KARMIENIE PIERSIĄ

Zalety karmienia piersią

Nic nie zastąpi natury

• Mleko matki to tkanka żywa.

• Mleko matki jest dostosowane do specyficznych potrzeb niemowlęcia

• Mleko dostosowuje się do potrzeb niemowlęcia ponieważ zmienia się wraz z nim !

Czynnik	MLEKO KOBIECE	MLEKO KROWIE
Kaloryczność	65 - 70 kcal / 100 ml	65 - 70 kcal / 100 ml
Woda	Tyle samo	Tyle samo
Białko	1,4 g / 100 ml przewaga alfa - laktoglobulin 10 x mniej kazeiny - ścina się drobnokłaczkowo proporcja białek serwatkowych do kazeiny - 60 : 40 przyswajalność - 98 - 100% duża ilość wchłanianych bezpośrednio wolnych aminokwasów - 5x więcej cysterna, tauryna - biorą udział w rozwoju mózgu	3,5 g / 100 ml przewaga beta - laktoglobulin 10 x więcej kazeiny - ścina się grubokłaczkowo przyswajalność - 83 - 93%
Enzymy	wiele enzymów wspomagających własne enzymy dziecka alfa1 - antytrypsyna - blokuje trawienie białek odpornosciowych
Tłuszcze	4,3g / 100 ml duża ilość długołańcuchowych, wielonienasyconych kwasów tłuszczowych - łatwoprzyswajalne - 90%, budulec komórek nerwowych i siatkówki wyższe stężenie cholesterolu → szybszy rozwój mózgu (mielinizacja) podczas trawienia powstaje monolauroglicerol - czynnik przeciwinfekcyjny	3,8 g / 100 ml kwasy nasycone - drażnią błonę śluzową - kolka jelitowa, gorzej metabolizowane
Węglowodany	7,1 g / 100 ml laktoza - źródło energii → zwiększa wchłanianie Ca^2+ → wzrost kości, mielinizacja mózgu laktoza wchłania się wolno → zapobiega wahaniom stężenia glukozy we krwi rozkładają się wolniej → niekorzystne warunki do rozwoju bakterii chorobotwórczych, wspomaga rozwój Lactobacillus bifidus	4,7 g / 100 ml laktoza krowia
Sole mineralne	Ca^2+ - wchłania się w całości Fe^2+ - łatwiej przyswajalne (50 - 70%) Mg^2+, Cu^2+, Zn^2+ - więcej i łatwoprzyswajalne	3 x więcej - nadmiernie obciążają nerki Fe^2+ przyswajalne tylko w 10%
Substancje odpornościowe	makrofagi - największe stężenie w siarze limfocyty T - największe stężenie w siarze - niszczą zakażone komórki immunoglobuliny - głównie IgA - uszczelnia przewód pokarmowy, wiąże drobnoustroje i alergeny → nieprzenikanie przeciwciał, ochrona przed infekcjami lizozym niszczący bakterie laktoferrytyna - wiąże Fe zmniejszając dostępność bakterii do żelaza czynnik bifidogenny - czynnik wzrostowy dla bakterii w przewodzie pokarmowym kobaltofilina - wiąże kwas foliowy i wit. B12	ma właściwości alergizujące mleko krowie niweczy działanie lizozymu, laktoferrytynay, kobaltofiliny
Witaminy	A, C, E, B, D

Korzyści karmienia piersią dla dziecka

• Zapobiega wadom zgryzu. Podczas ssania smoczka szczęka jest ustawiona nieprawidłowo, a język cofnięty do tyłu. Sprzyja to przodozgryzowi i wadom szkliwa.

• Rzadziej występuje próchnica zębów. Stomatolodzy biją na alarm z powodu tzw. próchnicy butelkowej.

• Lepszy jest rozwój mowy i artykulacji. U dzieci karmionych butelką pracuje tylko kilka mięśni, u dzieci ssących pierś mamy - kilkadziesiąt.

• Korzyści karmienia piersią dla dziecka

• Szybszy jest rozwój społeczny i psychomotoryczny. Niemowlę karmione piersią ma zmienianą pozycję, widzi twarz matki z różnych stron, pod różnymi kątami. Stymuluje to mięśnie gałek ocznych i rozwój ruchowy. Dziecko takie jest bardziej ciekawe świata, bardziej spostrzegawcze, łatwiej nawiązuje kontakty z otoczeniem.

