epidemiologia - materiały dla studentó w WSIiZ, studia pielęgniarstwo


Epidemiologia - materiały dla studentów WSIiZ.

Nazwa i podstawowe definicje:

Epidemiologia (gr.): epi - na, nad, demos - lud, logos - słowo, nauka).

Jest to dziedzina nauki badająca wpływ czynników środowiskowych na występowanie chorób w populacji, lub wpływających na stan zdrowia ludności.

Epidemia (nie mylić z epidemiologią): to masowe szerzenie się (wybuch) określonej choroby, zwłaszcza zakaźnej (por. endemia; pandemia; epizootia) albo występowanie jakichkolwiek ujemnych, szkodliwych zjawisk w zbiorowisku ludzkim na określonym obszarze.

Epidemiologia - w potocznym rozumieniu ujmuje się jako dziedzinę medycyny skoncentrowaną na epidemiach chorób. Jest to historycznie uzasadnione, ponieważ jej geneza wiąże się z tą częścią medycyny praktycznej, która zajmowała się opanowywaniem i zwalczaniem chorób zakaźnych.

Podstawowym założeniem epidemiologii jest teza, że występowanie chorób zakaźnych wiąże się z czynnikami zewnętrznymi z otoczenia danej populacji - założenia te przyjmował już Hipokrates uznany za prekursora epidemiologii środowiskowej, vide traktat o „Powietrzu, wodach i okolicach” z ok. 400 r. p.n.e.

Zakres epidemiologii obejmie także stopniowo i choroby endemiczne (min. malaria, trąd, choroby reumatyczne i in.) oraz przewlekłe choroby niezakaźne, a współcześnie również inne masowe zagrożenia zdrowotne (tu zatrucia, urazy wypadkowe).

Z czasem pewnej modyfikacji uległ także przedmiot formalny i obecnie koncentruje się na samym zwalczaniu chorób zakaźnych, na systematycznym opisie naturalnej historii chorób w danej populacji oraz na dostarczaniu narzędzi metodologicznych w badaniach nad etiologią (analityką) schorzeń i czynnikami środowiskowymi warunkującymi ich rozpowszechnianie.

Możemy zatem wstępnie zdefiniować epidemiologię jako dyscyplinę badawczą, która zajmuje się badaniem wpływu różnych czynników i warunków środowiskowych na częstość i rozprzestrzenianie się chorób zakaźnych i nie zakaźnych lub w ogóle różnych stanów fizjologicznych wśród ludności (K.F.Maxcy).

Epidemiologia jako nauka medyczna ma także następującą formułę definicyjną: jest to nauka o rozpowszechnianiu, czyli częstości występowania i rozmieszczenia chorób, inwalidztwa, zgonów i ewentualnych innych zjawisk biologicznych w populacjach ludzkich oraz o czynnikach wpływających na ich rozmieszczenie lub warunkujących ich występowanie i ta dyscyplina medyczna ma swój udział w rozszerzaniu ogólnej wiedzy medycznej, określając rozmiary problematyki zdrowotnej, ustala czynniki etiologiczne oraz służy ocenie wyników działalności leczniczej i profilaktycznej,

Przedmiotem materialnym epidemiologii jako dziedziny medycznej jest oczywiście choroba, a ściślej - jej powstawanie i proces rozprzestrzeniania w danej grupie ludzkiej. Jednocześnie zajmuje się ona zdrowiem populacji, a więc zbiorowiskiem ludzi zdrowych, mniej lub bardziej podatnych na dane schorzenia, chorych bezobjawowo, chorych z objawami klinicznymi oraz osób chorych przewlekle i kalekich.

Epidemiologia systematyzacja wiedzę o naturalnej historii chorób.

Epidemiologia prezentuje nowe podejście w polityce zdrowotnej, skierowane na zapobieganie, a nie leczenie choroby. Stąd też przesunięcie akcentu na wykrywalność w najwcześniejszym stadium chorobowym oraz działania interwencyjne już odnośnie czynników ryzyka.

Cel ogólny badań epidemiologicznych skierowany na populacyjną charakterystykę choroby wyznacza zatem głównym zadaniem epidemiologii - stworzenie naukowych podstaw zwalczania chorób, poprzez programowanie ochrony zdrowia społecznego.

Badania epidemiologiczne realizuje się z reguły na trzech poziomach badań o charakterze:

W opisie naturalnej historii chorób uwzględnia się trzy współczynniki wpływające na ich powstawanie i przebieg.

  1. czynniki gospodarza (czynniki podatności osobniczej)

  2. swoiste czynniki chorobotwórcze - bakterie, wirusy, grzyby, pasożyty, priony i inne.

