia stopy % to dokonujemy szacunku stopy %.

Składniki stopy %

r = r_r + r_i + r_r * r_i

r = r_r + r_i + r_ip * r_rp

r - nominalna stopa % (stopa zwrotu)

r_r - realna stopa %

r_i - stopa inflacji

r_ip - premia płynności

r_rp - premia za ryzyko

Przy szacowaniu stopy bierze się pod uwagę różnego rodzaju wskaźniki i mierniki z rynku kapitałowego, z rynku finansowego i rynku pieniężno - kredytowego.

Szacując tę stopę bierze się zatem pod uwagę:

*rentowność ogólnospołeczną bądź branżową,

*rentowność kapitału już zaangażowanego,

*inflacje,

*ryzyko inwestowania,

*płynność kapitału,

*oprocentowanie oszczędności,

*oprocentowanie obligacji,

*stopy banku centralnego kredytów któtko- i długoterminowych,

*oprocentowanie kredytu zagranicznego,

*politykę finansową państwa.

Nie oznacza to, że dla każdej inwestycji, a w związku z tym każdej stopy % wiązanej z dana inwestycją, wykorzystuje się wszystkie wymienione wyżej wskaźniki. Dobór zależy od skali przedsięwzięcia inwestycyjnego, jego struktury, celu zainwestowania oraz źródeł finansowania danego projektu inwestycyjnego.

STOPA PROCENTOWA I KOSZT POZYSKANIA KAPITAŁU

W ocenie projektów inwestycyjnych wyróżnia się bezwzględną i względną opłacalność przedsięwzięcia inwestycyjnego.

Jeżeli w metodach oceny opłacalności przedsięwzięcie jest traktowane jako funkcjonujące w izolacji niezależnie od innych kierunków inwestowania i inwestycji to realizacja danego przedsięwzięcia inwestycyjnego nie wyklucza podjęcia i realizacji decyzji innych przedsięwzięć inwestycyjnych.

Warunkiem bowiem podjęcia decyzji realizacji inwestycji przy opłacalności bezwzględnej jest aby przedsięwzięcie spełniało bezwzględne kryterium opłacalności zbudowane na podstawie wykorzystywanej w ocenie metody bezwzględnej oceny opłacalności projektu inwestycyjnego.

Ponieważ inwestorzy muszą często dokonywać wyboru spośród różnych dostępnych inwestycji gdyż istnieją różne ograniczenia uniemożliwiające jednoczesną realizację wszystkich planowanych inwestycji. Wybór dotyczy głównie przedsięwzięć inwestycyjnych wzajemnie się wykluczających. Z tego też względu należy uszeregować te przedsięwzięcia według poziomu ich opłacalności.

Do szeregowania i wyboru przedsięwzięć służy względny rachunek opłacalności inwestycji.

Dla celów praktycznych wyróżnia się różne kryteria podziału metod bezwzględnej oceny projektów inwestycyjnych:

*z punktu widzenia uwzględniania bądź nieuwzględniania zmian wartości pieniądza w czasie wyróżnia się metody: proste i złożone tzw. dyskontowe.

*z punktu widzenia ujmowania w procedurze oceny ryzyka wyróżnia się: metody deterministyczne i metody probaministyczne.

W metodach deterministycznych przy wycenie korzyści netto zakłada się warunek pewności ich pozyskania.

Natomiast metody probaministyczne charakteryzują się tym, że przy wycenie korzyści netto uwzględnia się występowanie ryzyka szacowanych korzyści wchodzących w skład rachunku efektywności inwestycji.

z punktu widzenia kryterium z zakresu przeprowadzonej opłacalności inwestycji wyróżnia się: metody izolowane i metody zintegrowane.

W metodach izolowanych przyjmuje się założenie, że poszczególne przedsięwzięcia inwestycyjne będące przedmiotem oceny są od siebie niezależne. Ponadto metody izolowane w ogóle nie uwzględniają wpływu jaki wywiera na dany projekt inwestycyjny sytuacja finansowa realizującego projekt podmiotu gospodarczego.

Metody zintegrowane uwzględniają wszystkie zależności, które występują zarówno między poszczególnymi przedsięwzięciami inwestycyjnymi jak i między opłacalnością danego przedsięwzięcia a efektywnością różnych sfer działalności podmiotu gospodarczego lub nawet w relacji podmiot a jego otoczenie. Należy zauważyć, że metody zintegrowane są trudne do zastosowania, przyjmuje się w nich bowiem mniej założeń upraszczających niż w metodach izolowanych.

