7122


Cechami charakterystycznymi prawa są:

Elementy kodeksu cywilnego:

Prawo zwyczajowe - wykształcone w toku długotrwałego stosowania w praktyce i usankcjonowane przez organy państwowe.

Zwyczaj - określony sposób postępowania, wykształcony przez stałą praktykę w pewnych kręgach społecznych.

Zasady współżycia społecznego - określone zasady postępowania przyjęte w danym społeczeństwie, określają przede wszystkim granicę wykonywania praw podmiotowych.

Kodeks cywilny reguluje stosunki cywilnoprawne między osobami fizycznymi i osobami prawnymi

Kolizje norm w czasie reguluje przepis, który mówi: ustawa nie ma mocy wstecznej, chyba ze to wynika z jej brzmienia lub celu.

Granice ochrony praw podmiotowych określa art. 5 (nadużycie prawa) i mówi, iż nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego

Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie która z faktu tego wywodzi skutki prawne

Dowód pośredni - łatwiejszy sposób udowodnienia danego faktu jednakże wysunięcie takiego dowodu uzależnione jest od danego przypadku.

Domniemanie prawne zwykłe i kwalifikowane (kwalifikowanego nie można podważyć i wysunąć przeciwdowodu, domniemanie zwykłe jest to np. domniemanie, iż w razie urodzenia dziecka domniemywa się, że urodziło się ono żywe)

Domniemanie dobrej wiary - jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary domniemywa się dobrą wiarę

Stosunek cywilnoprawny to stosunek prawny unormowany przepisami prawa cywilnego. Stosunek prawny to stosunek społeczny unormowany przepisami prawa.

Elementy stosunku cywilnoprawnego: podmiot, przedmiot, treść (obowiązki i uprawnienia)

Przedmiotem stosunku prawnego jest określone zachowanie się podmiotu zobowiązanego. Zachowanie to dotyczy odpowiedniego obiektu np. rzeczy lub zbiory rzeczy, prawa na dobrach niematerialnych, majątek danej osoby.

Rzeczami nazywamy tylko przedmioty materialne. Podział rzeczy:

  1. Nieruchomości

  1. Rzeczy ruchome

  1. Inne

Częścią składową rzeczy nazywamy taką część która nie może być od niej odłączona bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości, nie może stanowić odrębnego przedmiotu własności i innych praw rzeczowych

Przynależnościami nazywamy odrębne rzeczy ruchome, potrzebne do korzystania z rzeczy głównej, zgodnie z jej przeznaczeniem. Czynności prawne dotyczące rzeczy głównej wywiera także skutek względem przynależności.

Niektóre rzeczy mogą przynosić pożytki naturalne bądź cywilne. Naturalne to płody. Pożytkami cywilnymi z rzeczy są dochody i zyski z pewnych działalności człowieka.

Mieniem nazywamy własność i inne prawa majątkowe

Dobra niematerialne

Majątek - aktywa i pasywa danego podmiotu prawa

Prawem podmiotowym nazywamy funkcjonalny zestaw uprawnień wynikających z danego stosunku prawnego.

Prawa podmiotowe bezwzględne to takie, które są skuteczne wobec każdej innej osoby.

Prawa podmiotowe względne są natomiast skuteczne wobec ściśle określonej osoby czy też grupy określonych osób.

Zdolność prawna to zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków w dziedzinie prawa, każdy człowiek nabywa zdolności prawnej od chwili urodzenia, a traci z chwilą śmierci. Śmierć osoby fizycznej potwierdza akt zgonu.

Zdolność do czynności prawnych - to zdolność do nabywania praw i zaciągania obowiązków w dziedzinie prawa cywilnego. Pełną zdolność do czynności prawnych otrzymuje się wraz z ukończeniem 18 lat (pełnoletność) lub w wyjątkowych przypadkach: 16-letnia kobieta która za zezwoleniem sądu zawarła związek małżeński.

Ograniczona zdolność do czynności prawnych może wynikać z:

przedstawicielami ustawowymi osób z ograniczoną zdolnością prawną mogą być rodzice, opiekunowie, kuratorzy. Osoba ograniczona może dokonywać niektórych czynności prawnych samodzielnie, natomiast pewne decyzje muszą być potwierdzone przez przedstawiciela ustawowego. Potwierdzenie występujące formie (uprzedniego zezwolenie) lub po dokonanej czynności, które nosi nazwę ex post.

Osobą prawną nazywamy określone rodzaje organizacji społecznych i gospodarczych, którym ustawy przyznają „osobowość prawną”. Osoby prawne są traktowane jako podmioty prawne tylko w zakresie prawa cywilnego.

Ułomne osoby prawne to organizacje, którym nie przyznaje się osobowości prawnej, jednak przyznaje się zdolność prawną. Ułomnymi osobami prawnymi są np. spółka partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna, wspólnota mieszkaniowa. Charakterystyczną cechą jest to, że ponoszą tzw. Subsydiarną odpowiedzialność za ich zobowiązania.

3 systemy powstawania osób prawnych:

Większość osób prawnych nabywa osobowości prawnej dopiero po wpisaniu ich do Krajowego Rejestru Sądowego.

Zdolność prawna osoby prawnej określa to, że dana osoba prawna staje się podmiotem praw i obowiązków w dziedzinie prawa, jednak w porównaniu do osoby fizycznej ta zdolność jest ograniczona.

Zdolność do czynności prawnych osoba prawna nabywa w porównaniu do osoby fizycznej od samego początku jej istnienia, nie dotyczą jej przepisy o częściowym i całkowitym ubezwłasnowolnieniu.

Organ osoby prawnej złożony jest z jednej lub wielu osób fizycznych i jest elementem realizującym swoją zdolność do czynności prawnych.

Pełnomocnik i prokurent to przedstawiciele osoby prawnej, który występuje w jej imieniu na podstawie upoważnienia wydanego przez właściwy organ osoby prawnej.

Ustanie osoby prawnej może się wiązać z jej likwidacją lub fuzją. Fuzja może odbywać się w 2 trybach: unia - łączące się osoby prawne przestają istnieć, na ich miejsce powstaje nowa osoba prawna, która wstępuje w prawa i obowiązki łączących się osób prawnych ; Inkorporacja - jedna z osób prawnych przejmuje majątek (aktywa i pasywa) drugiej osoby prawnej.

Przedsiębiorcą może być osoba fizyczna, osoba prawna lub inna jednostka organizacyjna prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Zdarzeniami cywilnoprawnymi nazywamy fakty, z którymi normy prawa cywilnego wiążą skutki polegające na powstaniu, zmianie lub zniesieniu istniejącego stosunku prawnego.

Działanie to zachowanie człowieka, wynikające z jego woli.

Zdarzeniami w ścisłym tego słowa znaczeniu nazywamy wszelkie zdarzenia niezależne od woli ludzkiej.

Czyn - działanie z którym normy prawne wiążą odpowiedni skutek prawny, niezależnie od tego czy wola osoby działającej miała na celu wywołanie takiego skutku. Czyny dzielimy na czyny zgodne z prawem (przejawy woli podobne do oświadczenia woli, czynności czysto faktyczne, zawiadomienia o pewnych zdarzeniach) oraz czynności bezprawne.