  3. czynniki środowiskowe - biologiczne, fizyczne, chemiczne i społeczne.

Ich łączne oddziaływanie rozpatruje się w aspekcie działań addytywnych (sumowania efektów biologicznego działania przynajmniej dwóch czynników), synergistycznych (kiedy skutek współdziałania jest większy od prostej sumy ich następstw)

i antagonistycznych (gdy działanie jednego czynnika ogranicza szkodliwe działanie innego).

Zapobieganie chorobom oznacza przeciwdziałanie rozwojowi choroby w stadium przedklinicznym lub w stadium klinicznym. Występuje zatem na kilku poziomach:

1. pierwszej fazy - przez zwiększenie odporności osobniczej (szczepienia ochronne) lub zmniejszanie ekspozycji osób wrażliwych na czynniki szkodliwe i poprawę jakości środowiska (np. ozonowanie wody pitnej);

2. drugiej fazy (w stadium przedklinicznym choroby) - przez wczesne rozpoznawanie (badania przesiewowe i okresowe) oraz poprawę jakości lecznictwa i rehabilitacji;

3. trzeciej fazy (w stadium zaawansowanym choroby) - przez przeciwdziałanie nasileniu się inwalidztwa i umieralności przewlekle chorych.

Proces epidemiczny prowadzący do powstania i szerzenia się epidemii, czyli zwiększonej zapadalności na daną chorobę w danej populacji i odnosi się do chorób zakaźnych i inwazyjnych.

Notuje się tu zatem pojęcie: zakażenie, tj. wniknięcia do ustroju gospodarza i rozwoju biologicznego czynnika chorobotwórczego, tj. bakterii, wirusa, toksyny, jadu) oraz choroby zaraźliwej tj. wywołanej przez przenoszony biologiczny czynnik chorobotwórczy.

Do zainicjowania procesu epidemicznego potrzebne:

  1. źródło zakażenia (chory lub zakażony człowiek, albo zwierzę, nosiciel);

  2. drogi szerzenia zakażenia (np. powietrzna, kontaktowa, pokarmowa);

  3. populacja wrażliwa na zakażenie.

Epidemia jest to występowanie zwiększonej ponad określoną liczbę zachorowań na chorobę zakaźną w określonym czasie i na określonym terenie.

Wyróżnia się rodzaje epidemii:

1. epidemia punktowa (np. mleczna, wodna, pokarmowa)

2. epidemia progresywna (pełzająca).

Rodzaj epidemii opisuje krzywa epidemii (graficzny rozkład zachorowań w czasie).

Dochodzenie epidemiologiczne obejmuje kilka etapów:

  1. analiza wstępna zgłoszeń choroby (w tym - kliniczne i laboratoryjne badania weryfikujące);

  2. potwierdzenie zachorowań (z uwzględnieniem charakterystyki miejsca, czasu i osób;

  3. opis epidemii (krzywa epidemii, mapa zachorowań);

sformułowanie hipotezy epidemii (charakterystyka epidemii) badania wyszukujące i analiza danych (interpretacja);

4. ostateczna formuła i weryfikacja hipotezy wyjaśniającej

oraz raport sprawozdawczy (w tym - omówienie zespołu czynników epidemicznych, ocena podjętych działań zapobiegawczych oraz przyszłościowych zaleceń profilaktycznych).

Dochodzenie epidemiologiczne jest w tym kontekście zadaniem wstępnym służącym wykryciu ich źródeł i przyczyn. Innym istotnym elementem strategii zwalczania chorób zakaźnych jest opracowanie ogniska choroby zakaźnej (przede wszystkim w celu określenia dróg transmisji i uodpornienie pozostałej populacji).

Działania przeciw epidemiczne, czyli skoordynowane działania sanitarne są kierowane:

1. przeciw rezerwuarowi zarazka (szczepienia, izolacja, kwarantanna);

2. w celu przerwania dróg szerzenia się infekcji (dezynfekcja, sterylizacja, profilaktyka);

3. dla zmniejszenia podatności osobniczej na infekcje (szczepienia, antybiotykoterapia, chemioprofilaktyka);

4. nadzór epidemiologiczny (stała obserwacja i analiza danych w terenie i laboratorium).

Wychodzimy zawsze od pojęcia zdrowia. Definicja WHO określa zdrowie jako pełny dobrostan fizyczny, psychiczny i społeczny, a nie tylko brak choroby, czyli jest to stan lub zdolność ustroju do n o r m a l n e g o funkcjonowania w określonych (konkretnych) warunkach środowiskowych.

