ZAOCZNA POLICEALNA SZKOŁA

HOTELARSTWA „COSINUS” W GDYNI

Przedmiot: „Ekonomia”

Nauczyciel prowadzący:

Kamil Nizio:

Semestr I

„Rynek jako proces”

Rynek - zespół mechanizmów umożliwiający kontakt producentów z konsumentami.

Rynek to całokształt transakcji kupna i sprzedaży oraz warunków w jakich one przebiegają. Na rynku konkurencyjnym dokonuje się ustalenia ceny oraz ilości dóbr. To także określona zbiorowość podmiotów gospodarujących zainteresowanych dokonywaniem operacji kupna-sprzedaży określonych dóbr, wartości lub usług. Część zbiorowości reprezentuje podaż (producenci) zaś część popyt (konsumenci). Przeciwstawienie się popytu podaży w określonym miejscu oraz czasie prowadzi do ustalenia ceny wartości będącej przedmiotem obrotu - sprawia to iż dochodzą do skutku transakcje kupna sprzedaży.

Mechanizm rynkowy jest regulatorem produkcji: poziom i zmiany cen rynkowych są dla producentów sygnałem do zmian wielkości produkcji poszczególnych dóbr- w ten sposób mechanizm rynkowy wpływa na rozmiary i strukturę asortymentową produkcji, dostosowując ją do potrzeb nabywców. Mechanizm rynkowy jest narzędziem alokacji czynników produkcji pomiędzy różne dziedziny wytwarzania:
1) zmiany rozmiarów produkcji zwiększają lub zmniejszają zapotrzebowanie na wszystkie czynniki wytwórcze;
2) zmiany cen czynników produkcji, powodujące zmiany kosztów produkcji, decydują o tym, w jakich proporcjach użyte będą te czynniki, czyli jaki będzie poziom techniki i technologii.
Mechanizm rynkowy jest też regulatorem procesów podziału produktu społecznego, rynek, określając poziom cen produktów i poziom dochodów nabywców (płace, zyski, procenty, czynsze itp.), decyduje o tym, kto i w jakich ilościach nabywa dobra i usługi składające się na produkt społeczny. Mechanizm rynkowy pełni rolę koordynatora indywidualnych decyzji podmiotów gospodarczych, zapewniając ład ekonomiczny. Nie jest idealnym narzędziem regulacji różnych sfer gospodarki, toteż cechą gospodarek rynkowych jest cykliczność rozwoju (cykl gospodarczy ). Działanie mechanizmu rynkowego może być wspomagane określonymi działaniami państwa (interwencjonizm państwowy ) W mechanizmie rynkowym pieniądz przekształca sporadyczną wymianę dóbr w gospodarkę rynkową, czyli taką, w której systematycznie działają rozgałęzione kontakty wymienne i w której produkcja w coraz szerszym zakresie z góry nastawiona jest nie na zaspokajanie własnych potrzeb wytwórcy, lecz na rynek.

Popyt - ilość towarów, którą mogą nabyć kupujący przy różnym poziomie, tzn. popytu nie określają wszystkie zamiary nabycia towarów, jest to zapotrzebowanie, które znajduje potwierdzenie w możliwościach nabywczych. Jest to inaczej popyt efektywny. Jest jeszcze popyt potencjalny - utożsamiany w ogóle z zapotrzebowaniem, zwykle znacznie większy od efektywnego.

Krzywa popytu - jedna z podstawowych krzywych, używanych w mikroekonomii, pokazująca ilość dobra, które konsumenci będą chcieli i mogli nabyć przy różnych cenach rynkowych

Chociaż to popyt na dany produkt zależy od jego ceny, tradycyjnie cenę produktu zaznaczamy na osi pionowej, natomiast ilość produktu na osi poziomej. W punkcie A cena produktu wynosi P_A a zapotrzebowanie na produkt Q_A. Jeśli cena jest niższa (tak jak w punkcie B), zazwyczaj konsumenci chcą nabyć więcej jednostek produktu.

