Co to jest psyche i co to jest psychologia ?

- Gr. Psyche- życie, tchnienie, duch, dusza;

- Gr. Logos- słowo, mowa, myśl, dowód;

- Gr. Logia- zbiór;

- Gr. -logia- doktryna, teoria, nauka

Psychologia - nauka o duszy.

Psychologia Poznawcza

Spostrzeganie To proces tworzenia reprezentacji przedmiotu na podstawie informacji otrzymanych z narządów zmysłów i czasem z informacji zawartych w pamięci.

Spostrzeganie jest zmodyfikowane przez różne perspektywy, m.in. perspektywę psychologiczną jak: motywy i emocje.

Obraz przedmiotu, obraz wszystkich dostępnych cech rejestrowanych za pomocą wszystkich dostępnych zmysłów.
Spostrzeganie jest efektem aktywności pól czuciowych kory mózgowej, które odebrały informacje pochodzące z różnych zmysłów i połączyły je w całość. Łączenie różnych wrażeń w całość jest wynikiem uczenia się.

Wrażenie to Odzwierciedlenie elementarnej cechy zmysłowej zarejestrowanej w wyniku odbioru danych sensorycznych.

Fazy procesu spostrzegania

1. Rejestracja sensoryczna

Zmiana bodźca zewnętrznego na impuls nerwowy. Impulsy zawierają informacje na temat cech pojedynczych (!) przedmiotu. Dane z tej fazy nie są świadome!

2. Ocena emocjonalna

W strukturach podkorowych mózgu następuje pierwotna ocena emocjonalna. Bodźce oceniane są jako przyjemne lub nieprzyjemne, zanim człowiek zdąży się zorientować, czego one dotyczą. Tu pojawiać się może tzw. obronność percepcyjna- człowiek potrzebuje więcej czasu na przeczytanie słowa nieprzyzwoitego.

3. Faza rozpoznawania treści bodźca

To tzw. Faza oceny. To określenie kategorii, do której należy bodziec. Tu następuje porównywanie danych sensorycznych, z kategoriami już istniejącymi w pamięci.

4. Ocena znaczenia metaforycznego

Spostrzeganie to nie tylko proces zmysłowy. To też proces wnioskowania o odebranym impulsie.

Uwaga

Jest ona mechanizmem redukcji nadmiaru informacji.Dzięki uwadze bowiem spostrzegamy tylko część bodźców docierających do zmysłów, przypominamy tylko część informacji z pamięci oraz uruchamiamy tylko jeden z procesów uczenia. Istnieją dwa typy czynności uwagi:

Czynności Uwagi

- Automatyczne- są wynikiem długiego procesu nabywania wprawy. Początkowo czynność wykonywana jest pod całkowitym nadzorem świadomości, a po pewnym czasie nie wymaga już świadomej kontroli. Wynikiem tego jest duża oszczędność czasu i energii przy wykonywaniu niektórych zadań. Czynności wykonywane są równolegle- wiele na raz.

- Kontrolowane- są sterowane globalnie, poprzez cały system poznawczy, w szczególności poprzez uwagę i pamięć roboczą. Czynności wykonywane są szeregowo- jedno po drugim, mniej płynnie i absorbują więcej czasu i energii.

Funkcje Uwagi:

1. Selektywność- zdolność do wyboru jednego bodźca, źródła stymulacji, kosztem innych (coctail-party). Pozwala ona na aktywne stłumienie, ignorowanie większej części bodźców, by zostawić miejsce na ważniejsze.

2. Czujność- to zdolność do długotrwałego oczekiwania na pojawienie się ściśle określonego bodźca- sygnału-a ignorowania pozostałych bodźców zwanych szumem. Szum działa nieustannie, więc osłabia czujność!

3. Przeszukiwanie- systematyczne, aktywne badanie pola percepcyjnego w celu wykrycia konkretnego obiektu.

4. Kontrola czynności jednoczesnych- polega na kontroli wykonywania czynności w tym samym czasie, co skutkuje pogorszeniem wykonywania przynajmniej jednej z nich.

Pamięć

- To zdolność umysłu, zbiór środków, za których pomocą sięgamy do naszych przeszłych doświadczeń, dzięki czemu możemy wykorzystać te informacje w każdej chwili.

- To proces psychologiczny, zachodzący w czasie, mający fazy, pojawiający się zawsze w identycznej kolejności, odnosi się do mechanizmów związanych z przechowywaniem i odtwarzaniem informacji.

Fazy procesu pamięciowego

- Spostrzeganie;

- Kodowanie charakterystyczne dla danego systemu pamięciowego;

- Rekodowanie- modyfikacje zawartości pamięci poprzez inf. później docierające;

- Przechowywanie śladu rekodowanego;

- Wydobywanie inf. z pamięci pod wpływem bodźca, jest tu dopasowanie śladów pamięciowych do pytań adresowanych do pamięci;

- Sukces dopasowania- wybór inf. jednej z wielu;

- Pamięć świadoma;

- Decyzja o zachowaniu;

- Rodzaje pamięci

Myślenie I rozwiązywanie problemów

Czym jest myślenie?