Na poprawność bezwzględnej opłacalności mają wpływ trzy czynniki:

1. dobór odpowiedniej metody bezwzględnej oceny opłacalności,

2. właściwe stosowanie metody bezwzględnej opłacalności,

3. właściwa interpretacja otrzymanych wyników z oceny.

Wśród metod standardowych oceny ekonomicznej opłacalności inwestycji wyróżniamy metody: proste czyli statyczne i dynamiczne czyli dyskontowe.

Metody statyczne

bazują na wielkościach rocznych lub średnich z kilku lat. Charakteryzują się tym ze w ocenie efekt nie uwzgl się pełnego okresu pozyskiwania korzysci i pełnego okresu ponoszenia nakładów. W tych metodach zarówno po str wpływów jak i wydatków operujemy wart nominalnymi co ozn ze w tych nie uwzg się zmian wart pieniądza w czasie nie uwzgl się również nierownomierności ponoszenia nakładów i uzyskiwania dochodów a tym samym nie uwzg się wpływami czasu na dokonywanie w różnym momencie procesu inwest operacji finansowych . W tej metodzie nie uwzg się wpływu czynnika czasu na ocene ekonomicznej efekt projektu inwest. Potrzeba zas uwzg tego czasu na rach wynika efekt z ryzyka.

1)z ryzyka podejm decyzji inwestycyjnych Ryzyko to wiąże się z przyszłymi dochodami które sa jedynie wielk oczekiw stąd też wyżej wycenione są dochody okresów bliższych, mniejsze jest bowiem ryzyko ich niepozyskiw wzgl dochod okresów pożniejszych oraz istneje szybsza możliw zastosow tychże dochodów

2) z zamrożenia kapitalu i utraconych korzyści

3)z inflacji która wpływa na utrate wartości pieniądza czyli zmniejsza wielk doch realnych

Ze wzgl na wymienione wady metody te sa nieprecyzyjne a w pewnyh sytuacjach mogą wrecz prowadzic do błednych wniosków i ocen . dlatego tez metody te żadko są stosowane samodzielnie do ostatecz oceny efekt danego projektu inwest sa natomiast stosowane do wstepnej oceny efektyw do oceny przedsiewz niewielkich.Są stosowane jako uzupełnienie metody dynamicznej lub do wstępnego rozpoznania efektywności projektu inwestycji. Lub kiedy nie mamy wszystkich danych szacunkowych do stosowania metody dynamicznej.

Ze względu na powyższe wady metody statyczne są rzadko stosowane jako samodzielne w ocenie projektów inwestycyjnych. Jeżeli są stosowane to w odniesieniu do niewielkich projektów inwestycyjnych o krótkim okresie ich realizacji..

Wśród metod statycznych wyróżniamy:

1. test pierwszego roku

2. próg rentowności

3. kalkulacyjny okres zwrotu

4. kalkulacyjną stopę zwrotu rentowności

OKRES ZWROTU

Kalkulacyjny okres zwrotu określa liczbę lat w ciągu których suma uzyskanych rocznych nadwyżek finansowych zrówna się z nakładem inwestycyjnym. Okres zwrotu oblicza się wg wzoru:

PBP = N / (Zn + A + O)

N - nominalny nakład inwestycyjny

Zn - zysk netto

A - amortyzacja

O - odsetki od kredytów bankowych

Nadwyżka finansowa ( przepływ pieniędzy) została w tym przypadku określona przez sumę zysków netto, amortyzacji i odsetek od kredytów bankowych.

Okres zwrotu to czas w którym nakład inwestycyjny zwróci się inwestorowi w postaci sumy rocznych nadwyżek finansowych.