Krzywa popytu przesuwa się w przypadku zmian środowiska, które zwiększają lub zmniejszają popyt na dany artykuł, np.:

• zubożenie konsumentów

• kampania reklamowa

• spadek ceny substytutu danego dobra

Należy odróżnić przesuwanie się krzywej popytu od wędrówki wzdłuż tej krzywej, która spowodowana jest na ogół drobnymi fluktuacjami cen, lub przesunięciem się krzywej podaży

Prawo popytu - ujemna zależność między ceną, a ilością nabywanych towarów. Ceny towarów nie są jednak jedynym czynnikiem.

Na popyt wpływają też dochody nabywców (tu zależność jest przeważnie dodatnia). Nie wszystkie dobra jednak to obowiązuje. Oprócz dóbr normalnych istnieją bowiem dobra niższego rzędu (podrzędne). Nie zawsze też wzrost ceny ogranicza wzrost popytu.

1. tzw. I paradoks Giffena - w okresie kryzysu w Irlandii prawo popytu nie znalazło potwierdzenia w przypadku chleba, wynikało to ze zubożenia społeczeństwa

2. efekt Verblen'a - Amerykanin odkrył snobów i dążenie do indywidualizowania sukcesu, ci którym się uda muszą to udowodnić poziomem i strukturą konsumpcji. Nabywanie dóbr, na które innych nie stać.

Na popyt wpływają też potrzeby, preferencje, gusty, moda, zależne od wieku, miejsca zamieszkania itp. Istotna też jest komplementarność (wzajemne się uzupełnianie dóbr w procesie konsumpcji; oddzielnie nie można konsumować) i substytucyjności dóbr.

Czynniki kształtujące wielkość popytu (Determinanty popytu)

• związane z rynkiem:

• wielkość dochodów,

• cena towaru:

• ceny substytutów,

• ceny dóbr komplementarnych,

• przewidywania co do kształtowania się cen w przyszłości,

• antycypacja popytu, czyli wyprzedzanie faktycznego popytu (np. wykupywanie towaru przed zapowiedzianą podwyżką, tak jak to miało miejsce w Polsce przed 1 maja 2004),

• nie związane z rynkiem (pozarynkowe):

• preferencje konsumentów:

• gusty konsumentów,

• upodobania i przyzwyczajenia,

• moda,

• Czynniki demograficzne:

• liczba ludności,

• struktura wiekowa konsumentów,

• struktura płciowa konsumentów,

• stan cywilny,

• poziom wykształcenia,

• wyznanie,

• warunki geograficzne,

• warunki klimatyczne,

• pora roku,

• poziom zamożności,

• sytuacja gospodarcza,

• sytuacja polityczna.

Podaż to ilość dóbr, oferowana na rynku przez producentów przy określonej cenie, przy założeniu niezmienności innych elementów charakteryzujących sytuację na rynku. Zależność między ceną a podażą przedstawia krzywa podaży.

Prawo podaży

podaż danego towaru się zwiększa, jeśli wzrasta jego cena, natomiast obniżaniu się ceny towarzyszy spadek wielkości podaży. Poziom podaży, tak jak poziom popytu nie zależy wyłącznie od ceny towaru.

Krzywa podaży - jedna z podstawowych krzywych, używanych w mikroekonomii, pokazująca dla danego dobra ile jego jednostek (Q) są skłonni wyprodukować producenci przy danej cenie (P).

Chociaż to podaż na dany produkt zależy od jego ceny, tradycyjnie cenę produktu zaznaczamy na osi pionowej, natomiast ilość produktu na osi poziomej. W punkcie A cena produktu wynosi P_A a ilość oferowanego produktu Q_A. Jeśli cena jest niższa (tak jak w punkcie B), to zazwyczaj producenci chcą dostarczyć na rynek mniej jednostek produktu.

