Budowa i skład kości

23 Sie 06

languages

virtualtrener

Podczas nauki anatomii posługujemy się zwykle kośćmi, które został poddane maceracji. Maceracja polega na działaniu bakterii gnilnych nisz czących wszystkie miękkie części kości. Należy pamiętać, że wygląd takie kości różni się zasadniczo od kości znajdujących się w żywym organizmie...

Budowa i skład kości

Podczas nauki anatomii posługujemy się zwykle kośćmi, które został poddane maceracji. Maceracja polega na działaniu bakterii gnilnych nisz czących wszystkie miękkie części kości. Należy pamiętać, że wygląd takie kości różni się zasadniczo od kości znajdujących się w żywym organizmie. Ciężar nie wymacerowanego kośćca wynosi przeciętnie u mężczyzn ok.11 kg, a u kobiet ok. 10 kg i stanowi ok. 14% ciężaru ciała.
Każda kość składa się z czterech elementów tworzących biologiczn całość:

• z tkanki kostnej

• z okostnej

• z chrząstki stawowej

• ze szpiku kostnego.

Oglądając przekrój dowolnej kości można wyodrębnić dwie warstwy o różnej konsystencji. Zewnętrzna warstwa kości, o ścisłym utkaniu, nazywan jest istotą zbitą (substantia compacta), natomiast warstwa wewnętrzni o utkaniu beleczkowatym - istotą gąbczastą (substantia spongiosa). Na wyraźniej istota gąbczasta występuje w nasadach kości długich, a istota zbił - w ich trzonach. Układ beleczek w istocie gąbczastej nie jest przypadków lecz są one uporządkowane zgodnie z przebiegiem linii nacisku i naprężeń.
W kościach płaskich, w ich cienkich miejscach często nie ma istoty gąbczastej, a dwie blaszki istoty zbitej zlewają się tworząc całość.

Okostna (periosteum) jest błoną włóknistą obficie unaczynioną i unerwioną, pokrywającą kość ze wszystkich stron, z wyjątkiem powierzchni stawowych. Składa się z dwóch warstw: zewnętrznej, zawierającej włókna klejodajne i sprężyste, oraz wewnętrznej, bogatej w elementy komórkowe {osteoblasty), nazywanej warstwą rozrodczą. Procesy regeneracji kości (uzupełnienie ubytków czy zrastanie się po złamaniu) rozpoczynają się właśnie c warstwy rozrodczej okostnej.

Szpik kostny (medulla ossium) wypełnia jamę szpikową ijamki w ist< cię gąbczastej. Rozróżnia się dwa rodzaje szpiku kostnego: szpik kostr żółty (medulla ossium flaua) i szpik kostny czerwony (medulla ossium n bra). Pierwszy rodzaj składa się głównie z komórek tłuszczowych i wysti puje w jamach szpikowych kości długich, natomiast drugi wypełnia przestrzenie między beleczkami kostnymi istoty gąbczastej. Szpik kostny czerwony wytwarza czerwone ciałka krwi (erytrocyty) oraz ziarniste krwinki białe (granulocyty). U noworodków występuje wyłącznie szpik czerwony W miarę wzrostu organizmu zachodzi proces stłuszczania szpiku w trzonach kości długich; w efekcie u osób dorosłych ilość szpiku czerwonego i ź ó tego jest mniej więcej taka sama

Komórki kostne leżą w jamkach kostnych i otoczone są międzykomórkową substancją organiczną zwaną osseiną. Zawiera ona sole minerału wśród których znajdują się: fosforan wapnia (85%), węglan wapnia (11%) fosforan magnezu (1,5%), zasadowe sole sodu i potasu (2%), chlorek wapnia (0,5%), fluorek wapnia (0,5%). Zawartość soli wapnia i fosforu decyduje o twardości i wytrzymałości kości na obciążenia.

Należy zwrócić uwagę na bardzo istotną cechę charakterystyczną kości, mianowicie na ich biologiczną plastyczność. Kości dostosowują swój kształt do warunków w jakich się znajdują i pracują. Mają zdolność przebudowy swej struktury stosownie do zmian w wielkości i kierunkach działających na nie obciążeń mechanicznych.

Rodzaje kości

2 Sie 06

languages

virtualtrener

W szkielecie dorosłego człowieka występuje 206 oddzielnych kości. Ich liczba zmienia się wraz z wiekiem, wynika to ze zrastania się poszczególnych części kości u ludzi młodych i ze zrastania się niektórych kości u osób w wieku starczym...

Rodzaje kości

W szkielecie dorosłego człowieka występuje 206 oddzielnych kości. Ich liczba zmienia się wraz z wiekiem, wynika to ze zrastania się poszczególnych części kości u ludzi młodych i ze zrastania się niektórych kości u osób w wieku starczym.
Podział kości ze względu na ich kształt przedstawia się następująco:

• kości długie (ossa longa). Większość ich wchodzi w skład kończyn. Zbudowane są z trzonu (corpus) i dwóch nasad (epiphisis) - bliższej i dalszej, biorąc za punkt odniesienia oś pośrodkową ciała. W trzonach tych kości znajduje się jama szpikowa;

• kości płaskie (ossa piana). Zalicza się do nich kości sklepienia cza^ ki, łopatkę, mostek, kości biodrowe;

• kości krótkie (ossa breue). Są równomiernie rozwinięte we wszy kich kierunkach (np. kości nadgarstka, stepu);

• kości różnokształtnne (ossa multiformia). Nie dają się zaliczyć wyżej wymienionych grup (np. kręgi);

• kości pneumatyczne (ossapneumatica). Zawierają puste przesta nie wyścielone błoną śluzową (np. kość szczękowa, czołowa).

Rodzaje połączeń kości

2 Sie 06

languages

virtualtrener

Podział połączeń kości obejmuje dwie zasadnicze grupy...

Rodzaje połączeń kości

Podział połączeń kości obejmuje dwie zasadnicze grupy: połączenia ścisłe (synarthoses) i połączenia jamowe, czyli stawowe (articulatione). Do połączeń ścisłych zalicza się:

• więzozrosty,

• chrząstkozrosty,

• kościozrosty.

Więzozrost (syndesmosis), czyli włókniste połączenie kości (juncti fibrosa) występuje u człowieka jako:

• więzozrost włóknisty (syndesmosis fibrosa) - zawiera dużo włók klejodajnych (np. błona międzykostna przedramienia);

• więzozrost sprężysty (syndesmosis elastica) - elastyczny i rozciągliwy (np. więzadła żółte kręgosłupa).

• Więzozrosty włókniste i sprężyste zezwalają na ruchy obrotowe dc i liniowe do 2 mm;

• szew (sutura) - specyficzny rodzaj więzozrostu; występuje w obrębie czaszki. Wyróżnia się szwy proste (sutura piana), szwy łuskowate ( tura sqamosa), szwy piłowate (sutura serrata);

• wklinowanie (gomphosis) - sposób zamocowania zębów w zębodołs

Chrząstkozrost (synchondrosis) łączy dwie kości za pomocą warstwy chrząstki włóknistej (wyjątkiem jest połączenie pierwszego że z mostkiem, gdzie występuje chrząstka szklista). Przykładem takiego łączenia jest chrząstka spojenia łonowego lub krążki między kręgowe. kres ruchów w obrębie chrząstkozrostów jest minimalny.

Kościozrost (synostosis) powstaje z wiekiem przez kostnienie zozrostów lub chrząstkozrostów (czasem stawów). To połączenie wyklucza możliwości ruchowe (np. kość krzyżowa). Połączenia wolne, czyli stawy, umożliwiają swobodne ruchy dwu kości względem siebie. Określane są często jako połączenia maziowe (junct synouiales).
Stałymi elementami stawów są:

• powierzchnie stawowe (facies articulares) pokryte chrząstką szklistą, która zmniejsza tarcie, jest elastyczna i odporna na ścieranie;

• torebka stawowa (capsula articularis) ochraniająca staw. Zbudowana jest z zewnętrznej warstwy -błony włóknistej (membrana fibrosa) i warstwy wewnętrznej - błony maziowej (membrana synovialis). Błona włóknista często tworzy grube, mocne pasma łącznotkankowe, czyli więzadła. Błona maziowa wydziela maź i może wytwarzać kosmki, fałdy lub kaletki maziowe;

• jama stawowa (cauum articulare) -jest to szczelinowata przestrzeń wypełniona mazią. Wielkość jamy stawowej w różnych stawach waha się od kilku do kilkudziesięciu cm3

Oprócz wymienionych powyżej stałych składników stawu występują również niestałe, dodatkowe elementy, a mianowicie:

• więzadła stawowe (ligamenta articularia), które są zrośnięte z torebką stawową, bądź też biegną niezależnie od niej. Są to pasma tkanki łącznej włóknistej, łączące kości w stawie, wzmacniające staw i ograniczające ruchomość,

• obrąbki stawowe (labrum glenoidalia), czyli pierścienie zbudowane z chrząstki włóknistej. Powiększają powierzchnię panewki (np. w stawie ramiennym) i chronią powierzchnie stawowe przed uderzeniami,

• krążki stawowe (disci articulares) - są to twory włókniste, dzielące jamę stawową na dwa piętra,

• łąkotki stawowe (menisci articulares) - częściowo rozdzielają jamę stawową. Wyrównują źle dopasowane do siebie powierzchnie stawowe, pełnią rolę amortyzatorów i stanowią przesuwalne powierzchnie stawowe.

Rodzaje stawów

14 Sie 06

languages

virtualtrener

Ogólnie stawy można podzielić na proste i złożone. W budowie stawu prostego biorą udział tylko dwie kości...

