ZALETY ODBIORU BEZPOŚREDNIEGO:
- zmniejszenie ilości wykonywanych czynności
- skrócenie czasu obrotu
- zmniejszenie ubytków masy ciała
- zmniejszenie liczby upadków
SZCZEGÓŁOWE WARUNKI TRANSPORTU ZWIERZĄT:
Zorganizowanie transportu zwierząt w sposób nie powodujący zranienia lub zbędnego cierpienia zwierząt, obowiązek ten ciąży zarówno na przewoźniku jak i na nadawcy zwierząt.
Zapewnienie właściwej opieki przez wyznaczenie opiekuna zwierząt. Opiekunem może być przewoźnik.
Właściwe przeprowadzenie załadunku i wyładunku zwierząt przy pomocy urządzeń pomocniczych (rampy, trapy, mostki), których konstrukcja powinna zabezpieczyć bezpieczny i humanitarny przeładunek zwierząt.
Zwierzęta nie mogą być podnoszone za pomocą środków mechanicznych, ciągnięte za głowę, rogi, kończyny, sierść lub ogon.
Transport musi być zaopatrzony w komplet dokumentów (świadectwo miejsca pochodzenia zwierząt, świadectwo zdrowia).
Użycie do przewozu zwierząt środków transportu odpowiednich do danego gatunku i przedziału wiekowego zwierząt, zapewniających bezpieczny i humanitarny przewóz zwierząt ze szczególnym uwzględnieniem:
odpowiedniej powierzchni, umożliwiającej przyjęcie przez zwierzę pozycji stojącej lub leżącej, zgodnie z podanymi normami wielkości powierzchni ładownej
zadaszenia i ścian, zabezpieczającymi przed wpływami atmosferycznymi
wentylacji i w miarę potrzeby- ogrzewania
podłogi zapewniającej odpowiednią przyczepność kończyn oraz umożliwiającą utrzymanie higieny w transporcie
ściółki w celu wchłaniania odchodów, wygody i bezpieczeństwa zwierząt
zaczepów, do których będą mocowane zwierzęta kopytne, tak skonstruowanych, że uniemożliwiają uduszenie lub zranienie zwierzęcia oraz zapewnią naturalną pozycję stojącą lub leżącą oraz dostęp do wody i jedzenia. Zwierzęta te nie mogą być wiązane za nogi ani przy pomocy kółek nosowych.
Możliwość dostępu do każdego zwierzęcia w czasie transportu
Wyposażenie środków transportu w zbiorniki wody o wystarczającej pojemności, tak aby zwierzęta mogły pić wodę w czasie transportu, trwającego dłużej niż 8 godzin.
RÓŻNICA MIĘDZY SKUPEM WOLNYM A KONTRAKTACYJNYM:
Skup wolny, pośredni- odbywa się poprzez:
punkty skupu, którymi są zwykle ogrodzone miejsca, w których w określonych dniach i godzinach odbywa się zakup zwierząt rzeźnych dostarczonych własnym transportem przez producentów
giełdy i targi towarowe, organizowane w rejonach produkcji żywca rzeźnego, celem oceny i zakupu zwierząt przeznaczonych do uboju
producenci żywca rzeźnego przewożą na te giełdy swoje zwierzęta, by je sprzedać i uzyskać za nie dobrą cenę
pośredników, którzy zajmują się przewożeniem zwierząt na targi, płacąc rolnikom za zwierzę a następnie sam sprzedaje w zakładach mięsnych
wady: branie udziału w tych giełdach i targach jest na własne ryzyko, bez gwarancji sprzedaży zwierząt i w razie niepowodzenia muszą wracać ze zwierzętami do gospodarstwa domowego; decydując się na tą formę sprzedaży rolnicy muszą wkalkulować w proces ewentualne straty wielokrotnego przewozu zwierząt, wynikające z tego straty żywca, a nawet możliwość padnięcia bardziej wrażliwych na stres zwierząt ponadto- wydłużenie trwania obrotu zwierzętami rzeźnymi, konieczność karmienia zwierząt w trakcie skupu i transportu do zakładów mięsnych
Skup bezpośredni
Polega na odbiorze zwierząt z gospodarstwa przez transport i służby surowcowe zakładów mięsnych (rozliczenie na podstawie oceny poubojowej). Zakład mięsny z producentem żywca podpisuje umowę kontraktacyjną.
