BŁĘDY JĘZYKOWE W SZKOLE I ICH TYPY

Błędy językowe we współczesnej polszczyźnie są zjawiskiem dość powszechnym. Spotykamy się z nimi na co dzień, niemal we wszystkich dziedzinach życia. Zetknąć się można z nimi na ulicy, w mediach, reklamie, ale również i w szkole. Niepoprawnie językowo mówi i pisze coraz większa część populacji uczniowskiej. Jest to zjawisko bardzo niepokojące, gdyż w znacznym stopniu rzutuje na wyniki egzaminu gimnazjalnego. To właśnie za język i styl uczniowie najczęściej nie otrzymują punktów, podobnie zresztą jak za zapis ortograficzny i interpunkcyjny. W pracach wielu uczniów klas III gimnazjum, przystępujących do egzaminu, w formach pisemnych - krótkich i długich - nasilają się błędy tego rodzaju. Celem niniejszej pracy jest omówienie błędów językowych, ich typologia i charakterystyka.

Pojęcie błędu językowego jest bardzo rozpowszechnione, ale mimo tego nie ma jednoznacznej jego definicji. Używa się dla niego w języku polski wielu synonimów : usterka, uchybienie, błąd, omyłka, zakłócenie, co powoduje liczne nieporozumienia. Utrudnia również użytkownikom językową orientację w tym, co poprawne, a co błędne.

Większość językoznawców, zajmujących się poprawnością językową sprowadza pojęcie błędu językowego do odstępstwa, odejścia od pewnej obowiązującej normy.

Dla potrzeb uczniów szkoły podstawowej i gimnazjum przyjmuje się typologię błędów językowych opartą na elementach języka. Przedstawia się ona następująco:

TYPOLOGIA BŁĘDÓW JĘZYKOWYCH

JĘZYK

SŁOWNICTWO GRAMATYKA BŁ.ORT.

BŁ. SŁOWNIKOWO - BŁ. GRAMATYCZNE

FRAZEOLOGICZNE BŁ. FONETYCZNE

BŁ. INT.

BŁ. FRAZEOLOGICZNE BŁ. SŁOWNIKOWE BŁ. SŁOWOTWÓRCZE

BŁ. FLEKSYJNE

PLEONAZMY KONTAMINACJE BŁ. SKŁADNIOWE:

- ZW. ZGODY

- ZW. RZĄDU

- ZW. PRZYNALEŻNOŚCI

- KOMPOZYCJA ZDANIA ZŁOŻONEGO

- W ZAKRESIE IMIESŁOW. RÓWNOWAŻNIKA ZD.

- SZYK WYRAZÓW

- POWTÓRZENIA

Wielu językoznawców, jak widać na schemacie, nie zalicza do błędów językowych uchybień w zakresie interpunkcji i ortografii. Są to błędy zewnętrzne wobec języka. Normy ortograficzne i interpunkcyjne opierają się nie tylko na zwyczaju społecznym, ale przede wszystkim na przepisach uchwalonych przez odpowiednie instytucje. Błędy interpunkcyjne, aczkolwiek mają ścisły związek ze składnią, jednak nie mogą być zaliczane do kategorii błędów językowych, gdyż stanowią wykroczenia przeciwko ściśle sformułowanym zasadom, które mają charakter konwencjonalny.

Poniżej zamieszczam omówienie odchyleń od normy według szkolnej typologii błędów. Ilustruję je w dużym stopniu przykładami pochodzącymi z prac uczniów :

Błędy słownikowe nazywamy również leksykalnymi. Polegają one na myleniu wyrazów podobnych brzmieniowo, ale znaczących coś innego. Mogą być spowodowane niezrozumieniem znaczenia słów. Rozważę istotę tych odchyleń od normy na przykładzie zdań:

1. Kampania honorowa sprawnie przemaszerowała przed prezydentem.

2. Znajomi moich rodziców zaadaptowali malutkie dziecko.

3. Kolega Andrzeja Radka - Marcin Borowicz - wyglądał bardzo efektywnie w swoim ubraniu.

4. Redagowanie notatki biologicznej o Adamie Mickiewiczu zajęło mi sporo czasu.

5. Przyrzekał solidarnie, że się zmieni.

W cytowanych zdaniach pojawiły się błędy leksykalne spowodowane albo niezrozumieniem znaczenia słów, albo słowa zostały niewłaściwie dobrane ze względu na podobieństwo brzmieniowe. Biologia to nauka o organizmach żywych i ich życiu, a biografia to prezentacja, opis czyjegoś życia. Podobnie z wyrazami : kampania i kompania. Kampania oznacza zorganizowaną, energiczną akcję zmierzającą do określonego celu. Uczniowi najwyraźniej chodziło o wyraz kompania, czyli pododdział w wojsku dowodzony przez oficera. Zaadaptować znaczy przystosować coś do nowych potrzeb. W analizowanym zdaniu nie chodzi jednak o adaptację, ale o przysposobienie dziecka, czyli zaadoptowanie. Efektywnie to inaczej : wydajny, skuteczny; efektowny, bo taki wyraz powinien zostać zastosowany - atrakcyjny, elegancki.