Kalkulacyjny okres zwrotu krótszy od granicznego czasu zwrotu oznacza, iż przedsięwzięcie jest efektywne. Przy ocenie względnej najwyższą efektywnością charakteryzuje się wariant o najkrótszym okresie zwrotu. Zaletą kalkulacyjnego okresu zwrotu jest prostota jego obliczenia Ma on jednak kilka wad wynikających z uproszczenia stosowanego rachunku efektywnego. Polegają one na nieuwzględnianiu rentowności badanego przedsięwzięcia po upływie obliczanego okresu zwrotu nakładów inwestycji co ma istotne znaczenie zwłaszcza przy inwestycjach o długosz okresach eksploatacji. 2 wada to pomijanie wpływu czasu wartości efektów nakładów. 3 wada to brak efektywnych ekonomicznie uzasadnionych kryteriów określania granicznego czasu zwrotu. W praktyce ustala go inwestor na podstawie subiektywnej oceny

Okres zwrotu informuje jednocześnie o płynności nakładów które mogą być przekształcone w strumień wpływów. Im jest on krótszy tym większy jest stopień płynności finansowej projektowanego przedsięwzięcia inwestycyjnego. Mimo wad wskaźnik ten bywa stosowany jako pomocniczy miernik oceny przedsięwzięć inwestycyjnych.

T_z = I / D

T_z - okres zwrotu nakładów inwestycyjnych

I - początkowy nakład inwestycyjny

D - dochód

T_z = I / (P - K)

P - przychody ze sprzedaży pomniejszone o należne podatki

K - koszty produkcji bez amortyzacji i odsetek od kredytów

T_z = I / (Z_n + A + O_d)

Z_n - zysk netto

A - amortyzacja

O_d - odsetki od kredytu

T_z = (I - R) / (Z_n + A + O_d)

R - wartość końcowa inwestycji

T_z = ∑ D_t - I

≥ 0 n' ≤ n

D_t - dochód w roku t

n' - rok w którym następuje zbilansowanie dochodów z nakładami

n - liczba lat określona przez inwestora

Metody dynamiczne pozbawione są wad opisanych w metodach statycznych. Są to bowiem metody, które w ocenie ekonomicznej efektywności uwzględniają czynnik czasu w procesie określania poziomu efektywności inwestycji.

Wśród metod dynamicznych wyróżniamy: metodę wartości bieżącej netto oraz metodę wewnętrznej stopy zwrotu.

Metody statyczne, a przede wszystkim metody dynamiczne bazują na podstawowych trzech kryteriach relacji efektów i nakładów w procesach gospodarowania.

. E = (N + K) / P wskaźnik minimalizacji nakładów

II. E = P - (N + K) wskaźnik nadwyżki finansowej

III E = (P - K) / N wskaźnik maksymalizacji

N - nakład

P - efekt

K - koszt

I i III kryteria nawiązują do metody gospodarowania w różnych procesach świadczenia produkcji i usług.

I kryterium oparte jest na minimalizacji nakładów przy ustalonym efekcie. III kryterium oparte jest na maksymalizacji efektów przy ustalonych nakładach i kosztach związanych z procesem wytwórczym.

Są to tzw. kryteria relacyjne.

Natomiast II kryterium to kryterium różnicowe, zgodnie z tym kryterium uzyskujemy informacje o skali nadwyżek finansowych względem poniesionych nakładów i kosztów.

Nie daje oceny produktywności kapitału przy którym uzyskujemy nadwyżkę kapitału

E₁ = (N * (s + r) + K) / P

E₁ = ∑ a_t * (N_t + K_t) / P

E₂ = P - (N * (s + r) + K)

E₂ = ∑ a_t * ( P_t - (N_t + K_t) )

E₃ = (P - K) / N * (s + r)

E₃ = ∑ a_t * (P_t - K_t) / ∑ a_t * N_t

s - przeciętny wskaźnik amortyzacji

r - oprocentowanie kapitału

Koszt może być rozliczany w określonym okresie czasu

Produkt również może być rozliczany w określonym okresie czasu.

Nakład inwestycyjny przekształcony w majątek trwały nie może być rozliczany w jednym roku.

CHARAKTERYSTYKA METODY WARTOŚCI BIEŻĄCEJ NETTO

W OCENIE EFEKTYWNOŚCI EKONOMICZNEJ INWESTYCJI

Metoda wartości bieżącej netto (NPV) sprawdza się do określenia różnicy między zdyskontowanymi na dany moment czasowy dochodami i zdyskontowanymi na ten sam moment czasowy nakładami inwestycyjnymi.

Ta metoda bazuje na trzech istotnych przesłankach:

*wartość bieżąca jest zawsze niższa od wartości nominalnej w przyszłości,

*im dalsze jest odroczenie realizowania określonej wartości nominalnej tym niższa jest wartość bieżąca,

*im wyższa jest stopa dyskontowa tym wyższa jest wartość bieżąca.