Działy szczegółowe epidemiologii jako nauki (przykładowe):

Epidemiologia prowadzi badanie stanu zdrowia populacji m. in. analizę:

 

Informacje o powyższym zdobywa poprzez:

1. pozytywne mierniki stanu zdrowia (pomiar rozwoju fizycznego, ocena sprawności fizycznej, ustalenie wskaźnika wydolności),

2. negatywnych mierników stanu zdrowia (pomiar zapadalności na konkretne choroby, ilość zgonów, ocenę umieralności i śmiertelności).

Badania te dotyczą zazwyczaj określonych populacji. Z reguły czynnikiem decydującym o określeniu populacji jest:

Postulaty Evansa definiują cechy takiego patogenu, którego związek między gospodarzem jest związkiem przyczynowym dla określonej choroby. Postulaty te są rozszerzeniem postulatów Kocha na płaszczyznę chorób w ogóle, a nie tylko infekcyjnych człowieka. Obecnie stanowią kluczowe pojęcie w epidemiologii.

Postulaty te zwykle podaje się w następujących punktach: związek między chorym, a patogenem jest związkiem przyczynowym jeśli:

Strategia badań epidemiologicznych.

Szczególnym celem i poszukiwań naukowych epidemiologii jest proces powstawania i szerzenia się choroby. Badania epidemiologiczne dzieli się w zależności od zastosowanej metody badawczej na eksperymentalne i nieeksperymentalne.

Podstawowa różnica między nimi polega na charakterze roli badacza w obu rzeczonych metodykach.

W badaniach eksperymentalnych epidemiolog `samodzielnie' systematyzuje i kontroluje swoje laboratorium populacyjne,

W badaniach nie eksperymentalnych natomiast, ma jedynie możliwość prowadzenia obserwacji na grupach populacji samorzutnie występujących w przyrodzie.

Badania epidemiologiczne opisowe konkretyzują najbardziej elementarny poziom badań epidemiologicznych, tj. opis częstości występowania choroby w populacji w zależności od jej cech demograficznych osób oraz cech środowiska bez analizowania charakteru powiązań między nimi.

Koncentrujemy się natomiast na określaniu wartości liczbowej współczynników chorobowości, zapadalności i umieralności w różnych grupach ludności, jako opisie wyjściowym w formułowaniu hipotez wyjaśniających uwarunkowania stanu zdrowia ludności.

Jest to przedsięwzięcie niezbędne w kontekście programowania ochrony zdrowia na różnym poziomie organizacyjnym, zwłaszcza odnośnie rozdziału środków inwestycyjnych i materialnego zaopatrzenia medycznego.

Charakterystyka osób (wiek i płeć, grupa etniczna, stan cywilny, zawód, status społeczno-ekonomiczny),

Zmienność występowania chorób w czasie (w tym - wyznaczenie czasu ekspozycji okresu epidemicznego, tzw. krzywa epidemii, charakterystyka zmian sekularnych i cyklicznych)

Zmienność występowania chorób w zależności od miejsca (statystyki krajowe i międzynarodowe, mapy punktowe i migracja populacji) stanowią trzy podstawowe kategorie zmiennych w opisie epidemiologicznym choroby.

Badania obserwacyjne retrospektywne (kliniczno-kontrolne) stosowane są głównie w epidemiologii środowiskowej, stanowią jednak ważny element metodyki innych dziedzin medycyny, odnajdują bowiem zastosowanie nie tylko w zwalczaniu ognisk epidemiologicznych, lecz także w badaniach nad etiologią chorób i czynnikami ryzyka, skutecznością przedsięwzięć profilaktycznych i terapeutycznych, wydajnością testów diagnostycznych w badaniach przeglądowych itp.

Analiza retrospektywna polega na badaniu wyodrębnionej grupy przypadków chorobowych w aspekcie ich ekspozycji na dany czynnik chorobowy w przeszłości oraz porównywaniu uzyskanych wyników z obserwacjami w grupie kontrolnej. Stwierdzenie w grupie chorych większej ekspozycji niż w grupie kontrolnej może wskazywać, że między występowaniem choroby a działaniem czynnika ekspozycji istnieje związek przyczynowo - skutkowy.

Badania obserwacyjne prospektywne (kohortowe) , prowadzi się w grupach eksponowanych i nie eksponowanych na domniemany czynnik chorobowy, poszukując domniemanego skutku choroby;

W naturalnej historii choroby posuwają się one zatem niejako „do przodu w przyszłość w czasie”. Ich realizacja jest z reguły wieloletnia, polega na okresowej kontroli zdrowia osób nimi objętych lub analizie tzw. wtórnych materiałów statystycznych (karty zgonu, karty szpitalne, inne dane chorobowe).