- Potocznie przyjmuje się, że myślenie jest procesem świadomym i kontrolowanym;

- Proces tworzenia modeli rzeczywistości umożliwiających wykonywanie operacji na symbolach i testowanie hipotez;

- Pozwala symulować procesy i zdarzenia rozgrywające się w świecie rzeczywistym, z wykorzystaniem poznawczej reprezentacji świata;

- Ukierunkowane jest na rozwiązywanie problemów;

Rodzaje myślenia

- Autystyczne- zdominowane przez oddziaływania wewnętrzne, emocje i procesy motywacyjne; to np. fantazjowanie, marzenia senne, swobodne skojarzenia. Dostarczają gratyfikacji, które nie są dostępne w rzeczywistości;

- Realistyczne- kieruje się zasadą rzeczywistości, ograniczone jest konwencjami społecznymi i logicznymi. Występuje w sytuacjach problemowych;

Myślenie produktywne i re produktywne

- Produktywne- polega na tworzeniu informacji zupełnie nowych dla podmiotu. Wynik myślenia wzbogaca wiedzę o dotychczas nieznane treści, np.. Napisanie oryginalnego eseju.

- Reproduktywne- polega na zastosowaniu uprzednio zdobytej wiedzy w nowych zadaniach, na wykorzystaniu poznanych metod rozwiązywania problemów w nowych warunkach, np. tłumaczenie tekstu z obcego języka

Myślenie twórcze i odtwórcze

- Twórcze- to wynik myślenia produktywnego. Jest, gdy powstanie coś nowego, nie tylko dla jednostki, ale dla innych oraz jeśli wytwór ma wartość poznawczą, estetyczną, etyczną lub użytkową.

- Odtwórcze- wynik myślenia produktywnego, ale gdy jego wynik jest nowy tylko dla podmiotu, np. uczeń odkrywa prawo Archimedesa;

Struktura myślenia

- Informacje- (materiał, treści), spostrzeżenia, wyobrażenia, pojęcia;

- Operacje- analiza, synteza, porównywanie, abstrahowanie i uogólnianie;

- Reguły- Algorytmiczne (mają charakter masowy, są mechaniczne i niezawodne, np.. Mnożenie, lub Heurystyczne (zindywidualizowane, nie zawsze jasno i precyzyjnie sformułowane, nie zawsze gwarantują znalezienie rozwiązania, są elastyczne, np. jak znaleźć zaginionego psa);

Inteligencja

To zdolność przystosowywania się do nowych wymagań przez odpowiednie wykorzystanie środków myślenia.

Inteligencja ogólna - Zespół sprawności, głównie myślenia, umożliwiający jednostce rozwiązywanie nowych zadań, korzystanie z własnego doświadczenia, a w oparciu o nie przystosowywanie się do warunków środowiskowych i przekształcanie tych warunków dla swoich potrzeb;

Rodzaje inteligencji

- Płynna - zależy od czynnika genetycznego i jest zdeterminowana właściwością fizjologiczną struktur nerwowych w mózgu. Rozwija się do osiągnięcia dojrzałości. Ujawnia się w rozwiązywaniu zadań, w których chodzi o ujmowanie stosunków między elementami;

- Skrystalizowana - powstaje jako wynik doświadczeń i uczenia się nakładających się na inteligencję płynną. Ma związek z wiekiem i kulturą, z której człowiek pochodzi. Rozwija się do okresu starości. Wyraża się poprzez zdolności werbalne, liczbowe oraz zdolność rozumienia opartą na logice.

Inteligencja emocjonalna,
wyraża się w:

- Znajomości własnych emocji (samoświadomość)

- Kierowaniu własnymi emocjami;

- Zdolności do automotywacji;

- Prawidłowym rozpoznawaniu emocji u innych osób (empatia);

- Nawiązywaniu i podtrzymywaniu owocnych związków z innymi;

Definicja uczenia się

- Stanowi nieobserwowalny proces prowadzący do zmiany w zachowaniu. Dokonuje się on na podłożu indywidualnego doświadczenia. Jest możliwy dzięki istnieniu pamięci, czyli zdolności do przechowywania śladów tego doświadczenia.

Trzy typy uczenia się :

Warunkowanie klasyczne (Pawłow)

- Bodziec bezwarunkowy/ reakcja bezwarunkowa

- Bodziec warunkowy/ reakcja warunkowa

Warunkowanie instrumentalne (sprawcze Skinner'a)

- Kary

- Nagrody

- Układ wzmocnień

Modelowanie (naśladowanie) Bandur'y

- Cechy modela naśladowanie

Style uczenia się:

- Styl akomodacyjny= aktywne eksperymentowanie + konkretne doświadczenie -> kierownicy

- Styl dywergencyjny= konkretne doświadczenie + refleksyjna obserwacja -> artyści

- Styl asymilacyjny= refleksyjna obserwacja + abstrakcyjna konceptualizacja -> naukowcy

- Styl konwergencyjny= abstrakcyjna konceptualizacja + aktywne eksperymentowanie -> inżynierowie

W oparciu o przebieg uczenia się, wyróżnia się 4 typy osobowości:

- Aktywista- wystawia się na nowe doświadczenia;

- Obserwator- z dystansu, nie jest pochopny, przezornie analizuje materiał;

- Teoretyk- wycofany, lubiący pracę indywidualną;

- Pragmatyk- konkretny, korzystający z wiedzy własnej i innych, zrównoważony;

Proces przypominania

- Konieczna jest tu kompletna informacja na temat bodźca;

- Łatwiej przypominamy sobie słowa o wysokiej częstości;

- Lepsze wyniki uzyskujemy przy uczeniu się zamierzonym;

Co zapewnić osobom w trakcie uczenia się?