Stwierdzenia 1 i 2 podkreślają, że oczekiwanie ma swój koszt, im dłuższe oczekiwanie tym koszt jest większy (wyższy). Zaś stwierdzenie 3 oznacza, że im kapitał jest produktywniejszy co odzwierciedla stopa % tym kosztowniejsze jest oczekiwanie na korzyści. Przedsiewz jest efekt przy tej metodzie jeżeli NPV jest wieksze lub rowne 0. jeżeli NPV jest dodatnie to stopa rent budowan przedsiewz jest wyższa od nomin stopy graniczn wymaganej przez inwestora stopy zwrotu Gdy NPV jest równe 0 to stopa rent jest rowna stopie granicznej zwrotu

TECHNICZNE UZBROJENIE PRACY = MAJĄTEK / WIELKOŚĆ ZATRUDNIENIA

PRODUKTYWNOŚĆ KAPITAŁU = WARTOŚĆ ZYSKU / WARTOŚĆ MAJĄTKU

Przy tej metodzie należy określić czas, który uwzględniamy w ocenie efektywności przedsięwzięcia inwestycyjnego. Czas ten składa się z dwóch części: z okresu realizacji inwestycji i okresu ustalonego dla oceny efektywności inwestycji pozyskiwania dochodów. Te dwa okresy mogą w pewnych sytuacjach nakładać się na siebie.

Okres kreowania inwestycji jest określony w założeniach techniczno - technologicznych, natomiast okres pozyskiwania efektów podlega oszacowaniu.

Współczynnik amortyzowania określa zdolność produkcyjną całego przedsięwzięcia inwestycyjnego

Rachunek efektywności powinien być sporządzany na okres rozpoczęcia realizacji inwestycji.

Przy metodzie NPV przedsięwzięcie jest efektywne jeżeli wartość bieżąca netto jest wyższa bądź równa zeru. Oznacza to bowiem, że stopa rentowności badanego projektu inwestycyjnego jest wyższa od minimalnej stopy granicznej wymagalnej przez inwestora.

Jeżeli NPV = 0 oznacza to, że stopa rentowności jest równa stopie granicznej.jeżeli wartość nadwyżki finansowej jest ujemna to przedsięwzięcie jest nieefektywne gdyż stopa rentowności jest niższa od stopy granicznej.

pośród różnych rozwiązań alternatywnych danego projektu inwestycyjnego, przy czym każdy wariant spełnia wymóg bezwzględności, wybieramy projekt, przy którym wartość bieżąca netto jest największa (maksymalna). Wadą tej metody jest to, że nie wiemy jaka jest produktywność kapitału, jaka powstaje w wyniku zainwestowania.

Dlatego przy tej metodzie określa się najczęściej wskaźnik określony jako zaktualizowana wartość netto lub zdyskontowana stopa zysku (NPVR).

Zdyskontowana stopa zysku (NPVR) to stosunek zdyskontowanych dowodów (przepływów) pieniężnych do bieżącej (zdyskontowanej) wartości kapitałów.

Stopa ta jest wyrażona w % i im ten wskaźnik jest wyższy tym wyższa efektywność ekonomiczna projektu inwestycyjnego, wyższa produktywność wydatkowanego kapitału, lepszy wariant inwestycyjny

Okres czasu jaki przyjmujemy przy tej metodzie składa się z 2 części:

*z okresu kreowania inwestycji, ten okres wynika z założeń inwestycyjnych techniczno-ekonomicznych przedsiewziecia inwestycji

2) z okresu pozyskiwania dochodów z inwestycji jest szacowany, jest to kres od 5- 8 lat

Metoda ta posiada następujące zalety:

*uwzględnia czas w ocenie efektywności przedsięwzięcia inwestycyjnego,

*uwzględnia wszystkie dochody z okresu przyjętego do analizy,

*pozwala mierzyć wzrost zamożności podmiotu inwestującego,

*daje jednoznaczną ocenę projektu inwestycyjnego,

*pozwala hierarchizować projekty inwestycyjne i wariantowe rozwiązania danego projektu inwestycyjnego.