Czynności zmierzające do wywołania określonych skutków prawnych - działanie z którym normy prawne wiążą odpowiedni skutek prawny, wynikający z wcześniejszej woli osoby działającej, która zmierzała do osiągnięcia danego skutku prawnego. Dzielą się one na: czynności prawne, akty administracyjne, orzeczenia sądowe

Oświadczenie woli nazywa się taki przejaw woli , który wyraża zamiar wywołania skutku prawnego w postaci ustanowienia, zmiany stosunku prawnego, oświadczenie woli jest wolą osoby wydającej takie oświadczenie.

Przejaw woli podobny do oświadczenia woli wynosi z norm skutki prawne niezależnie od woli podmiotu działającego.

Czynności prawne jednostronne wiążą się z oświadczeniem woli tylko jednej strony, dwustronne z oświadczeniem co najmniej dwu stron.

Czynności prawne konsensualne - związane jedynie z oświadczeniem woli np. zgoda porozumienia umowa, czynności prawne realne występują wtedy gdy oprócz oświadczenia woli potrzebne jest potwierdzenie rzeczowe, wydanie rzeczy, związek z rzeczą itp.

Czynności prawne kauzalne to takie, które związane są z jakimś celem, który jest przesłanką do ważności tej umowy, czynnością abstrakcyjną jest taka której wykonanie nie związane jest z celem jaki przyświecał podmiotowi.

Umowa - zgodne oświadczenie woli dwu lub więcej stron, mające na celu ustanowienie, zmianę lub zniesienie stosunku prawnego.

Oferta - stanowi jednostronne oświadczenie woli, które zawiera propozycję zawarcia umowy, określając jednocześnie istotne postanowienia proponowanej umowy .

Charakter dobrowolny posiada większość ofert - zarówno w ich przyjmowaniu jak i z występowaniem z nimi. Najczęstsze wyjątki to obowiązek przyjęcia oferty głównie w sferze kontaktów klient - usługodawca w sferze usług powszechnie publicznych np. usługi pocztowe, komunikacyjne, telekomunikacyjne, dostawa gazu, wody itp.

Jeżeli przedsiębiorca otrzymał od osoby, z którą prowadzi stałe interesy ofertę o zawarcie umowy w ramach swej działalności gospodarczej, brak niezwłocznej odpowiedzi przyjmuje się za przyjęcie oferty

Umowa może być zawarta w drodze aukcji albo przetargu. W ogłoszeniu aukcji albo przetargu należy określić czas, miejsce, przedmiot, warunki aukcji lub przetargu. Warunki te mogą być w trakcie aukcji lub przetargu zmienione lub odwołane tylko jeżeli było to zastrzeżone w ich treści.

Wadium - określona forma zapłaty lub rzeczowe zabezpieczenie wpłacane organizatorowi przetargu przed jego rozpoczęciem. Zastrzeżenie o wystąpieniu wadium w danym przetargu lub aukcji musi występować w warunkach tej aukcji lub przetargu.

Forma czynności prawnych służy do wyrażania oświadczeń woli - jednostronnych lub oraz dwustronnych, czyli umów.

Jeżeli w przepisach nie jest przewidziana forma oświadczenia woli to oświadczenie woli osoby dokonującej czynności prawnej może wystąpić w dowolnej formie.

Czasami w przepisach jest określony wymóg formy kwalifikowanej / szczególnej. Przepisy narzucają np. jedną z form w której musi nastąpić oświadczenie woli strony lub dwu stron.

Do rodzajów form szczególnych należą: pisemna, pisemna z datą pewną, pisemna z podpisem urzędowo uwierzytelnionym, akt notarialny.

Ze względu na skutek jaki powoduje niezachowanie formy istnieje podział na formę przewidzianą pod rygorem nieważności i formę zastrzeżoną jedynie pod rygorem dowodowym:

Niezachowanie formy pod rygorem nieważności powoduje nieważność czynności prawnej i może nastąpić jeżeli: przepisy przewidują zachowanie formy notarialnej, jeżeli przepisy lub ustawa przewidują formę pisemną z datą pewną lub podpisem urzędowo uwierzytelnionym, jeżeli skutek taki wyraźnie jest zastrzeżony w ustawie lub umowie.

Niezachowanie formy pod rygorem dowodowym nie powoduje nieważności czynności prawnej, lecz tylko - w razie sporu sądowego - trudności dowodowe.

Wady oświadczenia woli:

  1. Brak świadomości lub swobody - w takim wypadku złożone oświadczenie woli jest bezwzględnie nieważne (sprzeczność czynności prawnej z ogólnymi zasadami współżycia społecznego powoduje bezwzględną nieważność).

  2. Pozorne określenie treści umowy, choć cel jej jest zupełnie inny powoduje bezwzględną nieważność takiej umowy.

  3. Osoba, która złożyła oświadczenie woli innej osobie pod wpływem błędu, może się uchylić od skutków prawnych swego oświadczenia w ciągu roku od wykrycia błędu.
    Błąd musi być istotny i dotyczyć treści czynności prawnej. Jedynym odstępem od tej reguły jest ten związany z próbą podstępu, oszustwa jednej ze stron. Wtedy choć treść i istota nie dotyczą danej czynności prawnej to z tytułu błędu jedna ze stron może się uchylić od skutków prawnych oświadczenia woli.

  4. Oświadczenie woli złożone pod groźbą, która powinna być bezprawna oraz powinna być poważna obiektywnie tzn. jest duża szansa, że złożenie wymuszonego oświadczenia woli może doprowadzić do spełnienia groźby, jest uznawane za wadliwe oświadczenie woli. Składający oświadczenie woli pod wpływem groźby może się uchylić od skutków prawnych swego oświadczenia w ciągu roku od chwili gdy stan obawy ustał. Oświadczenie o uchyleniu skutków prawnych powinno być złożone drugiej stronie w formie pisemnej.

Jeżeli czynność prawna nie jest sprzeczna z ustawą, nie ma na celu obejścia ustawy oraz nie jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego wtedy wywoła odpowiednie skutki określone np. w umowie. Dodatkowym kryterium przy rozstrzyganiu 2 pierwszych zastrzeżeń jest to czy czynność prawna odbyła by się pomimo, że spełniałaby te warunki. Jeżeli okazałoby się, że nie odbyła by się, gdyby nie założony nieprawidłowy cel to taka czynność prawna jest nieważna.

Bezwzględnie nieważna jest treść czynności prawnej jeżeli sprzeczna jest z zasadami współżycia społecznego.

Treść czynności prawnej dzieli się na:

  1. Elementy przedmiotowo istotne - to elementy, które w istotny sposób zmieniają np. typ umowy. Zmiana takiego elementu zmieni rodzaj, treść lub cel takiej umowy np. takim elementem może cena za zakup. Jeżeli zmienimy ten element na usługę lub przedmiot nieodpłatny to taka zmiana może zmieni umowę z umowy o sprzedaż w umowę o użyczeniu czy też darowiznę.

  2. Elementy nieistotne nie mają wpływu na dojście do skutku czynności prawnej, ani też na kwalifikacje umowy. Np. brak ustalenia w umowie czasu i miejsca zwieńczenia umowy.

  3. Elementy podmiotowo istotne nie mają wpływu na dojście do skutku i na ważność czynności prawnej. Mają jednak istotne znaczenie dla danego podmiotu w odniesieniu do umów jednostronnych czy dwustronnych. Do najczęściej występujących postanowień tego typu należą zastrzeżenia dotyczące warunku i terminu.

OŚWIADCZENIE WOLI - (art. 60) każde zachowanie się podmiotu na ogół jest wynikiem jakiegoś procesu.

