ZARZĄDZANIE RYZYKIEM

Identyfikacja ryzyka (zdefiniowanie ryzyka)

Ocena ryzyka

• obliczenie wielkości ryzyka

• oszacowanie skutków ryzyka (określenie dotkliwości ryzyka)

Określenie możliwych wariantów postępowania

• zaniechanie działań związanych z ryzykiem -

• zastosowanie działań prewencyjnych - pozwalają wyeliminować lub przynajmniej w dużej mierze ograniczyć ryzyko

• przeniesienie ryzyka na kontrahenta

• rozproszenie ryzyka przy udziale ubezpieczycieli - nie zmniejsza ryzyka, natomiast łagodzi jego skutki - ubezpieczyciel kompensuje stratę

• zatrzymanie ryzyka - pogodzenie się z nim (niewielkie prawdopodobieństwo wystąpienia i mało dotkliwe w skutkach)

Wprowadzenie w życie podjętej decyzji

Obserwacja skutków wykonywanego działania

PIERWOTNE FORMY UBEZPIECZEŃ

Pierwsze ubezpieczenia związane były z handlem morskim i działały na zasadzie ubezpieczeń wzajemnych:

• awaria wspólna - stosowana do dziś - w celu uniknięcia niebezpieczeństwa grożącego morskiej wyprawie (statek + towar) poświęcano umyślnie część mienia zaangażowanego w wyprawę; istotą awarii wspólnej jest to, że ci, którzy odnosili korzyść ze świadomego i celowego poświęcenia mienia musieli solidarnie uczestniczyć w skutkach zagrożenia

• jest jedną z najstarszych form ubezpieczenia działalności kupieckiej

• powstała w wyniku rozwinięcia się gospodarki towarowo-pieniężnej

• stanowiła swoistą formę ubezpieczenia wzajemnego ograniczonego do mienia (statek + ładunek) zaangażowanego w morskiej wyprawie handlowej

• zachowała znaczenie i instytucjonalną odrębność do czasów współczesnych

• pożyczka morska - stosowana już w starożytności w celu sfinansowania przedsięwzięcia - morskiej wyprawy handlowej - kupiec zaciągał pożyczkę na pokrycie wydatków; pożyczka wysoko oprocentowana (procent większy niż inne pożyczki); kapitał + procent były zwracane pożyczkodawcy tylko jeśli wyprawa morska zakończona była powodzeniem

Elementy wspólne pożyczki morskiej z ubezpieczeniem:

• ryzyko

• cena za ochronę ubezpieczeniową (nadwyżka ponad procent innych pożyczek)

• brak konieczności zwrotu pożyczki w przypadku utraty statku i mienia

• bodmeria - pożyczka pod zastaw statku zaciągana przez kapitana jeśli w trakcie wyprawy morskiej zaistniała potrzeba zdobycia dodatkowych środków finansowych (np. na naprawę statku); pożyczka zwracana była tylko w przypadku zakończenia wyprawy powodzeniem

Funkcje ubezpieczeń

• ochrona ubezpieczeniowa - realizują ją ubezpieczyciele

• prewencyjna - zawarcie umowy z ubezpieczycielem związane jest z przyjęciem przez ubezpieczającego pewnych warunków i czynności do wykonania (odpowiednie zamki w drzwiach, zamykanie drzwi na klucz, okna antywłamaniowe, itp.)

• lokacyjna - zakłady UB-eń są elementem w systemie finansowym każdego państwa, uczestniczą one w przepływach finansowych; ubezpieczyciele gromadzą środki (składki) i lokują je w odpowiednie instrumenty finansowe (swoboda podejmowanych decyzji jest ograniczona ustawą)

• wspieranie przedsiębiorczości i rozwoju gospodarczego - przejmowanie ryzyk od podmiotów wykonujących działalność gospodarczą i odciążenie ich od skutków ryzyka powoduje możliwość rozwoju działalności gospodarczej

Formy reasekuracji

• fakultatywna - funkcjonuje na zasadzie analogicznej do umowy ubezpieczenia; strony mają swobodę co do wysokości udziału reasekuratora w odszkodowaniu; zasady określa umowa podpisana między cedentem i cesjonariuszem

• obligatoryjna (umowna) - strony raz określają jakie udziały we wszystkich ryzykach ubezpieczyciel będzie przekazywał reasekurantowi; po zawarciu takiego porozumienia cedent jest zobowiązany przekazać część każdego rodzaju ryzyka cesjonariuszowi a ten jest zobowiązany je przyjąć

• kwotowa - ubezpieczyciel odstępuje reasekurantowi stały, określony w % udział w każdym zawartym przez siebie UB

• ekscedensowa - ubezpieczyciel określa udział własny ← zachowek, a nadwyżkę ← ekscedent, przekazuje na rzecz reasekuratora

• kwotowo-ekscedensowa

• mieszana (fakultatywno-obligatoryjna) - ubezpieczyciel określa jakie rodzaje ryzyka przekazuje reasekurantowi a ten musi je przyjąć na wcześniej określonych warunkach

Funkcje reasekuracji

• stabilizuje wyniki finansowe ubezpieczyciela - zapobiega gwałtownym wahaniom sytuacji finansowej (wypłata dużego odszkodowania)

• zwiększa możliwości akceptacyjne ubezpieczyciela - może przyjąć do UB duże/wielkie ryzyko

• umożliwia objęcie ochroną ubezpieczeniową ryzyk o charakterze katastrofalnym

• stymuluje rozwój UB

• wpływa na rozwój ubezpieczyciela przez sprzyjanie nawiązaniu współpracy z reasekuratorem - ważne dla mniejszych, słabszych ubezpieczycieli

AGENT

• Agentem ubezpieczeniowym jest przedsiębiorca wykonujący działalność agencyjną na podstawie umowy agencyjnej zawartej z zakładem ubezpieczeń i wpisany do rejestru agentów ubezpieczeniowych

• Za szkodę wyrządzoną przez agenta ub. w związku z wykonywaniem czynności agencyjnych odpowiada zakład ubezpieczeń na rzecz, którego pracuje agent, jeśli pracuje on tylko dla jednego zakładu ub.