Wady:

*jest to metoda pracochłonna i trudna w interpretacji,

*przy tej metodzie wszystkie wielkości wchodzące w skład rachunku efektywności są wielkościami szacowanymi włącznie z szacowaniem stopy dyskontowej

Metoda wartości bieżącej netto

NPV₁ = ∑ P_t / (1 + r)^t - ∑ N_t / (1 + r)^t

NPV - wartość zaktualizowana netto

P_t - różnica wpływów i wydatków bieżących w roku t

1 / (1 + r)^t = Q_t - współczynnik (korygujący) dyskontowy

t - kolejne lata w których występuje wartość korygowana, t = 0,1,2,3,.....b......n,

r - stopa % przyjęta dla dyskonta (stopa dyskontowa)

N_t - nakłady inwestycyjne w roku t

NPV₂ = ∑ D_t / (1 + r)^t - I₀

NPV - wartość zaktualizowana netto

D_t - różnica wpływów i wydatków bieżących w roku t

1 / (1 + r)^t = Q_t - współczynnik (korygujący) dyskontowy

t - kolejne lata w których występuje wartość korygowana, t = 0,1,2,3,.....b......n,

r - stopa % przyjęta dla dyskonta (stopa dyskontowa)

I₀ - początkowy całkowity (jednorazowy) nakład inwestycyjny w roku t

NPV₄ = ∑ ( D_t / (1 + r)^t + R / (1 + r)^t ) - ∑ N_t / (1 + r)^t

Lub NPV₄ = ∑ ( D_t / (1 + r)^t + R / (1 + r)^t ) - I₀

NPV - wartość zaktualizowana netto

D_t - różnica wpływów i wydatków bieżących w roku t

1 / (1 + r)^t = Q_t - współczynnik (korygujący) dyskontowy

t - kolejne lata w których występuje wartość korygowana, t = 0,1,2,3,.....b......n,

r - stopa % przyjęta dla dyskonta (stopa dyskontowa)

N_t - nakłady inwestycyjne w roku t

R - wartość końcowa majątku netto (likwidacy

R - suma cen zbywanych składników, likwidowanych inwestycji pomniejszona o podatek od dochodu płacony od zbycia składników, likwidacji inwestycji i pomniejszona o koszty likwidacji

NPVR₅ = NPV / PVI

NPVR - wskaźnik wartości zaktualizowanej

NPV - wartość zaktualizowana netto

PVI - zaktualizowana wartość nakładu inwestycyjnego

CHARAKTERYSTYKA METODY WEWNĘTRZNEJ STOPY ZWROTU

W OCENIE EFEKTYWNOŚCI EKONOMICZNEJ INWESTYCJI

Drugą metodą podstawową dynamiczną w ocenie przedsięwzięcia inwestycyjnego jest metoda wewnętrznej stopy zwrotu (IRR). Z tą metodą wiążą się dwie kwestie.

Pierwsza kwestia: to istota wewnętrznej stopy zwrotu i określenie jej jako metody oceny efektywności przedsięwzięcia inwestycyjnego.

Metoda granicznej stopy zwrotu bazuje na metodzie NPV. Różnica między tymi metodami sprowadza się iż przy metodzie NPVszacujemy stopę dyskontową i przy tej stopie określamy wartość nadwyżki finansowej , a tym samym efektywnośc pracy. Natomisat w IRR my poszukujemy takiej stopy dyskontowej przy ktorej NPV jest równe 0. Przy tej metodzie występują dwie kwestie: 1) to wyrażenie istoty metody do oceny efektu przedsi inwest, Istota tej metody sprowadza się do ustalenia wartosci stopy dyskontowej przy ktorej NPV będzie rowne 0. Znalezienie stopy dyskontowej przy której NPV = 0 nie oznacza jeszcze, że uzyskaliśmy odpowiedź na pytanie: czy dane przedsięwzięcie inwestycyjne jest czy nie jest efektywne?

Przy tej metodzie przedsiewziecie jest efektywne gdy IRR jest wieksze lub równe od „i” (koszt pozyskiw kapitału)

Przy tej metodzie musimy się bowiem odwołać do tzw. bezwzględnego rachunku efektywności inwestycji. Oznacza to, że ustaloną wewnętrzną stopę zwrotu musimy porównać z jakąś „datą” zewnętrzną. Przy czym ta data zewnętrzna to np. stopa % wyrażająca koszt pozyskania kapitału, to np. przeciętna stopa zwrotu w danej branży i przedsięwzięcie będzie efektywne wówczas, jeżeli IRR będzie większe lub równe i będzie ową datą zewnętrzną.

Ta stopa często określana jest jako metoda najbardziej ekonomiczna.