W procesie składania oświadczenia woli wyróżniamy:

• akt woli (wola wewnętrzna)

• przejaw woli (wola zewnętrzna)

TEORIE:

• wg teorii woli rozstrzygające znaczenie powinien mieć akt woli

• wg teorii oświadczenia rozstrzyga przejaw woli

• wg teorii zaufania przejaw woli decyduje wówczas, gdy wymaga tego bezpieczeństwo obrotu, a zwłaszcza ochrona adresata woli, a w pozostałych przypadkach decydujące znaczenie ma akt woli

PRZSŁANKI SKUTECZNOŚCI WOLI:

(warunki, które muszą być spełnione, aby określone

zachowanie się mogło być uznane, jako oświadczenie woli)

• musi być na tyle zrozumiałe, aby w drodze wykładni ustalić jego sens i znaczenie

• musi być swobodne (nie może być następstwem przymusu)

• musi być złożone na serio

RODZAJE OŚWIADCZENIA WOLI:

I PODZIAŁ

• skierowane do oznaczonego adresata

• nie skierowane do oznaczonego adresata

II PODZIAŁ

• oświadczenia woli wyraźne - to takie, które bezpośrednio zmierzają do dokonania czynności prawnej

• oświadczenia woli dorozumiane - to takie, które bezpośrednio zmierzają do innego celu niż dokonanie czynności lecz, z których w sposób dostateczny wynika zamiar dokonania tej czynności

• oświadczenie woli domniemane - chodzi tu o sytuacje, w których brak jakiegokolwiek oświadczenia woli, ale ustawodawcza ze stanem tym łączy skutki prawne tak jak, gdyby oświadczenie woli zostało złożone.

SKŁADANIE OŚWIADCZENIA WOLI:

• wg teorii oświadczenia decyduje chwila przejawu woli

• wg teorii woli wysłania decyduje moment wysłania adresatowi skierowanego do niego oświadczenia woli

• wg teorii zapoznania decyduje moment zapoznania się adresata z treścią złożonego oświadczenia woli.

RODZAJE CZYNNOŚCI PRAWNYCH:

• JEDNOSTRONNE - dochodzą do skutku na podstawie oświadczenia woli jednej strony; nie są one jednolite i wyróżniamy tu:

czynności prawne jednostronne, które dla swej skuteczności wymagają złożenia oświadczenia woli innej osobie

czynności prawne jednostronne wywołujące skutki prawne bez potrzeby składania oświadczenia woli innej osoby

czynności prawne jednostronne, które dla swej skuteczności wymagają złożenia oświadczenia woli przed odpowiednim organem

• DWUSTRONNE - dochodzą do skutku na podstawie oświadczenia woli obu stron

• JEDNOSTRONNIE ZOBOWIĄZUJĄCE - to takie wg treści których jedna strona jest tylko stroną uprawnioną, a druga strona tylko zobowiązaną

• DWUSTRONNIE ZOBOWIĄZUJĄCE - to takie wg treści, których obie strony są wobec siebie równocześnie uprawnione i zobowiązane

• MIĘDZY ŻYJĄCYMI - to takie, których skuteczność następuje za życia osób działających

• NA WYPADEK ŚMIERCI - to takie, których skuteczność uzależniona jest od śmierci osoby, która czynności dokonuje

• KONSENSUALNE - to takie, które dochodzą do skutku na podstawie oświadczenia woli stron

• REALNE - to takie, które dochodzą do skutku na podstawie oświadczenia woli stron i wymagają wręczenia rzeczy, które są objęte tymi objaśnieniami

• ROZPORZĄDZAJĄCE - to takie, których celem i bezpośrednim skutkiem po stronie dokonującego tych czynności jest przeniesienie obciążenie lub zniesienie prawa majątkowego

• ZOBOWIĄZUJĄCE - to takie, które zobowiązują podmioty do świadczenia w przyszłości; mogą w przyszłości prowadzić do rozporządzenia lub nie

• PRZYSPARZAJĄCE - to takie, których skutkiem zamierzonym po stronie dokonującego tych czynności jest przysporzenie korzyści majątkowych

ODPŁATNE - to takie, w których osoba dokonująca przysporzenia uzyskuje korzyść majątkową

NIEODPŁATNE - to takie, w których osoba dokonująca przysporzenia nie uzyskuje korzyść majątkową

WZAJEMNE - to czynności prawne dwustronne, zobowiązujące i odpłatne

CECHY CARAKTERYSTYCZNE CZYNNOŚCI PRAWNYCH WZAJEMNYCH:

• ekwiwalentność świadczeń (art. 487 par. 2)

• jednoczesność świadczeń - wzajemność świadczeń (art. 488 par. 1)

CAUSUALNE - to takie, której ważność zależy od prawidłowości causa

ABSTRAKCYJNE - to takie, której ważność nie zależy od praw

TYPY CAUSA:

CAUSA - podstawa prawna przysporzenia; cel gospodarczy przysporzenia

CAUSA SOLVENTI - zwalniająca, celem przysporzenia jest chęć zwolnienia z obowiązku

CAUSA OBLIGANDI VEL ACQUIRENDI - w zamian za coś; celem przysporzenia jest chęć nabycia prawa podmiotowego lub innej korzyści majątkowej

CAUSA DONANDI - celem przysporzenia jest chęć wzbogacenia innej osoby

CAUSA CAVENDI - zabezpieczająca; celem przysporzenia jest chęć zabezpieczenia pewnej przynależności

CZYNNOŚCI PRAWNE PODWÓJNEGO SKUTKU - to czynności zobowiązujące wywołujące zarazę skutek rozporządzający

FORMA CZYNNOŚCI PRAWNEJ (UMOWY) każda umowa to czynność prawna, czynność prawna może mieć formę ogólną

SZCZEGÓLNE FORMY CZYNNOŚCI PRAWNEJ:

ze względu na szatę graficzną wyróżniamy:

• ZWYKŁA FORMĘ PISEMNĄ - do jej zachowania wystarcza sporządzenie dokumentu obejmującego treść oświadczenia woli i podpisanie tego dokumentu

INICJAŁY pełnią tylko funkcję parafy (przygotowanie do podpisu), a nie funkcję podpisu

ZASTĘPCZE FORNY PODPISU - sposoby w jakich mogą złożyć oświadczenie woli w formie pisemnej osoby nie mogące czytać ani pisać (nie mają one cech podpisu, ale wywołują skutki takie jak podpis)

nie mogący pisać (art. 79)

nie mogący czytać (art. 80)

• KWALIFIKOWANĄ FORMĘ PISEMNĄ:

FORMA PISEMNA Z PODPISEM URZĘDOWO POŚWIADCZONYM - polega na zachowaniu zwykłej formy pisemnej i poświadczeniu podpisu przez notariusza lub powołany do tego organ np. wójt, sekretarz

FORMA PISEMNA Z URZĘDOWYM POŚWIADCZENIEM DATY - polega na zachowaniu zwykłej formy pisemnej i poświadczeniu daty tej czynności przez notariusza lub powołany do tego organ; data dokonania czynności jest pewna

DATA PEWNA - to poświadczenie wiążące strony czynności prawnej oraz skuteczne wobec osób nie uczestniczących w dokonaniu czynności prawnej, że czynność prawna została dokonana w oznaczonym czasie (art. 81)

FORMA NOTARIALNA - polega na tym, iż notariusz jako osoba zaufania publicznego spisuje treść oświadczenia woli stron, odczytuje je stroną i podpisuje razem ze stronami (akt notarialny)

akty notarialny przechowywane są w biurze notariusza

strony otrzymują wpisy, które są dosłownym powtórzeniem oryginału i są podpisywane przez notariusza i pod pieczętowane okrągłą pieczątką