• Jeśli agent wykonuje czynności na rzecz kilku zakładów ubezpieczeń (multiagent), to odpowiada on sam za szkody wyrządzone (odpowiedzialność cywilna, ub. cywilne)

• Agent ub. nie może wykonywać działalności brokerskiej

• Nadzór nad działalnością agenta ub. sprawuje zakład ub. na rzecz, którego on działa

• Czynności agencyjne są wykonywane na mocy pełnomocnictwa do wykonywania określonych czynności

obowiązki agenta

• okazywać klientowi dokument pełnomocnictwa

• zachować w tajemnicy wszystkie informacje uzyskane w związku z wykonywaniem czynności agencyjnych

• powiadomić klienta czy pracuje na rzecz jednego czy kilku zakładów ub.

BROKER

• Brokerem ubezpieczeniowym jest osoba fizyczna lub prawna posiadająca wydane przez organ nadzoru zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej i wpisana do rejestru brokerów ub.

• Nadzór nad działalnością brokerską prowadzi organ nadzoru

• Broker ub. podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej

• Broker ub. nie może wykonywać jednocześnie działalności agencyjnej

obowiązki brokera

• okazywać zakładowi ub. i zleceniodawcy zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej

• doradztwo klientowi najlepszego zakładu ubezp., najlepszego towaru

• przed zawarciem umowy ub. udzielić na piśmie porady opartej na wszechstronnej i rzetelnej analizie dostępnych ofert ub. wystarczającej do opracowania rekomendacji najwłaściwszej umowy ub. oraz pisemnie wyjaśnić podstawy na których opiera się rekomendacja

• zachować w tajemnicy wszystkie informacje uzyskane w związku z wykonywaniem czynności brokerskich, obowiązek ten ciąży na brokerze również po rozwiązaniu stosunku umowy ze zleceniodawcą

AKTUARIUSZ

• Aktuariuszem jest osoba fizyczna wykonująca czynności w zakresie matematyki ubezpieczeniowej, finansowej i statystyki; wpisana do rejestru aktuariuszy

obowiązki aktuariusza

• ustalenie wartości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych

• wyliczenie marginesy wypłacalności

• sporządzenie rocznego raportu o stanie portfela zakładu ub.

• ustalenie wartości składników zaliczanych do środków własnych

POLSKA IZBA UBEZPIECZEŃ

• krajowe i zagraniczne zakłady ubezpieczeń wykonujące działalność na terytorium RP tworzą Ubezpieczeniowy Samorząd Gospodarczy

• członkostwo w Izbie jest obowiązkowe i powstaje z chwilą podjęcia przez zakład ubezpieczeń działalności ubezpieczeniowej na terenie RP

• podstawowymi zadaniami Izby jest reprezentowanie i podejmowanie działań w celu ochrony wspólnych interesów członków Izby, współdziałania w zapobieganiu zagrożeniom rynku ubezpieczeń, kształtowanie, upowszechnianie i czuwanie nad przestrzeganiem zasad uczciwej konkurencji i zasad etyki w działalności ubezpieczeniowej

Do zadań Izby należą:

• reprezentowanie członków Izby wobec organów władzy publicznej oraz podejmowanie działań w celu ochrony ich interesów

• wyrażanie opinii o projektach aktów prawnych zawierających regulacje dotyczące działalności ubezpieczeniowej lub z nią związane i współdziałanie przy ich opracowywaniu

• reprezentowanie członków Izby w międzynarodowych organizacjach ubezpieczeniowych

• współdziałanie z organizacjami, stowarzyszeniami i instytucjami krajowymi i zagranicznymi w zakresie ubezpieczeń

• inicjowanie i wykonywanie działalności edukacyjnej i informacyjnej w dziedzinie ubezpieczeń oraz współpraca w zakresie szkolenia i doskonalenia zawodowego kadr ubezpieczeniowych

• pozyskiwanie, gromadzenie i przekazywanie informacji o funkcjonowaniu rynków ubezpieczeniowych w kraju i za granicą

• tworzenie i wykonywane informatycznych baz danych w zakresie statystyki ubezpieczeniowej

• stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów między członkami izb

RZECZNIK UBEZPIECZONYCH

Powołuje go prezes Rady Ministrów na wspólny wniosek ministra właściwego do spraw instytucji finansowych i ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego

Do zadań Rzecznika Ubezpieczonych należy

• podejmowanie działań w zakresie ochrony osób, których interesy reprezentuje a w szczególności:

• rozpatrywanie skarg w indywidualnych sprawach kierowanych do rzecznika

• występowanie do właściwych organów z wnioskami o podjęcie inicjatywy ustawodawczej bądź o wydanie lub zmianę innych aktów prawnych w sprawach dotyczących organizacji i funkcjonowania ubezpieczeń

• informowanie właściwych organów nadzoru i kontroli oraz Polskiej Izby Ubezpieczeniowej o dostrzeżonych nieprawidłowościach w działaniu zakładów ubezpieczeniowych

• stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów między ubezpieczającymi, ubezpieczonymi, uposażonymi lub uprawnionymi z umów ubezpieczeniowych a zakładami ubezpieczeniowymi

• inicjowanie i organizowanie działalności edukacyjnej i informacyjnej w dziedzinie ochrony ubezpieczających, ubezpieczonych, uposażonych lub uprawnionych z umów ubezpieczeniowych