Rodzaje stawów

Ogólnie stawy można podzielić na proste i złożone. W budowie stawu prostego biorą udział tylko dwie kości. Staw złożony utworzony jest przez więcej niż dwie kości (np. stawpromieniowo-nadgarstkowy). Określeń "prosty" i "złożony" nie należy utożsamiać z możliwościami ruchowymi w tych stawach.
Z punktu widzenia mechaniki ruchy w stawach można podzielić na trzy kategorie:

• ślizganie - jedna powierzchnia stawowa dotyka stale tą samą częścią nowych części drugiej powierzchni (np. stawy nadgarstka)

• toczenie - nowe części jednej powierzchni stawowej dotykają nowych części drugiej powierzchni (np. staw kolanowy)

• obracanie - dwie powierzchnie stawowe o kształcie wycinków kuli przylegają do siebie w jednym punkcie i w tym miejscu jedna kość obraca się na drugiej (np. staw ramienno-promieniowy).

Przedstawiony poniżej szczegółowy podział stawów opiera się na dwóch kryteriach. Pierwszym jest liczba osi i płaszczyzn, w których mogą się odbywać ruchy w danym stawie, drugim - ukształtowanie powierzchni stawowych i związane z nim rodzaje ruchów

Stawy jednoosiowe, w których ruch może się odbywać tylko w jednej osi

• staw zawiasowy (articulatio ginglymus) -jedna powierzchnia stawowa jest wykształcona w formie bloczka, druga jest jego negatyw (wcięcie). Oś ruchu jest ustawiona poprzecznie do długiej osi kości. W s wie zawiasowym występują zawsze więzadła poboczne {ligamenta col teralia), które ustalają staw i zabezpieczają przed bocznymi przesuń ciami. Ruchy w tym stawie to zginanie i prostowanie (np. stawy międ;
  paliczkowe);

• staw obrotowy (articulatio trochoidea) - jedna powierzchnia stawowa w kształcie walca obraca się w stosunku do drugiej. Oś ruchu w t; stawie biegnie wzdłuż długiej osi kości. Wykonywane ruchy to rotacja (ruch obrotowy) w obie strony (np. staw promienniowo-łokciowy bliższy);

• staw śrubowy (articulatio cochlearis) - ruch obrotowy dookoła i podłużnej jest połączony z równoczesnym przesuwaniem wzdłuż tej sań osi (ruch wkręcania śruby). Taki ruch występuje w stawach zęba kręgowego obrotowego skręt głowy z równoczesnym uniesieniem.).

Stawy dwuosiowe

• staw eliptyczny (articulatio elipsoidea), czyli kłykciowy (articulatio con-dylaris) - na przekroju jedna powierzchnia ma kształt eliptyczny, wypukły w stosunku do swojej osi długiej i krótkiej, a druga powierzchnia jest wklęsła. Wykonywane ruchy to: zginanie i prostowanie, odwodzenie i przywodzenie oraz ruch wypadkowy - obwodzenie (np. staw promieniowo-nadgarstkowy);

• staw siodełkowaty (articulatio sellaris) - obie powierzchnie stawowe są wklęsłe, w kształcie siodełek. Taki układ występuje tylko w stawie śródręczno-nadgarstkowym kciuka. Wykonywane ruchy to: przywodzenie i odwodzenie, przeciwstawianie i odprowadzanie oraz ruch wypadkowy - obwodzenie.

Stawy trójosiowe (wieloosiowe)

• staw kulisty wolny (articulatio spheroidea),

• staw kulisty panewkowy (articulatio cotylica) - w obu przypadkach jedna powierzchnia stawowa jest wykształcona w formie wycinka kuli, druga jest jej negatywem, czyli panewką. W stawie kulistym wolnym (staw ramienny) głowa jest o wiele większa od panewki, co decyduje o bardzo dużej ruchomości, natomiast w stawie kulistym panewkowym (staw biodrowy) głęboka panewka obejmuje głowę aż poza jej równik powodując ograniczenie zakresu ruchów. Wykonywane ruchy to: zginanie i prostowanie, odwodzenie i przywodzenie, skręt na zewnątrz i do wewnątrz oraz ruch wypadkowy - obwodzenie;

• staw płaski (articulatio planae) - powierzchnie stawowe są prawie płaskie, równe lub guzkowate, przeważnie tej samej wielkości. Ruchomość jest tu bardzo ograniczona, jednak ma duże znaczenie, ponieważ powoduje lepsze dopasowanie kości do podłoża lub uchwyconego przedmiotu (np. stawy kości nadgarstka czy stepu). Rozluźnienie aparatu więzadłowego i torebki stawowej minimalnie zwiększa zakres ruchów;

• staw nieregularny - powierzchnie stawowe nie dają się porównać z innymi, wyraźnie określonymi. W stawach tego typu często występują dodatkowe krążki śródstawowe, jak np. w stawach obojczykowo-mostkowym lub obojczykowo-barkowym.

W wymienionych stawach odbywają się ruchy obojczyka i łopatki: unoszenie i opuszczanie, wysuwanie i cofanie, obrót obojczyka w przód i w tył oraz ruchy obrotowe łopatki.

W tych stawach odbywają się równocześnie ruchy dookoła tej samej osi, to czynnościowo są one stawami sprzężonymi. Należą do nich m.in. stawy skroniowo-żuchwowe, promieniowo-łokciowy bliższy i dalszy oraz stawy żebrowo-kręgowe.
Zabezpieczenie stawów przed urazami może być trojakiego rodzaju:

• zabezpieczenie kostne - przez sam kształt powierzchni stawowych (np. staw łokciowy),

• zabezpieczenie więzadłowe - przez liczne więzadła przebiegające w różnych kierunkach (np. staw kolanowy),

• zabezpieczenie mięśniowe -przez mięśnie otaczające staw (np. staw ramienny).

Zakres ruchów w stawie jest uwarunkowany ukształtowaniem powierzchni stawowych i części miękkich (mięśni) oraz elastycznością więzadeł i torebki stawowej. Najczęściej mierzy się go w jednostkach miary kątowej, czyli w stopniach. Zakres ruchów może być określany na szkielecie kostnym (pozbawionym części miękkich) - jest to ruchomość szkieletowi może być określany na preparacie anatomicznym - jest to ruchomość anatomiczna.

Badając osobnika żywego można określić zakres ruchomości czynnej lub biernej. Ruch czynny jest wykonywany bez udziału sił zewnętrznych. Ruch bierny wymaga działania dodatkowych sił (np. stosowani obciążeń).

Budowa kości czaszki

2 Sie 06

languages

virtualtrener

Opis budowy kości czaszki...




Rysunek przedstawiający budowę kości czaszki

Jama mózgoczaszki

Umowna płaszczyzna pozioma, przeprowadzona przez gładziznę i kresy karkowe górne, dzieli mózgoczaszkę na sklepienie (caluaria) i podstawę czaszki (basis).

Sklepienie czaszki jest od wewnątrz wklęsłe i wymodelowane przez mózgowie, naczynia tętnicze i zatoki żylne. Można na nim wyróżnić:

• wyciski palczaste (impressiones digitatae),

• łęki mózgowe (juga cerebralia),

• bruzdy tętnicze (sulci arteriosi),

• bruzdę zatoki strzałkowej górnej (sulcus sinus sagittalis superioris), która w tyle dochodzi do guzowatości potylicznej wewnętrznej, a w przedzie przechodzi w grzebień czołowy, sięgający do otworu ślepego,

• dołeczki ziarenkowe (foueolae granulares), małe, okrągłe zagłębienia dla kosmków pajęczynówki, występujące najliczniej wzdłuż linii pośrod-kowej sklepienia czaszki.

Również na sklepieniu czaszki widoczne są szwy: wieńcowy, we i strzałkowy, Ściana zewnętrzna sklepienia jest gładka i wypukła.

Powierzchnia wewnętrzna podstawy czaszki jest podzielona n: doły: przedni, środkowy i tylny.

Dół przedni (fossa cranii anterior) jest położony najwyżej. Zwieńczony jest przez kość czołową, blaszkę sitową, trzon kości klinów skrzydła mniejsze, które oddzielają go od dołu środkowego. W linii pośrodkowej widoczne są grzebień koguci i otwór ślepy. Z obu stron grze blaszka sitowa tworzy dwa zagłębienia. Przez otwory blaszki sitowe chodzą nerwy węchowe. W dole przednim leżą płaty czołowe mózgu

Dół środkowy (fossa cranii media) zawiera płaty skroniom zgu. Ograniczony jest przez skrzydła większe kości klinowej, łuskę i j nią powierzchnię kości skroniowej (części skalistej). Część środków leży trzon kości klinowej. Trzon ma zagłębienie, czyli siodełko, w którym leży przysadka mózgowa. Na przedzie siodła występuje l skrzyżowania nerwów wzrokowych (sulcus chiasmatis) kończąca się stronnic kanałem wzrokowym (canalis opticus), dla przejścia nerwu okowego i tętnicy ocznej. Dół środkowy łączy się z oczodołem przez szczelinę oczodołową górną(fissura orbitalis superior). Przez ten otwór l nerwy okołoruchowy, bloczkowy, oczny, odwodzący i żyła oczna. W szczeliny oczodołowej leży otwór okrągły (foramen rotundom), przea przechodzi nerw szczękowy. Obok znajduje się otwór owalny (forarnd le) - dla nerwu żuchwowego, mały otwór kolcowy (foramen spinosi dla tętnicy oponowej środkowej i otwór wewnętrzny kanału tętnicy (canalis caroticus). W czaszce wymacerowanej widoczny jest również poszarpany (foramen lacerum).