Metoda kohortowa jest w kilku punktach korzystniejsza od metody retrospektywnej, umożliwia bowiem min. określenie mierników bezpośredniego ryzyka rozwoju choroby (współczynnik zapadalności i remisji) oraz. ustalenie relacji badanych czynników jednocześnie w stosunku do innych chorób. Wadą tych badań są wysokie koszty i trudności organizacyjne (duże grupy populacji i długi okres obserwacji, konieczność zapewnienia tego samego standardu w toku wieloletnich badań) oraz nieprzydatność w badaniach chorób o niewielkiej zapadalności.

Badanie eksperymentalne (losowe badania kontrolowane) suponują klasyczny schemat eksperymentu, z których jedna stanowi tzw. grupę kontrolną, druga natomiast poddawana jest działaniu bodźca eksperymentalnego. Ich istotę stanowi zatem wybór planowanej interwencji (zabiegów profilaktycznych i leczniczych), której spodziewany skutek jest oceniany przez porównanie wyników w grupie eksponowanej w stosunku do grupy kontrolnej (przy losowym przydziale osób i kontrolowaniu tzw. dodatkowych zmiennych zakłócających).

Zakłada się jednak, że w badaniach nad populacją ludzką nie można zapewnić ani identycznych warunków obserwacji ani pełnej jednorodności materiału (najprostszym sposobem względnego ujednolicenia jest tzw. matching - dobór parami), tym niemniej, losowość wyboru osób może w istotny sposób zredukować czynniki zakłócające.

Ponad to, w badaniach typu epidemiologicznego i klinicznego zachodzi często potrzeba podawania placebo grupie kontrolnej, np. w badaniu skuteczności leku czy szczepionki (eksperyment „ślepy jednostronnie) lub zainicjowanie sytuacji, w której ani obserwator ani badany nie wie którym osobom podaje się testowany preparat („eksperyment podwójnie ślepy”). Losowe badania kontrolowane można traktować także jako swoiste rozwinięcie idei eksperymentu w medycynie profilaktycznej (po raz pierwszy zastosowana na szeroka skalę w roku 1933 w USA, do oceny skuteczności szczepionki BCG).

Badania epidemiologiczne przesiewowe - wczesne wykrywanie chorób - jest przeglądowym stosowaniem testów diagnostycznych w badaniach dużych grup ludności, w celu wykrycia wczesnych stadiów choroby i zmniejszenia umieralności na dane schorzenie. W aspekcie proceduralnym rozdziela ono badaną populację na dwie grupy: osób prawdopodobnie chorych oraz ludzi, u których choroba została z dużym prawdopodobieństwem wykluczona (należy przy tym rozróżniać badanie przesiewowe wczesnego wykrywania i badanie określające grupy zwiększonego ryzyka).

Możliwość wczesnej diagnozy oraz pełniejsza informacja o częstości występowania poszczególnych stadiów choroby w populacji jest istotna wraz z rosnącym znaczeniem przewlekłych chorób zwyrodnieniowych i nowotworów; najważniejszym celem praktycznym badań przeglądowych jest bowiem wykrycie w najwcześniejszym stadium i niedopuszczenie do pełnego rozwoju choroby (w przypadku chorób zakaźnych jak gruźlica płuc, pozwala na zapobieganie ich transmisji).

Należy mieć przy tym świadomość, że nie wszystkie choroby nadają się do badań przesiewowych. Prowadzi się je przede wszystkim w odniesieniu do chorób o niekorzystnej prognozie, powodujące inwalidztwo lub długotrwałą niezdolność do pracy, przy czym muszą istnieć dowody, że podjęcie leczenia w stadium przedklinicznym, o ile jest ono rozpoznawalne, będzie skuteczniejsze niż w stadium późniejszym (nie jest jednak oczywiste, że wcześniejsze wykrycie zwiększa automatycznie szanse wyleczenia, a tym bardziej nie jest uzasadnione badanie przesiewowe u osób nieuleczalnie chorych).

Teoretyczne podstawy oceny trafności diagnozy lekarskiej stanowią jedno z istotnych zagadnień w kontekście badań przesiewowych, w klinicznej praktyce bowiem diagnozę choroby nie opiera się na długotrwałej obserwacji lecz na jednorazowym badaniu osób z populacji generalnej i zwykle klinicysta opiera się na pewnej liczbie testów laboratoryjnych, których wyniki powinny być zestawione w taki sposób, aby potencjalny błąd badania mógł być poprawiony prze inne badanie.