UBEZPIECZENIOWY FUNDUSZ GWARANCYJNY

• członkiem Fundusz jest zakład ubezpieczeniowy posiadający zezwolenie na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej w zakresie ubezpieczeń obowiązkowych

• członkiem Funduszu jest również zagraniczny zakład ubezpieczeniowy działający na terytorium RP

Do zadań Funduszu należy zaspokajanie roszczeń z tytułu ubezpieczeń obowiązkowych:

• na osobie - gdy nie jest ustalona tożsamość kierującego pojazdem mechanicznym

• w mieniu i na osobie - gdy posiadacz pojazdu mechanicznego lub rolnik nie byli ubezpieczeni od OC

• w przypadku ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń do zadań Funduszu należy również zaspokajanie roszczeń osób uprawnionych z:

• umów ubezpieczeń obowiązkowych

• umów na życie w wysokości 50% wierzytelności do kwoty nie większej niż równowartość w zł 30 000 euro

POLSKIE BIURO UBEZPIECZYCIELIKOMUNIKACYJNYCH

Członkami Biura są zakłady ubezpieczeń wykonujące na terytorium RP działalność ubezpieczeniową z tytułu OC

Przedmiotem działalności Biura jest:

• wystawianie dokumentów ubezpieczeniowych ważnych w innych państwach

• zawieranie z zagranicznymi biurami narodowymi umów o wzajemnym uznawaniu dokumentów ubezpieczeniowych

• organizowanie likwidacji szkód lub bezpośrednia likwidacja szkód spowodowanych na terytorium RP przez posiadaczy pojazdów mechanicznych zarejestrowanych za granicą

ZASADY PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI UBEZPIECZENIOWEJ

Działalność ubezpieczeniowa - wykonywanie czynności ubezpieczeniowych związanych z oferowaniem i udzielaniem ochrony na wypadek ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych

• zakład ubezpieczeń nie może wykonywać innej działalności poza działalnością ubezpieczeniową i bezpośrednio z nią związaną

• zakład ubezpieczeń nie może wykonywać jednocześnie działalności w dziale I i II załącznika do ustawy

• wykonywanie działalności ubezpieczeniowej wymaga zezwolenia organu nadzoru

• zakład ubezpieczeń może prowadzić działalność ubezpieczeniową wyłącznie w formie spółki akcyjnej lub towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych

• akcje zakładu ubezpieczeń mogą być tylko akcjami imiennymi

Czynnościami ubezpieczeniowymi są:

• zawieranie umów ubezpieczenia, umów reasekuracji oraz umów gwarancji ubezpieczeniowych bądź zlecanie ich zawierania uprawnionym pośrednikom ubezpieczeniowym

• składanie oświadczeń woli

• ustalanie składek i prowizji należnych z tytułu zawieranych umów oraz ich egzekwowanie

• ustanawianie w drodze czynności cywilnoprawnych zabezpieczeń rzeczowych lub osobistych, jeśli są one bezpośrednio związane z zawieraniem umów ubezpieczeniowych

• wypłacanie ustalonych odszkodowań i innych należnych uprawnionym świadczeń z tytułu umów ubezpieczeniowych

• przejmowanie i zbywanie przedmiotów lub praw nabytych przez zakład ubezpieczeń w związku z wykonywaniem umowy ubezpieczenia lub umowy gwarancji ubezpieczeniowej

• ocena ryzyka w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych oraz umowach gwarancji ubezpieczeniowych

• ustalenie wartości przedmiotu ubezpieczenia

• kontrola przestrzegania przez ubezpieczających zastrzeżonych w umowie bądź ogólnych warunków ubezpieczeń obowiązków i zasad bezpieczeństwa odnoszących się do przedmiotów objętych ochroną ubezpieczeniową

• ustalenie przyczyn i okoliczności wypadków ubezpieczeniowych

• ustalenie wysokości szkód oraz rozmiaru odszkodowań oraz innych świadczeń należnych uprawnionym z umów ubezpieczenia lub umów gwarancji ubezpieczeniowych

• prowadzenie postępowań regresowych

• marketing i reklama w zakresie świadczonych usług ubezpieczeniowych

• lokowanie środków zakładów ubezpieczeń

• inne czynności przewidziane na mocy innych ustaw

• czynności ubezp. traktuje się także czynności zapobiegania powstawaniu bądź zmniejszeniu skutków wypadków ubezpieczeniowych, jeżeli są one wykonywane przez zakł. ubezp.

ELEMENTY UMOWY UBEZPIECZENIA

• wartość ubezpieczenia - jest to zwykła rynkowa wartość przedmiotu ubezpieczenia. Kwota na utratę której jest narażony ubezpieczający w chwili rozpoczęcia ubezpieczenia łącznie z kosztami ubezpieczenia.

• suma ubezpieczenia - wyznacza górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela; powinna być określona w umowie ubezpieczeniowej.

suma ubezpieczenia ≤ wartość ubezpieczenia≥

Jeżeli:
suma ubezpieczenia ≥ wartość ubezpieczenia - to umowa ubezpieczeniowa nie ma skutku prawnego co do nadwyżki sumy ponad wartość ubezpieczenia.

• składka ubezpieczeniowa - cena ochrony ubezpieczeniowej, kwota płacona ubezpieczycielowi

• stawka ubezpieczeniowa - wskaźnik służący do wyliczania wysokości składki ubezpieczeniowej, wyraża stosunek wysokości składki do sumy ubezpieczenia (wyrażony w procentach)

DOKUMENTY UBEZPIECZENIOWE

Polisa ubezpieczeniowa - podstawowy dokument potwierdzający zawarcie umowy ubezpieczeniowej określającej, na jakich warunkach została zawarta.