Wewnętrzną stopę zwrotu wyznacza dolna granica przedsięwzięcia inwestycyjnego.

2) sposób obliczenia tej stopy (przyrównujemy do zera)

Druga kwestia: to sposób obliczania wewnętrznej stopy zwrotu za pomocą metody prób i błędów, przy minimalnej ilości wariantów.

Przy pewnym sposobie zapisu określania wewnętrznej stopy zwrotu wystarcza aby przy dwóch różnych stopach uzyskać dwie różne co do znaku wartości nadwyżki finansowej.

Formy wewnętrznej stopy zwrotu

NPV₂ = ∑ D_t / (1 + r_x)^t - ∑ N_t / (1 + r_x)^t = 0

Czyli ∑ D_t / (1 + r_x)^t = ∑ N_t / (1 + r_x)^t

NPV - wartość zaktualizowana netto

D_t - różnica wpływów i wydatków bieżących w roku t

1 / (1 + r)^t = Q_t - współczynnik dyskontowy przy danej stopie r_x

r_x - wewnętrzna stopa dyskontowa

N_t - nakłady inwestycyjne w roku t

IRR = r₁ + [ (PV * (r₂ - r₁)) / (PV + │NV│) ] I sposób

IRR - wewnętrzna stopa zwrotu

r₁ - poziom stopy % przy którym NPV > 0

r₂ - poziom stopy % przy którym NPV < 0

PV - poziom NPV na podstawie r₁

NV - poziom NPV obliczony na podstawie r₂

II sposób określania stopy zwrotu - to wyznaczenie wewnętrznej stopy zwrotu metodą graficzną.

II sposób określania stopy zwrotu - to wyznaczenie wewnętrznej stopy zwrotu metodą graficzną.

METODA ANNUITETOWA - CHARAKTERYSTYKA

W OCENIE EFEKTYWNOŚCI EKONOMICZNEJ INWESTYCJI

Metoda Annuitetowa jest często stosowana do oceny efektywności przedsięwzięcia inwestycyjnego w sferze nieruchomości.

Metoda ta pozwala ustalić przy stałych dochodach z nieruchomości jaki one zapewniają po pewnym czasie (po n latach) kapitał, czy zapewnia ta inwestycja zwrot zainwestowanego kapitału i czy pozwala na spłatę stałych rat kredytu bankowego / walutowego jeżeli był zaciągnięty na sfinansowanie inwestycji.

Metoda ta jest stosowana przy długoterminowych operacjach finansowych.

Przy formule M₀ uzyskujemy odpowiedź na pytanie: jaka jest wartość urealnionych (zdyskontowanych) dochodów z inwestycji nieruchomościowej z okresu „n” lat obliczonych na moment wyjściowy czyli „t₀” lub pozwala ustalić coroczne raty spłaty kredytu zaciągniętego na pozyskanie nieruchomości (budowa lub zakup konieczny).

M₀ = d * [ ( (1 + i)ⁿ - 1) / (i * (1 + i)ⁿ) ]

Metoda pozwala również określić jakie stałe dochody netto z inwestycji nieruchomości są potrzebne dla zwrotu wydatkowanego kapitału początkowego, czyli:

d = M₀ * [ (i * (1 + i)ⁿ) / ((1 + i)ⁿ - 1) ]

Inwestora na rynku nieruchomości interesuje również przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych jaki można uzyskać dochód „d” z nieruchomości, której wartość w roku „t_n” po n latach będzie wynosił M_n:

d = M_n * [ i / ((1 + i)ⁿ - 1) ]

lub jaki duży kapitał można zgromadzić po „n” latach z nieruchomości czyli M_n jeżeli zapewnia ona stały coroczny dochód w wysokości „d”

M_n = d * [ ( (1 + i)ⁿ - 1) / i]

Ryzyko można określić jako możliwość wystąpienia zdarzeń odmiennych od oczekiwanych lub innymi słowy niezależnych od danego podmiotu. P „zdarzenia odmienne od oczekiwanych” mogą być rozpatrywane zarówno w pozytywnym jak i negatywnym tego słowa znaczeniu. Z tego wynika, że ryzyko nie zawsze musi być kojarzone ze stratą, ale czasami może być ono również związane z możliwością uzyskania nieoczekiwanych, nieplanowanych zysków związanych z prowadzoną działalnością.
Stąd tez można wnioskować, że ryzyko związane jest z następującymi czynnikami:
1. czynnikiem niepewności co do przyszłego przebiegu zdarzeń,
2. zagrożeniem stratą.
„wariancję stopy zwrotu, która jest rzeczą niepożądaną, i której wielkość inwestor chce zminimalizować”. „ryzyko rynkowe wiąże się z groźbą poniesienia straty w związku z niekorzystną zmianą cen aktywów lub kontraktów znajdujących się aktualnie w posiadaniu przedsiębiorstwa