Błąd leksykalny o podłożu semantycznym ilustruje również zdanie : W bajce „Czapla, ryby i rak” Ignacy Krasicki stosuje następujące formy wypowiedzi : opis, dialog i alergię. Usterka wynika z niezrozumienia słów alergia i alegoria. Uczeń sądzi, że wyrazy znaczą to samo, niestety nie jest to zgodne z prawdą. Alegoria to obrazowe przedstawienie pojęć oderwanych, natomiast alergia jest uczuleniem na składniki pokarmu lub atmosfery. Niepoprawnie nazwało dziecko alegorię jako formę wypowiedzi. Jest ona jednym ze środków poetyckich. Pojawił się tutaj dodatkowo błąd merytoryczny.

Innym przykładem obrazującym błędy słownikowe jest zdanie : Lider naszej klasy otrzymał nagrodę dyrektora zamiast Przewodniczący naszej klasy… . Pojawiające się tu uchybienie dotyczy nadużywania wyrazów modnych ( opcja, lider, kreować, kontrahent ). Do tej kategorii zalicza się również stosowanie zapożyczeń językowych.

Błędy frazeologiczne

Do najczęstszych błędów frazeologicznych należy naruszenie stałości związku frazeologicznego, np. ogarnęła go ciemna rozpacz zamiast ogarnęła go czarna rozpacz. Błędy polegające na mieszaniu, krzyżowaniu wyrazów, związków, wyrażeń, przysłów czy powiedzeń to kontaminacje. Efektem takich zabiegów uczniowskich są twory typu : odniósł porażkę zamiast : poniósł porażkę lub odniósł zwycięstwo; wpaść jak śliwka w budyń zamiast w kompot; snuć perspektywy zamiast mieć perspektywy, snuć plany. Prowadzi to często do sytuacji , w których uczniowie w swoich pracach używają związku frazeologicznego niezgodnie z jego znaczeniem, np. Nie będę się spieszył, bo wówczas tylko czeka na mnie musztarda po obiedzie. Wielokrotnie ten rodzaj błędów wynika z niedokładnego rozumienia znaczenia związku frazeologicznego, np. Sztuka była znakomita i wszystkim, którzy maczali w niej palce, trzeba pogratulować.

Kolejnym rodzajem błędów frazeologicznych są pleonazmy. Polegają one na użyciu obok siebie wyrazów synonimicznych, np. masło maślane, potencjalna możliwość, bardzo znakomity. Używanie wyrażeń, które składają się z wyrazów mających to samo lub bliskie znaczenie, przynosi skutki w postaci konstrukcji : W ostatnim okresie czasu ceny towarów bardzo wzrosły zamiast W ostatnim czasie ceny towarów bardzo wzrosły; Co do pochodzenia źródeł naszego orła istnieją do dziś w nauce podzielone zdania zamiast poprawnej formy : Co do pochodzenia naszego orła istnieją do dziś w nauce podzielone zdania . Uczniom należy uświadomić, iż trzeba zrezygnować z jednego ze składników związku

Wśród błędów frazeologicznych na uwagę zasługują te, które dotyczą niepotrzebnego rozbudowania związku frazeologicznego, np. Przeczytałem powieść, jak to się mówi, od deski do deski zamiast krótko : Przeczytałem powieść od deski do deski.

Błędy fleksyjne dotyczą złej odmiany wyrazu, użycia wyrazu w złej formie gramatycznej. Usterki tego typu są wynikiem niedostatecznego utrwalenia działu gramatyki zajmującego się odmianą wyrazów.