Polisa powinna zawierać:

• oznaczenie ubezpieczyciela

• oznaczenie przedmiotu ubezpieczenia

• oznaczenie niebezpieczeństw objętych umową ubezpieczeniową

• określenie czasu lub podróży, na które zawarto umowę ubezpieczenia

• sumę ubezpieczenia

• miejsce i datę wystawienia polisy

• podpis ubezpieczyciela

Polisa może być wystawiona imiennie na określonego ubezpieczającego (polisa imienna), na zlecenie lub na okaziciela. Może być zawarta na rzecz osoby trzeciej (ubezpieczonego).

Polisa jednostkowa - potwierdza każdą jednorazową umowę ubezpieczenia

Polisa generalna - jest dowodem zawarcia umowy ubezpieczenia generalnego; jedną umową objęty jest większy zakres działalności ubezpieczającego.

Umową ubezpieczenia można objąć wszystkie lub niektóre rodzaje ładunków, jakie ubezpieczający będzie wysyłał lub otrzymywał w określonym czasie (ubezpieczenia generalne).
Przedmiotem ubezpieczenia generalnego może być również inny interes majątkowy.

Rodzaje ubezpieczenia generalnego:

Polisa odpisowa - w umowie określona jest pewna, większa suma ubezpieczenia, w trakcie realizacji tej umowy od sumy odpisywane są poszczególne sumy przesyłek, które ubezpieczający wysyła lub otrzymuje.

Polisa obrotowa - ubezpieczeniu podlega cały obrót handlowy przedsiębiorstwa, składkę ustala się proporcjonalnie do obrotu tego przedsiębiorstwa; przesyłki muszą mieć charakter jednorodny.

Ubezpieczający ,który zawarł umowę ubezpieczenia generalnego obowiązany jest zgłaszać ubezpieczycielowi każde wysłanie lub nadejście ładunku objętego umową

W ubezpieczeniu generalnym ubezpieczyciel obowiązany jest na żądanie ubezpieczającego wystawić polisę lub zaświadczenie o ubezpieczeniu dla każdego ładunku lub innego odrębnego przedmiotu ubezpieczenia.

Certyfikat ubezpieczeniowy - jest to zaświadczenie dla każdego zgłoszonego przedmiotu ubezpieczenia w ramach ubezpieczenia generalnego.

Dokument ten:

• stwierdza, że ubezpieczający zawarł umowę generalną i w jej ramach został ubezpieczony przedmiot oznaczony w certyfikacie

• zawiera klauzulę stwierdzającą, że wypłacone będzie odszkodowanie według warunków ubezpieczenia

• jest przenaszalny przez indos

• może być wystawiony na zlecenie

• zawiera informację kogo należy powiadomić w razie szkody oraz instrukcję określającą tryb postępowania w przypadku zaistnienia szkody.

• jest dokumentem uzupełniającym w stosunku do umowy generalnej

Nota pokrycia - jest to tymczasowy dokument stwierdzający zawarcie umowy ubezpieczenia

Dokument ten jest wystawiany, gdy:

• pozostają jeszcze do uzgodnienia mniej istotne warunki ubezpieczenia

• ubezpieczyciel nie mógł wystawić polisy lub sporządzić tekstu ramowej umowy ubezpieczenia przed terminem, od którego rozpoczyna się jego odpowiedzialność.

• w ramach zawartej umowy generalnej dokument ten może potwierdzać, że w odniesieniu do określonego przedmiotu ubezpieczenia strony uzgodniły stosowanie szczególnych warunków, różniących się od umowy generalnej.

Slip maklerski - jest to dokument sporządzony przez maklera, w którym określone są propozycje do przyszłej umowy ubezpieczenia

ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI UBEZPIECZYCIELA (OBOWIĄZKI)

• Zasada przyczynowości bezpośredniej - ubezpieczyciel odpowiada za szkody będące bezpośrednim następstwem niebezpieczeństw objętych umową ubezpieczenia (musi zostać wykazany związek przyczynowo skutkowy między zdarzeniem a powstałą stratą)

• ubezpieczyciel odpowiada za szkody z każdego wypadku objętego ubezpieczeniem do wysokości sumy ubezpieczenia (suma ubezpieczenia wyznacza górną granicę wysokości odszkodowania)

• ubezpieczyciel zobowiązany jest zwrócić ubezpieczającemu wszelkie niezbędne i celowe wydatki poniesione w celu zachowania przedmiotu ubezpieczenia, zapobieżeniu szkodzie lub zmniejszeniu jej rozmiarów, ustalenia charakteru i rozmiarów szkody, sporządzenia dyspaszy, sprzedaży przedmiotu ubezpieczenia oraz inne wydatki poniesione zgodnie ze wskazówkami ubezpieczyciela.

dyspasza - dokument rozliczenia awarii wspólnej, sporządzony przez dyspaszera. Rozliczenie obejmuje ustalenie faktu awarii wspólnej i zestawienie jej kosztów, oszacowanie wartości statku, ładunku i frachtu oraz obciążenie kosztami awarii wszystkich uczestników przedsięwzięcia morskiego, proporcjonalnie do wartości środków zaangażowanych przez nich w tym przedsięwzięciu

• ubezpieczyciel obowiązany jest zwrócić ubezpieczającemu wydatki poniesione na przywrócenie do stanu poprzedniego lub na naprawienie uszkodzonego przedmiotu ubezpieczenia, jak również zależne od niego oraz uchwał w statutach awarii wspólnej wynagrodzenie za ratownictwo

• ubezpieczyciel nie odpowiada za szkody powstałe z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa ubezpieczającego

• przy ubezpieczeniu statku ubezpieczyciel nie odpowiada za szkody powstałe w skutek:

• wyruszenia w podróż statku niezdatnego do żeglugi, nienależycie ubezpieczonego i zaopatrzonego, z niedostateczną załogą lub bez niezbędnych dokumentów

• wieku lub zużycia

• załadowania na statek za wiedzą ubezpieczającego a bez wiedzy ubezpieczyciela- materiałów i przedmiotów wybuchowych, łatwo zapalnych lub innych ładunków niebezpiecznych, bez zachowania przepisów obowiązujących przy przewozie ładunków tego rodzaju

• przy ubezpieczeniu ładunku lub spodziewanego zysku ubezpieczyciel odpowiada za szkody powstałe wskutek ukrytej wady, neutralnej lub szczególnej właściwości lub nienależytego opakowania ładunku albo wskutek zwłoki w jego dostarczeniu

• ubezpieczyciel może przez zapłatę pewnej sumy ubezpieczenia bez względu na wysokość powstałej szkody zwolnić się od wszelkich dalszych zobowiązań wynikających z umowy ubezpieczenia, a w szczególności od obowiązku zwrotu kosztów zachowania przedmiotu ubezpieczenia lub przywrócenia go do poprzedniego stanu

KLASYFIKACJA SZKÓD I AWARII W UBEZPIECZENIACH MORSKICH.

I. wg kryterium podmiotowego (kogo te szkody obciążają)

awaria poszczególna - szkodę ponosi bezpośrednio podmiot posiadający interes majątkowy, np. właściciel statku w przypadku uszkodzenia statku, czy właściciel ładunku w przypadku uszkodzenia ładunku

awaria wspólna - ekonomiczne następstwa awarii rozkładają się pomiędzy wszystkich uczestników wyprawy morskiej

II. wg kryterium ilościowego

szkoda częściowa - polega na uszkodzeniu lub utracie części przedmiotu ubezpieczenia; ubezpieczyciel wypłacając odszkodowani nie przejmuje prawa do dysponowania przedmiotem ubezpieczenia

szkoda całkowita - polega na zniszczeniu lub całkowitej utracie przedmiotu ubezpieczenia; ubezpieczyciel wypłacając pełną kwotę odszkodowania przejmuje prawo do dysponowania pozostałościami po przedmiocie ubezpieczenia

• szkoda całkowita rzeczywista - ubezpieczony przedmiot jest do tego stopnia uszkodzony, że stracił swe cechy sprzed wypadku (mienie jest w taki sposób zniszczone, że przestaje być tym przedmiotem, którym był przed zaistnieniem szkody - traci swoje właściwości rzeczywiste), np. zatonięcie statku, koszty będą przekraczały wartość statku.

• szkoda całkowita konstruktywna - polega na tym, że to zniszczenie mienia nie jest zupełne, ubezpieczony ,czyli właściciel nie jest całkowicie pozbawiony mienia w sposób ostateczny i nieodwracalny, możliwe jest odzyskanie tego mienia i możliwe jest skorzystanie z tego przedmiotu.

FRANSZYZA - ograniczenie odpowiedzialności ubezpieczycielał polega na zwolnieniu ubezpieczyciela od odpowiedzialności za straty lub szkody do wysokości uzgodnionej wcześniej granicy

Rodzaje fanszyzy:

• bezwarunkowa (potrącalna, redukcyjna) - ubezpieczony ma określony udział w każdej szkodzie, która zaistnieje

• warunkowa (integralna) - w przypadku gdy odszkodowanie nie przekroczy pewnej ustalonej granicy obciąża ona tylko poszkodowanego (nie dostanie nic), jeśli jednak ustalona granica zostanie przekroczona to szkodę w całości ponosi ubezpieczyciel

Franszyza skłania ubezpieczającego do większej dbałości o przedmiot

ZASADY ETYKI W DZIAŁALNOŚCI UBEZPIECZENIOWEJ

Powinności ubezpieczyciela wobec klienta

POWINIEN:

• działać w dobrze rozumianym interesie klienta

• wspierać działania umacniające zaufanie do podmiotów występujących na rynku ubezpieczeń

• informować klienta o zasadach, zwyczajach, uprawnieniach

• unikać w reklamie sformułowań wprowadzających w błąd

NIE POWINIEN:

• różnicować klienta wg kryteriów nie związanych z techniczno-organizacyjnymi zasadami prowadzenia działalności

• ujawniać informacji o klientach

• wymuszać na kliencie zmiany umowy ubezpieczenia czy zmiany brokera

• uzależniać jakość obsługi klienta od spodziewanego dochodu z danej umowy

Powinności ubezpieczyciela wobec pracowników

POWINIEN:

• wykluczyć możliwość żądania od pracownika zachowania sprzecznego z obowiązującymi normami moralnymi, ogólnymi czy zawodowymi

• opracować standardy pożądanego zachowania moralnego pracowników w danym zakładzie ubezpieczeń

• dbać o rozwój zawodowy pracowników

Powinności ubezpieczyciela wobec konkurentów

POWINIEN:

• respektować zasady tzw. uczciwej konkurencji, tzn. m.in. nie utrudniać dostępu do rynku, nie nakłaniać pracowników konkurencyjnych zakładów do działania na ich niekorzyść

• zachować w tajemnicy informacje poufna

• rozwiązywać ewentualne spory najpierw na drodze polubownej

• przekazywać informacje o swoim zakładzie w przyjętym zakresie

Powinności ubezpieczyciela wobec pośredników

POWINIEN WZGLĘDEM AGENTÓW:

• tworzyć odpowiednie warunki do pracy agentów

• sprzyjać doskonaleniu zawodowemu agentów

• ułatwiać rozwiązywanie konfliktów między agentami

POWINIEN WZGLĘDEM BROKERÓW:

• tak układać stosunki z brokerami aby mogli oni między sobą konkurować

• zachować neutralność wobec brokerów (takie same warunki)

• przekazywać informacje związane z obsługą polis

• określić kryteria akceptacji ryzyka i warunki współpracy

Powinności agenta wobec podmiotów z którymi się kontaktuje

WOBEC KLIENTÓW:

• zachować tajemnicę zawodową

• nie wymuszać zmiany umowy

• wspomagać klienta w uzyskaniu odszkodowania

WOBEC ZAKŁADU UBEZPIECZEŃ:

• zachować lojalność wobec zakładu ub.