Dół tylny czaszki (fossa cranii posteriori jest wypełniona nie przez móżdżek. Dół jest ograniczony przez grzbiet siodła ture stok kości klinowej, kość potyliczną, część sutkową kości skroniow jej część skalistą. Na tylnej powierzchni części skalistej znajduje się słuchowy wewnętrzny (porus acusticus internus), prowadzący do p du słuchowego wewnętrznego. Do tego otworu wchodzą nerw twa nerw statyczno-słuchowy oraz tętnica błędnikowa. Między kośćmi sl wą i potyliczną leży otwór szyjny (foramen j ugulare), przez który przechodzą nerwyjęzykowo-gardłowy, błędny, dodatkowy i opuszka górnej ży nej. W tylnym dole czaszki występuje największy pojedynczy otwór ] wy czaszki - otwór wielki (foramen magnum), przez który przechod2 przedłużony oraz dwie tętnice kręgowe i nerw dodatkowy. Po obu st otworu wielkiego mieści się kanał nerwu podjęzykowego (canalis hysi). W tyle za otworem wielkim widoczne są dwa doły potyliczne dołu dzielone grzebieniem potylicznym wewnętrznym (crista occpitalis ir) W górze doły potyliczne są ograniczone bruzdą zatoki poprzecznej (sinus transuersi).

Ograniczenia oczodołu

Oczodół ograniczają cztery ściany: przyśrodkowa (paries medialis), boczna (paries lateralis), górna (paries superior), czyli sklepienie, oraz dolna (paries inferior), czyli dno. Ściany te są utworzone przez powierzchnię oczodołową i wyrostek czołowy szczęki, blaszkę oczodołową kości sitowej, kość łzową, wyrostek oczodołowy kości podniebiennej, skrzydło większe i mniejsze kości klinowej, kości czołową i jarzmową. Na ścianie przyśrod-kowej leży dół woreczka łzowego (fossa sacii lacrimalis) przechodzący w kanał nosowo-łzowy (canalis nasolacrimalis). W głębi oczodołu znajduje się szczelina oczodołowa górna (fissura orbitalis superior), łącząca oczodół ze środkowym dołem czaszki, i szczelina oczodołowa dolna (fissura orbitalis inferior), prowadząca do dołu skrzydłowo-podniebiennego (fossa ptery-gopalatina).

Ograniczenia jamy nosowej

Wejście do jamy nosowej kostnej ogranicza otwór gruszkowaty (apertu-rapiriformis), a ujście stanowią nozdrza tylne (choanae). Ściana górna oczodołu jest utworzona przez kości nosową, czołową i blaszkę sitową kości sitowej. Ścianę dolną stanowią wyrostek podniebienny szczęki i blaszka pozioma kości podniebiennej. Ścianę tylną tworzy powierzchnia przednia trzonu kości klinowej. Ściana przyśrodkowa, czyli kostna przegroda nosa jest utworzona przez blaszkę pionową kości sitowej i lemiesz. W ścianie bocznej występują trzy małżowiny nosowe - górna i środkowa będące częściami kości Bitowej, oraz dolna - stanowiąca odrębną kość. Małżowiny te wytwarzają trzy przewody nosowe: górny, środkowy i dolny (meatus nasi superior). Ściana boczna jest utworzona głównie przez przyśrodkowa ścianę błędnika kości sitowej oraz trzon i wyrostek czołowy szczęki.

Połączenia kości czaszki :
U dorosłego pomiędzy kośćmi czaszki występują w zasadzie wszystkie typy połączeń, tzn. zarówno połączenia ścisłe ( więzozrosty, chrząstkozrosty, kościozrosty) i wolne (stawy).
Więzozrosty :
W czaszce istnieją dwie postacie więzozrostów :

• szwy (sutura)

• wklinowanie (gomphosis)

Szwy występują głównie na sklepieniu czaszki (calvaria). Wyróżniamy trzy zasadnicze typy :

• szew piłowaty (sutura serrata), przykładem jest szew wieńcowy (sutura coronaria) łączący kość czołową i kości ciemieniowe; szew strzałkowy (sutura sagittalis) łączący dwie kości ciemieniowe; szew węgłowy (sutura lambdoidea) łączący łuskę. potylicznej z kośćmi ciemieniowymi.

• szew płaski (sutura plana), przykładem jest szew podniebienny pośrodkowy (sutura palatina mediana) łączący wyrostki podniebienne szczęk ze sobą, oraz blaszki poziome kości podniebiennych również ze sobą; szew podniebienny poprzeczny (sutura palatina transver-sa) łączący tylne brzegi wyrostków podniebiennych szczęk z brzegami przednimi blaszek poziomych kk. podniebiennych.

• szew łuskowy (sutura squamosa), np. połączenie części łuskowej kości skroniowej z brzegiem dolnym kości ciemieniowej.

Za pomocą wklinowania są umocowane zęby w zębodole (jest to okrężny układ drobnych więzadełek mocujących korzeń zęba).

Chrząstkozrosty :

• Występują głównie na podstawie czaszki (basis cranii). Ulegają kostnieniu po 25 roku życia.

• chrząstkozrost klinowo-skalisty (synchondrosis sphenopetrosa) pomiędzy brzegiem tyl-nym skrzydła większego k. klinowej i brzegiem przednim piramidy k. skroniowej.

• chrząstkozrost skalisto-potyliczny (synchondrosis petrooccipitalis) pomiędzy brzegiem tylnym piramidy k. skroniowej a częścią podstawną k. potylicznej.

• chrząstkozrost klinowo-potyliczny (synchondrosis sphenooccipitalis) pomiędzy tylną powierzchnią trzonu k. klinowej i częścią podstawną k. potylicznej.

• chrząstkozrosty śródpotyliczne (synchondroses intraoccipitales) - przednie, pomiędzy częścią podstawną k. potylicznej i częściami bocznymi tej kości; tylne, między częściami bocznymi k. potylicznej i łuską k. potylicznej. Kostnieją ok. 6-go roku życia.

Stawy :

• parzysty staw skroniowo-żuchwowy (articulatio temporomandibularis)

• stawy między kosteczkami słuchowymi - staw kowadełkowo-młoteczkowy (articulatio incudomallearis) i staw kowadełkowo-strzemiączkowy (articulatio incudostapedia); w zasa-dzie jednak te połączenia są więzozrostami.

Istnieje jeszcze jedno połączenie, którego nie zaliczamy do żadnego z wyżej wymienionych. Jest to połączenie między dziobem klinowym (rostrum sphenoidale) a skrzydłami lemiesza (alae vomeri). W terminologii łacińskiej nosi nazwę schindylesis. Brak odpowiednika polskiego (rozszczepienie).

U noworodka

• szwy nie występują, a kości sklepienia czaszki są połączone elementami błoniastymi.

• na skrzyżowaniu elementów błoniastych występują ciemiączka (fonticuli).

• ciemiączko przednie, czołowe (fonticulus anterior) - między kośćmi czołowymi i ciemie-niowymi (w tym okresie istnieją jeszcze dwie kk. czołowe). Leży na skrzyżowaniu szwów : czołowego wieńcowego i strzałkowego. Wymiary 3 - 5,5 x 2 - 5 cm. W antropologii punkt ciemiączka przedniego nosi nazwę bregma. Ciemiączko przednie kostnieje ok. 18-24 mie-siąca życia.

• ciemiączko tylne, potyliczne (fonticulus posterior) - w miejscu połączenia części łusko-wej k. potylicznej z kośćmi ciemieniowymi (szwu węgłowego ze szwem strzałkowym). W antropologii punkt ten nosi miano lambda. Ciemiączko tylne zarasta w okresie między 9 a 12 miesiącem życia.

• ciemiączka klinowe (dwa) (fonticulus sphenoidalis) - w miejscu połączenia części łusko-wej k. skroniowej, skrzydła większego k. klinowej i kąta klinowego k. ciemieniowej (czasem też powierzchni skroniowej k. czołowej). W antropologii punkt nosi nazwę pterion. Cie-miączko klinowe należące wraz z sutkowym do ciemiączek bocznych może nie istnieć już w momencie porodu, ale fizjologicznie zarasta do 3-go miesiąca życia.

• ciemiączko sutkowe (dwa) (fonticulus mastoideus) - w miejscu połączenia kąta sutkowe-go k. ciemieniowej łuski potylicznej i części sutkowej k. skroniowej. W antropologii nosi nazwę asterion. Kostnieje jak wyżej. W przeciwieństwie do pozostałych jest zbudowane z chrząstki szklistej.

Obecność błoniastych połączeń ułatwia adaptację głowy dziecka do kształtu kanału rodnego w czasie porodu (możliwość "dachówkowatego" zachodzenia kości strony prawej i lewej na siebie, przy całkowitej ochronie struktur mózgowia - wypracowanie najbardziej miarodajne-go obwodu główki, jako części przodującej dziecka).
Inne ważniejsze punkty antropologiczne czaszki, to nasion (sutura frontonasalis - szew czołowo-nosowy) i inion (protuberantia occipitalis externa).

Budowa stawu obrotowego

14 Sie 06

languages

virtualtrener

Opis budowy stawu obrotowego...




Rysunek przedstawiający budowę stawu obrotowego

Połączenia kręgosłupa z czaszką
Wyróżniamy dwa stawy łączące kręgosłup z głową :

• staw górny głowy ( staw szczytowo-potyliczny ; articulatio atlantooccipitalis)

• staw dolny głowy (staw szczytowo-obrotowy; articulatio atlantoaxialis)

Staw górny głowy składa się z dwóch symetrycznych stawów.