Do najczęściej popełnianych błędów fleksyjnych należą :

• niewłaściwe zastosowanie formy deklinacyjnej rzeczownika, np. Ze swoimi przyjacielami pójdę nad jezioro czy Dałem jeść i pić psowi Bartka. W pierwszym przykładzie uczeń użył niepoprawnej formy rzeczownika przyjaciel w N lmn ( właściwa forma - przyjaciółmi ), w drugim - użyto niewłaściwej końcówki -owi zamiast poprawnej -u ( psu ). Do niewłaściwej odmiany rzeczowników prowadzi również nadawanie tej części mowy niewłaściwego rodzaju, np. ten pomarańcz zamiast ta pomarańcza.

• błędy w zakresie odmiany nazw własnych typu : Na lekcji języka polskiego omawialiśmy „Zemstę” Aleksandra Fredro zamiast Fredry; W czasie wycieczki po muzeum oglądaliśmy obrazy Jana Matejko zamiast Matejki - są równie powszechne, jak omówione powyżej.

• błędy w zakresie używania form deklinacyjnych przymiotnika, liczebnika i zaimka, np. Tą książkę wypożyczyłam z biblioteki zamiast Tę książkę…; Wiele mieszkańców wsi wyjechało do Irlandii zamiast Wielu mieszkańców….; Nie zdążyłabyś na autobus, gdyby nie był opóźniony około dziesięć minut zamiast dziesięciu minut.

Rażącą usterką jest błąd zilustrowany w konstrukcji : Lubię moją koleżankę . Ona jest najdobra na świecie. Użyto tu niewłaściwej formy przymiotnika dobra w stopniu najwyższym. Uczeń utworzył go poprzez dodanie cząstki naj- do stopnia równego, a przecież przymiotnik ten stopniuje się nieregularnie. W związku z tym powinna pojawić się forma : najlepsza. Podobnie razi łączenie formy prostej stopniowania przymiotnika : ładna - ładniejsza; doskonała - doskonalsza z formą opisową : bardziej ładniejsza, bardziej doskonała, np. Monika jest bardziej ładniejsza niż jej siostra zamiast …. jest ładniejsza … .

• niepoprawna odmiana czasownika, np. Małe dzieci nie umią samodzielnie przechodzić przez jezdnię zamiast formy : nie umieją; Maluchy lubieją słodycze zamiast formy : lubią. Wśród błędów w zakresie czasowników należy wskazać te, które związane są z niewłaściwym stosowaniem form bezokoliczników. Często w pracach uczniów pojawiają się takie oto konstrukcje, notabene bardzo rażące : Należy wziąść ciepłe okrycie zamiast poprawnej : wziąć, Trzeba wyłanczać światło zamiast wyłączać.

• tworzenie formy fleksyjnej wyrazu nieodmiennego i odwrotnie, np. W moim terrariumie są różne gatunki żółwi zamiast : W moim terrarium …. wskazuje na wyraźne zaniedbania językowe młodzieży.

Błędy słowotwórcze polegają na użyciu lub tworzeniu wyrazów niezgodnie z normą słowotwórczą, np. Głupość bohatera powieści jest trudna do zrozumienia zamiast głupota; Pan konduktorniarz sprawdził nasze bilety zamiast formy właściwej : konduktor. Równie rażący jest kolejny przykład. W zdaniu Wujek Tadek jest polownikiem od czasownika polować uczeń utworzył za pomocą formantu przyrostkowego -nik rzeczownik odczasownikowy polownik, wykorzystując wzór:

kierować kierow-nik

polować polow-nik

Niestety, jest to nietrafny neologizm, ponieważ w języku polskim od dawna istnieje słowo myśliwy. Zdanie powinno brzmieć: Wujek Tadek jest myśliwym.

Błędy składniowe

Błędy z tej kategorii wynikają przede wszystkim z pogwałcenia norm składni ( budowy ) zdań pojedynczych i zdań złożonych. Do najczęściej spotykanych w zeszytach uczniów należą :

• błędy w zakresie związku zgody, a więc w konstrukcji związku głównego w zdaniu, czyli niepodporządkowania formy orzeczenia wymogom podmiotu, np.

Boginie na Olimpie zapalali święty ogień zapalały

Istoty nie różnili się od nas. nie różniły

oraz w użyciu niewłaściwej formy orzecznika, np.

Pacjent jest już zdrowym zdrowy

• błędy w zakresie związków pobocznych:

związku rządu	związku przynależności
- naruszenie związku dwóch wyrazów, w którym wyraz nadrzędny ma jako określenie ( w odpowiednim przypadku ) rzeczownik, zaimek rzeczowny lub wyrażenie przyimkowe, np. przyglądać się ( komu? ) koledze, nie - kolega; leżeć ( pod czym? ) pod kocem, nie - pod kocu	- naruszenie związku między czasownikiem/ imiesłowem a okolicznikiem, między wyrazami nieodmiennymi lub jednym wyrazem odmiennym a drugim nieodmiennym, np. odnaleziony ( jak?) cudem, nie cuda; wylądować ( gdzie? ) na ziemię, nie ziemia

• niewłaściwy szyk wyrazów w zdaniu, np.