• informować o kliencie

• nie narażać dobrego imienia zakładu ub.

• nie wspierać nieuzasadnionych roszczeń klienta

• pozyskiwać klientów dla zakładu ub.

Powinności brokera wobec podmiotów z którymi się kontaktuje

WOBEC KLIENTÓW:

• stawiać interes klienta ponad interesy innych podmiotów

• działać zgodnie z zasadami uczciwości zawodowej

• jak najlepiej wykorzystać swoją wiedzę i kwalifikacje

• wybrać zakład o dobrej kondycji finansowej

• pomagać klientowi w zarządzaniu ryzykiem

• informować klienta o zasadach i obyczajach obowiązujących w ubezpieczeniu

WOBEC ZAKŁADÓW UBZPIECZEŃ:

• przedstawiać propozycje kompletne i udokumentowane

• udzielić odpowiedzi na wszystkie pytania zakładu ub. dotyczące ryzyk

• dążyć do sprawnej współpracy z zakładem ub.

• nie wspierać nieuzasadnionych roszczeń klienta

• nie rozpowszechniać nieprawdziwych informacji o zakładzie ub.

1. Wymienić zadania ustawowe (czym zajmuje się) aktuariusza
   → ustalenie wart--ości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych
   → wyliczenie marginesu wypłacalności
   → sporządzenie rocznego raportu o stanie portfela zakładu ubezpieczeń
   → ustalenie wartości składników zaliczanych do środków własnych

2. Co oznaczają skróty PIU i KNF
   PIU - polska Izba Ubezpieczeń
   KNF - Komisja Nadzoru Finansowego

3. Jakie rodzaje zakładów ubezpieczeń społecznych występują na rynku PL? (TESTOWE)
   → S.A.
   → TUW
   → małe TUW

4. Kompensacyjne metody postępowania z ryzykiem obejmują
   a) sprawdzanie wiarygodności kontrahenta
   b) staranne opakowanie towaru zabezpieczające przed uszkodzeniem w trakcie transportu
   c) samoubezpieczenie
   d) wybór bezpiecznej formy płatności

5. Co oznacza stosowanie zasady przyczynowości bezpośredniej w ubezpieczeniach?
   Musi zostać wykazany związek przyczynowo-skutkowy miedzy zdarzeniem a powstałą stratą; ubezpieczyciel odpowiada za szkody będące bezpośrednim następstwem niebezpieczeństw objętych umową ubezpieczenia.

6. Czym zajmuje się (zadania ustawowe) Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny?
   → wypłacanie odszkodowań i świadczeń z tytułu obowiązkowych ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych i rolników posiadających gospodarstwa rolne: za szkody na osobie oraz na mieniu i osobie:
   → w przypadku ogłoszenia upadłości albo oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości zakładu ubezpieczeń lub umorzenia postępowania upadłościowego zaspakaja także roszczenia osób uprawnionych z umów ubezpieczeń obowiązkowych, umów na życie w wysokości 50% wierzytelności do kwoty nie większej niż równowartość w zł 30 000 euro
   → może udzielać zwrotnej pomocy finansowej zakładowi ubezpieczeń przejmującemu portfel ubezpieczeń obowiązkowych, jeżeli posiadane środki własne w wysokości co najmniej marginesu wypłacalności oraz aktywa na pokrycie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych nie gwarantują w pełni wypłacalności tego zakładu ubezpieczeń.
   → pełni funkcję ośrodka informacji i w tym zakresie do jego zadań należy prowadzenie rejestru umów ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, a także gromadzenie danych zawierających informacje dotyczące uczestników
   → jest organem uprawnionym do kontroli spełnienia obowiązku ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych i OC rolników.

7. Podaj definicję pure risk
   Ryzyko straty, czyste ryzyko, ryzyko, którego skutkiem jest strata, zniszczenie; jedyną alternatywą obecnego stanu jest wystąpienie szkody

8. Podaj 4 f-cje reasekuracji
   → stabilizuje wyniki finansowe ubezpieczyciela
   → zwiększa możliwości akceptacyjne ubezpieczyciela
   → umożliwia objęcie ochroną ubezpieczeniową ryzyk o charakterze katastrofalnym
   → stymuluje rozwój ubezpieczeń
   → wpływa na rozwój ubezpieczyciela poprzez sprzyjanie nawiązaniu współpracy z reasekuratorem

9. Co to jest abandon?
   ABANDON - w prawie morskim jest to zrzeczenie się przez armatora praw własności do ubezpieczonej rzeczy (ładunku lub statku) na rzecz ubezpieczyciela, które następuje po zgłoszeniu wypadku objętego umową ubezpieczeniową, jeśli ubezpieczonemu przysługuje prawo całkowitego odszkodowania. (Abandon polega na zrzeczeniu się przez ubezpieczającego wszelkich praw do przedmiotu ubezpieczenia, w zamian za uzyskanie pełnej wysokości sumy ubezpieczenia.)