Zalety skupu na zasadzie umowy kontraktacyjnej:
♥ z punktu widzenia odbiorcy= zakładów mięsnych
zapewnia rytmiczność dostaw
umożliwia premiowanie za jakość surowca rzeźnego
umożliwia doskonalenie surowca rzeźnego
rozliczenie z producentem według klasyfikacji poubojowej
♥ z punktu widzenia rolnika
zapewnia odbiór zwierząt
WYMAGANA POW. PODŁOGI DLA POSZCZEGÓLNYCH ZWIERZĄT:
Gatunek |
m2 podłogi na 1 zwierzę |
bydło i konie |
1,6 |
cielęta, jagnięta, kozy |
0,4 |
świnie >150 kg |
0,6 |
świnie 100-150 kg |
0,5 |
drób 1,6- 2,2 kg |
36ptaków/m2 |
drób 3-5 kg |
20ptaków/m2 |
drób >5 kg |
100-105cm2/kg m.c. |
OD CZEGO ZALEŻY JAKOŚC KONSUMPCYJNA I PRZETWÓRCZA MIĘSA ZWIERZĄT ŁOWNYCH?:
gatunku
zdrowia
wieku
płci
warunków środowiska (pola, lasy, teren pustynny)
miejsca trafienia przez myśliwego (serce, przewód pokarmowy)
prawidłowego postępowania w pierwszych godzinach po odstrzeleniu (upolowaną zwierzynę trzeba w łowisku w jak najkrótszym czasie wytrzewić).
Na jakość konsumpcyjną i technologiczną mięsa uzyskanego z tusz zw. łownych wpływa pośrednio charakter postrzału zwierzyny. Od celności strzału zależy czas śmierci zwierzyny i ewentualna konieczność dobicia zwierzyny, uszkodzenia elementów tuszy, przewodu pokarmowego przez pocisk, stopień wykrwawienia. W wyniku dobrze oddanego strzału najcenniejsze elementy tuszy i przewód pokarmowy powinny pozostać nienaruszone. Uszkodzenie przez kulę przewodu pokarmowego powoduje zanieczyszczenie tuszy treścią pokarmową a tym samym jest przyczyną zwiększonego zakażenia mikrobiologicznego mięsa. Problemem jest także skażenie mięsa ołowiem z kuli. W okolicach rany postrzałowej średnie stężenie tego pierwiastka to 400mg/kg. Takie mięso należy wykroić z tuszy i wyrzucić.
PODZIAŁ DZICZYZNY:
♥ gruba:
łoś
jeleń
jeleń sika
daniel
sarna
dzik
muflon
wilk
♥ drobna:
lis
borsuk
kuna leśna
kuna domowa
tchórz zwyczajny
piżmak
zając szarak
dziki królik
ptaki łowne: kuropatwa, bażant, jarząbek, czapla siwa, gęś zbożowa, gęś białoczelna, gęś gęgawa, kaczka krzyżówka, cyraneczka, czernica, łyska, słonka, gołąb grzywacz, głowienka.
ZAGROŻENIA ZE STRONY ZWIERZĄT ŁOWNYCH DLA KONSUMENTA:
Intensyfikacja produkcji rolnej na zwierzęta łowne (co w następstwie idzie do konsumenta):
nawożenie- nawozy mineralne, zagrożeniem dla zwierząt są saletry nawozowe. Woda może zawierać azotyny i azotany.
środki ochrony roślin: pestycydy: insektycydy, herbicydy, fungicydy, redencydy (przeciw gryzoniom).
wzrastająca ilość metali ciężkich.
Stan sanitarny zwierzyny łownej(mięso może stanowić zagrożenie dla zdrowia człowieka) :
zmiany wywołane przez liczne pasożyty, np. wągry, włośnie, motylica wątrobowa.
procesy gnilne.
INFORMACJE ZAWARTE NA ETYKIETCE UMIESZCZONEJ NA TUSZY ZWIERZYNY ŁOWNEJ:
Etykieta powinna być zawieszona na końcu mostka w miejscu przecięcia jamy brzusznej. U zajęcy i ptactwa taką etykietę zawiesza się na ich szyi.
Informacje zawarte na etykiecie: producent, rodzaj dziczyzny, masa netto tuszy (po wytrzewieniu), pieczątka lekarza weterynarii i data przeprowadzonego badania. Na etykietach tusz przeznaczonych na eksport informacje powinny być w obcym języku.
TRANSPORT UPOLOWANEJ ZWIERZYNY:
Dziczyznę przewozi się wagonami z urządzeniami chłodniczymi lub samochodami chłodniczymi. Podłogi i ściany pojazdów powinny być obite blachą aluminiową, bl. ze stali nierdzewnej lub pokryte masą plastyczną.
