Pojęcie rynku finansowego

Początek formularza

Dół formularza

W ekonomii rynkiem nazywamy zespół mechanizmów umożliwiający kontakt producentów z konsumentami. We współczesnej gospodarce taki kontakt oparty jest na przepływach pieniężnych (strumieniach pieniężnych) pomiędzy różnymi podmiotami- gospodarstwami domowymi, przedsiębiorstwami, Skarbem Państwa oraz podmiotami zagranicznymi. Przepływy te, jako rozliczenia zawieranych transakcji bądź finansowanie działalności gospodarczej, odbywają się przez rynek finansowy.

Pojęcie rynku finansowego jest ściśle związane z kapitałem pieniężnym, którego jedne podmioty mają nadmiar, a inne zgłaszają na niego zapotrzebowanie. Istnienie tego rynku umożliwia przekazanie za odpowiednią cenę czasowo wolnego kapitału pieniężnego przez jedne podmioty drugim, czyli występują na nim dostawcy i nabywcy kapitału pożyczkowego.

Za pośrednictwem rynku finansowego dokonuje się wymiany jednego rodzaju walorów finansowych na inne. W przeważającej mierze dotyczy to wymiany pieniądza na aktywa finansowe przenoszące ich posiadaczowi dochód.

Klasyczne podejście makroekonomiczne utożsamia rynek finansowy z systemem finansowym, rozumianym jako podsystem gospodarki, którego funkcją jest realizowanie pośrednictwa finansowego. System obejmuje rynki pośredników finansowych, firmy usługowe oraz inne instytucje wykorzystywane przy podejmowaniu decyzji finansowych przez osoby fizyczne, firmy oraz rządy państw.

W literaturze przedmiotu pojęcie rynku finansowego określa się:

1.    biorąc pod uwagę szczególny przedmiot transakcji na nim dokonywanych, w szerszym rozumieniu jako:
„ miejsce zawierania transakcji mających za przedmiot szeroko rozumiany kapitał”
lub jako:
„rynek, na którym dokonuje się transakcji instrumentami finansowymi”;
w węższym zaś jako:
„ogół transakcji papierami wartościowymi, będącymi instrumentami udzielania kredytów krótko-, średnio- i długoterminowych”;

2.    biorąc pod uwagę nie tylko sam wyodrębniony przedmiot transakcji, lecz grupę podmiotów w nim uczestniczących jako:
„rynek obejmujący zespół podmiotów dokonujących transakcji rzeczywistymi i nierzeczywistymi walorami finansowymi, występującymi w materialnej i zdematerializowanej formie”

Definicje w szerokim rozumieniu podkreślają, iż w struktury rynku finansowego włącza się nie tylko działania z istoty swej dotyczące pieniędzy, ich przepływu i operacji rozliczeniowych, ale także działania gospodarcze oparte na obrocie pieniężnym.

W węższym znaczeniu rynek finansowy obejmuje decyzje związane wyłącznie ze środkami pieniężnymi, których celem jest ochrona wartości posiadanych pieniędzy bądź jej wzrost w przyszłych okresach.

Rynek finansowy jest  miejscem, na którym dochodzi do zawierania  i wykonywania transakcji dotyczących kapitału pieniężnego zawartego w instrumentach finansowych

Funkcje rynku finansowego

Rola i kształt rynku finansowego zależą zarówno od uwarunkowań historycznych, jak też od istniejącego systemu prawnego i gospodarczego oraz od faz rozwoju systemu finansowego państwa.

Do najważniejszy funkcji rynku finansowego zaliczamy:
•    umożliwianie przepływu i alokacji środków finansowych pomiędzy uczestnikami rynku, przede wszystkim poprzez wykorzystywanie przez inwestorów instytucjonalnych lokowanych w nich oszczędności gospodarstw domowych jako źródło finansowania zakupu instrumentów finansowych przez przedsiębiorstwa;

•    pośrednictwo w obrocie pieniężnym, które możliwe jest w ramach szerokiej współpracy z instytucjami finansowymi, głównie bankami;

 

•    umożliwianie zakupu różnorodnych instrumentów wykorzystywanych w zarządzaniu finansowym, w celu zachowania krótko-(płynność) i długookresowej (wypłacalność) zdolności do wywiązywania się z zobowiązań płatniczych.




Rynki finansowe również:
•    umożliwiają kształtowanie w czasie w podmiotach ekonomicznych struktury inwestycji i konsumpcji;
•    zwiększają efektywność wykorzystania zasobów w gospodarce;
•    stwarzają inwestorom możliwość dywersyfikacji portfela posiadanych aktywów, a także ograniczają ryzyko inwestycji;
•    dostarczają informacji o sytuacji finansowej podmiotów gospodarczych w postaci sprawozdań finansowych.