• FORMĘ ELEKTRONICZNĄ - jest szczególnym rodzajem zwykłej formy pisemnej, jej skutki prawne nie mogą sięgać dalej niż skutki zwykłej formy pisemnej

ze względu na skutki prawne, które powstają w sytuacji, gdy do dokonania czynności prawnej potrzebna jest pewna forma szczegółowa, a strony formy tej nie zachowały wyróżniamy:

• FORMĘ POD RYGOREM NIEWAŻNOŚCI (AD SOLEMNITATEM) - to taka, której niezachowanie powoduje nieważność czynności prawnej, wynika ona z:

z przepisów ustawy (art. 73 par.1,2)

I REGUŁA INTERPRETACJI

jeżeli ustawa dla pewnej czynności prawnej przewiduje, jako formę szczególną zwykła formę pisemną to jest to forma pod rygorem nieważności (ad solemnitatem) tylko wtedy gdy z jej niezachowaniem został wyraźnie związany ten rygor, w pozostałych przypadkach zwykła forma pisemna jest formą ad probationem albo formą ad eventum

II REGUŁA INTERPRETACJI

jeżeli ustawa dla pewnej czynności prawnej przewiduje jakąś formę szczegółową nie będącą zwykłą formą pisemną to jest to forma ad solemnitatem chyba, że została przewidziana jedynie dla wywołania określonych skutków czynności prawnych

z woli stron

• FORMĘ DLA CELÓW DOWOLNYCH (AD PROBATIONEM) - to forma pisemna, której niezachowanie nie powoduje nieważności czynności prawnej, lecz ogranicza w razie sporu możliwości skorzystania z określonych środków dochodowych, wynika ona z:

z przepisów ustawy (art. 73 par. 2,3)

z woli stron

• FORMĘ DLA WYWOŁANIA OKREŚLONYCH SKUTKÓW CZYNNOŚCI PRAWNYCH (AD EVENTUM) - polega na tym iż ustawa uzależnia powstanie określonych skutków czynności prawnych od zachowania pewnej formy szczególnej; czynność dowolna bez zachowania tej formy będzie ważna i wywoła skutki prawne, ale nie wszystkie

WADY OŚWIADCZENIA WOLI:

WADA - jest to nie prawidłowość dotycząca aktu woli, albo przejawu tego aktu na zewnątrz

RODZAJE WAD:

BRAK ŚWIADOMOŚCI ALBO SWOBODY - polega na anormalnym (nie normalnym) stanie psychicznym włączające świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli (art. 82); wada ta powoduje bezwzględną nieważność

POZORNOŚĆ - polega na niezgodności między aktem woli, a przejawem tego aktu na zewnątrz (art. 83), wada ta powoduje bezwzględną nieważność

BŁĄD - nie ma tu określonej definicji, wada ta powoduje bezwzględną nieważność, wyróżniamy tu dwie postacie błędu:

• POMYŁKA - polega na tym, że występuje wówczas, gdy składający oświadczenie woli wyrazi się inaczej niż chciał choć zdawał sobie sprawę z istniejącego stanu rzeczy

• BŁĄD SENSU STRICTO - polega na tym, że występuje wówczas, gdy składający oświadczenie woli wyraził się tak jak chciał, lecz jego oświadczenie oparte było o niedokładną znajomość istniejącego stanu rzeczy

GROŹBA - polega na tym, iż jedna osoba w celu skłonienia innej osoby do złożenia oświadczenia woli o określonej treści zapowiada użycie środków, które sprowadzą niekorzystne następstwo dla tej osoby lub osób trzecich w sytuacji gdy oświadczenie woli złożone nie zostanie (art. 87), wada ta powoduje bezwzględną nieważność

PRZESŁANKI

(warunki prawnej skuteczności) GROŹBY:

bezprawność - groźba musi być bezprawna

powaga - groźba musi być poważna

niebezpieczeństwa, którym grożą mogą mieć charakter:

• niebezpieczeństw osobistych - skierowane na osobę np. groźba pobicia, groźba morderstwa

• niebezpieczeństw majątkowych - skierowane na majątek osoby np. groźba kradzieży.

PRZEDAWNIENIEŃ ROSZCZEŃ

PRZEDAWNIENIE ROSZCZEN - jest jedną z czterech instytucji, które oparte są na elementach upływu czasu i określonych wspólną nazwą DAWNOŚĆ

Na DAWNOŚĆ (przedawnienie roszczeń sensu stricto)składają się:

• przedawnienie roszczeń

• zasiedzenie

• przemilczenie

• terminy zawite

PRZEDMIOTEM PRZEDAWNIENIA ROSZCZEŃ są cywilno - prawne roszczenia majątkowe (art. 117)

SKUTKIEM PRZEDAWNIENIA ROSZCZEŃ jest nie możność dochodzenia istniejącego roszczenia

TERMIN PRZEDAWNIENIA ROSZCZEŃ

• długi - 10 letni (art. 118)

• krótki 3 letni (art. 118)

ZAWIESZENIE TERMINU PRZEDAWNIENIA ROSZCZEŃ polega na tym, iż pewnego okresu czasu (okresu zawieszenia) nie wlicza się do terminu przedawnienia natomiast okres z przed zawieszenia wlicza się do terminu przedawnienia

Zawieszenie biegu terminu przedawnienia roszczeń następuje w sytuacjach wymienionych w art. 121 K.C.

SPOSOBY UWZGLĘDNIANIA TERMINU PRZEDAWNIENIA ROSZCZEŃ uwzględnia się na zarzut nigdy z urzędu

Przepisy prawne wprowadzające termin przedawnienia roszczeń mają charakter bezwzględnie obowiązujący.

Warunek - postanowienie w treści czynności prawnej, które uzależnia powstanie i ustanie jej skutków od zdarzenia przyszłego i niepewnego. Rozróżnić można warunki zawieszające i rozwiązujące. ( w zależności od tego czy skutek prawny ma powstać czy też ustać).

Skutki danej czynności prawnej mogą być również uzależnione od nadejścia lub upływu określonego terminu.

Z upływem czasu prawo przewiduje różne skutki prawne. Jedną z instytucji w której termin odgrywa istotną rolę jest przedawnienie.

Przedawnienie w prawie cywilnym prowadzi do ograniczenia możności dochodzenia roszczeń, jeżeli nie zostały one wysunięte w terminie określonym przez ustawę. Często stanowi usankcjonowanie pewnego stanu faktycznego. Nieskorzystanie ze swych praw w danym terminie może wysuwać przypuszczenia, że dane roszczenie zostało zaspokojone, albo dany podmiot nie chciał ze swego uprawnienia czynić użytku.

Roszczenie - przysługująca uprawnionemu możność domagania się od innej osoby określonego zachowania się. Przedawnieniu ulegają jedynie roszczenia a nie prawa podmiotowe, z których te roszczenia wynikają.

Terminu przedawnień nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną z pewnymi wyjątkami w prawie morskim i konsumenckim.

Maksymalny okres przedawnienia wynosi 10 lat. Bywa on różny i wynosi nawet jedynie 2 miesiące w przypadku reklamacji z tytułu opóźnienia w przewozie przesyłki.

Sąd nie uwzględnia z urzędu terminu przedawnienia. Jedynie pozwany może podnieść taki zarzut. Jeżeli tego nie uczyni oznacza to, że zrzeka się takiego zarzutu.

Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia z którym to skutek prawny zawarty w umowie powinien być realizowany (od daty spełnienia lub niespełnienia świadczenia). Bieg przedawnienia jest niezależny od tego czy uprawniony wie o roszczeniu i o osobie zobowiązanej do jego zaspokojenia.

Zawieszenie biegu przedawnienia polega na tym, że okres zawieszenia nie wlicza się do biegu przedawnienia. Są różne przyczyny z tytułu, których można zawiesić bieg przedawnienia.

Przerwanie biegu przedawnienia polega na tym, że po zdarzeniu które przerywa ten bieg, bieg przedawnienia rozpoczyna się na nowo.

Termin zawity - termin nieprzekraczalny, którego niezachowanie wywołuje ujemne skutki dla uprawnionego polegające na wygaśnięciu przysługujących mu praw. Terminy zawite są bezwzględnie obowiązujące, nie podlegają przerwie lub zawieszeniu.

Przedstawiciel to osoba zastępująca osobę, która nie możliwości sama dokonać czynności prawnej. Czynność prawna dokonana przez przedstawiciela pociąga za sobą skutki prawne bezpośrednio dla osoby reprezentowanej. Przedstawicielstwo można podzielić na:

Przedstawiciel ustawowy - granice jego umocowania (źródło upoważnienia) zależą bezpośrednio od przepisów ustawy. Należą do nich w pierwszym rzędzie rodzice (każde z osobna), opiekun, kurator itp. Przedstawicielem ustawowym musi być osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Jeżeli jakaś osoba, reprezentuje inną osobę nie mając odpowiedniego umocowania to dowolna czynność prawna przez tą osobę jest nieważna i nie powoduje skutków prawnych. Przedstawiciel aby odniesiony był dany skutek prawny musi bezpośrednio zwracać się w imieniu reprezentowanej przez siebie osoby.

Przy pełnomocnictwie umocowanie do działania wynika z woli mocodawcy. Pełnomocnik musi mieć przynajmniej ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Jeżeli podejmie jakąś decyzje za osobę reprezentowaną choć brak jest umocowania to ta czynność prawna nie jest od razu uznawana za nieważną. Jej ważność zależna jest od tego czy rzekomo reprezentowana osoba potwierdzi tę czynność.

Udzielenie pełnomocnictwa jest czynnością prawną jednostronną a nie umową. Stanowi ono upoważnienie do składania oświadczeń woli w imieniu mocodawcy. W większości przypadków pełnomocnictwo otrzymuje osoba którą wiąże z mocodawcą jakiś skutek prawny np. właściciel - kierownik działu. Zniesienie (odwołanie) pełnomocnictwa nie pociąga za sobą innych skutków prawnych związanych z łączącym stosunkiem prawnym te osoby.

Pełnomocnictwo może być udzielone w dowolnej formie za wyjątkiem:

Granice umocowania:

Pełnomocnictwo procesowe - pełnomocnictwo udzielone adwokatowi do wystąpienia w sądzie w imieniu klienta w jednej konkretnej sprawie.

Pełnomocnictwo domniemane - występuje np. w przypadku gdy osoba z zewnątrz wkraczając do danej firmy, przedsiębiorstwa może domniemywać, że pewne osoby są z tytułu wykonywanej pracy umocowane do wykonywania pewnych czynności prawnych. Upoważnienie takich osób wynika z ich funkcji służbowych.

Prokura jest pełnomocnictwem udzielanym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru, udzielający (uchylający) prokury powinien zgłosić to do rejestru przedsiębiorców, prokura powinna być udzielona na piśmie pod rygorem nieważności. Prokurentem może być osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych, składa własnoręczny podpis zgodnie z wzorem podpisu z akt rejestrowych z dopiskiem wskazującym na prokurę. Prokura może być ogólna, udzielona dla reprezentacji sądowych i pozasądowych za pewnymi wyjątkami, może być wydawana pewnej grupie osób (prokura łączna) lub w granicach zakresu działań danej grupy oddziałowej (prokura oddziałowa). Prokura wygasa na skutek wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru, ogłoszenia upadłości, otwarcia likwidacji, śmierci prokurenta. Nie powoduje wygaśnięcia prokury: śmierć przedsiębiorcy czy utrata przez niego zdolności do czynności prawnych.

W S T Ę P

Prawo rzeczowe w znaczeniu przedmiotowym - część prawa cywilnego, która reguluje problematykę własności oraz innych praw ( w znaczeniu podmiotowym) dotyczących rzeczy, mających bezwzględny charakter.

Prawo rzeczowe w znaczeniu podmiotowym to prawna forma korzystania rzeczy, która przybiera postać prawa podmiotowego bezwzględnego tj. skutecznego wobec całego otoczenia. Prawami rzeczowymi nie są np. dzierżawa, najem, użyczenie.

Przedmiotem prawa rzeczowych są rzeczy: przedmioty materialne mające samoistny charakter tzn. są na tyle wyodrębnione z przyrody, że mogą być traktowane jako samoistny przedmiot obrotu.

Nieruchomości są to części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności Rodzaje nieruchomości: grunty, budynki, lokale (części budynków). Dwa ostatnie są nieruchomościami tylko wtedy jeżeli stanowi o tym szczególny przepis (np. przepis o własności lokali, o wznoszeniu budynków przez użytkownika wieczystego).

Rzecz oznaczona co do tożsamości - wykazuje indywidualne niepowtarzalne cechy

Rzecz oznaczona co do gatunku - wykazuje cechy rodzajowe, ogólne np. cukier, zboże, paliwo.

Część składowa rzeczy - to wszystko co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego. W nieruchomościach częściami składowymi są budynki i inne urządzenia /inne rzeczy trwale związane z gruntem o ile przepis szczególny nie stanowi o tym, że dany budynek / urządzenie / inne rzeczy są odrębną nieruchomością, również drzewa i rośliny od chwili zasadzenia, zasiania. I tak została ustanowiona zasada unormowana w przepisach, iż wszystko co zostało trwale z gruntem związane - w sposób naturalny lub sztuczny - dzieli los prawny gruntu. Z faktu tego wynika z kolei, że część składowa nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych chyba, że stanowi ona część składową tylko dla przemijającego użytku.

Przynależności - rzeczy ruchome potrzebne do korzystania z innej rzeczy (głównej), aby rzeczy była uznana za przynależność musi być własnością właściciela rzeczy głównej. Czynność prawna mająca za przedmiot rzecz główną odnosi skutek względem przynależności.

Pożytki naturalne - płodu

Pożytki cywilne - dochody, które przynosi dana rzecz

Pożytki prawa - dochód z praw, których przedmiotem nie są rzeczy np. prawa autorskie

W Ł A S N O Ś Ć

Korzystanie z rzeczy przez właściciela daje mu prawo do jej posiadania, używania oraz pobierania pożytków, ponadto może rzecz przetworzyć, zużyć a nawet zniszczyć.

Rozporządzenie rzeczą obejmuje natomiast możliwość przeniesienia na inną osobę, dokonywanie rozporządzeń testamentowych, obciążanie rzeczy poprzez ustanawianie na niej praw rzeczowych ograniczonych na rzecz innej osoby, wydzierżawianie, wynajmowanie i użyczanie rzeczy.

Właściciel może realizować swoje uprawnienia „z wyłączeniem innych osób”, co oznacza że wszystkie inne osoby mają obowiązek zaniechania czynności uniemożliwiających lub utrudniających korzystanie i rozporządzanie rzeczą przez właściciela.