.Ryzyko stopy procentowej - jest to prawdopodobieństwo poniesienia strat związanych z niekorzystnymi zmianami stóp procentowych na rynku. Ryzyko to wynika więc, jak sugeruje sama nazwa, ze zmienności stóp procentowych na rynku. Ich zmiana powoduje zmianę stóp dochodu wymaganych przez inwestorów, a to z kolei wpływa na zmianę wartości instrumentów finansowych i zmianę cen. Na ryzyko stopy procentowej narażone są oprócz banków przedsiębiorstwa finansujące swoją działalność bieżącą z zaciągniętych kredytów oraz lokujące nadwyżki środków pieniężnych w postaci depozytów bankowych.
Ryzyko kursu walutowego (ryzyko walutowe) - zmiany rynkowych stóp procentowych oraz niekorzystne wahania kursów walut mogą doprowadzić do spadku zyskowności danej inwestycji, zachowania jej płynności i może się to odbić negatywnymi skutkami na inwestorze. Ryzyko kursowe jest szczególnie dotkliwe wtedy, gdy zaciągamy zobowiązania w walutach obcych (zadłużamy się w walutach obcych

Ryzyko rynkuPrzejawia si ę w wahaniach cen rynkowych. Jest ono zwi ą zane przede wszystkim ze

zmianami cen surowców, cen zaopatrzenia, cen sprzeda ż y produktów na rynku itp.

Ryzyko p ³ ynno œ ciWi ąż e si ę z trudno ś ci ą likwidacji inwestycji. Przez p ł ynno ść nale ż y rozumie ć czas

niezb ę dny do zamiany posiadanych aktywów (na przyk ł ad papierów warto ś ciowych) na

gotówk ę . Im czas ten jest d ł u ż szy, tym ryzyko p ł ynno ś ci jest wi ę ksze.

Ryzyko inflacjiWi ąż e si ę ze zmian ą stopy inflacji. W warunkach wysokiej inflacji mo ż e to oznacza ć , ż e

dochód z inwestycji nie pokrywa wzrostu kosztów jej utrzymania.

Ryzyko zmiany kursówW przedsi ę wzi ę ciach inwestycyjnych bardzo cz ę sto kupuje si ę zagraniczne maszyny,

urz ą dzenia, patenty, licencje, surowce, Cz ę sto równie ż zak ł ada si ę sprzeda ż na eksport cz ęś ci

produkcji. Wahania kursów walutowych wywieraj ą istotny wp ł yw na skutki finansowe

zwi ą zane ś ci ą ganiem i regulowaniem zobowi ą za ń zagranicznych

Ryzyko niedotrzymania warunkówWyst ę puje wtedy, gdy emitent instrumentu finansowego nie dotrzymuje warunków kontraktu. Je ż eli inwestor zakupi obligacje wyemitowane na przyk ł ad przez spó ł k ę

gie ł dow ą , a ta nie wyp ł aci odsetek lub nie wykona terminowego wykupu obligacji,

inwestor poniesie strat ę .

Ryzyko reinwestowaniaJest zwi ą zane z sytuacj ą , w której dochody inwestora z tytu ł u posiadania instrumentu

finansowego s ą reinwestowane przy innej stopie procentowej (np. z powodu zmiany stóp

procentowych na rynku) ni ż stopa zwrotu z danego instrumentu finansowego.

Ryzyko wykupu na żąanie-est zwi ą zane z kontraktami terminowymi ora obligacjami. Na przyk ł ad, je ż eli inwestor

wystawi ł opcj ę sprzeda ż y typu ameryka ń skiego, któr ą mo ż na zrealizowa ć w dowolnej

chwili to, gdy żą danie realizacji tej opcji nast ą pi w momencie spadku warto ś ci

instrumentu, na który opcja zosta ł a wystawiona, inwestor poniesie z tego tytu ł u strat ę .