- Różnorodność propozycji, nie ocenianie, poczucie bezpieczeństwa, nie ograniczać spontaniczności, nie krytykować;

- Niekorzystne jest przedwczesne teoretyzowanie;

- Wiedza;

- Odwaga, przy wdrażaniu teorii w życie;

- Funkcjonowanie, uczenie się człowieka jest różne, zależy od stawianych sobie zadań, preferencji środowiska oraz predyspozycji i pragnień człowieka ! ! !

Zaburzenia zachowania człowieka

1. Stresy :

- Dramatyczne wydarzenia o rozmiarze katastrof- atakują podstawowe wartości człowieka, wiążą się z wyrzeczeniami, przychodzą niespodziewanie, pozostawiają po sobie ślad reaktywowany pod wpływem bodźców kojarzonych ze stresem;

- Stresory o średniej sile- np. Zmiany życiowe, jak zmiana pracy, miejsca zamieszkania, stanu cywilnego;

- Drobne, codzienne utrapienia- liczy się ich częstotliwość, wpływ moderujący

Stres to „eksploatowanie” naszego ciała wtedy, gdy dostosowujemy się do ciągle zmieniającego się otoczenia; Wywiera on na nas fizyczne i emocjonalne skutki. Może także wzbudzać w nas pozytywne, albo negatywne uczucia. Pozytywne oddziaływanie stresu może nas zmusić do działania, a rezultatem tego może być nowa świadomość i nowe ekscytujące perspektywy. Negatywny wpływ stresu może spowodować uczucie nieufności, odrzucenia, złości lub depresji, co w konsekwencji może doprowadzić do takich problemów zdrowotnych jak bóle głowy, rozstroje żołądka, wysypki, bezsenność, wrzody, wysokie ciśnienie, choroby serca, czy wylew. Wraz ze śmiercią kogoś bliskiego, narodzinami dziecka, awansem w pracy, czy nową znajomością doświadczamy stresu, ponieważ musimy na nowo poukładać nasze życie. W chwilach, w których dostosowujemy się do różnych sytuacji, stres może nam pomóc lub przeszkodzić, w zależności od tego, jak na niego reagujemy.

Rodzaje stresorów

- Jednorazowe- np. czyjeś śmierć;

- Periodyczne (cykliczne)- np. sesja egzaminacyjna 2 razy w roku;

- Chroniczne- np. życie z mężem alkoholikiem;

- Sekwencyjne- np. ciąg następstw rozwodu;

2. Frustracje to Reakcje cechujące się napięciem nerwowym, dyskomfortem psychicznym, spowodowane niemożnością lub utrudnianiem realizacji potrzeb człowieka.

3. Lęki to Stany dyskomfortu emocjonalnego wywołanego rzeczywistym lub wyimaginowanym zagrożeniem

Potrzeby

- człowiek w swoim działaniu dąży do zaspokojenia zespołu potrzeb, zaś potrzeby te tworzą logiczną hierarchię.

- W odniesieniu do 3 wyżej opisanych zaburzeń zachowania wyróżniamy 5 rodzajów potrzeb, których niezrealizowanie powoduje stres, lęki i frustracje:

Potrzeby fizjologiczne

- To przede wszystkim spełnienia wymogów niezbędnych do utrzymania organizmu przy życiu;

- Pragnienie;

- Głód

- Sen;

- Przedłużenia gatunku;

Potrzeby bezpieczeństwa

- Czyli chęć zapewnienia bezpieczeństwa socjalnego i osobistego, m.in.:

- Potrzeba dachu nad głową;

- Potrzeba ochrony przed krzywdą fizyczną i emocjonalną;

- Potrzeba dbania o zdrowie;

Potrzeba przynależności do grupy

Człowiek żyje w stadzie, chce żyć w otoczeniu innych ludzi, kontaktować się z nimi. Do tych potrzeb zaliczamy:

- Potrzebę miłości;

- Potrzebę akceptacji ze strony innych;

- Potrzebę przyjaźni;

- Potrzebę porozumiewania się;

Potrzeba uznania

- A więc szacunku, sukcesu i uznania tak przez samego siebie, jak i innych:

- Potrzeba niezależności;

- Potrzeba szacunku do samego siebie;

- Potrzeba szacunku ze strony innych.

Potrzeba samorealizacji

- Znajduje się na samym szczycie hierarchii. Nie można jej zaspokoić! Człowiek wyznacza cele, ale najważniejsze jest nie osiągnięcie ich, lecz samo dążenie.