Granice własności i prawo sąsiedzkie:

Posiadanie jest rodzajem stanu faktycznego władania rzeczą i nie zawsze odpowiada prawu własności choć prawo daje posiadaczowi (choć by ni był właścicielem) pewne uprawnienia. Posiadaczem nazywamy osobę, która rzeczą włada w określony sposób: dla siebie samego. Na posiadanie składają się dwa elementy: corpus - stan umożliwiający posiadaczowi fizyczne władanie rzeczą, animus - psychiczny stan w, którym posiadacz wyraża chęć (wolę) władania rzeczą dla siebie samego.

O ile właściciel został pozbawiony swojej rzeczy (w szczególności w wyniku rabunku), to brak posiadania rzeczy nie oznacza utraty przez właściciela prawa do tej rzeczy.

Posiadanie - władztwo rzeczą dla innej osoby (np. przechowawca, przewoźnik przesyłki) nosi nazwę dzierżenia, a osoba która to władztwo sprawuje to dzierżyciel.

Posiadacz samoistny - posiadacz władający rzeczą tak jak właściciel i tak jakby ta rzecz była jego własnością

Posiadacz zależny - posiadacz władający rzeczą, która jego własnością nie jest, choć posiada inne prawa upoważniające go do władania tą rzeczą (najem, dzierżawa)

Posiadacz prawny - włada rzeczą zgodnie z przysługującym jemu prawem

Posiadacz bezprawny - posiadacz władający rzeczą w sposób daleko idący, niż to wynikałoby z przysługujących mu praw lub włada rzeczą bezprawnie.

Posiadanie w dobrej wierze - włada rzeczą w przekonaniu, iż przysługuje jej prawo do tej rzeczy, przekonanie takie musi być jednak usprawiedliwione odpowiednimi okolicznościami.

Posiadacz w złej wierze - włada rzeczą wiedząc, że nie przysługuje mu prawo do tej rzeczy lub wskutek swego niedbalstwa jest przekonana, że posiada prawo do władania rzeczą.

Skutki prawne wynikające z posiadania:

Domniemania:

Ochrona posiadania:

Ochrona posesoryjna - przepis o tego typu ochronie mówi: Nie wolno naruszać samowolnie posiadania, chociażby posiadacz był w złej wierze.

Obrona konieczna - możliwe jest użycie siły (proporcjonalnej do okoliczności) względem osoby naruszającej posiadanie.

Samopomoc - posiadacz nieruchomości może niezwłocznie po samowolnym naruszeniu posiadania przywrócić własnym działaniem stan poprzedni ; nie wolno mu jednak stosować przemocy względem osób.

Posiadacz rzeczy ruchomej może w obliczu niebezpieczeństwa niepowetowanej szkody tej rzeczy zastosować odpowiednie środki do przywrócenie do stanu poprzedniego ale pod warunkiem natychmiastowej reakcji po naruszeniu posiadania, może stosować siłę, ale tylko niezbędną i nie nadużywać przemocy wobec osób.

NABYCIE WŁASNOŚĆI PRZEZ PRZENIESIENIE WŁASNOŚCI

Nabycie pierwotne - podmiot nabywa własność rzeczy niezależnie od tego, w jakim kształcie prawo to przysługiwało poprzedniemu właścicielowi. Dotychczasowy właściciel traci prawo własności, a nowy je nabywa w sposób niezależny od sytuacji prawnej poprzedniego właściciela. Nabycie własności następuje bez dotychczasowych obciążeń własności, choć są wyjątki od tej zasady.

Nabycie pochodne - przejście prawa własności z dotychczasowego właściciela na nowego. Nowy właściciel nabywa prawa w takim samym kształcie, w jakim przysługiwały one poprzedniemu właścicielowi tzn. ze wszystkimi obciążeniami własności.

W przypadku nabycia pochodnego istnieje zasada: iż nikt nie może nabyć więcej praw aniżeli miał jego poprzednik. Od tej zasady istnieją wyjątki.

Umowy o przeniesienie własności mogą mieć charakter zobowiązujący do przeniesienia własności (wtedy, gdy w momencie zawarcia umowy nie następuje przeniesienie posiadania danej rzeczy) lub może bezpośrednio przenosić prawo własności do rzeczy. Jeżeli przedmiotem umowy była rzecz oznaczona co do gatunku to z chwilą zawarcia umowy następuje jedynie zobowiązanie do przeniesienia i do całkowitego przeniesienia prawa własności jest wymagane przeniesienie posiadania rzeczy (wydanie danej rzeczy). Jeżeli przedmiotem umowy jest rzecz oznaczona co do tożsamości to chwila zawarcia umowy jest jednocześnie momentem przeniesienia własności. Umowa odnosi podwójny skutek: zobowiązująco - rozporządzający. Przykładem takich umów są umowy sprzedaży, zamiany, darowizny.

Kauzalność - przeniesienie własności musi wynikać z jakiejś przyczyny gospodarczej, umowy sprzedaży, darowizny, użyczenia, najmu itp. Ważność umowy przeniesienia własności zależy od istnienia zobowiązania będącego przyczyną przeniesienia. W przypadku nieruchomości rodzaj zobowiązania musi być wymieniony w akcie notarialnym.

Przeniesienie własności nieruchomości nie może być przeniesione pod warunkiem ani z zastrzeżeniem terminu. Umowa przeniesienia własności nieruchomości musi być zawarta w formie aktu notarialnego.

Do nabycia rzeczy ruchomej przez nabywcę niezbędne jest objęcie posiadania rzeczy oraz dobra wiara nabywcy, którą przepisy nakazują domniemywać. W dobrej wierze jest nabywca, który nie wiedział z przyczyn usprawiedliwionych, że nabywa rzecz od osoby nieupoważnionej do rozporządzenia nią. Jednakże przy założeniu, iż rzecz była skradziona, zgubiona, to nowy nabywca uzyska przeniesienie własności dopiero po 3 latach. Ograniczenie to nie dotyczy pieniędzy, dokumentów na okaziciela, rzeczy nabytych na urzędowej licytacji publicznej, lub rzeczy uzyskanych w toku postępowania egzekucyjnego.

W razie niezgodności między stanem prawnym ujawnionym w księdze wieczystej, a rzeczywistym stanem prawnym, treść księgi rozstrzyga na korzyść tego wg ksiąg wieczystych nabył w toku czynności prawnej własność lub inne prawo rzeczowe.

Dzięki temu przepisowi prawo stoi po stronie nabywcy jeżeli nabył nieruchomość od właściciela nieruchomości wg Ksiąg wieczystych (choć ten nie jest w jej posiadaniu). Jednym warunkiem jest to, że nabywca nie był w złej wierze - nie wiedział o rozbieżności pomiędzy Księgą wieczystą, a stanem rzeczywistym.

ZASIEDZENIE

Nabycie nieruchomości przez zasiedzenie - takie prawo przysługuje tylko posiadaczowi samoistnemu

Z prawa nabycia rzeczy ruchomej przez zasiedzenie może skorzystać tylko posiadacz samoistny w dobrej wierze. Możliwość nabycia rzeczy ruchomej w drodze zasiedzenia można uzyskać po okresie 3 lat.