Dziki, jelenie, sarny i daniele należy przewozić w pozycji wiszącej albo leżącej na podłodze, na kratkach drewnianych. Rozłożyć zwierzynę można tylko w jednej warstwie, aby nie uległa deformacji, zgnieceniu lub zaparzeniu.
Świeże zające powinno się przewozić w pozycji wiszącej zaczepione za nogi.
Świeże kuropatwy, bażanty, kaczki należy transportować na wisząco, zawieszone za głowę.
JAKIE PRODUKTY UZYSKUJE SIĘ PRZY UBOJU ZWIERZĄT?:
(PRODUKTY POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO):
żywność: mięso, mleko, jaja, tłuszcze, miód i inne.
odzież i ocieplacze: pierze, puch, wełna, skóry, futra, włosie.
inne artykuły:
krew- podłoża mikrobiologiczne, mączki paszowe
osłonki naturalne- wieprzowe, bydlęce, baranie, końskie
biopreparaty- hormony, enzymy
mączki pastewne
surowce galanteryjne- rogi, racice, kopyta
części instrumentów muzycznych
uboczne artykuły uboju:
osłonki naturalne- wieprzowe: jelita cienkie, kiełbasy półtrwałe, nietrwałe, kiszki, jelita grube
biopreparaty:
surowiec podpuszczkowy- trawieńce cieląt
surowiec pepsynowy- śluzówka żołądka różnych gatunków
żółć
przysadka mózgowa- od bydła, świń i koni
szyszynka- od bydła, świń
tarczyce
grasice (od młodych zwierząt)
trzustka
nadnercza
rdzeń kręgowy
OD JAKICH ZWIERZĄT POZYSKUJEMY MIĘSO?:
bydło
świnie
owce
króliki
kury
drób: indyki, gęsi, kaczki
konie
dziczyzna
PRZECIĘTNY STAN POGŁOWIA ZWIERZĄT W POLSCE:
trzoda chlewna- 18 mln
bydło- 6 mln
konie- 180 tyś.
owce- 100 tyś.
drób- ?
PRZECIĘTNE SPOŻYCIE MIĘSA W POLSCE:
SPOŻYCIE MIĘSA W KG NA 1 MIESZKAŃCA ROCZNIE |
||||
rok / rodzaj |
ogółem |
wieprzowe |
wołowe |
drobiowe |
1989 |
69 |
40 |
16 |
8 |
1997 |
62 |
35 |
8 |
13 |
2004 |
72 |
39 |
5 |
22 |
GATUNKI DROBIU:
grzebiący:
kury
indyczki
perlice
przepiórki
strusie
wodny:
kaczki
gęsi
WYDAJNOŚC RZEŹNA KUR I INDYKÓW:
kury- 71%
indyki- 81%
GRUPY TOWAROWE DROBIU RZEŹNEGO:
KURY |
WIEK |
M.C. |
brojlery |
ok.6 tyg. |
1,5- 2,5 kg |
kury mięsne |
64 tyg. |
0,8- 1,1 kg |
dorosłe nieśne |
72 tyg. |
1,7- 2,4 kg |
INDYKI |
RASA |
WIEK |
M.C. |
brojlery |
indyczki |
12 tyg. |
4,0 kg |
|
indory |
12 tyg. |
4,5 kg |
młode indyki |
indyczki |
do 18 tyg. |
5 kg |
rzeźne |
indory |
do 24 tyg. |
8 kg |
dorosłe |
indyczki |
> 18 tyg. |
|
indyki |
indory |
> 24 tyg. |
|
KACZKI |
RASA |
WIEK |
M. C. |
|
pekin |
7 tyg. |
3 kg |
Rasy: |
piżmowe |
11 tyg. |
4 kg |
|
mulardy |
9 tyg. |
3,5 kg |
kaczki dorosłe |
|
|
|
GĘSI |
WIEK |
M. C. |
brojlery |
7- 11 tyg. |
3,5 kg |
młode |
17 tyg. |
6,0 kg |
dorosłe |
|
|
WADY SUROWCA RZEŹNEGO- DROBIOWEGO:
pęcherze piersiowe: cysty o długości 7-8 cm i szerokości 2-3 cm. Mają kształt owalny, w środku wypełnione są lepkim płynem surowiczym barwy od żółtawej do czerwonej. Grubość ścianek jest różna, okrywająca je skóra jest ruchoma, błyszcząca, nieopierzona. W płynie surowiczym jest mikroflora.
stłuczenia mięśni
złamania kończyn
niedojrzałe upierzenie
przebarwienia i zabrudzenie upierzenia.
