|
|
Historia |
|
sformowanie |
|
rozformowanie |
|
pierwszy dowódca |
|
Dane podstawowe |
|
podporządkowanie |
|
liczebność |
około 30 tys (lipiec 1944) (nie licząc tych na obszarach wyzwolonych |
|
|
|
|
Oddział partyzancki Armii Ludowej i lasach Lubelszczyzny
Armia Ludowa (AL) — zbrojna konspiracyjna organizacja wojskowa Polskiej Partii Robotniczej w okupowanej przez III Rzeszę Polsce, utworzona na mocy dekretu Krajowej Rady Narodowej z 1 stycznia 1944. Jej pierwszym Naczelnym Dowódcą był Michał Żymierski "Rola".
-AL powstała z przemianowania Gwardii Ludowej (GL)
W skład formacji weszły- oddziały bojowe Związku Walki Młodych, część pododdziałów Batalionów Chłopskich, Milicji Ludowej Robotniczej Partii Polskich Socjalistów, Okręg Częstochowski Socjalistycznej Organizacji Bojowej i niektórych pododdziałów wchodzącej w skład Armii Krajowej Gwardii Ludowej WRN. Jednakże akcja scaleniowa formacji zbrojnych komunistów i organizacji lewicowych nie w pełni powiodła się.
Samodzielność wobec Armii Ludowej aż do lipca 1944 zachowywały również oddziały Polskiego Sztabu Partyzanckiego (PSzP) z 1 Armii Polskiej w ZSRR
|
Zadania
-walka z niemieckim okupantem,
- fizyczną eliminacja żołnierzy AK i innych organizacji podziemnych, nieuznających dominacji sowieckiej. 17 kwietnia 1944 specjalna grupa bojowa przy Sztabie Głównym AL, dowodzona przez ppłk Jerzego Fonkowicza przeprowadziła wraz z gestapo akcję zdobycia archiwum Delegatury Rządu na Kraj
udział w organizowaniu i obronie tworzonego przez PPR systemu władzy -przejęcie władzy na wyzwolonych terenach.
-Władzę zwierzchnią nad Armią Ludową formalnie sprawowała Krajowa Rada Narodowa, a faktycznie Polska Partia Robotnicza.
Terenowa struktura organizacyjna
Armia Ludowa działała na obszarze GG i części tzw. ziem wcielonych do III Rzeszy.
Na czele Armii Ludowej stało Dowództwo Główne powołane 1 stycznia 1944, w składzie:
naczelny dowódca - gen. bryg. Michał Żymierski "Rola";
szef Sztabu Głównego - płk Franciszek Jóźwiak "Witold",
przedstawiciel Krajowej Rady Narodowej - Jan Czechowski (wybrany później).
Terenową strukturę organizacyjną tworzyły: obwody (VI) (odpowiadające w przybliżeniu województwu), okręgi, podokręgi, powiaty, rejony (dzielnice) i garnizony.
Na podstawie dekretu Krajowej Rady Narodowej z 21 lipca 1944 w wyniku połączenia Armii Ludowej z Armią Polską w ZSRR utworzono Wojsko Polskie.
22 lipca 1944 zostało powołane Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego, do którego z Naczelnego Dowództwa Armii Ludowej weszli:
gen. Michał Żymierski - jako naczelny dowódca WP,
płk Marian Spychalski - jako szef Sztabu Głównego WP,
Jan Czechowski - jako delegat Krajowej Rady Narodowej.
Jednostki partyzanckie
siły partyzanckie w lipcu 1944 liczyły 6 tys..[4] ludzi (w tym 40% w brygadach podległych PSzP), głównie w brygadach AL liczących po 150 - 750[4] żołnierzy:
2 Brygada AL "Świt" (por. T. Maj - "Łokietek" a od 17 października T. Łęcki - "Orkan")
Brygada Partyzancka "Grunwald" ( mjr Sobiesiak - "Bronicz","Maks")
Oprócz brygad działały także mniejsze jednostki - bataliony i oddziały m.in. Batalion im. Czwartaków.
W lipcu 1944 roku AL podpisała porozumienie o współdziałaniu i współpracy z Korpusem Bezpieczeństwa zaś we wrześniu 1944 roku z Polską Armią Ludową. Nawiązano kontakt organizacyjny z niektórymi okręgami Batalionów Chłopskich i Socjalistycznej Organizacji Bojowej.
Godłem AL był piastowski orzeł, a hymnem pieśń "Gdy naród do boju wystąpił z orężem".
Gdy naród do boju wystąpił z orężem”
Gdy naród do boju wystąpił z orężem,
panowie o czynszach radzili.
Gdy naród zawołał: "umrzem lub zwyciężym!"
panowie w stolicy bawili.
O, cześć wam panowie, magnaci,
za naszą niewolę, kajdany,
o, cześć wam książęta, hrabiowie, prałaci,
za kraj nasz krwią bratnią zbryzgany.
Działalność bojowa
niszczenie linii komunikacyjnych, łączności, zwłaszcza na zapleczu frontu radziecko-niemieckiego
atakowała aparat terroru okupanta, organizowała sabotaż w gospodarce, walczyła z ekspedycjami pacyfikacyjnymi i antypartyzanckimi.