Powierzchnie stawowe : główkę w stawie stanowi powierzchnia stawowa kłykcia k. potylicznej; panewką jest dołek stawowy górny kręgu szczytowego.
Torebka stawowa : przyczepia się wzdłuż brzegów powierzchni stawowych.
Więzadła :

• błona szczytowo-potyliczna przednia (membrana atlantooccipitalis anterior) - przyczepia się do części podstawnej k. potylicznej i łuku przedniego kręgu szczytowego.

• błona szczytowo-potyliczna tylna (membrana atlantooccipitalis posterior) - przyczepia się do brzegu tylnego otworu wielkiego k. potylicznej i do tylnego łuku kręgu szczytowego.
  Ruchy : w stawie górnym głowy wykonujemy ruchy "potakiwania".

Staw dolny głowy morfologicznie zbudowany jest z czterech stawów; dwóch nieparzystych położonych do przodu i do tyłu od zęba kręgu obrotowego; oraz dwóch parzystych stawów szczytowo-obrotowych bocznych.

Powierzchnie stawowe : główkę w stawie szczytowo-obrotowym bocznym stanowi powierzchnia stawowa górna kręgu obrotowego; panewką jest dołek stawowy dolny kręgu szczytowego. Stawy związane z zębem kręgu obrotowego to stawy szczytowo-obrotowe pośrodkowe, odpowiednio przedni i tylny.

Główką w stawie szczytowo-obrotowym pośrodkowym przednim jest powierzchnia stawowa przednią zęba kręgu obrotowego; panewkę stanowi dołek zęba (fovea dentis). Z kolei w stawie szczytowo-obrotowym pośrodkowym tylnym główkę stanowi powierzchnia stawowa tylna zęba, a panewką jest powierzchnia stawowa więzadła poprzecznego kręgu szczytowego.
Torebki stawowe : przyczepiają się wzdłuż brzegów powierzchni stawowych.

Więzadła :

• więzadło krzyżowe kręgu szczytowego (ligamentum cruciforme atlantis) - jest zbudowane z części poziomej (więzadło poprzeczne kręgu szczytowego) oraz pionowej (pęczki podłużne).
  ⇒ więzadło poprzeczne kręgu szczytowego (ligamentum transversum atlantis) - przyczepia się do wewnętrznych powierzchni części bocznych kręgu szczytowego.

• pęczki podłużne górne (fasciculi longitudinales superiores) - przyczepiają się do przedniego brzegu otworu wielkiego k. potylicznej i do więzadła poprzecznego kręgu szczytowego.

• pęczki podłużne dolne (fasciculi longitudinales inferiores) - odchodzą również od więzadła poprzecznego i dochodzą do tylnej powierzchni trzonu kręgu obrotowego.

• więzadło wierzchołka zęba (ligamentum apicis dentis) - łączy szczyt zęba z brzegiem przednim otworu wielkiego.

• więzadła skrzydłowate (ligamenta alaria) - rozpoczynają się na stronach bocznych zęba i dochodzą do powierzchni przyśrodkowych kłykci potylicznych.

• błona pokrywająca (membrana tectoria) - rozpoczyna się na wewnętrznej powierzchni części podstawnej k. potylicznej i kończy na powierzchni tylnej trzonu kręgu obrotowego.

Ruchy : w stawie dolnym głowy wykonujemy ruchy "przeczenia".

Budowa kości kręgosłupa

2 Sie 06

languages

virtualtrener

Opis budowy kości kręgosłupa...




Rysunek przedstawiający budowę kości kręgosłupa

Wśród połączeń kręgosłupa możemy spotkać zarówno połączenia ścisłe (chrząstkozrosty, więzozrosty i kościozrosty), jak i połączenia ruchome - stawowe. Generalnie połączenia kręgosłupa dzielimy na długie i krótkie. Połączenia krótkie zespalają ze sobą sąsiednie kręgi, natomiast połączenia długie łączą więcej niż dwa kręgi.

Do połączeń długich zaliczamy :

• więzadło podłużne przednie (ligamentum longitudinale anterius) - rozpoczyna się na guzku gardłowym części podstawnej k. potylicznej i biegnie po przedniej powierzchni trzonów kręgów i tarcz międzykręgowych, zachodząc na powierzchnie boczne trzonów kręgów; kończy się na powierzchni miednicznej k. krzyżowej.

• więzadło podłużne tylne (ligamentum longitudinale posterius) - rozpoczyna się na stoku k. potylicznej i przednim brzegu otworu wielkiego, biegnie wzdłuż tylnej powierzchni trzonów kręgów i tarcz międzykręgowych (łączy się ściśle z tarczami międzykręgowymi, rozszerzając się na nich, a zwężając na trzonach kręgów) i kończy w górnym odcinku kanału krzyżowego.

• więzadło nadkolcowe (ligamentum supraspinale) - łączy wyrostki kolczyste kręgów począwszy od C7 aż do grzebienia krzyżowego pośrodkowego.

• więzadło karkowe (ligamentum nuchae) - przyczepia się do grzebienia potylicznego zewnętrznego, guzka tylnego kręgu szczytowego oraz wierzchołków wyrostków kolczystych kręgów C2 - C7.

Połączenia krótkie łączą :

• wyrostki stawowe - są to tzw. połączenia międzykręgowe (juncturae zygapophysiales s. articulationes intervertebrales)(łączą wyrostki stawowe górne i dolne tworząc 23 pary stawów międzykręgowych).

• łuki kręgów - więzadła żółte (ligamenta flava s. ligamenta interarcuata).

• wyrostki poprzeczne - więzadła międzypoprzeczne (ligamenta intertransversaria).

• wyrostki kolczyste - więzadła międzykolcowe (ligamenta interspinalia).

• trzony kręgów - krążki międzykręgowe (disci intervertebrales) - zbudowane z dwóch części : jądra miażdżystego (nucleus pulposus) położonego ekscentrycznie bliżej brzegu tylnego krążka oraz pierścienia włóknistego (anulus fibrosus) położonego obwodowo w stosunku do jądra miażdżystego w postaci koncentrycznie ułożonych blaszek. Komórki jądra miażdżystego oraz więzadło wierzchołka zęba są pozostałościami po strunie grzbietowej (chorda dorsalis).

Połączenie k. krzyżowej z guziczną
Jest to tzw. połączenie krzyżowo-guziczne (junctura sacrococcygea). Łączą się w nim rożki guziczne (cornua coccygea) i rożki krzyżowe (cornua sacralia). Powierzchnie są uzupełnione przez krążek międzykręgowy. Połączenie to wzmacniają :

• więzadło krzyżowo-guziczne brzuszne (odp. więzadłu podłużnemu przedniemu)

• więzadło krzyżowo-guziczne grzbietowe głębokie (odp. więzadłu podłużnemu tylnemu)

• więzadło krzyżowo-guziczne grzbietowe powierzchowne (odp. więzadłom żółtym i torebkom stawowym)

• więzadło krzyżowo-guziczne boczne ( odp. więzadłom międzypoprzecznym).

Ruchomość kręgosłupa

Ruchomość między dwoma sąsiadującymi kręgami nie jest duża jednak w wyniku sumowania się pojedynczych ruchów powstają obszerne ruchy kręgosłupa jako całości, a mianowicie:

• zginanie i prostowanie (flexio et extensio) w płaszczyźnie strzałkowej. Zakres tych ruchów wynosi w całości od 170 do 250°. Najwyraźniej ruchy te występują w odcinkach szyjnym i lędźwiowym. W części pi( wej są ograniczone ułożeniem wyrostków kolczystych oraz przez obręcz klatki piersiowej;

• skłony boczne (flexio lateralis) w płaszczyźnie czołowej. Całog chu ma zakres ok. 110°. Występują najwybitniej w odcinku piersiol W odcinku szyjnym ruchy te łączą się z ruchami obrotowymi w wyniku śnego ułożenia powierzchni stawowych;

• ruchy skrętne (rotatio) w płaszczyźnie poprzecznej. Zakres ruch^ ok. 80° w każdą stronę. Najwyraźniej występują w odcinku szyjnym stępnie piersiowym, a w odcinku lędźwiowym prawie nie występuj względu na ułożenie wyrostków stawowych w płaszczyźnie strzałkom

• ruchy obwodzenia (cirkumductio). Występują jako kombinacj wyżej wymienionych ruchów. W ruchach obwodzenia biorą udział biodrowe.

Ruchomość kręgosłupa zarówno jako całości, jak i jego poszczególnych części jest osobnicze bardzo zmienna.

Krzywizny kręgosłupa

Kręgosłup oglądany z boku nie stanowi prostej kolumny kostnej jest wygięty esowato. Są to krzywizny w płaszczyźnie strzałkowej - logiczne, czyli prawidłowe. W częściach szyjnej i lędźwiowej występuj gięcia skierowane do przodu, zwane lordozami (lordosis ceruicalis et balis), a w części piersiowej i krzyżowej - wygięcia skierowane do tej są to kifozy (kyphosis thoracica et sacralis). Fizjologiczne krzywizna gosłupa zwiększają jego elastyczność oraz pełnią funkcję amortyzł Skrzywienia kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej określane są jako s zy (skolioses) i traktowane są jako skrzywienia patologiczne. Skolioz patyczne, czyli takie, których przyczyny są nieokreślone mogą się pój już w życiu płodowym, a najczęściej kształtują się w okresie wzras organizmu. Znanymi przyczynami skolioz są m. in.: ogólna asymetri dowy ciała, nieprawidłowe ułożenie tułowia lub głowy, czy też prawo, leworęczność. Niektórzy anatomowie twierdzą, że skrzywienia bocz n stępują u 60%-70% osobników (o zakwalifikowaniu do stanu patoh nego decyduje stopień zaawansowania skrzywień).