• Bliskość matki wzmaga poczucie bezpieczeństwa.

• U dzieci karmionych butelką nazywa się to nieograniczonym zespołem opóźnionego rozwoju (NZOR)

• Dłuższe i częstsze jest przebywanie matki z dzieckiem, co wpływa na interakcję między nimi.

• Zmniejszone jest ryzyko zapadalności na biegunki zakaźne, zwężenie odźwiernika, zakażenia dróg oddechowych, zapalenia ucha, zapalenie układu moczowego, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

• Rzadziej występuje refluks żołądkowo-przełykowy ze względu na szybsze trawienie i krótsze zaleganie pokarmu w żołądku dziecka.

• Trzy razy rzadziej występuje zespół nagłej śmierci łóżeczkowej (SIDS). Jednym z czynników ryzyka SIDS jest właśnie karmienie sztuczne dziecka.

Korzyści długofalowe karmienia piersią

• Rzadziej w życiu dorosłym występuje otyłość - mniej jest komórek tucznych u dzieci karmionych piersią.

• Rzadziej w życiu dorosłym występuje cukrzyca, choroby naczyń wieńcowych, nadciśnienie tętnicze, stwardnienie rozsiane, wrzodziejące zapalenie jelit, choroba Crohna (immunomodulacyjna rola cytokin, alfatokoferolu, beta-kazomorfiny i prolaktyny), choroby atopowe.

• Wyższy jest iloraz inteligencji. Dzieci otrzymujące pokarm kobiecy dostarczane mają białka i cholesterol, które przyspieszają mielinizację połączeń nerwowych, a tym samym przyspieszają rozwój układu nerwowego.

Korzyści karmienia piersią dla matki

• Mniejsze jest ryzyko krwotoków poporodowych oraz anemii. Ssanie piersi przez noworodka powoduje wydzielanie oksytocyny, co powoduje lepsze i szybsze obkurczanie się macicy i mniejszą utratę krwi w okresie połogu.

• Szybsza jest utrata zbędnych kilogramów.

• Poprzez wyłączenie funkcji jajnika na okres kilku miesięcy zmniejsza się ryzyko zachorowanie na nowotwory estrogenozależne: do 25% mniej zachorowań na raka jajnika i do 30-50% na raka sutka.

• Mniejsze jest ryzyko wystąpienia osteoporozy i złamań biodra w okresie starości.

• Ryzyko złamania szyjki kości udowej u kobiet po 65 r. życia zmniejsza się do połowy, jeśli karmiły piersią.

• Jeśli czas trwania karmienia był dłuższy niż 9 miesięcy na każde dziecko, ryzyko zmniejsza się do ¼.

• Kobiety, które karmiły piersią, badane w okresie przekwitania miały o 41 mg/cm² wyższą gęstość kości w odcinku lędźwiowym kręgosłupa w porównaniu z tymi, które nigdy nie karmiły.

• Ochrona przed następną ciążą - niepłodność laktacyjna. Ryzyko zajścia w ciążę kobiet nie miesiączkujących, karmiących wyłącznie piersią nie przekracza 2%.

• Wysoki poziom prolaktyny (podczas karmienia wzrasta na początku nawet 10-20razy) przyspiesza rozwój uczuć macierzyńskich, matka jest łagodniejsza, spokojniejsza i czulsza dla dziecka, używa wobec niego mniej zakazów i nakazów.

Korzyści karmienia piersią dla społeczeństwa

• Jest tanie dla społeczeństwa - dzieci karmione piersią rzadziej zapadają na choroby, rzadziej są hospitalizowane, stąd też mniejsze koszty leczenia.

• Karmienie piersią jest przyjazne dla środowiska. Na wyprodukowanie mleka w proszku trzeba uruchomić cały łańcuch przemysłowy: począwszy od hodowli, poprzez skup mleka, mleczarnię, zakład produkujący opakowania, dystrybutorów, hurtownie, sklepy, firmy reklamowe. Do tego dodać należałoby akcesoria niezbędne do karmienia sztucznego: butelki, smoczki, podgrzewacze, szczotki do mycia, wyparzacze itp. To wszystko pozostawia po każdym etapie produkcji tony śmieci, które należy potem zutylizować.