W celu zmniejszenia błędu diagnostycznego charakter choroby (definicja ścisła, klasyfikująca, adekwatna do celu i metod badania) oraz kryteria diagnostyczne (trafność pomiaru testu diagnostycznego) muszą być ściśle zdefiniowane testy diagnostyczne powinny być powtarzalne i trafne, a udział czynnika subiektywnego (podświadomości lekarza) względnie zredukowany.

W ocenie wczesnych i odległych korzyści zdrowotnych z badań przesiewowych pomocne są dwa rodzaje danych - częstość poszczególnych stadiów chorobowych wykrytych w trakcie badania oraz śmiertelność w okresie pierwszych lat od chwili wprowadzania programu badań.

Ukazanie okresowych trendów umieralności i chorobowości, porównywanie czasu przeżycia oraz ocena metodą eksperymentalną lub obserwacyjną stanowią tu podstawowe odnośniki proceduralne.

Głównym celem badań epidemiologicznych jest poznanie zależności między ekspozycją środowiskową i jej skutkami zdrowotnymi na poziomie populacji, a więc reakcją (odpowiedzią) organizmu na jakiś czynnik chorobotwórczy, w zależności od nasilenia, czasu trwania i momentu zadziałania ekspozycji.

Pierwszym krokiem w badaniu epidemiologicznym rozważającym znaczenie środowiska w etiologii choroby jest jasne sformułowanie hipotezy badawczej (tj. rzeczowego przypuszczenia opartego na wstępnych danych o chorobie, które wskazują na potencjalną zależność między wystąpieniem schorzenia a ekspozycją na domniemany czynnik) i szczegółowe zaplanowanie metod sprawdzających hipotezę roboczą.

Podstawowe parametry umożliwiające efektywne badanie epidemiologiczne oceniamy poprzez:

Wywiad epidemiologiczny jest procedurą standardową prowadzoną na specjalnie przygotowanych kwestionariuszach, z jego treścią i kolejnością pytań są z góry ściśle ustaloną i w ten sam sposób zadawanym osobie badanej - ma dostarczyć informacji powtarzalnych.

Badanie umieralności, określające prawdopodobieństwo zgonu w pewnej populacji w danym okresie z pomocą współczynnika podającego liczbę zgonów na standardową jednostkę ludności i tu stosuje się współczynniki umieralności:

  1. współczynniki umieralności ogólnej - zgony ogółem w danym czasie,

  2. cząstkowy współczynnik umieralności - odnośnie populacji w danym przedziale wiekowym,

  3. wskaźnik umieralności proporcjonalnej - odnośnie zgonów z określonej przyczyny,

  4. współczynnik umieralności niemowląt.

Dane o zgonach wystawiane wg międzynarodowej lekarskiej karty zgonów zawierają cztery informacje:

Zgodnie z zaleceniem Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób, Urazów i Przyczyn zgonów (ICD 10) grupowane są wg przyczyny wyjściowej (schorzenia inicjującego bieg zdarzeń chorobowych lub okoliczności wypadku/przemocy). W przypadku rejestracji większej liczby przyczyn wybór przyczyny wyjściowej dokonywany jest wg jednolitych zasad wyboru rozpoznań.

Dane o chorobach, a dokładniej - badanie zachorowalności i obliczanie współczynników zapadalności oparte jest na tzw. wtórnych materiałach statystycznych: .

GRYPA PTASIA - jedna z ostatnich (?) niekontrolowanych plag ludzkości - wybrane aspekty.

Odrobina historii:

Odrobina biologii:

Wirusy typu A - zakażenia ludzi, ssaków, ptaki,

Wirusy typu B - zakażenia wyłącznie u ludzi,

Wirusy typu C - zakażenia ludzi i świń.

Typy antygenowe:

Ze względu na obecność różnych białek ułatwiających kolonizację wirusów w organizmie gospodarza, w tym: hemaglutyniny (H) oraz neuraminidazy (N), wyróżnia się 16 typów H oraz 9 typów N tych wirusów, co w konsekwencji daje 144 możliwe podstawowe kombinacje podtypów antygenowych H i N dla wirusów grypy szczepu A.

H5N1 = wirus reatsortant:

Z badań wirusologicznych wynika, że podtyp antygenowy H5N1 powstał wskutek skoku antygenowego pomiędzy genomami wirusów od różnych gospodarzy (ludzi i ptaków) z ich przetasowaniem, tj. reatsortacją - co nastąpiło prawdopodobnie w organizmach świń.

Ptaki dzikie, a ptaki domowe:

Źródłem zakażenia drobiu domowego jest zazwyczaj bezpośredni lub pośredni kontakt

z dzikim ptactwem (np. jednocześnie używana woda do picia) lub/i z odchodami zarażonych dzikich ptaków .