Krzywa podaży przesuwa się w przypadku zmian środowiska, które zwiększają lub zmniejszają podaż danego artykułu, np.:

• postęp techniczny

• zmiany cen surowców

• nałożenie przez państwo podatku

Należy odróżnić przesuwanie się krzywej podaży od wędrówki wzdłuż tej krzywej, która spowodowana jest na ogół drobnymi fluktuacjami cen, lub przesunięciem się krzywej popytu.

Czynniki kształtujące wielkość podaży (Determinanty podaży)

• cena danego dobra, czyli ilość pieniędzy jaką producent otrzymuje ze sprzedaży każdej jednostki tego dobra

• ceny czynników produkcji, czyli płace, opłaty za energię, czynsz, ceny urządzeń i surowców, procenty od zaciągniętych kredytów - czyli poziom kosztów produkcji

• technologia, czyli postęp techniczny

• ceny dóbr substytucyjnych (zamienników) i komplementarnych (uzupełniających)

• liczba producentów na danym rynku

• cele przedsiębiorstwa

• oczekiwania dotyczące zmian cen

• eksport oraz import

• wielkość rezerw

• czynniki przypadkowe, np. pogoda

• czas, jakim dysponują producenci

• interwencyjna polityka państwa, dotacje, subwencje, warunki prawne

• elastyczność podaży

Równowaga rynkowa jest jednym z fundamentalnych pojęć w ekonomii i w teorii ekonomii. Ogólnie, określa się tak sytuację, w której wszystkie siły rynkowe równoważą się a wartości zmiennych ekonomicznych pozostają niezmienne. W szczególności, najczęściej mianem równowagi rynkowej określa się stan rynku, w którym ilość dóbr nabywanych przez konsumentów równa jest ilości tych dóbr wytwarzanych przez producentów, czyli stan w którym wielkość popytu na danym rynku jest równa wielkości podaży. Czynnikiem równoważącym podaż i popyt jest zazwyczaj cena. Cena, przy której występuje równowaga rynkowa nazywana jest ceną równowagi rynkowej.

Graficznym odzwierciedleniem stanu równowagi rynkowej jest punkt równowagi rynkowej, czyli punkt przecięcia się krzywej popytu z krzywą podaży. Na ilustracji, ilość dobra opisywana jest na osi pozionej, zaś cena jednostkowa tego dobra mierzona jest na osi pionowej. Krzywa popytu oznaczona jest literą D, a krzywa podaży literą S. Przy cenie P0, wielkość popytu jest równa wielkości podaży, a zatem ma miejsce równowaga rynkowa, i cena równowagi rynkowej jest równa P0. Gdy cena jest mniejsza od ceny równowagi rynkowej ma miejsce nadwyżka popytu nad podażą, co jest przedstawione na ilustracji obok przy pomocy zielonego obszaru A. Zazwyczaj w sytuacji takiej mechanizm rynkowy prowadzi do wzrostu ceny do wartości P0. W sytuacji, gdy cena przewyższa cenę równowagi rynkowej, ma miejsce nadwyżka podaży nad popytem, co na ilustracji obok zilustrowane jest przy pomocy czerwonego obszaru B. W takiej sytuacji mechanizm rynkowy zazwyczaj prowadzi do spadku ceny w kierunku ceny równowagi rynkowej P0.

Pojęcie równowagi rynkowej jest pojęciem ekonomii pozytywnej a nie ekonomii normatywnej. Oznacza to, że równowaga rynkowa sama w sobie niekoniecznie musi być stanem porządanym społecznie. Przykładowo możliwa jest sytuacja w której rynek żywności znajduje się w równowadze, podczas gdy sporej części społeczeństwa nie stać na to aby nabyć wystarczjącej ilości żywnosci, z powodu zbyt wysokiej ceny równowagi rynkowej.

Legenda:
P - cena
Q - ilość
D - krzywa popytu
S - krzywa podaży
P0 - cena równowagi rynkowej
A - nadwyżka popytu
B - nadwyżka podaży

---