- Potrzeba rozwoju osobistego;

- Potrzeba odnoszenia sukcesu;

- Potrzeba awansu w pracy;

Psychologia osobowości

Osobowość W wieku XIX , głównie za sprawą Zygmunta Freuda udało się wyodrębnić i zdefiniować

Osobowość - jako jedno z podstawowych pojęć psychologicznych i socjologicznych. Używane jest ono dla oznaczenia całokształtu dyspozycji i funkcji psychicznych człowieka, wyznaczając jego zachowanie i stanowiący swoistą strukturę, np.: " Zespół warunków wewnętrznych determinujących sposób w jaki człowiek reguluje swoje stosunki z działającym na niego światem."

Etymologia osobowości wywodzi się od słowa - osoba. Oznacza ono byt o rozumnej naturze, cechujący się odrębnością od innych bytów, posiadający świadomość własnego istnienia, wolę, własny charakter i system wartości

Osobowość - definicja używana aktualnie

- Osobowość jest to złożona całość myśli, emocji i zachowań, nadająca kierunek i wzorzec, spójność życiu człowieka.

- Podobnie jak ciało, osobowość składa się zarówno ze struktur, jak i procesów, i odzwierciedla działanie tyleż natury (geny), co środowiska.

- Pojęcie osobowości obejmuje również czasowy aspekt funkcjonowania człowieka, osobowość zawiera bowiem wspomnienia przeszłości, reprezentacje mentalne teraźniejszości wyobrażenia i oczekiwania co do przyszłości.

Definicje osobowości (wzajemnie komplementarne)

- zbiór względnie stałych, charakterystycznych dla danej jednostki cech i właściwości, które wyznaczają jej zachowania i pozwalają odróżnić ją od innych;

- zespół warunków wewnętrznych wpływających na sposób, w jaki człowiek przystosowuje się do otoczenia;

- zespół psychologicznych mechanizmów: np. tożsamość, mentalność, potrzeby, postawy, inteligencja, uznawane wartości, które powodują, że człowiek jest zdolny do kierowania własnym życiem, a jego zachowania są zorganizowane i względnie stałe.

Typologia osobowości wg C.G. Junga

Ekstrawertyk - Osoby, której zachowanie nacechowane jest pozytywnym *zainteresowaniem światem zewnętrznym (bardziej niż własnymi przeżyciami), o aktywności skierowanej na otoczenie, *prospołeczną, łatwo nawiązującą kontakty, z ogólną zaradnością i orientacją w realiach rzeczywistości

Są to ludzie którzy reagują szybko i wyraźnie. Dają odpowiedzi, zanim nad nimi pomyślą. Trudno im się skoncentrować na słuchaniu. Robią dużo szumu i zamieszania wokół siebie i dobrze się czują w takiej atmosferze. Ekstrawertyka charakteryzuje pozytywny stosunek do przedmiotu. Przez swe formy przystosowania i reagowania ekstrawertyk nastawiony jest bardziej na zewnątrz, kieruje się uznawanymi przez kolektyw normami, zgodnie z duchem czasu.

Introwertyk- Osoby te kierują uwagę na własne przeżycia, obserwuje się u nich brak zainteresowania otoczeniem, oraz skłonność do zamykania się w sobie i izolację od innych.
Oni troskliwie skrywają swe myśli. Trudno jest coś z nich wydobyć. Czasem uważają, że wszystko jest tak oczywiste, że nie ma potrzeby mówienia o tym.

Typy temperamentu

Flegmatyk (gr. phlegmatikos - „pełen śluzu") to człowiek odznaczający się mało dynamicznym usposobieniem, nie ulegający gwałtownym emocjom, słabo reagujący na podniety, ale wytrwały w działaniu i konsekwentny w uczuciach.

- Typ flegmatyczny charakteryzuje się małą pobudliwością, jest zrównoważony i opanowany.

- Fizjologiczną podstawę temperamentu flegmatyka stanowi silny i zrównoważony typ układu nerwowego

Choleryk (gr. chole - „żółć") - to człowiek wybuchowy, o silnych i szybko powstających reakcjach uczuciowych; odznaczający się dużą energią życiową i brakiem opanowania.

- Reakcje choleryka są niewspółmierne do bodźca.

- Fizjologiczną podstawę temperamentu choleryka stanowi silny, niezrównoważony (przewaga procesu pobudzania nad procesem hamowania) typ układu nerwowego

Melancholik (gr. melancholikos - „smutny") - to człowiek o usposobieniu łagodnym, biernym, którego cechuje brak impulsywności, silne, wolno narastające reakcje uczuciowe.

- Melancholik w działaniu jest mało odporny i niewytrwały.

- Typ melancholika cechuje się małą ruchliwością, apatią, przewlekłymi stanami przygnębienia.

- Fizjologiczną podstawę temperamentu melancholika stanowi tzw. słaby typ układu nerwowego.

Sangwinik (łac. sanguis - „krew") - to człowiek o żywym, pogodnym, uczuciowym, aktywnym usposobieniu, wrażliwy, o silnych i szybkich reakcjach. Sangwinik łatwo dostosowuje się do zmiennych warunków życia, jest odporny na trudności. W typologii wyższej czynności nerwowej. Odpowiada mu silny zrównoważony i ruchliwy typ układu nerwowego.

Co to znaczy zrozumieć osobę, czyli poznać jej osobowość ?