Odbijano też więźniów - największa taka akcja AL to rozbicie 12 grudnia 1944 roku przez oddział J. Gałki "Kędziora" obozu karnego w miejscowości Byczki koło Skierniewic i uwolnienie 160 więźniów.
Zdobywano broń -większa taka akcja to zdobycie przez grupy wypadowe 23 marca 1944 roku w magazynach uzbrojenia w Markach koło Warszawy 200 karabinów,10 pistoletów maszynowych i 2 rkmów oraz dziesiątków tysięcy naboi.
Stoczyła bitwy partyzanckie z których większe to:
14 maja 1944 pod Rąblowem zgrupowanie AL (600 ludzi) razem z plutonem AK i oddziałami partyzantki radzieckiej (300 ludzi) w ogólnej sile ponad 900 ludzi dowodzone przez ppłk Mieczysława Moczara "Mietka" stoczyły całodzienną bitwę z 5 batalionami dywizji SS "Wiking" realizującymi przeciwpartyzancką operację "Maigewitter" a później przebiły się z okrążenia
od 9 do 25 czerwca 1944 w Lasach Janowskich i Lipskich oraz Puszczy Solskiej na Lubelszczyznie. W czasie pierwszej fazy operacji Sturmwind I siły niemieckie dowodzone przez dowódcę okręgu wojskowego GG generała S. Haenicke liczące 25 tysięcy żołnierzy (3 dywizje piechoty, Korpus kawalerii kałmuckiej, pułki: ochronny, policji, szkolny oraz mniejsze oddziały, policję i żandarmerię) wspierane przez czołgi, samochody pancerne, artylerię, lotnictwo po kilku dniach walk okrążyły w dniu 14 czerwca nad rzeką Branwią oddziały partyzantki radzieckiej, AL, BCh i stuosobowy oddział AK por "Konara". Partyzanci wyłonili wspólne dowództwo na czele z ppłk Nikołajem Prokopiukiem któremu podlegało ponad 3000 partyzantów. Po całodziennej ciężkiej bitwie toczonej głównie w rejonie Porytowego Wzgórza nocą w sposób zorganizowany zabierając rannych, tabory i ciężki sprzęt wydostali się z okrążenia i po czterdziestokilometrowym marszu w większości przeszli do Puszczy Solskiej. Zginęło, zmarło z ran albo dostało się do niewoli 200 partyzantów. Niemcy ponieśli większe straty - Wehrmacht stracił 495 zabitych i rannych, nie są znane straty policji, żandarmerii i Kałmuków. 22 czerwca 1944 roku znajdujące się w puszczy oddziały AL i PszP (około 800 partyzantów) dowodzone przez kpt. "Wicka" (Ignacego Borkowskiego), partyzanci radzieccy (ponad 2000 ludzi) dowodzeni przez ppłk. Prokopiuka oraz stacjonujące tu zgrupowanie AK i BCh (około 1000 ludzi) dowodzone przez mjr E. Markiewicza "Kalinę" zostało ponownie okrążone przez wzmocnione siły Niemców realizujących drugą fazę operacji "Sturmwind II". Tym razem nie udało się wyłonić wspólnego dowodzenia i uzgodnić współdziałania z AK. Partyzanci AL po całodziennej bitwie przebili się w nocy z 22 na 23 czerwca pod Góreckiem Kościelnym tracąc w puszczy około 200 ludzi, za cenę utraty 150 żołnierzy powiodła się także trzecia z kolei próba przebicia zgrupowania radzieckiego podjęta w nocy z 23 na 24 czerwca pod wsią Kozaki - natomiast zgrupowanie AK, BCH nie podjęło próby zorganizowanego przebicia większością sił i zostało zniszczone pod Osuchami do 25 czerwca - większość partyzantów wraz z mjr "Kaliną" poległa, wszystkich jeńców Niemcy rozstrzelali. Była to największa bitwa partyzancka stoczona na ziemiach polskich w okresie II wojny światowej.
na przełomie lipca i sierpnia 1944 roku Brygada AL Ziemi Krakowskiej brała udział wraz z AK i BCh w walkach o Republikę Pińczowską staczając bitwy pod Młodzawami i w Skalbmierzu
12 września 1944 pod Ewiną w powiecie radomszczańskim bitwa 3 brygady AL im Bema (około 600 partyzantów) oraz 15 skoczków radzieckich dowodzone przez kpt B. Borutę "Hanicza" z oddziałami hitlerowskimi liczącymi 6 tysięcy żołnierzy wspieranymi przez czołgi, artylerię i lotnictwo zakończona przebiciem się partyzantów.
w dniach 29-30 września pod Gruszką w powiecie Koneckim - połączone oddziały brygad AL oraz partyzantów radzieckich w ogólnej sile 1500 partyzantów dowodzone przez mjra Henryka Połowniaka "Zygmunta" po bitwie z hitlerowcami (5 tysięcy żołnierzy wspieranych przez czołgi i artylerię przełamały okrążenie)
oddziały AL stoczyły największą bitwę partyzancką na wcielonych do Rzeszy ziemiach polskich - bitwę pod Pokrytkami w powiecie Ciechanów 20 sierpnia gdy 2 bataliony AL starły się z batalionem Waffen SS wspieranym przez samochody pancerne, własowców, żandarmerię oraz artylerię i lotnictwo.
Pisma wydawane przez AL
"Gwardzista" -
"Armia Ludowa"
wikipedia.
Wyszukiwarka