Budowa kości kręgu

2 Sie 06

languages

virtualtrener

Opis budowy kości kręgu...




Rysunek przedstawiający budowę kości kręgu

Każdy typowy kręg ruchomy jest zbudowany z dwóch zasadniczych części: przedniej, którą stanowi trzon (corpus vertebrae) i tylnej, nazywał łukiem kręgu (arcus vertebrae). Obie te części obejmują otwór kręgowy ( ramen vertebrae). Otwory wszystkich kręgów w sumie tworzą kanał kręgwy (canalis vertebralis), w którym leży rdzeń kręgowy wraz z oponami.
Od łuku kręgu odchodzą następujące wyrostki:

• wyrostek kolczysty (processus spinosus), nieparzysty, skierowany tyłowi,

• wyrostki poprzeczne (processus transversi), parzyste, odchodzą bocznie,

• wyrostki stawowe górne i dolne (processus articulares superiores et inferiores), parzyste, zwrócone ku górze i ku dołowi.

Trzony kręgów dźwigają ciężar ciała, łuki otaczają i chronią rdzeń kręgowy, wyrostki poprzeczne i kolczysty służą do przyczepu więzadeł i mięśni, stanowiąc również dla nich ramiona dźwigni. Wyrostki stawowe górne i dolne umożliwiają stawowe połączenie kręgów ze sobą.

Trzon kręgu ma przeważnie kształt walcowaty i wyróżnia się na nim cztery powierzchnie: górną i dolną, które są chropowate, gdyż zrastają się z krążkiem międzykręgowym; powierzchnię obwodową trzonu, która jest wklęsła i ograniczona przez brzegi górny i dolny; powierzchnię rdzeniową, stanowiącą przednią ścianę otworu kręgowego. Elementem budulcowym trzonu jest istota gąbczasta, której beleczki kostne przystosowane są do znoszenia dużych obciążeń.

Łuk kręgu rozpoczyna się nasadą (pediculus arcus uertebrae) w części grzbietowej strony kręgu. Na brzegach górnym i dolnym nasady duje się wcięcie kręgowe górne i dolne (incisura uertebralis superior ei rior). Przez połączenie wcięcia dolnego i górnego sąsiadujących kręgu wstają parzyste otwory międzykręgowe (foramen interuertebrale).Część łuku, w którą przechodzi nasada określa się blaszką łuku kręgowego (darnina arcus uertebrae). Blaszki z prawej i lewej strony zrastają się i ograniczają od tyłu otwór kręgowy.
Kręgi poszczególnych odcinków kręgosłupa mają charakterystyczne cechy budowy, które pozwalają na ich identyfikację.

Kręgi szyjne (vertebrae ceruicales)
W skład odcinka szyjnego kręgosłupa wchodzi siedem kręgów. I szy i drugi kręg mają zupełnie nietypową budowę i wymagają odrę omówienia. Siódmy kręg szyjny upodabnia się do kręgów piersiowych.

Kręg szczytowy (atlas) jest pierwszym kręgiem szyjnym. Charakteryzuje się brakiem trzonu i wyrostka kolczystego. Zbudowany jest z przedniego (arcus anterior), łuku tylnego (arcus postenor) i dwu część bocznych (rnassa lateralis). Łuk przedni jest mniejszy od tylnego. Naje wnętrznej stronie znajduje się guzek przedni (tuberculum anterius). N nie wewnętrznej łuku przedniego występuje dołek zębowy (fouead który stanowi powierzchnię stawową służącą do połączenia z zębem obrotowego. Na łuku tylnym znajduje się guzek tylny (tuberculum rius), który jest szczątkowym wyrostkiem kolczystym.

Części boczne, leżące między łukami, tworzą grubsze elementy kręgu szczytowego i są przystosowane do dźwigania głowy. Znajdują się na nich dołki stawowe górne i dolne (foveae articulares superiores et inferiores), na których występują powierzchnie stawowe stanowiące połączenia z sąsiednimi elementami kostnymi. Kształt dołków górnych zbliżony jest do fasoli, a dołki dolne są okrągławe. Na zewnątrz od części bocznych odchodzą wyrostki poprzeczne (processus transuersi), które zawierają otwór wyrostka poprzecznego (foramen transy er sarium). Wyrostki poprzeczne stanowią miejsce przyczepu i dźwignie kostne dla mięśni obracających głowę.

Drugi kręg szyjny - obrotowy (axis) ma trzon wydłużony w kierunku doczaszkowym w ząb (densi dookoła którego obraca się kręg szczytowy wraz z głową. Ząb ma powierzchnię stawową przednią (facies articularis anterior) i tylną (facies articularis posterior). Do tyłu od trzonu znajduje się łuk (arcus). Od łuku odchodzą: rozdwojony wyrostek kolczysty (procesus spinosus), wyrostki poprzeczne (z otworami) i wyrostki stawowowe. Brak wyrostków stawowych górnych � na ich miejscu występują i gławe powierzchnie stawowe górne, które są skierowane skośnie ku wi i w bok. Takie ustawienie powierzchni stawowych pozwala na obs2 ruchy obrotowe pierwszego kręgu szyjnego (szczytowego) wraz z g w stosunku do kręgu obrotowego.

Siódmy kręg szyjny (uertebra prominenta) łączy w sobie charakterystyczne cechy kręgów szyjnych i piersiowych. Posiada jeszcze otwory w wyrostkach poprzecznych, ale już nie ma rozdwojonego wyrostka kolczystego. Trzon kręgu jest znacznie większy niż u pozostałych kręgów szyi wyrostek kolczysty dłuższy, zakończony guzkiem. Przy zgięciu głowy przodu ten wyrostek jest wyraźnie wyczuwalny pod skórą.

Kręgi szyjne od 3 do 6 (uertebrae ceruicales) mają niskie trzony, cię łuki pochylone lekko w dół, obejmujące otwory kręgowe o kształcie kątnym. Okrągłe wyrostki stawowe układają się skośnie od góry ku dolowi ( i od przodu ku tyłowi pod kątem 45°. Wyrostki kolczyste tych kręgów! końcu rozdwojone i pochylone lekko w dół. Wyrostki poprzeczne (prasus transuersi) są skierowane bocznie. Składają się z dwóch listewek szyjnych: przedniej, która jest szczątkowym żebrem, i tylnej, będącej prawym właściwym wyrostkiem poprzecznym. Obydwie listewki zrastają się na kor i w tych miejscach powstają guzki: przedni i tylny (tuberculum anteri posterius). W obrębie wyrostków poprzecznych tworzy się otwór wyn poprzecznego, przez który przechodzą naczynia krwionośne i nerw względu na to, że wyrostki poprzeczne składają się z właściwego wyn poprzecznego i ze szczątkowego żebra, bywają określane jako wyrostki żebroswo-poprzeczne, a otwór w nich występujący �jako żebrowo-poprze

Kręgi piersiowe (uertebrae thoracicae)
Każdy z dwunastu kręgów piersiowych posiada okrągławy trzon, 0 niższy z przodu. W miejscach, gdzie trzon łączy się z łukiem występuje ki żebrowe (foueae costales) - górne i dolne - umożliwiające stawów łączenie z głowami żeber. Dla żeber I, XI, XII i czasem X jest tylko j powierzchnia stawowa na trzonie kręgu. Na górnym i dolnym brzegi sady łuku, w jego najwęższym miejscu tworzą się wcięcia kręgowe (in ra uertebralis). Wcięcie kręgowe górne jest płytkie, natomiast dolne znacznie głębsze.

Wyrostki poprzeczne kręgów piersiowych są mocne i zgrubiałe na cach. Na przednich powierzchniach wyrostków poprzecznych występują dołki żebrowe wyrostka poprzecznego (foueae costales transuersales) służące do połączenia stawowego z guzkami żeber.

Wyrostki stawowe ustawione są w płaszczyźnie czołowej, na stycznej obwodu koła, co znacznie ułatwia ruchy skrętne w tej części kręgosłupa
Wyrostki kolczyste są długie, ostro zakończone i ułożone dachówkowato, co ogranicza skłon w tył w tej części kręgosłupa. Łuki kręgów piersiowych przechodzą w płaskie listewki ograniczające otwór kręgowy, który jest mały, o okrągłym kształcie. Dwa ostatnie kręgi piersiowe zbliżają się swoją budową do kręgów lędźwiowych.
Kręgi lędźwiowe (vertebrae lumbales)

Występują u człowieka w liczbie czterech do pięciu, a położone są między kręgami piersiowymi i kością krzyżową. Charakteryzują się najbardziej masywnym trzonem nerkowatego kształtu oraz trójkątnym otworem kręgowym. Wyrostki poprzeczne odchodzą od nasady łuku i trzonu kręgu. Są one szczątkowymi żebrami lędźwiowymi. U podstawy tych wyrostków znajduje się niewielka wyniosłość nazywana wyrostkiem dodatkowym (processus accesorius), która jest rozwojowo uwstecznionym wyrostkiem poprzecznym.

Wyrostki stawowe ustawione są pionowo, a ich powierzchnie stawowe leżą w płaszczyźnie strzałkowej. Takie ustawienie wyrostków ogranicza wykonywanie skrętów w tej części kręgosłupa.