Penelopa tkała całun dla swojego teścia, którego w nocy pruła

Z treści zdania wynika, że wierna żona Odyseusza pruła teścia, a nie pogrzebową szatę. Zdanie powinno mieć treść : Penelopa tkała dla swojego teścia całun, który w nocy pruła

W wieku ośmiu lat matka biła syna

Z treści zdania wynika, że ośmioletnia matka biła syna. Zdanie powinno mieć następującą treść:

Matka biła syna, gdy miał osiem lat

• niewłaściwe użycie imiesłowowego równoważnika zdania. Błędy tego typu pojawiają się bardzo często i wynikają z naruszenia zasady wspólnego podmiotu imiesłowowego równoważnika i zdania nadrzędnego, np.

Zdanie niepoprawne	Konstrukcja prawidłowa
Opalając się , pogryzły mnie komary; Idąc, drogę oświetlał mu księżyc; Czytając książkę, przyszedł mi do głowy świetny pomysł Brak w jednym i drugim członie tego samego wykonawcy czynności- ja się opalałem, pomysł - przyszedł	Kiedy się opalałem, pogryzły mnie komary Kiedy szedłem, drogę oświetlał mi księżyc Czytając książkę, wpadłem na świetny pomysł

• błędy w zakresie kompozycji zdania złożonego - największą grupę odchyleń wśród tych odchyleń od obowiązujących norm stanowią błędy polegające na niewłaściwym zespoleniu zdań samodzielnych znaczeniowo. Oto przykład takiej konstrukcji :

Jacek Soplica walczył o wolność ludzi w wielu krajach, po powrocie do kraju prowadził działalność spiskową i agitacyjną.

Mechanicznie uczeń połączył tu dwa wypowiedzenia niezależne od siebie semantycznie. Mogą one swobodnie stanowić dwa samodzielne zdania:

Jacek Soplica walczył o wolność ludzi w wielu krajach. Po powrocie do kraju prowadził działalność spiskową i agitacyjną.

Innym przykładem rażącej usterki jest następująca konstrukcja :

Podobają mi się utwory Marii Konopnickiej. Dlatego, że zajmowała się w nich problematyką społeczną.

Uczeń tym razem w niewłaściwy sposób usamodzielnił wypowiedzenie rozpoczynające się od spójnika dlatego. Ponieważ wyraża ono treść niekompletną, nie może zatem funkcjonować jako odrębne, niezależne zdanie. Poprawna konstrukcja powinna wyglądać tak :

Podobają mi się utwory Marii Konopnickiej dlatego, że zajmowała się w nich problematyką społeczną.

• powtórzenia wyrazów i konstrukcji składniowych - ich źródło stanowi bierność językowa. Wpływ na nie ma język mówiony, czego dowodzą następujące przykłady :

W epoce Kochanowskiego znajdujemy utwory o cechach humanistycznych, znajdujemy też utwory polityczne, znajdujemy też liczne przekłady;

W bibliotece wypożyczamy książki przygodowe, wypożyczamy książki fantastytyczne, wypożyczamy również książki popularnonaukowe.

Omówione i scharakteryzowane wyżej błędy to typowe usterki pojawiające się w pracach gimnazjalistów i uczniów szkół podstawowych. Wpływają one na oceny z pracy pisemnych, zarówno tych redagowanych w domu, jak i w czasie zajęć lekcyjnych czy na egzaminie. Dlatego ważne jest, aby nauczyciele często kontrolowali i poprawiali wypracowania swoich podopiecznych. Systematyczne kontrolowanie sprawdza osiągnięcia uczniów, pobudza do systematycznej pracy, uczy odpowiedzialności. Znajomość typów błędów językowych przydaje się młodzieży w codziennej pracy. Dzięki temu jest ona w stanie samodzielnie eliminować ilość usterek. Zaznaczone przez nauczyciela błędy uczniowie mogą łatwo poprawić, sięgając do odpowiedniego słownika. Analiza błędów pomoże im w wyciągnięciu wniosków do dalszej pracy i w podjęciu wysiłku samokształcenia. W ten sposób uczniowie nabywają odpowiednie nawyki i prędzej robią postępy w umiejętności poprawnego wyrażania myśli w piśmie i mowie.