- Poznać cechy, które wskazują na stałe predyspozycje behawioralne (naturę ludzką);

- Poznać różnice indywidualne, które pozwalają określić w czym jednostka jest podobna do innych ludzi, a w czym nie: dążenia, cele i wartości;

- Poznać takie aspekty życia osoby, które decydują o jej unikalności: system osobistej narracji obejmujący znaczenie, jakie osoba nadaje swym doświadczeniom i ogólnie swemu życiu;

Trzy główne dogmaty psychoanalizy opisujące osobowość:

Determinizm- Nie ma zachowań przypadkowych;

Konflikt- Źródła i rodzaje lęku:

- Lęk realistyczny -- przed zagrożeniem tkwiącym w środowisku;

- Lęk neurotyczny -- wynika z konfliktu między popędami a samokontrolą;

- Lęk moralny -- przed karą od wewnątrz, w przypadku gratyfikacji instynktu;

- Nieświadomość;

Topograficzny model ludzkiego funkcjonowania

- Świadomość - możemy zwerbalizować i logicznie o tym mówić;

- Podświadomość - nie jesteśmy tego aktualnie świadomi, ale możemy to przywołać;

- Nieświadomość - tego nie możemy przywołać, zawiera elementy aktywnie wypierane;

Strukturalny model osobowości: Id, Ego, Superego

Id

- całkowicie nieświadome;

zasada przyjemności;

Instynkt seksualny - libido

Instynkt śmierci - thanatos (agresja)

Ego

- wyłania się z id;

- czerpie energię z id;

- uzgadnia żądania id z wymaganiami świata,

- zasada rzeczywistości

- Ego jest częściowo świadome, podejmowanie rozważnych decyzji,

- nieuświadomiona część ego to mechanizmy

Superego

- Znaczna część superego jest nieświadoma.

Funkcje superego:

1) pohamowanie impulsów id- szczególnie seksualne i agresywne,

2) nakłonienie ego do wzięcia pod obronę superego- to nieświadoma strategia ego, która zniekształca rzeczywistość celem zmniejszenia lęku.

3) osiągnięcie perfekcji.

Podsystemy superego: sumienie i ego idealne.

sumienie - nie powinieneś i dotyczy głównie celów 1 i 2.

ideał ego - powinieneś i zaangażowane jest w cele 2 i 3. powstaje w wyniku kompleksu Edypa,

to zinternalizowana reprezentacja norm i wartości nabytych,

Fazy rozwoju wg Freuda:

Rozwój Instynktu seksualnego

- Stadium oralne

- Stadium analne

- Stadium falliczne- kompleks Edypa

- Stadium latencji

- Stadium genitalne

Psychologia Motywacji

Motywacje

- To zespół czynników odpowiedzialnych za: uruchomienie, podtrzymywanie i zakończenie zachowania.

- Na procesy motywacyjne składają się 2 typy mechanizmów psychicznych:

proc. związane z pobudzeniem (tzw. energetyczne)

proc. ukierunkowujące zachowanie;

Motywacja społeczna

- Człowiek dąży do kontaktów z innymi, bo w niemowlęctwie inny człowiek został skojarzony z redukcją napięć związanych z potrzebami.

- Jest ona pierwotnym rodzajem motywacji i rozwija się na skutek zaspokojenia pierwotnej potrzeby miłego kontaktu cielesnego! ( wdrukowanie, badania nad rezusami, efekt piętna, okres krytyczny- jest okresem dla wytworzenia się postaw trwałych więzi społecznych- u człowieka ok. 2-3 lata.)

Psychologia emocji

Emocje

- Są rezultatem działania systemów neurochemicznych w Ośrodkowym Układzie Nerwowym (w mózgu) i poprawiają zdolność adaptacji człowieka do środowiska (np. lęk powoduje ucieczkę, gorące żelazko, strach i odsunięcie palca od źródła nieprzyjemnego bodźca).

- Aktywacja i rozpoznawanie emocji ma miejsce w mózgu, konkretnie w ciele migdałowatym, którego rolą jest tworzenie PAMIĘCI EMOCJONALNEJ.

- To sieci połączeń nerwowych, które służą połączeniu bodźców wyzwalających z reakcjami zapewniającymi przeżycie.

Emocje są regulowane poprzez system rdzenny

- Manipuluje informacją do świata zewnętrznego ze świata wewnętrznego, do którego należą wyobrażenia, myśli, emocje.

- Przetwarza informacje, płynące z ciała i myśli, przez co może wywołać odpowiednią emocje.

- Posiada w sobie element przeszukujący, który ma zdolność do wykrywania informacji emotogennych i decyduje o tym, czy w danym momencie ma powstać emocja, czy też nie.