Wyrostki kolczyste mają kształt blaszek prostokątnych. Są równolegle ułożone w płaszczyźnie strzałkowej. Na wyrostkach stawowych górnych znajduje się owalny guzek kostny, nazywany wyrostkiem suteczkowatym (processus mamillaris). Jest to element szczątkowy wykorzystywany do przeszczepu mięśni.

Kość krzyżowa (os sacrum)
Utworzona jest przez pięć kręgów krzyżowych, połączonych za po ca kościozrostu. Kostnienie to jest zakończone w wieku 20-25 lat.
Kość krzyżowa dźwiga ciężar górnej części ciała i przez obręcz bio wą przenosi go na kończyny dolne.

Kość krzyżowa ma kształt trójkąta, którego podstawa (basis) jest zwrócona w stronę kręgów lędźwiowych, a wierzchołek (apex) skierowana dołowi. Wyróżnia się na niej powierzchnię przednią, czyli miedniczną des peluina), powierzchnię tylną, czyli grzbietową (facies dorsalis) i ca boczne (pares laterales).

Powierzchnia przednia, utworzona przez zrośnięte trzony kręgów, gładka i wklęsła. Występują na niej kresy poprzeczne (lineae transveri które pojawiają się w miejscu zrastania się trzonów kręgowych. Kres sięgają do otworów krzyżowych miednicznych (foramina sacralis pelu przez które przechodzą naczynia krwionośne i nerwy.

Na częściach bocznych, utworzonych przez zrośnięte wyrostki popr ne, występują powierzchnie uchowate (facies auricularis), służące do pół nią z kośćmi miednicznymi. Z tyłu powierzchni uchowatej znajduje się guzowatość krzyżowa (tuberositas sacralis), do której, przyczepiają się więzadła.

Na powierzchni grzbietowej kości krzyżowej wyróżnia się grzebienie utworzone przez zrastające się wyrostki kolczyste, poprzeczne i stawowe. Z wyrostków kolczystych tworzy się grzebień krzyżowy pośrodkowy (c sacralis mediana), z wyrostków stawowych -grzebień krzyżowy pośredni (crista sacralis intermedia), a z wyrostków poprzecznych -grzebień żowy boczny (crista sacralis lateralis). Wzdłuż całej kości krzyżowe
gnie się kanał krzyżowy (canalis sacralis), który rozpoczyna się otworem górnym, a kończy się rozworem krzyżowym (hiatus sacralis). Również na stronie grzbietowej między grzebieniem pośrednim i bocznym występują otwory krzyżowe grzbietowe (foramina sacralis dorsalis).

Na granicy piątego kręgu lędźwiowego i podstawy kości krzyżowej powstaje kąt skierowany wierzchołkiem ku przodowi. Jest to kąt lędźwiowo-krzyżowy (angulus lumbosacralis) wynoszący od 120 do 170°. Wierzchołek tego kąta leży na tzw. wzgórku (promontorium), utworzonym przez wpu-klającą się w stronę miednicy krawędź chrząstki międzykręgowej leżącej między piątym kręgiem lędźwiowym a kością krzyżową.
Kość guziczna (os coccygis)

Kość guziczna nazywana jest również kością ogonową. Składa się z trzech do pięciu szczątkowych kręgów ogonowych, połączonych ze sobą (u osobników dojrzałych) kościozrostem, a z kością krzyżową za pomocą chrząstki i więzadeł. Na pierwszym kręgu guzicznym widoczne są wyrostki poprzeczne i wyrostki stawowe górne tworzące rożki guziczne (cornea coccygea).

Kanał kręgowy (ograniczenia)

• od przodu : tylne powierzchnie trzonów kręgów i krążków międzykręgowych oraz lig. longitudinale posterius.

• od boków : nasady łuków kręgów

• od tyłu : blaszki łuków kręgów i ligg. flava (więzadła żółte) Boczna ściana kanału kręgowego jest niepełna ponieważ między nasadami łuków kręgów leżą otwory międzykręgowe.

Otwór międzykręgowy (ograniczenia)

• od góry : wcięcie kręgowe dolne kręgu leżącego bezpośrednio wyżej

• od dołu : wcięcie kręgowe górne kręgu leżącego bezpośrednio niżej

• od przodu : powierzchnie tylne trzonów sąsiednich kręgów i krążka międzykręgowego

• od tyłu : wyrostki stawowe - dolny, kręgu leżącego wyżej; górny, kręgu leżącego bezpośrednio niżej oraz przednia powierzchnia torebki stawu międzykręgowego.

Zawartość otworu międzykręgowego :

• nerw rdzeniowy

• zwój międzykręgowy (in. zwój rdzeniowy)

• gałąź rdzeniowa i jej podział na tętnice korzeniowe

Budowa kości klatki piersiowej...

2 Sie 06

languages

virtualtrener

Opis budowy kości klatki piersiowej...




Rysunek przedstawiający budowę kości klatki piersiowej

Połaczenia żeber z kręgoslupem

Żebra łączą się z kręgami piersiowymi za pomocą stawów żebrowo-kręgowych (articulationes costovertebrales). Nazwa ta obejmuje połączenie głowy żebra z dołkami żebrowymi trzonów kręgów piersiowych i dołkiem żebrowym krążka międzykręgowego oraz połączenie guzka żebra z dołkiem żebrowym wyrostka poprzecznego.

Articulatio capitis costae (staw głowy żebra)
Powierzchnie stawowe : główkę w tym stawie stanowi powierzchnia stawowa głowy żebra; panewkę stanowi dołek żebrowy dolny kręgu leżącego wyżej, dołek żebrowy górny kręgu położonego bezpośrednio niżej oraz dołek żebrowy krążka międzykręgowego. Należy tu dodać, iż żebro I łączy się przeważnie tylko z trzonem Th1, również żebra XI i XII (a czasem też X).
Torebka stawowa : przyczepia się wzdłuż brzegów powierzchni stawowych.

Więzadła :

• więzadło promieniste głowy żebra (ligamentum capitis costae radiatum) - biegnie od głowy żebra do powierzchni bocznej trzonów odpowiednich kręgów i krążka międzykręgowego.

• więzadło śródstawowe głowy żebra (ligamentum capitis costae intraarticulare) - biegnie od grzebienia głowy żebra do krążka międzykręgowego (brakuje go w stawach żeber I, XI i XII, a czasem także X).

Articulatio costotransversaria (staw żebrowo-poprzeczny)
Istnieją na 10 górnych żebrach.
Powierzchnie stawowe : główkę w tym stawie stanowi powierzchnia stawowa guzka żebra; panewkę stanowi powierzchnia stawowa dołka żebrowego odpowiedniego kręgu.
Torebka stawowa : przyczepia się do brzegów powierzchni stawowych.
Więzadła :

• więzadło żebrowo-poprzeczne (ligamentum costotransversarium) - jest rozpięte między tylną powierzchnią szyjki żebra a przednią powierzchnią wyrostka poprzecznego odpowiadającego mu kręgu.

• więzadło żebrowo-poprzeczne górne (ligamentum costotransversarium superius) - biegnie od grzebienia szyjki żebra do dolnego brzegu wyrostka poprzecznego kręgu leżącego bezpośrednio wyżej.

• więzadło żebrowo-poprzeczne boczne (ligamentum costotransversarium laterale) - biegnie dwoma pasmami z tylnej powierzchni szyjki żebra do nasady wyrostka kolczystego oraz do nasady wyrostka poprzecznego, bezpośrednio wyżej położonego kręgu.

• więzadło guzka żebra (ligamentum tuberculi costae) - biegnie od wierzchołka wyrostka poprzecznego do tylnej powierzchni guzka żebra.

Połączenia żeber z mostkiem

Siedem górnych żeber (zwanych żebrami prawdziwymi) łączy się z mostkiem.

• chrząstka żebra pierwszego łączy się za pomocą chrząstkozrostu mostkowo-żebrowego żebra pierwszego (synchondrosis sternocostalis costae primae).

• żebra II - VII łączą się z mostkiem za pomocą stawów mostkowo-żebrowych (articulationes sternocostales). Główkę w stawie stanowi powierzchnia stawowa końca mostkowego chrząstki żebra; panewką jest powierzchnia stawowa wcięcia żebrowego mostka (dla żebra II - wcięcie żebrowe leży na pograniczu rękojeści i trzonu mostka; dla żeber III - VI wcięcia żebrowe znajdują się na bocznym brzegu trzonu; natomiast dla żebra VII wcięcie żebrowe leży na pograniczu trzonu i wyrostka mieczykowatego). Torebka stawowa : przyczepia się wzdłuż brzegów powierzchni stawowych.

Więzadła :

• więzadła promieniste mostkowo-żebrowe (ligamenta sternocostalia radiata : anterius et posterius) - biegną odpowiednio z przedniej i tylnej powierzchni mostkowych końców chrząstek żeber na przednią i tylną powierzchnię mostka.

• więzadło śródstawowe mostkowo-żebrowe (ligamentum sternocostale intraarticulare) - jest obecne w stawie mostkowo-żebrowym żebra II. Biegnie od mostkowego końca żebra II do miejsca połączenia rękojeści i trzonu mostka.

• więzadła żebrowo-mieczykowe (ligamenta costoxiphoidea) - biegną z dolnego końca trzonu mostka i przednich powierzchni VI i VII chrząstki żebrowej na powierzchnie przednią wyrostka mieczykowatego (łączą się z blaszką przednią pochewki m. prostego brzucha).