• Korzyści karmienia piersią dla społeczeństwa

• Dzieci karmione piersią zarówno w krajach rozwiniętych jak i rozwijających się rzadziej chorują, są rzadziej pacjentami lekarzy, są znacznie rzadziej hospitalizowane, rzadziej umierają

Inne korzyści karmienia piersią

• Mleko jest zawsze gotowe do podania, zawsze ciepłe, o odpowiedniej temperaturze, jałowe, tanie i ekonomiczne.

Zmienność dobowa objętości pokarmu kobiecego (ml)

Zmienność dobowa tłuszczu w pokarmie kobiecym (g / dl)

ZMIENNOŚĆ POKARMU KOBIECEGO

Zależy od:

1. Czasu trwania ciąży

W pokarmie matki wcześniaka jest więcej białka, tłuszczu, IgA, laktofrryny, sodu, chloru. Mniej jest laktozy, w porównaniu z mlekiem dojrzałym.

2. Okresu laktacji

• Siara - gęsty, żółty płyn, zawiera więcej białka, witaminy A, mniej tłuszczu i laktozy. Powoduje zwiększona perystaltykę jelit, co przyspiesza oczyszczanie przewodu pokarmowego dziecka ze smółki. Zmniejsza nasilenie żółtaczki. Jest tu bardzo wysokie stężenie przeciwciał, szczególnie w I dobie.

• Mleko przejściowe - pojawia się w III - IV dobie.

• Mleko dojrzałe - stabilizowanie laktacji (2 - 6 tydzień).

Pory dnia

Fazy karmienia

W pierwszych minutach ssania pojawia się mleko I fazy - wodniste, zawierające tylko do 2% tłuszczu. Później pojawia się mleko II fazy zawierające 5 - 6% tłuszczu.

5. Diety matki

MECHANIZM SSANIA

Cechy prawidłowego chwycenia brodawki:

• Czubek nosa i broda dotykają brodawki,

• Buzia jest szeroko otwarta, wargi są wywinięte,

• Brodawka i duża część otoczki jest w buzi dziecka

W mechanizmie ssania biorą udział język, żuchwa, szczęki, wargi i policzki. Brodawka powinna dotykać podniebienia twardego dziecka. Ssanie powoduje rytmiczne uciskanie zatok mlecznych i w następstwie ich opróżnianie. To z kolei wywołuje odruch oksytocynowy, czyli jest bodźcem do odruchu wypływu mleka. Brodawka dotykająca podniebienia twardego i miękkiego wywołuje odruch ssania. Natomiast wypływający pokarm na podniebienie miękkie wywołuje odruch połykania.

Ssanie

Opróżnienie zatok mlecznych Drażnienie podniebienia twardego

odruch oksytocynowy odruch ssania

wypływ pokarmu

odruch połykania

Prawidłowa pozycja:

• Matka siedzi wygodnie, jest rozluźniona,

• Podtrzymuje pierś czterema palcami od spodu, kciuk na piersi (kształt litery C),

• Palce nie dotykają otoczki, nie uciskają piersi,

• Głowa dziecka w zgięciu łokciowym, przedramię matki podtrzymuje plecy, a dłoń pośladki dziecka,

• Główka, plecy i pośladki są stabilnie podtrzymywane,

• Całe ciało zwrócone do matki (brzuch do brzucha),

• Kręgosłup dziecka jest wyprostowany, głowa nie zgina się ani do przodu ani do tyłu (linia prosta łącząca ucho, ramię i biodro dziecka),

• Głowa dziecka znajduje się na wysokości piersi, usta naprzeciwko brodawki.

• Główka dziecka nie odwraca się na bok (nos na linii pępka),

Przystawianie dziecka do piersi:

• Chwycić pierś czterema palcami od spodu, kciuk na piersi, daleko od brodawki,

• Dotykać brodawką ust dziecka,

• Poczekać na odruchowe otworzenie przez dziecko buzi,

• Energicznym ruchem całego ramienia nałożyć otwartą buzię dziecka na pierś,

• Ocenić, czy dziecko chwyciło pierś prawidłowo i ssie prawidłowo,

• Dziecko jest blisko ciała matki, głowa blisko piersi, czubek nosa i broda dotykają piersi,

• Jeżeli się nie udało, przerywamy karmienie i powtarzamy czynności od początku.