- Jest automatyczny i nie wymaga świadomości;

System rdzenny :

Działa on w dwojaki sposób:

1. poprzez zmianę oceny wydarzenia tak, by zmieniło się prawdopodobieństwo przypasowania informacji do wzorca aktywującego system rdzenny;

2. poprzez wpływ na to, czy i w jakim zakresie dopuszczone zostaną do realizacji wzbudzone tendencje do reagowania (np. czytanie z ołówkiem w ustach)

Regulacje emocji

Odnoszą się do tego:

- jak przeżywamy emocje;

- jakie mamy emocje;

- kiedy mamy daną emocje;

- jak ją doświadczamy i

- jak ją czujemy;

Regulacja emocji odbywa się więc

*poprzez wybór sytuacji;

*modyfikacje sytuacji, w której się już znaleźliśmy (gorąco- otworzenie okna);

*kierowanie uwagą- przerzucanie z jednego elementu na inny;

*zmianę poznawczą- zmiana sposobu myślenia o sytuacji;

*modulowanie reakcji- wpływ na emocje na poziomie zachowania i fizjologii;

Funkcje emocji:

- poziom fizjologiczny- zachowanie homeostazy, mobilizacja zasobów energetycznych;

- poziom behawioralny- szybkie aktywowanie wrodzonych lub sprawdzonych form zachowania, organizacja i ingerencja w zachowanie;

- poziom psychologiczny- wpływ na przebieg przetwarzania informacji, zmiana procesów poznawczych, selektywna aktywizacja wspomnień;

Społeczne funkcje emocji

- koordynacja interakcji, związków społecznych;

- informują człowieka o rezultatach zdarzeń między ludźmi;

- przygotowują człowieka do reakcji na problemy między ludźmi;

- pomagają rozpoznawać emocje innych;

- oceniają osoby i obiekty;

- dają nagrodę lub karę;

- definiują i ustalają role i status w grupie;

- pomagają w negocjacjach;

Psychologia Rozwojowa

Rozwój człowieka w ciągu całego życia

Człowiek rozwija się na przestrzeni całego życia, tj. w każdym okresie życie realizuje tzw. zadania rozwojowe, będące rezultatem różnych „nacisków”;

Człowiek działa wg zegara biologicznego oraz zegara społecznego;

Zegar Zegar

Biologiczny Społeczny

\ \

\ \

Naciski Naciski

Biologiczne Społeczne

> <

> Zadania <

Rozwojowe

Społeczne uwarunkowania rozwoju

Rozwój człowieka należy rozpatrywać w kontekście:

- Wszelkich wpływów społecznych, jakim podlega od początku swego życia, czyli socjalizacji;

- Na tle oddziaływań podejmowanych świadomie przez osoby znaczące w jego otoczeniu, (czyli w kontekście edukacji, tj. procesów wychowania i nauczania naturalnego, realizowanego w rodzinie i grupie rówieśniczej oraz instytucjonalnego, sformalizowanego np. w szkole.

Okres dzieciństwa - do 10/12 roku życia

- Okres prenatalny - od poczęcia do narodzin

- Okres perinatalny - okołoporodowy

- Okres postnatalny - ok. 2-4 tyg. po narodzinach

- Wiek niemowlęcy - do końca 1 roku życia

- Wiek poniemowlęcy - do 3 roku życia

- Wiek przedszkolny - do 6/7 roku życia

- Wiek szkolny - 6/7 - 10/12 rok życia

Okres dorastania - od 10/12 do 18/20 rok życia

- Wczesna adolescencja- dojrzewanie: 10/12 do 15/16 r.ż.

jest tu dominacja w sferze Soma i w konsekwencji w sferze Psyche;

- Późna adolescencja- dorastanie: 15/16 - 18/20 r.ż., jest tu dominacja zmian w sferze Psyche i w konsekwencji w sferze Polis;

- Kryzys dorastania w wieku 17-18 lat

Okres dorosłości

- Wczesna dorosłość- 20-35 rok życia

- Środkowa faza dorosłości- 35-65 rok życia

- Późna dorosłość- ponad 65 r. ż.

- 50 lat- Kryzys środka życia

Psychologia pracy

Zadania, które stawia przed sobą człowiek wymagają:

- koncentracji

- ocenia zdolności do wykonywania zadań wielofunkcyjnych i złożonych

- szybkiej orientacji, podzielność uwagi i odpowiedzialność za pracę.

- Trzeba zachować rytmiczność pracy i wypoczynku

- Systematyczność w wykonywaniu zadań

- Prawidłową organizację pracy

Higiena psychiczna w pracy

- to nic innego jak umiejętne zaspokajanie potrzeb takich jak:potrzeby fizjologiczne, bezpieczeństwa, przynależności, uznania, samorealizacji.

- Aby człowiek mógł w pełni się rozwijać bez zaburzeń emocjonalnych musi być zachowana harmonia życia, tzn. człowiek powinien poznać swoje wady i zalety, ogólne zasady postępowania w stosunku do otoczenia i członków swojej rodziny.

- Wymagania stawiane przed każdym powinny odpowiadać jego możliwościom, być przystosowane do wieku, stanu zdrowia i indywidualnych cech osobowości. Należy dbać o odpowiednią ilość snu, ustalić ilość posiłków i dobrze zorganizować cały dzień planując pracę i wypoczynek.