Aby uczniowie wdrażali się do samodzielnego korygowania usterek językowych i błędów pisowni , muszą znać nie tylko klasyfikację błędów, ale i sposoby ich oznaczania:

Rodzaje błędów	Oznaczenie
Błędy językowe : frazeologiczne : - kontaminacje - pleonazmy	fraz./kont. fraz./pl.
słownikowe	sł. / leks.
gramatyczne : fleksyjne słowotwórcze składniowe: - w zakresie związków wyrazowych - błędne powtarzanie wyrazów i konstrukcji składniowych - błędna kompozycja zdania złożonego - niewłaściwe użycie imiesłowowego równoważnika zdania - niewłaściwy szyk wyrazów w zdaniu	fleks. słow. skł. zw. zg, zw. rz., zw. przyn. powt. KZZ IRZ szyk
Błędy pisowni : ortograficzne interpunkcyjne graficzne	ort. / o int. /i graf.

Co roku staram się w każdej z klas, w której mam zajęcia, przeprowadzać cykl lekcji poświęconych zagadnieniom poprawności językowej. Już w klasie pierwszej wprowadzam pojęcie błędu językowego, omawiam rodzaje błędów i przeprowadzam szereg ćwiczeń w rozpoznawaniu , nazywaniu i poprawianiu usterek językowych. Podejmowane problemy interesują uczniów, stają się wrażliwsi na błędy, rozumieją, iż należy umiejętnie posługiwać się językiem ojczystym, nie kaleczyć go. Myślę, że skłaniam ich w ten sposób do samokontroli, wyrabiania nawyku poprawnego posługiwania się polszczyzną i świadomego unikania rażących błędów językowych.

Niżej zamieszczam scenariusz jedne z lekcji z cyklu poświęconych poprawności językowej. Pierwsza lekcja przeznaczona jest na omówienie pojęcia błędów językowych i ich typów.

KONSPEKT DO LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO W KL. I

Temat : Ćwiczenia we wskazywaniu, nazywaniu i poprawianiu błędów językowych

I Cele lekcji :

Uczeń :

- zna przyczyny powstawania błędów językowych

- wyjaśnia pojęcie błędu językowego i poprawności językowej

- kształci umiejętność zauważania i poprawiania błędów językowych oraz ich nazywania

- świadomie stosuje sposoby eliminowania błędów językowych, a tym samym dba o poprawność językową własnej wypowiedzi

- kształci umiejętność sensownego wypowiadania myśli, wnioskowania, analizowania czytanego tekstu

- potrafi omówić zasady pisowni tytułów książek

- kształci nawyk korzystania z poradników językowych

- wyrabia właściwy stosunek do mowy ojczystej, korzysta z jej zasobów i bogactwa

II Metody : pogadanka, pokaz, metoda ćwiczeń praktycznych, praca indywidualna i zbiorowa, ćwiczenia słownikowo - frazeologiczne, elementy dyskusji

III Środki dydaktyczne : plansza z typologią błędów językowych, podręcznik do ćwiczeń : Język polski 1. nauka o języku dla klasy pierwszej gimnazjum GWO, Słownik poprawnej polszczyzny, Słownik frazeologiczny języka polskiego, Słownik synonimów, O kulturę słowa. Poradnik językowy pod red, W, Doroszewskiego, karta pracy krzyżówką i ćwiczeniami przygotowanymi przez nauczyciela, tekst z lukami

IV Pojęcia :

utrwalane :

• błąd językowy

• błąd frazeologiczny / pleonazm, kontaminacja

• błąd słowotwórczy, fleksyjny ( błędy gramatyczne )

• błąd słownikowy ( leksykalny )

V Tok lekcji :

1. Czynności organizacyjne. Sprawdzenie zadanie domowego - krzyżówka z hasłem : poprawność językowa. Wyjaśnienie hasła.

2. Przypomnienie pojęcia błędu językowego. Rozmowa na temat znanych uczniom błędów językowych.

3. Uświadomienie celu lekcji, zapisanie tematu zajęć.

4. Wykonywanie ćwiczeń przygotowanych przez nauczyciela.

a) wskazywanie, nazywanie i poprawianie różnego typu błędów językowych - karta pracy

b) praca indywidualna uczniów - ćwiczenia redakcyjne - skreślanie niepoprawnych form czasowników , unikanie rażących powtórzeń - ćwicz. : 9 s. 26, 12 s. 27 ( zeszyty gdańskie )

c) praca zbiorowa - ćwicz. 16 s. 58 ( zeszyty gdańskie ) - nazywanie błędów językowych w związku z niepoprawnym użyciem rzeczowników, nazywanie tych błędów

5. Podsumowanie lekcji - elementy dyskusji na temat przyczyn powstawania błędów językowych. Uzupełnianie tekstu z lukami połączone z pokazem słowników i poradników językowych. Zwrócenie uwagi na zasady pisowni tytułów książek.

