METODOLOGIA PSYCHOLOGII - nauka opisowa, normatywna o sposobie uprawiania psychologii jako nauki oraz o funkcjonowaniu zawodowym psychologa.
Opisowa, normatywna - interesuje się aktualnymi sposobami uprawiania psychologii jako nauki, ale także formułuje zalecenia (normatywne) jak powinna być uprawiana.
STATUS METODOLOGICZNY NAUKI :
przedmiot
cel
metoda
Psychologia:
przedmiot -Twórcą jest Arystoteles w dziele „Peri psyche” - „O duszy” traktuje o przedmiocie psychologii. Psychologia jest nauką o duszy (rozumianej b. szeroko).
Koncepcja nauki Arystotelesa opiera się na pytaniu naukotwórczym „dlaczego?”
Układ systemu filozoficznego:
metafizyka - ogólna teoria bytu, nauka o tym co istnieje, o rzeczywistości, zapoczątkował klasyczną koncepcję nauki. Metoda dedukcyjna (geometria!). → wyprowadził twierdzenia o człowieku z ogólnej teorii bytów. Powstała antropologia człowieka = psychologia. Psychologia racjonalna (nazwa wprowadzona w XVII wieku) -oparta jest na metodzie dedukcyjnej, która wychodzi od ogółu do szczegółu. Z twierdzeń ogólnych o świecie, naturze Arystoteles przechodzi do prawd o człowieku. Pierwszym przedmiotem psychologii jest człowiek, jego psychika zwana duszą.
W taki sposób psychologia uprawiana jest do XVIII wieku. Wtedy Christian Wolf (Niemiec, nauczyciel Kanta) wprowadził rozróżnienie pomiędzy psychologią racjonalną, a psychologią empiryczną. Do tej pory uprawiano psychologię metodą dedukcyjną ( bierze się od przyjęcia ogólnych twierdzeń, stworzono aksjomaty, które przyjęto bez potwierdzenia, intuicyjnie).
Wolf stwierdza, że do prawdy o człowieku można dojść na drodze empirycznej. W dziele „empirica” użył po raz pierwszy słowa „psychometria”. Podstawa nauki empirycznej jest pomiar czyli psychometria. Tu rozpoczyna się psychologia naukowa ( nie w 1879).
Wolf wskazał na metodę - psychometrię. Do Wolfa psychologia była działem filozofii. :)
Każdy poważny filozof miał dział pt. psychologia ! Wyjątkiem był św. Augustyn - od psychologii doszedł do filozofii.
ŚW. AUGUSTYN - nazywany największym psychologiem wśród filozofów. Filozofia jako produkt końcowy rozważań o sobie samym. Uczył retoryki na dworze cesarskim. Rozpoczął od metody introspekcyjnej ( wgląd w siebie, relacja ze swoimi stanami psychicznymi), postawił sobie pytania osobiste o charakterze egzystencjalnym. Pisze o tym w swoich wyznaniach (wyznania św. Augustyna - lektura). Dopiero w XX wieku sformułowano metodę „ja dialogowego”. „Ja dialogowe” Oleś. Dialogi Platona są podstawą dla św. Augustyna, który mocno nawiązywał do Platona. Podstawą rozumowania Augustyna jest metoda indukcyjna. Autor na podstawie pytań dotyczących własnego życia dochodzi do odpowiedzi. Wyznania św. Augustyna są podstawą dla wszystkich szkół psychiatrycznych/ psychoterapeutycznych. Każda psychoterapia interesuje się tym co jest tu i teraz.
INTROSPEKCJA - uświadamianie samemu sobie swoich przeżyć, treści strumienia świadomości. Metoda udoskonalona przez Augustyna.
Opisuje kolejne stadia swojego życia w sposób RETROSPEKCYJNY, udoskonala również tę metodę. (najciekawszy rozdział 11 traktuje o czasie) - istnieje jeden czas - TERAŹNIEJSZY. Dla człowieka liczy się tylko teraz.
Pamięć to mniej lub bardziej udolne zapamiętywanie czasu teraźniejszego, który był. Przyszłość jest tylko formą gramatyczną, jest tylko teraz. Mamy pokusę aby rozpamiętywać przeszłość lub planować przyszłość.
Neoplatoniści: Plotyn, Porfiriusz i Filon z Aleksandrii
Film włoski „Augustine” w necie.