Zarówno przy zasadzie zasiedzenia odnoszącej się do nieruchomości jak i do rzeczy ruchomych stosuje się przepisy o ciągłości posiadania. W razie przeniesienia posiadania nowy nabywca może doliczyć czas posiadania przez poprzednika, który w dobrej wierze posiadał nieruchomość, jeżeli natomiast poprzednik był w złej wierze to doliczyć czas posiadania poprzednika nowy nabywca będzie mógł wtedy gdy łączny czas będzie wynosił lat 30 i więcej ( zgodnie z regułą zasiedzenia dla posiadacza w złej wierze). Wskutek zasiedzenia posiadacz nabywa własność rzeczy. Nabycie to następuje z mocy prawa z upływem odpowiedniego terminu zasiedzenia. Sądowe stwierdzenie zasiedzenia - na wniosek posiadacza ma zatem charakter deklaratoryjny (potwierdzający).

Inne sposoby nabycia i utraty własności

W S P Ó Ł W Ł A S N O Ś Ć

Współwłasność istnieje gdy własność do tej samej rzeczy przysługuje niepodzielnie kilku osobom. Charakteryzuje się ona jednością przedmiotu, wielością podmiotów oraz niepodzielnością wspólnego prawa.

We współwłasności tej domniemywa się równe udziały współwłaścicieli i przyjmuje się zasady: swobodnego rozporządzania (choć przewiduje się wyjątki), zasadę wymagalność zgody większości lub wszystkich członków zarządu dla różnych czynności ( w zakresie lub przekraczających zwykły zarząd), zasady dotyczące bezkolizyjnego względem innych współwłaścicieli korzystania i współposiadania współwłasności. Pożytki z współwłasności przysługują współwłaścicielom w odpowiednich udziałach jakie posiada każdy z nich. Zniesienie współwłasności ułamkowej może być w trybach umownym, sądowym, w formie podziału fizycznego, przyznania rzeczy jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych, w formie podziału cywilnego (sprzedaż i podział dochodu).

O C H R O N A W Ł A S N O Ś Ć I

Ochrona własności nosi nazwę petytoryjnej i jest ochroną „prawa” własności, w odróżnieniu od ochrony posesoryjnej, która chroni stan faktyczny „posiadanie”. Ochrona ta daje możliwość roszczenia własnych praw:

Roszczenie windykacyjne: polega na możliwości żądania przez właściciela od faktycznego posiadacza rzeczy , ażeby rzecz ta została mu (właścicielowi prawa) wydana. W tym roszczeniu występują dwa podmioty: legitymowany czynnie - osoba która zgłasza roszczenie - właściciel rzeczy lub współwłaściciel pozbawiony bezprawnie możliwości sprawowania władztwa nad rzeczą, oraz legitymowany biernie - osoba - posiadacz, nie mający do tego posiadania uprawnia skutecznego względem właściciela (współwłaściciela). Stąd też wynika, że roszczenie te nie może być stosowane przeciwko dzierżawcy, najemcy itp. ponieważ ich stan posiadania nie wynika z bezprawnego odbioru rzeczy od właściciela, a z kolei tego typu podmioty posiadają odpowiednie uprawnienia skuteczne względem właściciela, współwłaściciela (np. wynikające z umowy).

Roszczenie negatoryjne: polega na możliwości żądania przez właściciela rzeczy, od osoby, która naruszyła jego własność w inny sposób aniżeli bezprawnego wejścia w posiadanie, / czyli np. wtargnęła na nieruchomość, dopuszcza się oddziaływania szkodliwego dla danej rzeczy, również zanieczyszcza daną nieruchomość, wytwarza hałas w obrębie cudzej nieruchomości / przywrócenia stanu zgodnego z prawem i zaniechania naruszeń.

Obydwa te roszczenie nie ulegają przedawnieniu

Roszczenie uzupełniające: przysługujące właścicielowi, którego własność została naruszona, uszkodzona. Roszczenie te daje możliwość właścicielowi dochodzenia odpowiedniego wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, odszkodowania czy też wynagrodzenia z tytułu pozyskanych przez posiadacza pożytków z rzeczy. Do pełnego roszczenia uzupełniającego właściciel ma prawo tylko przeciwko posiadaczowi w złej wierze, natomiast ma też prawo do roszczenia uzupełniającego z ograniczonymi uprawnieniami względem posiadacza w dobrej wierze a tylko wtedy gdy ten posiadacz dowiedział się o wytoczonym przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Właściciel może być przy tym roszczeniu w obowiązku do zwrotu nakładów poniesionych przez posiadacza.

Roszczenie o wykup: samoistny posiadacz gruntu w dobrej wierze, który wzniósł na powierzchni lub pod powierzchnią gruntu budynek, urządzenie znacznie przekraczające wartość gruntu może się żądać aby właściciel przeniósł na niego własność zajętej działki za odpowiednim wynagrodzeniem.

U Ż Y T K O W A N I E W I E C Z Y S T E

Użytkowanie wieczyste polega na tym, że użytkownik wieczysty obciążony zostaje obowiązkiem wykorzystywania otrzymanej w użytkowanie nieruchomości w ściśle określony sposób. W użytkowanie wieczyste oprócz nieruchomości mogą być oddawane grunty należące do Skarbu państwa położone albo w granicach administracyjnych miast albo poza nimi (pod warunkiem, że są włączone do planu zagospodarowania danego miasta). Użytkowanie wieczyste jest prawem terminowym - przysługuje na 99 lat (lub okres krótszy w szczególnych wypadkach, ale dłuższy niż lat 40)i jest związane z opłatą roczną. Użytkownikowi wieczystemu przysługują 2 podstawowe uprawnienia: do korzystania i do rozporządzania swoim prawem.

Oprócz przepisów ustaw i zasad współżycia społecznego korzystanie z gruntu jest ograniczone również przez umowę o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste, która może zawierać takie informacje jak: termin rozpoczęcia i zakończenia robót budowlanych, rodzaje budynków i urządzeń, warunek i termin odbudowy w razie zniszczenia albo rozbiórki budynków lub urządzeń w czasie trwania użytkowani wieczystego, wynagrodzenie należne użytkownikowi wieczystemu za budynki, urządzenia, które zostały zgodnie z prawem umieszczone na gruncie - po wygaśnięciu użytkowania wieczystego.

Budynki i inne urządzenia wzniesione na gruncie Skarbu państwa lub gruncie należącym do gmin bądź ich związków przez wieczystego użytkownika stanowią jego własność. Stąd wynika że budynki i urządzenia nie są częścią składową gruntu a stanowią oddzielną nieruchomość. Jednakże własność budynków i urządzeń na użytkowanym gruncie jest prawem związanym z użytkownikiem wieczystym i wszelkie nieruchomości na takim gruncie dzielą los prawny użytkownika wieczystego. Zatem przeniesienie użytkownika wieczystego gruntu musi nastąpić razem z przeniesieniem własności: budynków i urządzeń trwale związanych z tym gruntem.

Powstanie prawa użytkowania czy też przeniesienia użytkowania wieczystego na inną osobę wymaga odpowiedniego wpisu do księgi wieczystej. Przy przeniesieniu stosuje się odpowiednie przepisy jak dla przeniesienia własności - wymagalność formy itd. Natomiast do powstania nowego prawa użytkowania wieczystego niezbędne jest zawarcie umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste.

Wraz z wygaśnięciem prawa użytkowania wieczystego wygasają prawa własności do budynków i urządzeń na tym gruncie oraz wszelkie obciążenia na nich np. hipoteka. Użytkowanie wieczyste może wygasnąć:

O G R A N I C Z O N E P R A W A R Z E C Z O W E

Ograniczone prawa rzeczowe spełniają dwie funkcje:

Przedmiotem praw rzeczowych ograniczonych są rzeczy, choć niekiedy ograniczone prawa rzeczowe mogą być ustanawiane na prawach. Chodzi między innymi o użytkowanie, zastaw i hipotekę.