Ryzyko zamiennośc wystpuje w przypadku instrumentów, które mog ą by ć zamienione na inne instrumenty

(w Polsce przyk ł adem takich instrumentów finansowych s ą obligacje zamienne

emitowane przez Skarb Pa ń stwa). Ryzyko polega na tym, ż e zamiana mo ż e wyst ą pi ć

w warunkach niekorzystnych dla inwestora.

Ryzyko finansowe-est stanem niepewno ś ci, który pojawia si ę w przypadku finansowania inwestycji

kapita ł em obcym. Korzystanie z kapita ł u d ł u ż nego prowadzi do dodatkowych obci ąż e ń

finansowych zwi ą zanych z obs ł ug ą kredytu. Na ryzyko finansowe du ż y wp ł yw maj ą

wahania stopy procentowej, które do ść trudno przewidzie ć .

Ryzyko polityczne-jest zwi ą zane ze zdarzeniami i decyzjami politycznymi podejmowanymi w kraju. Do decyzji politycznych, które mog ą wp ł yn ąć na rynek kapita ł owy (negatywnie lubpozytywnie), mo ż na zaliczy ć na przyk ł ad wynik wyborów prowadz ą cy do zmianyz ą dz ą cej opcji politycznej.

• Ryzyko zwi ¹ zane z sytuacj ¹ na gie ³ dzie papierów warto œ ciowych-Wi ąż e si ę z ci ą g ł ymi ruchami cen papierów warto ś ciowych. Analizy gie ł dowe prowadz ądo wniosku, ż e ceny zmieniaj ą si ę zgodnie z trendami. Zmiana kierunku trendu -z rosn ą cego na malej ą cy i odwrotnie - powoduje du żą niepewno ść inwestycji, nie mo ż na

bowiem jednoznacznie wskaza ć punktu, w którym nast ą pi zmiana trendu.

Ryzyko jako ś ci projektu inwestycyjnego-Wymagania jako ś ciowe dotycz ą i s ą konsekwencj ą wszystkich faz procesu inwestycyjnego,przy czym najwi ę kszy wp ł yw na jako ść ca ł ej inwestycji maj ą b łę dy i usterki w fazach

poprzedzaj ą cych realizacj ę projektu. Ryzyko nie osi ą gni ę cia odpowiedniego poziomu jako ś ci

w procesie inwestycyjnym okre ś lonego umow ą silnie wp ł ywa na efektywno ść inwestycji ze

wzgl ę du na wysokie koszty inwestycji i koszty usterek cz ę sto niemo ż liwych do usuni ę cia.

.ryzyko źródeł finansowania. Z reguły głównym źródłem finansowania są fundusze z kredytów i pożyczek. Mogą to być kredyty i pożyczki preferencyjne (wspierane przez państwo) - to jest korzystne. Najczęściej to kredyty komercyjne. Kredytowanie może odbywać się tylko w części wartości projektu inwestycyjnego, od kredytobiorcy wymagany jest tzw. udział własny. Im wyższy udział własny kredytobiorcy tym mniejsze ryzyko kredytodawcy. Banki komercyjne starają się zachęcić inwestora do jak najwyższego udziału środków własnych. Czasem źródło inwestowania w postaci kredytów może być zgubne dla inwestora - bank może wstrzymać kredytowanie przedsięwzięcia inwestycyjnego a to może doprowadzić do upadłości inwestora. Należy dokładnie czyta warunki umowy.
ryzyko operacyjne - to każde ryzyko nie sklasyfikowane do ryzyka rynkowego (wg banków) Przejawia się wystąpieniem straty finansowej lub osłabieniem reputacji firmy na skutek różnych błędów technicznych (np. nieprzewidziana przerwa w produkcji, dostawie surowców) lub popełnienia celowego nadużycia. . Ryzyko to towarzyszy pionom zaplecza produkcyjnego oraz pionom obsługi klienta, pionom operacyjnym. Ryzyko operacyjne to wszystkie zagrożenia nie związane z ryzykiem rynkowym.
Ryzyko prawne - związane jest z zawieraniem szeregu umów z wieloma podmiotami często zagranicznymi. Zawierane są one często w różnych językach w oparciu o różne przepisy prawne (np. obowiązujące w tych krajach). Należy znać prawo i tak konstruować umowy by nie były one źródłem dodatkowego ryzyka.

3

---