Cechy prawidłowego przystawienia dziecka do piersi:

• Język dziecka pokrywa dziąsła i dolną wargę oraz obejmuje brodawkę i otoczkę od spodu,

• Usta dziecka wywiniętena zewnątrz („rybka”),

• Duża część otoczki jest w buzi dziecka (1,5 - 2 cm od podstawy),

• Otoczka nie marszczy się,

• Policzki nie zapadają się,

• Kąt między górną a dolną wargą jest rozwarty,

Cechy prawidłowego ssania:

• Widać pracujący rąbek języka w kąciku ust,

• Ssanie jest niebolesne, matka poczuwa lekkie pociąganie, nie ból,

• Po kilku szybszych i płytszych ruchach rozpoczynają się ruchy miarowe, wolniejsze i głębsze,

• Słuchać połykanie (postękiwanie),

• Nie ma odgłosów cmokania.

Cechy nieprawidłowego chwycenia piersi:

• Wąski kąt ust, wargi wciągnięte,

• Płytkie uchwycenie samej brodawki,

• Zmarszczona otoczka.

Cechy nieprawidłowego ssania:

• Zapadanie się policzków,

• Cmokanie,

• Bolesność brodawek w czasie ssania,

• Brak głębokich ruchów ssących zakończonych połykaniem.

Pozycje do karmienia:

1. Klasyczna.

• Matka ma podparte plecy, stopy na podłodze lub podnóżku,

• Dziecko przytulone brzuszkiem do brzucha matki,

• Główka dziecka opiera się na zgięciu łokciowym, przedramię matki podtrzymuje plecy, a dłoń pośladki dziecka.

2. Krzyżowa

• Dziecko jest ułożone jak w pozycji klasycznej, ale trzymane ręką przeciwną do piersi, z której jest karmione,

• Dłoń matki podpiera kark i główkę dziecka, przedramię jego plecy.

3. Futbolowa

• Dziecko brzuszkiem zwrócone jest do boku mamy, nóżki znajdują się pod pachą,

• Dłoń mamy podtrzymuje główkę i kark dziecka, a przedramię jego plecy.

4. Leżąca

• Matka układa się na boku, ramię oparte na materacu, głowa na poduszce,

• Dziecko leży obok matki (brzuch do brzucha),

• Główka dziecka oparta na przedramieniu matki lub na materacu.

5. Leżąca po cięciu cesarskim

• Matka leży na plecach,

• Dziecko ułożone na mamie, z boku podtrzymywane jej ramieniem i podparte poduszkami,

• Główka dziecka na wysokości piersi matki.

ZALECENIA ŚWIATOWEJ ORGANIZACJI ZDROWIA

1. Dziecko powinno być karmione przez pierwsze 6 miesięcy wyłącznie mlekiem matki (bez dopajania, dokarmiania czym innym niż matczyny pokarm)*.

2. Karmienie piersią powinno być kontynuowane do 2. roku życia lub dłużej i uzupełniane przez miejscowe produkty żywnościowe (nie mleko następne, lecz potrawy bezmleczne, węglowodanowo - jarzynowe, owocowe lub mączno - mięsne).

* Zalecane także przez Instytut Matki i Dziecka w Warszawie

POSTĘPOWANIE W I TYGODNIU ŻYCIA DZIECKA

1. Rozpocząć karmienie w pierwszej godzinie po urodzeniu dziecka.

2. Karmić według potrzeb matki i dziecka.

3. Karmić nie rzadziej niż 8 razy na dobę.

4. Nie używać butelek i smoczków.

5. Nie poić i nie dokarmiać.

6. Monitorować przyrost masy ciała w I tygodniu życia dziecka (17 - 34 g / dobę; 120 - 220 g / tydzień).

POSTĘPOWANIE W I PÓŁROCZU ŻYCIA DZIECKA

1. Karmić na żądanie.

2. Karmić często (przynajmniej 8 razy w ciągu doby), według potrzeb (gdy dziecko jest głodne i gdy piersi są przepełnione).