Prawa rzeczowe ograniczone powstają w drodze umowy pomiędzy właścicielem rzeczy a osobą, na rzecz której prawo to jest ustanowione. Stosuje się do tej czynności odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności, jednakże nie stosuje się tu przepisu o niedopuszczalności stosowania warunku i terminu, a forma aktu notarialnego jest potrzebna tylko dla oświadczenia właściciela. Prawa rzeczowe ograniczone za wyjątkiem służebności osobistej i użytkowania są prawami zbywalnymi. (dwa wymieniony prawa są typem praw w których osoba posiadająca służebność osobistą oraz osoba której rzecz została użyczona nie mogą rozporządzać rzeczą „brak możliwości przeniesienia własności na inną osobę”, natomiast mają prawo do korzystania z tej rzeczy). W wyniku kolizji kilku praw rzeczowych ograniczonych nałożonych na daną rzecz decyduje o pierwszeństwie data złożenia wniosku o wpis do księgi wieczystej, rejestru zastawów lub jeżeli nie ma wymogu wpisu w danych prawach rzeczowych to należy kierować się regułą, że prawo powstałe później nie może być wykonywane z uszczerbkiem dla prawa powstałego wcześniej.

U ż y t k o w a n i e:

polega na możliwości używania rzeczy i pobierania z niej pożytków. Użytkowanie może być prawem odpłatnym i nieodpłatnym oraz terminowym i bezterminowym. Przedmiotem użytkowania może być rzecz: ruchoma i nieruchomość a także prawa. Użytkowanie dotyczy zazwyczaj rzeczy oznaczonych co do tożsamości, natomiast jeżeli jego przedmiotem stają się rzeczy oznaczone co do gatunku np. pieniądz to wtedy jest to użytkowanie nieprawidłowe polegające na tym, że użytkownik staje się właścicielem rzeczy i nimi rozporządza ale jest zobowiązany po wygaśnięciu użytkowania to ich zwrotu.

S ł u ż e b n o ś ć :

gruntowa: nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź to na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może w oznaczony sposób korzystać z nieruchomości obciążonej (służebność czynna), lub właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w prawach do rozporządzania i korzystania ze swojej nieruchomości na rzecz właściciela nieruchomości władnącej. Służebność gruntowa jest prawnie związana z prawem własności nieruchomości władnącej i stąd wynika, że przysługuje każdoczesnemu właścicielowi nieruchomości władnącej.

S p ó ł d z i e l c z e p r a w a d o l o k a l u

Z członkostwem w spółdzielni wiążą się następujące prawa rzeczowe ograniczone:

Prawa do lokalu w spółdzielni mieszkaniowej, mające charakter praw rzeczowych ograniczonych, upoważniają uprawnionego członka spółdzielni do korzystania z przydzielonego lokalu i do rozporządzania swoim prawem. Rozporządzanie lokalem uzależnione jest tylko od tego czy nowy właściciel jest przyjęty w poczet członków spółdzielni, jest natomiast niezależne od zgody spółdzielni.

Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu powstaje w wyniku zawarcia odpowiedniej umowy między członkiem a spółdzielnią. Jest to umowa o ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, która winna być zawarta pod rygorem nieważności w formie pisemnej i musi być poprzedzona uzyskaniem członkostwa w spółdzielni oraz wniesieniem wkładu budowlanego.

Pojęcie przewłaszczenia wiąże się z prawem do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej i polega na przepisaniu własności domu na członka spółdzielni po zakończeniu budowy. Istotą tego typu prawa jest to, że spółdzielnia występuje w charakterze pomocy w wybudowaniu domu jednorodzinnego.

H i p o t e k a

Do powstania hipoteki niezbędna jest umowa między właścicielem a wierzycielem oraz wpis do księgi wieczystej. Wpisy dokonywane są na wniosek właściciela. Hipoteka zabezpiecza jedynie wierzytelność pieniężną i może być wyrażona w określonej kwocie pieniężnej. Zabezpiecza ona zarazem roszczenie do odsetek jak i roszczenie o zwrot kosztów postępowania. Wierzytelność zabezpieczona hipoteką nie może być przeniesiona na inną osobę bez hipoteki. Wierzytelność o wysokości nie ustalonej może być zabezpieczona do oznaczonej sumy najwyższej (hipoteka kaucyjna). Wierzyciel hipoteczny ma pierwszeństwo w dochodzeniu swoich wierzytelności przed wierzycielami osobistymi, a w wypadku kilku hipotek na jednej nieruchomości decyduje data wpisu do księgi wieczystej. Właściciel nieruchomości obciążonej hipoteką odpowiada za dług całym swoim majątkiem a nie tylko daną nieruchomością. Hipoteka obejmuje nieruchomość wraz z jej częściami składowymi i przynależnościami. Hipoteka podlega ochronie prawnej - wierzyciel może się domagać od właściciela i osób trzecich zaniechania działań pomniejszających wartość nieruchomości obciążonej hipoteką. Wierzyciel hipoteczny może się zaspokoić z nieruchomości obciążonej tylko w drodze postępowania egzekucyjnego. Hipoteka wygasa na skutek zaspokojenia wierzytelności.

Z a s t a w

Przedmiotem zastawu mogą być rzeczy ruchome jak również niektóre prawa podmiotowe zbywalne. Wierzyciel może dochodzić zaspokojenia się z przedmiotu zastawu, niezależnie od tego kto stał się jego właścicielem. Są dwa typy zastawów; umowny: powstaje na podstawie umowy między wierzycielem a właścicielem rzeczy (koniecznym warunkiem jest wydanie rzeczy wierzycielowi lub osobie trzeciej) ; ustawowy: powstaje bezpośrednio z mocy prawa, ma na celu zabezpieczenie ewentualnych przyszłych należności z tytułu niektórych umów np. umowa najmu, dzierżawy, przewozu rzeczy, spedycji, składu, komisu. Dodatkowym typem zastawu jest zastaw rejestrowy do którego niezbędne jest zawarcie umowy pomiędzy osobą uprawnioną do rozporządzania przedmiotem zastawu (zastawcą) a wierzycielem

(zastawnikiem) oraz wpisu do rejestru zastawów. Umowa zastawnicza powinna być zawarta pod rygorem nieważności w formie pisemnej i powinna zawierać: przedmiot zastawu, zabezpieczoną wierzytelność (oznaczony stosunek prawny lub najwyższa suma zabezpieczenia). Z istnieniem rejestrów zastawów wiążą się: domniemanie, iż dane ujawnione w rejestrze są ujawnione oraz domniemanie, że osoba zainteresowana wiedziała o danych ujawnionych w rejestrze. Ustawa przewiduje prowadzenie jawnych rejestrów zastawów. Zastaw jako prawo rzeczowe jest prawem podmiotowym bezwzględnym, skutecznym wobec wszystkich, w tym także wobec właściciela rzeczy. Przejście przedmiotu zastawu na własność zastawnika w razie niezaspokojenia wierzytelności przez dłużnika w określonym terminie może odbyć się tylko zgodnie z przepisami o postępowaniu egzekucyjnym. Zastaw wygasa przed wszystkim w razie wygaśnięcia wierzytelności, dla zabezpieczenia której zastaw został ustanowiony.

8


Wyszukiwarka