Psychologia a zdrowie

- Zdrowie to dobrostan fizyczny, psychiczny i społeczny, a nie jedynie brak problemów medycznych

- Psychologia Zdrowia jest dziedziną psychologii badającą wpływ czynników psychologicznych na zdrowie fizyczne, zakłada, że:

- Predyspozycje do zdrowia fizycznego i psychicznego przenosimy poprzez kod genetyczny- ale na biologię nakładają się czynniki psychologiczne, które wzmacniają lub redukują siłę predyspozycji wrodzonych

Sposoby radzenia sobie z chorobą

Optymiści- wyobrażają sobie najpomyślniejszy obrót sprawy, niekoniecznie jednak przestrzegają zaleceń lekarza, bronią się przed nim, unikają

Racjonaliści- zdyscyplinowani w leczeniu, pokorni w podejściu do choroby, nie szukają winnych

Zaprzeczający chorobie- lub ją minimalizują, nie zmieniają trybu życie, „im to się nie zdarza” (typ osobowości A)

Osobowość typu A

- silna orientacja na osiągnięcia i rywalizację -ambitni, liczne zadania, poczucie niezastąpienia, typ zawałowców;

- Ekstremalnie nasilona potrzeba pośpiechu- niecierpliwość, irytacja, zawsze gotowi do działania, szybki tempo pracy i jedzenia

- Agresywność i wrogość- brak relaksu, potrzeba ciągłej walki

Osobowość typu B

- Posiadają zrelaksowane spojrzenie na samego siebie i świat,

- Odpowiedzialni

- Bez agresywnego napięcia

- Dochodzą paradoksalnie do większych sukcesów życiowych

Relacja ratownik-pacjent

- Konieczność prawidłowej komunikacji- zrozumiały język, brak okazywania wyższości, brak arogancji, szacunek

- Informowanie o stanie zdrowia

- Informowanie o prawdopodobnym przebiegu opieki medycznej

- Intymność relacji- tajemnica zawodowa

- Poważne traktowanie wszystkich chorych- dzieci, osób starszych, niepełnosprawnych intelektualnie!

- Brak oceniania chorych ze względu na ich zachowanie, stan umysłu, status społeczny i materialny!

Psychologia społeczna

Technologia zachowań

- Spostrzeganie społeczne i spostrzeganie „ja”

- Dotyczy prawidłowości związanych z manipulacją własnych zachowań i zachowań innych, w celu uzyskania konkretnego zachowania

Metody manipulacyjne- techniki zachowań:

1. Desensybilizacja

- Zakłada, że jeżeli jakaś reakcja powstaje w wyniku uczenia się, to można się jej oduczyć. 3 etapy oduczania:

- Ustalamy repertuar bodźców powodujących negatywną reakcję i układamy listę od najsłabszych do najsilniejszych (np. lęk wysokości to: wysokość, fotografia, rozmowa na temat spadania, film, oglądanie osoby na krawędzi, skok spadochronowy)

- Odszukiwanie bodźców mających wartość nagradzającą i uporządkowanie ich wg kryterium siły, to tzw. Bodźce neutralizujące (np. cukierek, pochwała słowna od osoby znaczącej, spotkanie autorytetu, pocałunek)

- właściwa desensybilizacja- zestawienie bodźców wywołujących reakcje negatywne z bodźcami neutralizującymi

- To metoda skuteczna na 70%

2. Tworzenie pozytywnych postaw wobec siebie u partnerów interakcji

- Stosuj silne nagrody

- Stosuj słabe kary

- Ingracjacja- wkradanie się w czyjeś łaski, czego celem jest uzyskanie większych korzyści niż się należą:

- konformizm- całkowite wyrażanie zgody z opiniami innej osoby

- podnoszenie wartości partnera- komplementowanie z założenia prawdziwe, a w rzeczywistości fałszywe. Komplementowanie ma większą moc, gdy jest oparte na opinii grupy

- autoprezentacja werbalna- u mężczyzn pozytywna (czy wie pan, kim ja jestem?), u kobiet negatywna (jestem taka słaba, mała, głupia…)

3. Efekty interakcyjne

Efekt audytorium- czynność jest wykonywana lepiej przy obserwacji innych

Efekt Pigmaliona- samospełniającego się proroctwa- jeśli osobie zostanie narzucona pewna rola, osoba zaczyna utożsamiać się z tą rolą (rola błazna, lidera nieformalnego, ofiary/ofermy, kata).

Efekt pierwszego wrażenia- pierwszy kontakt z drugim czł. trwający 1-10 min. Zwracamy tu uwagę na:

1. moc życiową drugiej osoby

2. stosunek do nas

3. płeć- w efekcie p.w lepiej wypadają mężczyźni, ponieważ męskość kojarzy się z: uzdolnieniami intelektualnymi, twórczym i ścisłym umysłem, twardością i nieugiętością, społecznym nieprzystosowaniem, nieuczciwością i kłamstwem, kobiecość natomiast kojarzy się z: uległością, miękkością, ograniczeniami umysłowymi, nieodpowiedzialnością, ciepłem, pogodą ducha

4. tusza- osoby otyłe są rozumiane jako optymiści, ale jednocześnie jako osoby nie dbające o siebie, szczupłe są oceniane jako dynamiczne, poważne, dbające o siebie

5. rysy twarzy- czoło (wysokie jest oznaką mądrości, inteligencji, a niskie odwrotnie), oczy (osadzone blisko to osoba złośliwa, szeroko to osoba naiwna, łatwowierna), usta (wąskie, to osoba okrutna, złośliwa, szerokie to osoba zmysłowa, namiętna), kolor oczu ( niebieskie- dynamiczna, bystra, ciemne- melancholijna, unikająca wobec świata), okulary (osoba inteligentna)

6. etykietyzowanie- wygodne uproszczenie oceny człowieka, przyjmujemy ją i akceptujemy bez konkretnych dowodów oraz utrzymujemy ją niezależnie od tego, co naprawdę pokazuje właściciel etykiety

W jaki sposób Polacy różnicują atrakcyjność zależnie od płci?