Przylegające chrząstki żeber VI, VII i VIII z reguły łączą się stawami międzychrząstkowymi (articulationes interchondrales).

Otwór górny klatki piersiowej (ograniczenia)

• od przodu : górny brzeg rękojeści mostka (wcięcie szyjne); górne powierzchnie końców mostkowych obojczyków.

• od boków : brzegi wewnętrzne pierwszych żeber

• od tyłu : przednia powierzchnia trzonu kręgu Th1.

Otwór dolny klatki piersiowej (ograniczenia)

• od przodu : dolny brzeg wyrostka mieczykowatego mostka;

• od boków : dolne brzegi łuków żebrowych (chrząstki żeber X - VII)

• od tyłu : wolne końce żeber XI-tych, dolne brzegi żeber XII-tych i przednia powierzchnia trzonu kręgu Th12.

Budowa kości mostka

2 Sie 06

languages

virtualtrener

Opis budowy kości mostka...




Rysunek przedstawiający budowę kości mostka

Połączenia żeber z mostkiem

Siedem górnych żeber (zwanych żebrami prawdziwymi) łączy się z mostkiem.

• chrząstka żebra pierwszego łączy się za pomocą chrząstkozrostu mostkowo-żebrowego żebra pierwszego (synchondrosis sternocostalis costae primae).

• żebra II - VII łączą się z mostkiem za pomocą stawów mostkowo-żebrowych (articulationes sternocostales). Główkę w stawie stanowi powierzchnia stawowa końca mostkowego chrząstki żebra; panewką jest powierzchnia stawowa wcięcia żebrowego mostka (dla żebra II - wcięcie żebrowe leży na pograniczu rękojeści i trzonu mostka; dla żeber III - VI wcięcia żebrowe znajdują się na bocznym brzegu trzonu; natomiast dla żebra VII wcięcie żebrowe leży na pograniczu trzonu i wyrostka mieczykowatego). Torebka stawowa : przyczepia się wzdłuż brzegów powierzchni stawowych.

Więzadła :

• więzadła promieniste mostkowo-żebrowe (ligamenta sternocostalia radiata : anterius et posterius) - biegną odpowiednio z przedniej i tylnej powierzchni mostkowych końców chrząstek żeber na przednią i tylną powierzchnię mostka.

• więzadło śródstawowe mostkowo-żebrowe (ligamentum sternocostale intraarticulare) - jest obecne w stawie mostkowo-żebrowym żebra II. Biegnie od mostkowego końca żebra II do miejsca połączenia rękojeści i trzonu mostka.

• więzadła żebrowo-mieczykowe (ligamenta costoxiphoidea) - biegną z dolnego końca trzonu mostka i przednich powierzchni VI i VII chrząstki żebrowej na powierzchnie przednią wyrostka mieczykowatego (łączą się z blaszką przednią pochewki m. prostego brzucha).

Przylegające chrząstki żeber VI, VII i VIII z reguły łączą się stawami międzychrząstkowymi (articulationes interchondrales).

Otwór górny klatki piersiowej (ograniczenia)

• od przodu : górny brzeg rękojeści mostka (wcięcie szyjne); górne powierzchnie końców mostkowych obojczyków.

• od boków : brzegi wewnętrzne pierwszych żeber

• od tyłu : przednia powierzchnia trzonu kręgu Th1.

Otwór dolny klatki piersiowej (ograniczenia)

• od przodu : dolny brzeg wyrostka mieczykowatego mostka;

• od boków : dolne brzegi łuków żebrowych (chrząstki żeber X - VII)

• od tyłu : wolne końce żeber XI-tych, dolne brzegi żeber XII-tych i przednia powierzchnia trzonu kręgu Th12.




Budowa kości żeber

2 Sie 06

languages

virtualtrener

Opis budowy kości żeber...




Rysunek przedstawiający budowę kości żeber

Połaczenia żeber z kręgoslupem

Żebra łączą się z kręgami piersiowymi za pomocą stawów żebrowo-kręgowych (articulationes costovertebrales). Nazwa ta obejmuje połączenie głowy żebra z dołkami żebrowymi trzonów kręgów piersiowych i dołkiem żebrowym krążka międzykręgowego oraz połączenie guzka żebra z dołkiem żebrowym wyrostka poprzecznego.

Articulatio capitis costae (staw głowy żebra)
Powierzchnie stawowe : główkę w tym stawie stanowi powierzchnia stawowa głowy żebra; panewkę stanowi dołek żebrowy dolny kręgu leżącego wyżej, dołek żebrowy górny kręgu położonego bezpośrednio niżej oraz dołek żebrowy krążka międzykręgowego. Należy tu dodać, iż żebro I łączy się przeważnie tylko z trzonem Th1, również żebra XI i XII (a czasem też X).
Torebka stawowa : przyczepia się wzdłuż brzegów powierzchni stawowych.

Więzadła :

• więzadło promieniste głowy żebra (ligamentum capitis costae radiatum) - biegnie od głowy żebra do powierzchni bocznej trzonów odpowiednich kręgów i krążka międzykręgowego.

• więzadło śródstawowe głowy żebra (ligamentum capitis costae intraarticulare) - biegnie od grzebienia głowy żebra do krążka międzykręgowego (brakuje go w stawach żeber I, XI i XII, a czasem także X).

Articulatio costotransversaria (staw żebrowo-poprzeczny)
Istnieją na 10 górnych żebrach.
Powierzchnie stawowe : główkę w tym stawie stanowi powierzchnia stawowa guzka żebra; panewkę stanowi powierzchnia stawowa dołka żebrowego odpowiedniego kręgu.
Torebka stawowa : przyczepia się do brzegów powierzchni stawowych.
Więzadła :

• więzadło żebrowo-poprzeczne (ligamentum costotransversarium) - jest rozpięte między tylną powierzchnią szyjki żebra a przednią powierzchnią wyrostka poprzecznego odpowiadającego mu kręgu.

• więzadło żebrowo-poprzeczne górne (ligamentum costotransversarium superius) - biegnie od grzebienia szyjki żebra do dolnego brzegu wyrostka poprzecznego kręgu leżącego bezpośrednio wyżej.

• więzadło żebrowo-poprzeczne boczne (ligamentum costotransversarium laterale) - biegnie dwoma pasmami z tylnej powierzchni szyjki żebra do nasady wyrostka kolczystego oraz do nasady wyrostka poprzecznego, bezpośrednio wyżej położonego kręgu.

• więzadło guzka żebra (ligamentum tuberculi costae) - biegnie od wierzchołka wyrostka poprzecznego do tylnej powierzchni guzka żebra.




Budowa stawu ramieniowego

2 Sie 06

languages

virtualtrener

Opis budowy stawu ramieniowego...




Rysunek przedstawiający budowę stawu ramieniowego

Jest to staw kulisty wolny.

Główkę stawową tworzy powierzchnia stawowa głowy kości ramiennej (facies articularis capitis humeri); panewkę stawową stanowi wydrążenie stawowe łopatki (cavitas glenoidalis) oraz obrąbek stawowy (labrum glenoidale), przyczepiony do brzegów wydrążenia stawowego. Obrąbek zwiększa powierzchnię stawową panewki.

Torebka stawowa

Błona włóknista na kości ramiennej przyczepia się do szyjki anatomicznej (collum anatomicum). Przyczep jest przerwany powyżej bruzdy międzyguzkowej (sulcus intertubercularis), gdyż w tym miejscu przechodzi do wewnątrz stawu ścięgno głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia, otoczone pochewką maziową międzyguzkową (vagina synovialis intertubercularis). W otoczeniu panewki stawowej błona włóknista przyczepia się do zewnętrznego brzegu obrąbka stawowego; powyżej obrąbka przechodzi na podstawę wyrostka kruczego, gdzie się przyczepia powyżej guzka nadpanewkowego (tuberculum supraglenoidale), który jest miejscem przyczepu ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia.

Błona maziowa przyczepia się tak jak błona włóknista, jedynie na podstawie wyrostka kruczego otacza guzek nadpanewkowy.

Więzadła

• więzadło kruczo-ramienne (ligamentum coracohumerale)
  Przyczepia się do podstawy i brzegu bocznego wyrostka kruczego oraz do guzka większego i mniejszego kości ramiennej.

• więzadła obrąbkowo-ramienne (ligamenta glenohumeralia), górne, środkowe i dolne.
  Przyczepiają się dokładnie tak jak błona włóknista torebki stawowej. De facto są to zgrubienia torebki.

Oprócz wymienionych więzadeł torebka jest wzmocniona przez tzw. "więzadła czynne". Rolę tą pełnią ścięgna mięśni przebiegające w pobliżu stawu, łączące się z torebką włóknistą. Należą do nich ścięgna mięśni : nadgrzebieniowego, podgrzebieniowego, podłopatkowego i obłego mniejszego.

Mechanika stawu
W stawie ramiennym wykonujemy ruchy : zgięcia (flexio), prostowania (extensio), odwodzenia (abductio), przywodzenia (adductio), obrotu na zewnątrz (rotatio externa), obrotu do wewnątrz (rotatio interna) i obwodzenia (circumductio).
Ruch odwodzenia odbywa się tylko do kąta ok. 90 stopni. Odwodzenie kończyny górnej do pionu odbywa się w stawach mostkowo-obojczykowym i barkowo-obojczykowym.

Budowa kości ramienia

2 Sie 06

languages

virtualtrener

Opis budowy kości ramienia...