Ptaki i ludzie:

Na zakażenie ptasią grypą narażone są głównie osoby pracujące przy hodowli drobiu lub mające z nim bezpośredni kontakt - nawet w przypadku hodowania tylko kilku kur.

Nie należy obawiać się spożywania drobiu i jaj - wirus ginie wyjątkowo łatwo w czasie obróbki termicznej - nie należy jednak spożywać surowych jaj i … myć ręce. Zakażenie może być także teoretycznie przeniesione na człowieka, na drodze kontaktu z odchodami dzikiego ptactwa wędrownego, jednak dotychczas nie zanotowano zakażeń przenoszonych tą drogą - wszystkie dotychczasowe przypadki tej choroby, u wszystkich ludzi na całym świecie pochodziły wyłącznie od ptactwa domowego.

Ofiary H5N1

Procesy epidemiologiczne:

Potwierdzono, że zawsze przyczyną wystąpienia choroby u ludzi był bliski kontakt z zakażonym drobiem - kontakt zupełnie inny w krajach Azji, w porównaniu np. z krajami Europy. Rozprzestrzenianiu się choroby zawsze zapobiegła szybka likwidacja zakażonego drobiu - tj. zniszczenie ogniska zakażenia i przecięcie dróg szerzenia się choroby.

Jak się uchronić przed ptasią grypą:

Epizoocja grypy ptaków:

Objawy ptasiej grypy u ptaków występują zazwyczaj po 3 - 5 dniowym okresie inkubacji choroby i są mało charakterystyczne, zależne od zjadliwości szczepu wirusa wywołującego chorobę, gatunku i wieku ptaków, ich stanu ogólnego i obecności innych zakażeń towarzyszących ptakom oraz sezonowych warunków środowiskowych.

Główne objawy kliniczne wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu to: depresja, brak apetytu, gwałtowny spadek/utrata produkcji jaj, miękkie skorupy jaj, zasinienie i obrzęk grzebienia i korali, silne łzawienie i obrzęk zatok podoczodołowych, kichanie, trudności z oddychaniem, biegunka, gorączka. Padnięcia ptaków mogą być nagłe, ze śmiertelnością stada do 100%. Zakażone ptaki wydalają duże ilości wirusa z kałem oraz w wydzielinie z oczu i dróg oddechowych.

Inne choroby ptaków, podobne do HPAI:

Odrobina medycyny:

Zakażenie ludzi zarówno grypą „zwykłą” jak i ptasią dokonuje się poprzez wniknięcie wirusów do komórek nabłonkowych jamy nosowo-gardłowej i komórek nabłonka oddechowego, z następczym ich zniszczeniem - choroba występuje zawsze nagle.

Różnica w przebiegu pomiędzy grypą „zwykłą” i ptasią - polega przede wszystkim na szybkim wystąpieniu ciężkiego wirusowego (a następnie bakteryjnego) „złośliwego” zapalenia płuc - z dramatycznymi problemami z oddychaniem, często o krańcowo ciężkim przebiegu.

Ok. 150 szczepów wirusów powoduje tzw. PRZEZIĘBIENIA (paragrypę), są to wirusy ECHO, Coxackie, Rhino, Picorna etc. Grypę wywołuje jedna zawsze określony typ wirusa grypy .

Objawy grypy są zawsze zdecydowanie i wyraźnie nasilone: bardzo wysoka gorączka, powalające uczucie rozbicia, dreszcze, bóle mięśni, stawów, bóle głowy i gardła, kaszel, brak wyraźnego związku ze zmianami pogody,

z dużym ryzykiem wystąpienia poważnych powikłań pogrypowych.

Grypa, a paragrypa:

Odrobinę wakcynologii (nauki o szczepieniach i szczepionkach):

Szczepionki przeciwko grypie zmniejszają możliwość szerzenia się wirusów w populacji ludzkiej, poprzez zwiększenie odsetka populacji uodpornionej. szczepionka zawiera cząstkę zabitego wirusa i nie ma żadnego działania zakaźnego, a jedynie działanie antygenowe, stymulujące w okresie kilkunastu dni powstanie specyficznych przeciwciał przeciw grypowych. Szczepionka nowej generacji jest bezpieczna i mogą nią być szczepione nawet 6-miesięczne dzieci i kobiety w ciąży, osoby starsze.