10. Wymienić formy reasekuracyjne
    → fakultatywna
    → obligatoryjna/umowna (kwotowa, ekscedensowa, kwotowo-ekscedensowa)
    → mieszana

11. Na czym polega zasada subrogacji
    Nabycie praw zaspokojonego wierzyciela przez osobę, która zapłaciła dług, ma zastosowanie w stosunku do roszczeń odszkodowawczych

12. Co to jest nota pokrycia?
    Jest to tymczasowy dokument stwierdzający zawarcie umowy ubezpieczenia, równorzędny polisie, wystawiany przez zakład ubezpieczeń, w którym tenże zakład zobowiązuje się do objęcia ochroną ubezpieczeniową ryzyka do czasu wystawienia właściwej polisy, lub do momentu ostatecznego zamknięcia negocjacji (np. dotyczących ceny lub zakresu ubezpieczenia).

13. Co jest zachowek?
    Udział własny ubezpieczyciela w przekazanym reasekurantowi ryzyku przy reasekuracji obligatoryjnej ekscedensowej

14. Wymienić zadania Komisji Nadzoru
    → wydaje i cofa zezwolenia na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej
    → zatwierdza statut zakładu ubezpieczeń
    → nadzoruje gospodarkę finansową zakładu ubezpieczeń
    → sprawuje nadzór nad działalnością zagranicznych zakładów ubezpieczeń
    → kontroluje obrót akcjami zakładów ubezpieczeń
    → zatwierdza uchwały o przekształceniu TUW w SA
    → zatwierdza połączenia zakładów ubezpieczeń
    → prowadzi rejestr aktuariuszy
    → ustanawia kuratora i zarząd komisaryjny dla zakładów ubezpieczeń
    → współpracuje z organami nadzoru w innych krajach
    → chroni interesy ubezpieczonych

15. Różnice między awarią a awarią wspólną
    → Awaria (poszczególna) - powstaje przypadkowo i ponosi ją właściciel danego towaru
    → Awaria wspólna - wyrządzona rozmyślnie dla ratowania wspólnego mienia (ładunku), który znajduje się na środku transportu (statku morskiego), ponosi ją każdy z właścicieli uratowanego ładunku i ma charakter ubezpieczenia wzajemnego. Prawnie opisuje ją kodeks morski, zaś warunki szczegółowe winny być zawarte w umowie przewozu morskiego.

16. Wymienić zadania Organu Nadzoru
    → wydaje i cofa zezwolenia na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej
    → zatwierdza statut zakładu ubezpieczeń
    → nadzoruje gospodarkę finansową zakładu ubezpieczeń
    → sprawuje nadzór nad działalnością zagranicznych zakładów ubezpieczeń
    → kontroluje obrót akcjami zakładów ubezpieczeń
    → zatwierdza uchwały o przekształceniu TUW w SA
    → zatwierdza połączenia zakładów ubezpieczeń
    → prowadzi rejestr aktuariuszy
    → ustanawia kuratora i zarząd komisaryjny dla zakładów ubezpieczeń
    → współpracuje z organami nadzoru w innych krajach
    → chroni interesy ubezpieczonych

17. Co to jest reasekuracja bierna?
    Oddanie całego ryzyka reasekurantowi

18. Co to są ubezpieczenia dobrowolne?
    Ubezpieczenia powstające nie z mocy prawa, a na podstawie umowy między ubezpieczającymi i zakładem ubezpieczeń, ogólne warunki ubezpieczenia kształtowane są przez ubezpieczyciela

19. Co to jest samoubezpieczenie?
    Podmiot zagrożony określonym ryzykiem gromadzi rezerwy finansowe na pokrycie ewentualnych strat (fundusze ryzyka)

20. Formy prawne występowania ubezpieczycieli
    → spółki prawa handlowego (SA)
    → TUW
    → małe TUW
    → organizacje osób fizycznych (nie w PL)

21. Podaj definicję speculative risk
    Ryzyko straty lub zysku - ryzyko, które może mieć skutek negatywny lub pozytywny (np. różnice kursowe); nieznane przyszłe zdarzenia mogą spowodować zarówno straty jak i zyski

22. Kwota płaconą za ochronę ubezpieczeniową jest
    a) składka ubezpieczeniowa
    b) stawka ubezpieczeniowa
    c) suma ubezpieczenia
    d) wartość ubezpieczenia

23. Na czym polega zasada dobrej wiary stosowana w ubezpieczeniach?
    Ubezpieczający jest zobowiązany podać do wiadomości ubezpieczyciela wszystkie okoliczności, które są lub powinny być mu znane (zadeklarowania istotnych dla ubezpieczyciela faktów), a mogą mieć wpływ na ocenę niebezpieczeństwa oraz na decyzję ubezpieczyciela o przyjęciu i warunkach ubezpieczenia; nie dotyczy okoliczności powszechnie znanych oraz okoliczności, które powinny być znane ubezpieczycielowi
    W razie naruszenia powyższego ubezpieczyciel może odstąpić od umowy zachowując prawo do pełnej składki ubezpieczenia

24. Polisa odpisowa jest formą:
    a) każdej umowy ubezpieczenia
    b) umowy ubezpieczenia generalnego
    c) umowy potwierdzonej wydaniem polisy

25. Jakie są rodzaje franszyzy
    → bezwarunkowa (potrącalna, redukcyjna) - ubezpieczony ma określony udział w każdej szkodzie która zaistnieje
    → warunkowa (integralna) - skutki szkody do pewnej ustalonej granicy ponosi tylko poszkodowany, powyżej tej granicy skutki tej szkody w całości ponosi ubezpieczyciel

26. Na czym polega koncepcja Risk Management
    Ma doprowadzić do minimalizacji skutków ryzyka; polega na poznawaniu źródeł ryzyka jego kosztów i konsekwencji, co pozwala doprowadzić do jego ograniczenia i zmniejszenia jego negatywnych skutków oraz zmniejszenia jego kosztów lub do wyeliminowania ryzyka;