Rysunek przedstawiający budowę kości ramienia

Trzon kości ma trzy powierzchnie - przednią boczną, przednią przyśrodkową i tylną, które są ograniczone brzegami. Na powierzchni przednio-bocznej (facies anterior lateralis) w górnej części występuje wyraźna guzowatość naramienna (tuberositas deltoidea). Powierzchnia tylna (facies poste-nor)jest przedzielona bruzdą nerwu promieniowego (sulcus nerui radialis).

Koniec bliższy ma głowę kości ramieniowej (caput humeri), na której znajduje się powierzchnia stawowa do połączenia z wydrążeniem stawowym łopatki. Poniżej głowy występuje szyjka anatomiczna (collum anatomicum), wzdłuż której przyczepia się torebka stawowa. Poniżej szyjki (bocznie i z przodu głowy) są dwa wyraźne guzki; guzek większy (tuberculum majus), leżący po strome zewnętrznej, i guzek mniejszy (tuberculum minus) - po strome wewnętrznej. Od guzków zbiegają w dół grzebienie. Jest to grzebień guzka większego (crista tuberculi majoris) i grzebień guzka mniejszego (crista tuber-culi minoris). Między guzkami i grzebieniami znajduje się bruzda międzyguzkowa (sulcus intertubercularis), w której mieści się ścięgno mięśnia dwugłowego ramienia. Poniżej guzków znajduje się przewężeni^ tzw szyjka chirurgiczna (collum chirurgicum). W tym miejscu kość łatwo ulega złamaniu.

Koniec dalszy jest wyraźnie spłaszczony i poszerzony w kierunku poprzecznym. Tworzy on kłykieć kości ramieniowej (condylus humeri). Po obu stronach kłykcia znajdują się nadkłykcie - boczny (epicondylus lateralis) i przyśrodkowy (epicondylus medialis).

Na kłykciu kości ramieniowej występują dwie powierzchnie stawowe do połączenia z kośćmi łokciową i promieniową. Powierzchnia łokciowa ma kształt bloczka (trochlea humeri), a promieniowa kształt główki (capitulum humeri). Nad bloczkiem od strony przedniej znajduje się dół dziobiasty (fossa corono-idea), a od strony tylnej - dół wyrostka łokciowego (fossa olecranii). Nad główką kości ramieniowej, tylko od strony przedniej, występuje dół promieniowy (fossa radialis). Doły te spełniają ważną rolę w czasie zginania i prostowania wstawię łokciowym (od głębokości dołów zależy zakres tych ruchów).

Budowa stawu łokciowego

2 Sie 06

languages

virtualtrener

Opis budowy stawu łokciowego...




Rysunek przedstawiający budowę stawu łokciowego

Staw złożony - w jego skład wchodzą trzy stawy :

• staw ramienno-łokciowy (articulatio humeroulnaris) - staw zawiasowy, główką w tym stawie jest bloczek kości ramiennej (trochlea humeri); panewką jest wcięcie bloczkowe kości łokciowej (incisura trochlearis ulnae). Wykonujemy w nim ruchy : zgięcia (flexio)
  i prostowania (extensio).

• staw ramienno-promieniowy (articulatio humeroradialis) - staw kulisty wolny, główką
  w tym stawie jest główka kości ramiennej (capitulum humeri); panewką jest dołek głowy kości promieniowej (fovea capitis radii). Ruchomość tego stawu jest ograniczona ze względu na połączenie z kością łokciową. Wykonujemy w nim ruchy : zgięcia (flexio), prostowania (extensio) i ruchy obrotowe (rotatio).

• staw promieniowo-łokciowy bliższy (articulatio radioulnaris proximalis) - staw obrotowy, główką tego stawu jest obwód stawowy głowy kości promieniowej (circumferentia articularis capitis radii); panewką jest wcięcie promieniowe kości łokciowej (incisura radialis ulnae) oraz powierzchnia stawowa więzadła pierścieniowatego kości promieniowej (facies articularis ligamenti anularis radii). Wykonujemy w tym stawie ruchy odwracania (supinatio) i nawracania (pronatio), przy czym staw ten współdziała ze stawem promieniowo-łokciowym dalszym.

Torebka stawowa
Błona włóknista na kości ramiennej przyczepia się na powierzchni tylnej nad dołem wyrostka łokciowego (fossa olecrani), na powierzchni przedniej nad dołem wyrostka dziobiastego (fossa coronoidea) i dołem promieniowym (fossa radialis), natomiast po stronie bocznej
i przyśrodkowej przyczep przebiega poniżej obu nadkłykci.
Na kości łokciowej przyczepia się wzdłuż brzegów wcięcia bloczkowego (incisura trochlearis) i wcięcia promieniowego (incisura radialis), pozostawiając szczyty wyrostków łokciowego i dziobiastego wewnątrz jamy stawowej.
Na kości promieniowej przyczep biegnie wokół szyjki, w połowie jej długości.
Błona maziowa przyczepia się do brzegów powierzchni stawowych i wyściela powierzchnie kości, dochodząc do miejsc przyczepów błony włóknistej, przechodząc na jej powierzchnię wewnętrzną.

Więzadła

• więzadło poboczne promieniowe (ligamentum collaterale radiale) przyczepia się do nadkłykcia bocznego kości ramiennej, następnie dzieli się na dwa pasma, otaczające od przodu i od tyłu głowę kości promieniowej. Pasma te dochodzą do przedniego i tylnego brzegu wcięcia promieniowego kości łokciowej.

• więzadło poboczne łokciowe (ligamentum collaterale ulnare) przyczepia się do nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej i dochodzi do łokciowego brzegu wcięcia bloczkowego kości łokciowej i do podstawy wyrostka dziobiastego kości łokciowej.

• więzadło pierścieniowate kości promieniowej (ligamentum anulare radii) otacza głowę kości promieniowej biegnąc od przedniego do tylnego brzegu wcięcia promieniowego kości łokciowej.

• więzadło czworoboczne (ligamentum quadratum) przyczepia się do dolnego brzegu wcięcia promieniowego kości łokciowej i do odpowiadającego mu wysokością miejsca na szyjce kości promieniowej.




Budowa kości przedramienia

2 Sie 06

languages

virtualtrener

Opis budowy kości przedramienia...




Rysunek przedstawiający budowę kości przedramienia

Gdy dłoń jest zwrócona do przodu, czyli znajduje się w położeniu odwróconym, kości te są w stosunku do siebie równoległe, a gdy przedramię jest w położeniu nawróconym, kości krzyżują się.

Kość promieniowa (radius)

Jest to kość długa, w której wyróżnia się trzon i dwa końce. Trzon ma kształt trójścienny, z wyraźnie zaznaczonym w części środkowej brzegiem międzykostnym.

Na końcu bliższym wyróżnia się głowę, szyjkę i guzowatość kości promieniowej.

Głowa (caput radii) kości promieniowej pokryta jest chrząstką szklistą i posiada płytki dołek głowy (fouea capitis) służący do połączenia z główką kości ramieniowej. Dookoła głowy układa się obwód stawowy głowy (circumferentia articularis capitis) stanowiący ruchome połączenie z kością łokciową. Poniżej głowy znajduje się szyjka kości promieniowej (collum ra-dii), a poniżej szyjki, od strony kości łokciowej występuje silnie rozwinięta guzowatość kości promieniowej (tuberositas radli).

Koniec dalszy jest grubszy i szerszy. Ma powierzchnię stawową nadgarstka (facies articularis carpea), umożliwiającą połączenie z kośćmi nadgarstka, oraz powierzchnię stawową, służącą do połączenia z kością łokciową, czyli wcięcie łokciowe (incisura uinaris). Na bocznej stronie kości promieniowej występuje wyrostek rylcowaty (processus styloideus). Na tylnej powierzchni końca dalszego kości promieniowej znajdują się trzy podłużne rowki, w których układają się mięśnie prostujące nadgarstek i palce.

Kość łokciowa (uina)

Jest zaliczana do kości długich. Jej nasady są nierównomiernie rozwinięte; bliższa jest znacznie większa i grubsza niż dalsza.

Trójgraniasty trzon kości łokciowej ma brzegi przedni, tylny i między-kostny (lub boczny) oraz powierzchnie przednią, tylną i przyśrodkową. ; Na końcu bliższym wyróżnia się: wyrostek łokciowy, wyrostek dziobiasty, powierzchnie stawowe tworzące wcięcie bloczkowe i wcięcie promieniowe.

Wyrostek łokciowy (olecranon) jest duży, zagięty i wyczuwalny przez jlkórę. Jego przednia powierzchnia (od strony bloczka kości ramieniowej) ist gładka i tworzy część górną wcięcia bloczkowego.

Wyrostek dziobiasty (processus coronoideus) znajduje się po przeciw-ifij stronie wyrostka łokciowego i jego powierzchnia górna, która jest wklęsla i gładka, tworzy dolną część wcięcia bloczkowego. Poniżej wyrostka dzio-aastego występuje guzowatość kości łokciowej (tuberositas uinae), a po stroje przyśrodkowej - wcięcie promieniowe (incisura radialis). Wcięcie bloczkowe (incisura trochlearis) to głęboko wklęsła powierzch-5ia stawowa między wyrostkami łokciowym i dziobiastym, odpowiadająca derzchni stawowej bloczka kości ramieniowej.

Na końcu dalszym kości łokciowej wyróżnia się głowę kości łokciowej (uinae) i wyrostek rylcowaty (processus styloideus). Głowa ma po-mię stawową służącą do połączenia z trójkątnym krążkiem oddzie-i kość łokciową od nadgarstka, oraz obwód stawowy (circumferentia is), do stawowego połączenia z kością promieniową.

---