Warunki bezpieczeństwa:

Zima 2005/06 versus zima 1971/72

Działania profilaktyczne:

Zadania Państwowej Inspekcji Weterynaryjnej:

Krajowe programy kryzysowe

Nadmierny i niepotrzebny „szum medialny”:

Tytuły prasowe: „…Chore migracje - Ptasia grypa nad Odrą - Ptasia grypa 40 km od Polski - Strach ma łabędzie oczy - Niemcy: H5N1 na Pomorzu Przednim - Polska: kolejne martwe ptaki - Europa niegotowa do walki z ptasią grypą - Czy ptasia grypa zabiła marynarza - Ptasia grypa znów zabija - Nie zamkniemy grypy w klatce…”

Rzetelnych informacji szukaj na zawsze na stronach internetowych GIS: www.gis.gov.pl

Wystąpienie na terenie naszego kraju pojedynczych przypadków obecności wirusów grypy ptaków o wysokiej zjadliwości HPAI, nie niesie wysokiego ryzyka przeniesienia go na człowieka, pod warunkiem przestrzegania zasad zabezpieczeń i profilaktyki

oraz zachowania właściwych procedur sanitarnych.

Podstawy podstaw profilaktyki:

------------------------------------------------------------------------

ASPEKTY HIV / AIDS u początków XXI wieku

Historia w zarysie:

Na przełomie 1980 i 1981 roku jednocześnie u pięciu młodych, do niedawna zdrowych homoseksualistów z Los Angeles, wystąpiły zapalenia płuc wywołane przez pierwotniaka Pneumocystis carinii. Każdy z nich miał ponadto objawy sugerujące znaczne uszkodzenie układu odpornościowego organizmu. Dwóch z nich zmarło.

Już w czerwcu 1981 roku po opublikowaniu w prasie medycznej USA doniesień o tych przypadkach, inni lekarze w USA zaczęli także informować o występowaniu podobnych objawów u innych młodych mężczyzn. Było to o tyle niezwykłe, że żaden z nich nie przebył wcześniej żadnej choroby, która wyjaśniałaby ich obecny stan.

Ponieważ te niezwykłe objawy obserwowano wyłącznie

u homoseksualistów, chorobę tę określono jako upośledzenie odporności związane z homoseksualizmem, tj. Gay Related Immune Deficiency (GRID).

Rozpoczęto badania, dlaczego niemal wyłącznie homoseksualiści zapadali na tę tajemniczą chorobę

i co jest dla nich czynnikiem ryzyka. Wkrótce było jasne, że czynnik wywołujący chorobę jest przenoszony najczęściej przez stosunki płciowe - ale zakażali się także narkomani, przez używanie niesterylnych igieł i strzykawek. Takie same objawy pojawiły się również u osób otrzymujących transfuzje krwi lub jej pochodnych, najczęściej chorzy na hemofilię.

Początki epidemii:

Zaledwie w ciągu 10 lat od pierwszego rozpoznania

w Stanach Zjednoczonych, występowanie zakażenia HIV zanotowano na całym świecie.

Rozpoczęto poszukiwanie czynnika sprawczego nowego zespołu chorobowego. Pierwsze informacje, że jest to wirus należący do starej grupy retrowirusów RNA pojawiło się już w 1983 r., gdy naukowcy francuscy odkryli takiego nowego „podejrzanego” wirusa w węzłach chłonnych mężczyzny cierpiącego na zespół przewlekłego ich zapalenia. Nowego wirusa nazwano Iymphadenopathy associated virus (Lav).

Równolegle ogłoszono informację, że w USA wyizolowano także nowego wirusa nazwanego HTLv - od chorego z zespołem objawów nazwanym później AIDS. Doniesienia te potwierdzały wcześniejsze obserwacje badaczy francuskich.

Nieco później, bo w 1986 r. u tubylców z krajów Afryki Zachodniej wyizolowany zostaje kolejny podobny wirus, nazwany przez badaczy francuskich LAv-2, a przez amerykańskich HTLv 4.

W 1986 r. Międzynarodowy Komitet Taksonomii Wirusów zaproponował nadanie tymże retrowirusom nazwy human immunodeficiency virus (HIV) - odpowiednio o nr 1 i 2 (ludzki wirus upośledzenia odporności 1 i 2).

Także w 1985 r. opracowano w USA testy ELISA pozwalające na wykrycie przeciwciał anty-HIV, co umożliwiło masowe badania ewentualnej obecności HIV

u ludzi na całym świecie.

Skąd przybył nowy wirus ?:

Już w 1982 r. ogłoszono hipotezę, że czynnikiem zakaźnym może być ludzki retrowirus T-limfocytotropowy, co sugerowały badania weterynaryjne nad retrowirusami powodującymi poważne defekty odporności u zwierząt, np. FeLv, tj. wirus leukemii kotów, czy Mason-Pfizer Virus u małp wełnistych.