27. Wymień formy rozpraszania ryzyk.
    → samoubezpieczenie
    → ubezpieczenie proste - pierwotny podział ryzyka
    → koasekuracja
    → reasekuracja (czynna i bierna)

28. Adhezyjność umowy ubezpieczeniowej oznacza, że:
    a) umowa dochodzi do skutku przez samo zgodne oświadczenie woli stron
    b) ubezpieczający przystępuje do umowy na warunkach określonych przez ubezpieczyciela
    c) w wyniku umowy powstają wzajemne uprawnienia i obowiązki stron

29. Jakie są obowiązki ubezpieczającego w fazie realizacji umowy ubezpieczenia?
    → zapłacić składkę
    → zgłosić każdą istotną zmianę niebezpieczeństwa na jakie narażony jest przedmiot ubezpieczenia
    → zawiadomić o każdym wypadku
    → zabezpieczyć przedmiot przed dalszymi stratami i zabezpieczyć roszczenia odszkodowawcze

30. Jakie są podstawowe zasady zarządzania lokatami zakładu ubezpieczeń?
    Lokaty muszą być rentowne, płynne (odpowiednio do ryzyk ubezpieczyciela), bezpieczne

31. Na czym polega zasada świadczenia usług ubezpieczeniowych, która weszła w życie 1 maja 2004
    → krajowe zakłady ubezpieczeń mogą wykonywać działalność ubezpieczeniową na terytorium państw członkowskich UE
    → zagraniczny zakład ubezpieczeń z UE może wykonywać działalność ubezpieczeniową na terenie PL, pod warunkiem uzyskania odpowiedniego zezwolenia wydanego w państwie, w którym ma siedzibę, podlega on kontroli swojego macierzystego organu nadzoru, ale jego działalność jest monitorowana przez PL organ nadzoru, zakład ten jest zobowiązany stosować prawo PL, w szczególności ubezpieczeniowe (ale nie tylko)

32. Co to jest margines wypłacalności zakładu ubezpieczeń?
    Określona przepisami prawa wielkość środków własnych zakładu ubezpieczeń, która nie może być niższa od minimalnej wysokości kapitału gwarancyjnego. Wielkość nie obciążonych żadnymi zobowiązaniami aktywów, jaką powinien dysponować ubezpieczyciel w celu zabezpieczenia się przed następstwami nieprzewidzianego spadku wpływów ze składek.
    może zostać określony (procentowo) na podstawie zebranej składki lub wielkości wypłaconych świadczeń

33. Jaka jest liczba zakładów ubezpieczeń prowadzących działalność na PL rynku (łącznie w dziale I i II)
    a) ok 70
    b) 90-110
    c) nie mniej niż 150
    d) ponad 200

34. Co to jest strata konstruktywna?
    Jest to odmiana szkody całkowitej - ubezpieczyciel po wypłacie pełnej kwoty odszkodowania przejmuje prawo do dysponowania pozostałościami po przedmiocie ubezpieczenia, w przypadku straty konstruktywnej zniszczenie mienia nie jest zupełne, mozliwe jest skorzystanie z niego

35. Kto wydaje zezwolenie na prowadzenie działalności ubezpieczycielowi?
    KNF - Komisja Nadzoru Finansowego

36. Podaj 5 przykładów ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej
    → Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej adwokatów, radców prawnych, notariuszy, rzeczników patentowych, podmiotów wykonujących doradztwo podatkowe, architektów oraz inżynierów budownictwa, z tytułu wykonywania działalności brokerskiej, rzeczoznawcy majątkowego, pośrednika w obrocie nieruchomościami, zarządcy nieruchomości, rolników z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego, posiadacza pojazdu mechanicznego za szkody wyrządzone w związku z ruchem pojazdu, podmiotu przyjmującego zamówienie na wykonywanie świadczenia zdrowotnego, budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, organizatora imprezy masowej
    → Dobrowolne ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, uprawnionej do badania sprawozdań finansowych lub prowadzenia ksiąg rachunkowych, osób fizycznych wykonujących zawód w służbie zdrowia, nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych, członków władz spółek kapitałowych, osoby prowadzącej strzeżony parking samochodowy, jednostek organizacyjnych sprawujących funkcję zarządu drogi publicznej, użytkownika jachtu śródlądowego, użytkownika statku powietrznego

37. Na czym polega kompensacyjny charakter ubezpieczeń?
    Pozwalają skompensować (złagodzić) skutki ryzyka, poprzez przerzucenie ciężaru finansowego skutków ryzyka na ubezpieczyciela

38. Zadania brokerów
    WOBEC KLIENTÓW:
    stawiać interes klienta ponad interesy innych podmiotów, działać zgodnie z zasadami uczciwości zawodowej, jak najlepiej wykorzystać swoją wiedzę i kwalifikacje, wybrać zakład o dobrej kondycji finansowej, pomagać klientowi w zarządzaniu ryzykiem, informować klienta o zasadach i obyczajach obowiązujących w ubezpieczeniu
    WOBEC ZAKŁADÓW UB.:
    przedstawiać propozycje kompletne i udokumentowane, udzielić odpowiedzi na wszystkie pytania zakładu ub. dotyczące ryzyk, dążyć do sprawnej współpracy z zakładem ub., nie wspierać nieuzasadnionych roszczeń klienta, nie rozpowszechniać nieprawdziwych informacji o zakładzie ub.

39. Zezwolenie na prowadzenia działalności ubezpieczeniowej w PL dla podmiotów zagranicznych pochodzących z krajów innych niż UE wydaje:
    a) polski minister spraw wewnętrznych
    b) Państwowy Urząd Nadzoru Ubezpieczeń
    c) polski minister finansów
    d) Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych
    e) zagraniczny organ nadzoru ubezpieczeń

---