3. Karmić również w nocy.

4. Za każdym razem upewniać się w czasie karmienia, że dziecko ssie prawidłowo.

5. Dbać o to, aby dziecko było aktywne przy piersi (lżej ubierać, pobudzać, zmieniać pierś, jeśli zbyt szybko zasypia).

6. Pozwalać dziecku ssać pierś tak długo, jak tego potrzebuje i jest przy piersi aktywne. Jedne potrzebują 10 - 15 minut, inne 30 - 40 minut.

7. Karmić piersią „do końca”, aby dziecko otrzymywało mleko II fazy. Po zakończeniu karmienia jedną piersią, podać drugą. Następne karmienie rozpoczynać od tej drugiej piersi.

8. Nie dopajać dziecka herbatkami, glukozą.

9. Nie stosować butelek ze smoczkiem, smoczków do uspokajania, kapturków ochronnych na brodawki, bo zaburzają mechanizm ssania, zwłaszcza w pierwszych 6 tygodniach karmienia.

10. Jeżeli dziecko przesypia po każdym karmieniu więcej niż 3 - 4 godziny, należy je budzić i karmić co 2 - 3 godziny w dzień i co 4 - 5 godzin w nocy.

11. Karmienie należy zachować nawet wtedy, gdy matka lub dziecko zachorują.

12. Kontrolować przyrost masy ciała (I - III m.ż. 800 - 1200 g / miesiąc; po III mies. - nie mniej niż 500 g / miesiąc).

POSTĘPOWANIE W II PÓŁROCZU ŻYCIA DZIECKA

1. Karmić piersią według potrzeb dziecka.

2. Wprowadzać posiłki uzupełniające tak, aby nie zastępować nimi karmień piersią.

3. Przed karmieniem lub po karmieniu podać pierś.

4. Soki, wodę herbatkę podawać w kubeczku z dzióbkiem.

5. Kolejne produkty należy wprowadzać stopniowo w odstępach kilkudniowych.

6. Zaczynać od produktów, które rzadziej uczulają (owoce, warzywa, kaszki bezglutenowe).

7. Mleko krowie i produkty zawierające gluten podawać po ukończeniu 1. roku życia dziecka.

OCENA SKUTECZNOŚCI KARMIENIA

Dziecko otrzymuje prawidłową ilość pokarmu, jeśli:

1. Ssie pierś prawidłowo i efektywnie, odgłos połykania jest słyszalny przynajmniej przez 5 - 15 minut.

2. Karmień jest przynajmniej 8 w ciągu doby, z czego 1 - 2 w nocy.

3. U matki dobrze działa odruch wypływu pokarmu.

4. Matka odczuwa rozluźnienie piersi po karmieniu.

5. Dziecko jest zadowolone po karmieniu.

6. Oddaje 2 - 5 lub więcej stolców w ciągu doby, stolce są luźne, papkowate, żółte.

7. W ciągu doby moczy przynajmniej 6 pieluch (od 3 doby), mocz jest jasny, bezwonny,

8. Obserwuje się przyrost masy ciała przeciętnie 20 - 30 g na dobę, 140 - 210 g na tydzień (nie mniej niż 17 g na 24 godziny).

Objawy u dziecka świadczące o niedoborze pokarmu

1. Mniej niż 8 karmień na dobę.

2. Nieprawidłowe przystawianie dziecka do piersi.

3. Brak odgłosu połykania.

4. Dziecko leniwe, cały czas śpi.

5. Mniej niż 2 stolce na dobę; stolce ciemnozielone.

6. Mniej niż 8 mokrych pieluch na dobę.

7. Spadek masy ciała lub brak przyrostu.

8. Przyrost masy ciała poniżej 17 g / tydzień, poniżej 120 g / tydzień.

Czynniki obniżające laktację

1. Niewiara w sens karmienia piersią.

2. Przewlekły stres, zdenerwowanie, zmęczenie.

3. Nieprawidłowe przystawianie dziecka do piersi.

4. Stosowanie kapturków i smoczków.

5. Dokarmianie i dopajanie dziecka.

6. Palenie papierosów.

7. Używanie alkoholu.

8. Skrajne niedożywienie.

9. Kolejna ciąża.

10. Stosowanie leków hamujących laktację.

- 1 -

---