CZYNNIKI GENETYCZNE WPŁYWAJĄCE NA WYDAJNOŚC RZEŹNĄ:
gatunek zwierzęcia
typ użytkowy (bydło- typ mleczny i mięsny; drób typ mięsny i nieśny; konie- zimnokrwiste i ciepłokrwiste)
rasa, genotyp
wiek
CZYNNIKI ŚRODOWISKOWE WPŁYWAJĄCE NA WYDAJNOŚC RZEŹNĄ:
stan odżywiania
stan okarmienia (wypełnienie przewodu pokarmowego)
rodzaj skarmianej paszy
ŚREDNIA WYDAJNOŚC RZEŹNA U POSZCZEGÓLNYCH GATUNKÓW ZWIERZĄT I PTAKÓW:
świnie- 80%
konie- 65%
bydło- 55%
owce- 50%
drób:
indyki- 80%
kury- brojlery- 70%
gęsi- 55%
kaczki- 55%
strusie- 50%
WZÓR NA WYDAJNOŚC RZEŹNĄ- WR:
WR= (masa tuszy/ masa ciała przed ubojem) * 100%
WZÓR NA WYDAJNOŚC DYSEKCYJNĄ:
WD= (masa mięsa, skóry i tłuszczu/ masa tuszy) * 100%
Skórę uwzględnia się u świń i drobiu.
SKŁADNIKI TUSZY WIEPRZOWEJ, WOŁOWEJ I DROBIOWEJ:
tusza wieprzowa:
skóra
głowa
kończyny
tusza wołowa (oraz konia, barana):
bez głowy
bez dolnych odcinków kończyn
bez skóry (u owiec dodatkowo odchodzi wełna)
bez wymion
tusza drobiowa:
skóra
bez głowy
bez łapek.
PODZIAŁ RAS KRÓLIKÓW ZE WZGLĘDU NA KIERUNEK UŻYTKOWANIA:
mięsne
mięsno- futerkowe
futerkowe
wełniste
CECHY KRÓLIKÓW:
wysoka płodność (ilość urodzonych małych) i plenność (ilość odhodowanych małych)- w ciągu roku od królicy przy intensywnym chowie można uzyskać nawet 50 młodych
szybkie tempo wzrostu- 25g dziennie
wysoka wydajność rzeźna >60%
mięso królików ma wysoką wartość odżywczą i dietetyczną; zawiera mało tłuszczu i bardzo mało cholesterolu
PRODUKTY UZYSKANE Z CHOWU KRÓLIKÓW:
mięso
cenne skóry
wartościowa wełna
z gorszych jakościowo skór- surowiec na filc
nawóz króliczy nadający się do użyźniania ogródków i działek.
RASY DUŻE I MAŁE:
RASA |
ODMIANA |
MASA |
|
DUŻA |
BARWNA |
w 3 m-cu |
w 6 m-cu |
belgijski |
szary, |
|
|
olbrzym |
zajęczaty, |
|
|
|
żelazisty |
|
|
francuski |
szary, |
2,5 kg* |
5 kg* |
baran |
zajęczaty, |
|
|
|
żelazisty |
|
|
olbrzym |
- |
|
|
srokacz |
|
|
|
RASA MAŁA |
ODMIANA |
MASA |
|
|
BARWNA |
w 3 m-cu |
w 6 m-cu |
czarny |
- |
1,2 kg |
2,3 kg |
podpalany |
|
|
|
RASY KRÓLIKÓW ŚREDNICH I ŚREDNICH BROJLEROWSKICH:
RASA |
MASA |
|
ŚREDNIA |
w 3 m-cu |
w 6 m-cu |
francuski |
|
|
sprężysty |
|
|
wiedeński |
|
|
niebieski |
|
|
wiedeński |
2 kg* |
3,5 kg* |
biały |
|
|
szynszyl |
|
|
wielki |
|
|
hawana |
|
|
RASA ŚREDNIA |
MASA |
|
BROJLEROWA |
w 3 m-cu |
w 6 m-cu |
nowozelandzki |
|
|
biały |
|
|
nowozelandzki |
|
|
czerwony |
2 kg* |
3,5 kg* |
kalifornijski |
|
|
termondzki |
|
|
biały |
|
|
*średnia masa ciała królików ze wszystkich ras w danej klasie.
7