Kobiety atrakcyjne - duża pewność siebie, ekspansywność w działaniach, dominacja w związkach, lepiej przygotowana do życia seksualnego, największa wartość to rodzina

Kobiety nieatrakcyjne - powściągliwe, skromne, wstydliwe, podporządkowane, ważna dla nich kariera zawodowa, niskie doświadczenie seksualne

Mężczyźni atrakcyjni - zawyżona samoocena, niedojrzałość uczuciowa, mało praktyczni i realistyczni, niekonwencjonalni, radykalni, zmienni, najważniejsza kariera zawodowa

Mężczyźni nieatrakcyjni - niska samoocena, zrównoważeni psychicznie, brak konfliktów wewnętrznych, stałość uczuciowa, praktyczny, konkretny, ważna jest rodzina

4. Dawanie przykładów

- Jest w sytuacjach, gdy autoryzujemy się werbalnie- „jestem lekarzem i dbam o dobro pacjenta”

- Polega na tym, że podając przykłady własnych zachowań nie ujawniamy rzeczywistych motywów, bo działą tu zasada: im mniej wiemy na temat motywów działania człowieka, tym większą wartość przypisujemy jego pobudkom. Zwykle kamuflujemy tu motywy zysku, a ukrywamy nasze faktyczne motywy działania

5. Proszenie o pomoc

- Istnieję 4 warunki, aby uzyskać pomoc:

- Doprowadzenie osoby proszonej do stanu osobistej odpowiedzialności za przedmiot prośby

- Osoba proszona musi być przeświadczona o swobodzie własnego wyboru

- Atrakcyjność- im bardziej atrakcyjna jest osoba prosząca, tym większa szansa na spełnienie prośby

- Podczas przekazywania prośby powinna być optymalna liczba świadków

6. Reguła wzajemności

- To teoria wymiany i mówi o tym, że jeżeli jesteśmy obdarowywani przysługą lub rzeczą, to wzbudza się w nas konieczność wdzięczności i odczuwamy potrzebę obdarowania osoby, od której uświadczyliśmy przysługi- chęć rewanżu.

7. Zaangażowanie i konsekwencja

- Technika, która polega na spowodowaniu dokonania wybory lub zajęcia stanowiska oraz na wywieraniu jednocześnie silnego nacisku na zachowanie konsekwentne z dokonanym wyborem lub sprawą, w którą się zaangażowaliśmy, np. pilnowanie na plaży cudzych rzeczy lub nieudane małżeństwo- działają tu 2 naciski:

- Wewnętrzny- przysięga, sumienie

- Zewnętrzny- otoczenie, audytorium, dzieci

8. Społeczny dowód słuszności

- To zachowanie innych ludzi, które skłania nas do takiego samego zachowania jak oni. Reguła ta działa zwłaszcza, gdy:

1. Jesteśmy niepewni, jak zachować się w danej sytuacji

2. Wzorcowe zachowania pochodzą od ludzi do nas podobnych

9. Teoria oparta na lubieniu i sympatii

Łatwiej dajemy się manipulować tym osobom, które znamy i lubimy. Warunki spełnienia tej metody:

- osoby atrakcyjne fizycznie

- Podobieństwo do nas

- Komplementowanie

- Dłuższa znajomość/częstotliwość kontaktów

- Skojarzenie pozytywne osoby manipulującej z kimś , kogo lubi osoba manipulowana

10. Teoria oparta na autorytecie

- Autorytet- to osoba, grupa osób lub instytucja ciesząca się powszechnym uznaniem. Podstawą autorytetu są umiejętności, talent, wiedza, cechy osobowości, etyczne postępowanie, zajmowane stanowisko.

- Często ulegamy pozorom autorytetu, dzięki oznakom:

1. Ubiór

2. Tytuły naukowe

3. Ozdoby, biżuteria

4. Atrybuty materialne

11. Technika niedostępności

- Kiedy dostępność do dobra lub usługi maleje, wówczas rośnie jego wartość oraz pragnienie jego zdobycia

- Wartość dobra jest wyższa, im więcej energii trzeba włożyć w jej zdobycie

12. Technika wpływu w mgnieniu oka

Współczesny człowiek w chaosie informacji gubi się w natłoku możliwości. Na skutek przeładowania możliwościami wyboru, często podejmujemy decyzje na podstawie jednej, ostatniej informacji, najczęściej nieracjonalnej

13. Technika perswazji

- Polega na apelowaniu do potrzeb, wartości lub zainteresowań partnera, a następnie na pokazaniu, że to, czego oczekujemy od niego, zaspokoi jego potrzeby, lub jest zgodne z jego systemem wartości.

- Perswazja jest skuteczna dopóty, dopóki osoba namawiana nie odkryje faktycznych

---