Wiele błędów językowych ma swoje źródło w ................................................................. Nie wystarczy również opanowanie prawideł, poprawnych nawyków. Musimy podjąć stałe ............................., mające na celu ............................................................ językową. Warto również wiedzieć, z jakich środków pomocniczych korzystać w razie wątpliwości. Do najpopularniejszych należą : ........................................................................................................................

6. Zadanie domowe

Ćwiczenie 11 s. 27, 13 s. 28, 17 s. 59 ( zeszyty gdańskie )

KARTA PRACY

Ćwiczenie 1.

Co razi w podanych zdaniach ? Nazwij je i popraw zauważone błędy.

Zdanie z błędem językowym	Zdanie poprawione	Nazwa błędu
Na koncercie śpiewał zespół, z którego dochód przeznaczono budowę szpitala
Uczniowie przerysowywują wykres zdania do zeszytu
Kierowcy powinni przestrzegać przepisy
Wśród instrumentów muzycznych znajduje się trzy skrzypce
Prze ulicę przeszła kawalkada pieszych
Idę do sklepu za mąką
Dziewczynki szli szybko do klasy
Ten balsam zawiera naturalne składniki i komponenty

Ćwiczenie 2.

Popraw zauważone błędy, spróbuj je nazwać.

1. Kiedyś byłem u cioci, która ma piętnastoletniego syna, jego dziadkowie są w tym samym wieku, chodzili razem do zawodówki.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

2. Nie musisz oddawać mi notatek, zatrzym je.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

3. Moja młodsza siostra bardzo nie lubi kiślu i kakaa.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

4. Michał poniósł zasłużone zwycięstwo.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

5. Mój kolega, jak to się mówi, trzyma się maminej spódnicy.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

6. Uratował dziecku życie, które bawiło się na ulicy.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

7. Klasa nareszcie się uspokoiła, bo Mateusz nalał oliwy do ognia.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

8. Cytując cudze słowa, nie należy zapomnieć o cudzysłowiu.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

9. Australijczycy nie potrafili zatrzymać piłkę.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

10. Artykuł zawierał błahe i nieważne treści.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

11. Jedząc podwieczorek, spadła mi śliwka.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

12. Dominika jest bardziej szczersza od pozostałych.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

13. Dobry rydz jak nic.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

14. Stało się. Deska ratunku zapadła.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

15. Nie nauczyłem się wiersza na pamięć. Dlatego bo wczoraj odwiedziła nas kuzynka.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

16. Przedtem takie zachowanie nie zdarzało się.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Ćwiczenie 3.

Popraw związki frazeologiczne, skreślając błędnie użyte wyrazy i wstawiając poprawne. Dopisane wyrazy wpisz do krzyżówki, a potem wyjaśnij te związki.

1. wyjść jak Krasicki na mydle

2. milczeć jak woda

3. być w siódmym wcieleniu

4. woda sodowa uderza komuś do kieszeni

5. mieć węża w plecaku

6. bujać w gwiazdach

Ćwiczenie 4.

Do jakich błędów zaliczysz te, które znajdują się w tekście. Przeredaguj odpowiednio zdania.

Darek jest najlepszym napastnikiem. Strzały Darka do bramki są zawsze celne. Dzięki Darkowi jesteśmy najlepszą drużyną szkolną. Od kiedy Darek jest w naszej drużynie, nie boimy się żadnego meczu.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………Ćwiczenie 5.

W podanym tekście są różne błędy. Zabaw się w nauczyciela poprawiającego notatkę ucznia i spróbuj samodzielnie wyeliminować błędy. Pamiętaj o stosowaniu odpowiednich oznaczeń.

Autentyczne fakty dotyczące wojny w Jugosławii oddziaływują na wyobraźnię widzów. Dlatego dziennikarze apelują do zajęcia się organizacją transportów PCK. Wszyscy którzy włanczają telewizory i słuchają radiów niepowinni zostać obojętni.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Opracowanie : Małgorzata Murawska

---