Rynek finansowy w największym uogólnieniu realizuje funkcje wielowymiarowej transformacji pieniądza, na którą składa się:
•    transformacja pieniądza w czasie, tj. przekształcanie środków finansowych zdeponowanych na krótkie terminy na długoterminowe operacje aktywne, np. krótkoterminowe depozyty w długoterminowe kredyty,
•    transformacja ilościowa pieniądza, tj. przekształcanie drobnych oszczędności, głównie pochodzących z gospodarstw domowych, na wielkie kapitały inwestycyjne podmiotów gospodarczych, np. wielomilionowej wartości kredyty,
•    transformacja rodzajowa pieniądza polegająca na zamianie operacji rynku pieniężnego na inwestycje realizowane na rynku kapitałowym i odwrotnie.

Dobrze działający rynek finansowy może istnieć dzięki całej infrastrukturze instytucji i aktów regulacyjnych. Ich zadaniem jest podtrzymywanie jego naturalnych właściwości, takich jak:
1.    efektywność - powodzenie emisji, a więc siła zasilania konkretnej spółki zależy od oceny stopy zwrotu na jej walorach, tym samym środki kierowane są tam, gdzie uzyskają najwyższą efektywność;
2.    elastyczność -  poprzez rynek kapitałowy można w zasadzie natychmiast zmienić jeden rodzaj aktywów na drugi, co pozwala łatwo dostosować się do nadarzających się okazji;
3.    ciągłość funkcjonowania - rynek i jego główne instytucje funkcjonują w sposób ciągły, a zasoby środków z punktu widzenia pojedynczych spółek są prawie nieograniczone. Stąd możliwe jest zasilenie użytecznych przedsięwzięć bez względu na ich rozmiary, charakter i czas (np. bardzo małych, bardzo wielkich, ryzykownych, przejściowych).

Rynek finansowy najlepiej, jeśli realizuje w najwyższym stopniu cechy tzw. rynku idealnego, czyli:
1.    umożliwia równy dostęp do informacji, bez uprzywilejowywania co do kolejności i zakresu otrzymywania informacji, co prowadzi do tego, iż korzyści uczestników rynku zależą od ich umiejętności i szczęścia;
2.    umożliwia płynność, poprzez szybą i nieograniczoną możliwość dokonywania transakcji;
3.    umożliwia dostęp dużej liczbie uczestników rynku zarówno po stronie popytu, jak i podaży;
4.    podzielność kapitału na różnej wartości (nawet niewielkie) instrumenty finansowe.

Struktura rynków finansowych

Współczesny rozwój rynków finansowych charakteryzują trzy wyraźne tendencje: zwiększanie liczby płynnych rynków finansowych, dynamiczny rozwój instrumentów pochodnych oraz wzrost znaczenia rynków kapitałowych w pośrednictwie finansowym.

Rynek finansowy jest częścią systemu składającego się z licznych elementów, w tym rynków. Najbardziej czytelny jest podział przedmiotowy, według tego, czym się handluje.




Rynek finansowy składa się z wielu instytucji i podmiotów. Rynki mogą mieć postać:
1. zinstytucjonalizowaną - np. Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie,
2. niezinstytucjonalizowaną - np. rynek walutowy( funkcjonuje on bez instytucji i organizacji; jego podstawowym dokumentem jest tzw. kodeks dealera walutowego; transakcje odbywają się według określonych zwyczajów i kanonów, a wszyscy uczestnicy godzą się na ich stosowanie)

Podział rynku finansowego

Rynek finansowy może być dzielony według różnorodnych kryteriów
1.    Kryterium wg celu i czasu:
•    rynek pieniężny jego celem jest finansowanie bieżącej działalności w czasie nie przekraczającym jednego roku
•    rynek kapitałowy to rynek którego celem jest finansowanie rozwoju na czas dłuższy niż jeden rok
2.    Kryterium wg rodzajów kontrahentów:
•    rynek pierwotny występuje emitent i pierwszy nabywca
•    rynek wtórny umożliwia obrót między inwestorami
3.    Kryterium wg zasięgu terytorialnego:
•    rynek krajowy
•    rynek regionalny ( np. Europa)
•    rynek ogólnoświatowy
4.    Kryterium wg momentu rozliczania transakcji:
•    rynek transakcji natychmiastowych ( dochodzą do skutku w ciągu dwóch dni roboczych )
•    rynek transakcji terminowych ( charakteryzuje się walorami: ilość waluty i termin, w Polsce nie ma giełd które się tym zajmuje)
5.    Kryterium wg formy organizacyjnej:
•    rynek giełdowy
•    rynek pozagiełdowy




6.    Kryterium wg rodzajów instrumentów:
•    rynek pieniężny - lokaty międzybankowe, bony skarbowe, bony komercyjne, weksle, certyfikaty depozytowe
•    rynek kapitałowy - akcje, obligacje, certyfikaty inwestycyjne
•    rynek instrumentów pochodnych -transakcje terminowe, kontrakty forward, futures, opcje, swapy,
•    rynek depozytowo- kredytowy- lokaty, kredyty, pożyczki
•    rynek walutowy - różne waluty np. euro, dolar, funt,

---