Od kilku lat był już także znany „bliźniaczy” wirus SIV u szympansów, znaleziony w przypadkowo zachowanej próbce ludzkiej krwi z Afryki Centralnej z 1959 r., pobranej od myśliwego odławiającego i polującego tamże na szympansy.

Znaleziono również pierwszy jednoznacznie potwierdzony przypadek zakażenia HIV z 1959 r. u „Żeglarza z Manchesteru” - przypadku śmierci marynarza z powodu jednoczesnego zakażenia Pneumocystis

i wirusem cytomegalii. Wówczas wielce zagadkowy - a obecnie potwierdzony zespół AIDS po badaniach zachowanej tkanki tegoż osobnika.

Jednak dopiero w 1999 r. potwierdzono pochodzenie HIV, gdy Gao i wsp. opublikowali wyniki badań, wykazujących jednoznacznie występowanie „od zawsze” podobnego wirusa u małp Pan troglodytes troglodytes, dla nich nie chorobotwórczego. Poprzez zmianę swoistości gatunkowej stał się on zakaźnym dla człowieka.

Najbardziej prawdopodobny mechanizm przeniesienia wirusa z szympansów na ludzi, to zanieczyszczenie otwartej rany człowieka krwią zakażonego szympansa, podczas polowań na te małpy lub być może podczas plemiennych praktyk rytualnych.

Mechanizm i drogi zakażenia HIV:

HIV jest przenoszony tylko wtedy, gdy dotrze od człowieka zakażonego wprost do układu krwionośnego innego człowieka. Może się to wydarzyć tylko w następujących czterech przypadkach:

Przebieg infekcji HIV

Jak w każdej innej chorobie infekcyjnej, obserwuje się tutaj określoną historię naturalną rozwoju choroby obejmującą etapy:

(ARC — AIDS Related Complex, inaczej nazywany pre-AIDS),


Między zakażeniem wirusem HIV, a powstaniem pełno objawowego zespołu AIDS zazwyczaj mija co najmniej kilkanaście miesięcy, a najczęściej kilka lat, nawet do 10.

Zakażenia oportunistyczne w zakażeniu HIV:

Zakażenia pierwotniakowe:

Zakażenia grzybicze:

Zakażenia wirusowe:

Zakażenia bakteryjne:

Inne objawy:

Początki infekcji HIV:

Inne objawy:

Są to tylko niektóre spośród najczęściej obserwowanych symptomów zakażenia HIV. Jeśli ktoś ma jeden czy nawet kilka z podanych objawów, nie musi to wcale znaczyć, że jest zakażony. Należy jednak zawsze pamiętać, że brak objawów nie świadczy o nieistnieniu zakażenia. Człowiek bez objawów zakażenia i o całkowicie zdrowym wyglądzie może zakażać innych, bo z racji swego zachowania narażał się na kontakt z wirusem i mógł ulec zakażeniu.

Jak HIV wywołuje AIDS ? (w skrócie):

HIV osłabia układ odpornościowy organizmu przez atak na komórki krwi, głównie limfocyty T4 (nazywane również komórkami T4, CD4 lub limfocytami pomocniczymi) oraz makrofagi - komórki bardzo ważne w naszym systemie zwalczania zakażeń. HIV przez ingerencję w materiał genetyczny komórek gospodarza „zmusza” je do produkcji nowych kopii wirusa i w efekcie dotychczas zdrowa komórka przekształca się w „fabrykę” produkującą nowe potomne kopie wirusa HIV. Zakażenie prowadzi w końcu do zniszczenia wszystkich komórek limfocytów CD4 zajętych przez tego wirusa oraz tym samym do kompletnego zniszczenia odporności komórkowej zakażonego człowieka. Organizm gospodarza staje się bezbronny i niezdolny do zwalczania choćby najlżejszych zakażeń, nazywanych oportunistycznymi („wykorzystującymi sposobność, okazję”).

Organizm zakażonego człowieka jest także niezdolny do eliminowania potencjalnych komórek nowotworowych.

HIV i Świat:

HIV u granic Polski:

HIV w Podkarpackiem (osoby zgłoszone):

w tym:

Nikt nie jest odporny na zakażenie wirusem HIV. Jest on czynnikiem zakaźnym jednakowo zagrażającym wszystkim: młodym i starym, hetero- i homoseksualnym, kobietom i mężczyznom, czarnym, białym i żółtym.
„HIV to nie wojna tocząca się gdzieś daleko i dotycząca innych ludzi - to rzeczywistość która nie zniknie po wyłączeniu telewizora lub odłożeniu gazety”. - Michael Thomas Ford z Nowego Jorku.

Dzień 1 Grudnia ustanowiono Światowym Dniem Walki z HIV.

1


Wyszukiwarka