PSYCHOLOGIA EKSPERYMENTALNA -1879, Lipsk, Wundt. Kilka miesięcy później laboratorium założył Wiliam James. Napisał dzieło „The principles of psychology” - pokazał jak metodą empiryczną badać osobowość. Zapoczątkował psychologię osobowości. Dokonał rozróżnienia na pure ego i empirical me. Musimy przyjąć założenie o istnieniu podmiotu psychiki - ja czyste. Wszystko inne określa ja empiryczne, które może być przedmiotem badań, jest to samoocena człowieka - rzeczywistość o charakterze opisowo wartościującym. Stworzono metody do badania osobowości.
Interpretacja pure ego:
św. Tomasz - dusza jako forma substancjalna ciała ludzkiego.
Immanuel Kant -dusza to struktura a priori umysłu ludzkiego.
Asocjacjonistyczny sposób - dusza to masa asocjacyjna która mieści się w umyśle ludzkim.
James:
PRAGMATYZM - współczesna filozofia Amerykańska. Stworzony przez wszystkich trzech(James, Dewey i Peirce). Pragmatyzm przyjmuje skutki, wynikające z przyjęcia tez, i ich użyteczność jako kryterium prawdy. Uzależnia prawdziwość tez od praktycznych skutków, przyjmując praktyczność za kryterium prawdy.
Dewey - badania nad uczeniem się, myśleniem jako narzędziem przetwarzania świata naturalnego w świat ludzki.
Charles Peirce - zajmował się metodą nauk i logiką relacji.
od Jamesa zmienił się przedmiot. Psychologia to nauka o przeżyciach, o „aktualnym strumieniu świadomości”.
W Lipsku skupiano się na procesach percepcji. Dotyczyły praw spostrzegania zmysłowego. Odkryto prawo Webera - Fehnera: stosunek intensywności bodźca, a różnica w jego spostrzeganiu.
UŁAMEK WEBERA - dla każdego bodźca istnieje taka wielkość różnicy, która musi wystąpić, aby badany dostrzegł różnicę. Opiera się na introspekcji - badany musi przeanalizować swoje odczucia i o nich opowiedzieć.
Koniec XIX/ początek XX wieku - wprowadzono pojęcie procesu i aktu psychicznego/ czynność psychiczna - przedmiot psychologii. Przedmiot rozumiany jest w sposób bardziej teoretyczny.
BEHAWIORYZM - przedmiotem jest zachowanie człowieka w różnych sytuacjach. Przedmiotem psychologii jest zachowanie człowieka w sytuacja codziennych i ekstremalnych.
Cel -
metoda -
CELE :
teoretyczne/ poznawcze - poznanie prawidłowości związanych z zachowaniem się człowieka w sytuacjach codziennych w tym ekstremalnych. Stara się odkryć nowe zjawiska, uwarunkowania zachowań. Powstają nowe teorie psychologiczne, wyjaśniające zaobserwowane fakty. Psychologia zmierza do poznania tajników duszy ludzkiej.
Psychologia zajmuje się badaniami podstawowymi, szuka prawidłowości zachowania, zajmuje się pewnym podstawowym aspektem .
IDZI RADZISZEWSKI (założyciel KUL) psychologiem BYŁ!!!
zajmował się psychofizjologią
zmysł słuchu - arytmetyczny
zmysł równowagi - geometryczny.
Myślenie o istocie najwyższej jest takie samo wśród ludów pierwotnych i u wybitnych uczonych. → 1998 - Przegląd Psychologiczny „Białe plamy w historii psychologii w KUL”
przywiózł do Lublina całą bibliotekę za zgodą Lenina
główne kierunki filozoficzne, badania empiryczne,
1910 - w Warszawie, z inicjatywy Warszawskiego Towarzystwa Psychologicznego, Psychiatrycznego i Neurologicznego - pierwszy zjazd psychologów.
Babiński - neurolog, odruch babińskiego
Ateneum kapłańskie - sprawozdanie ze zjazdu autorstwa Radziszewskiego, czasopismo
rektor Kul, doktorat z psychologii i teologii
Piotr Skarga - założył Uniwersytet Wileński.
Początek grudnia 1918 - inauguracja roku akademickiego
Bolesław Prus 31.12.1899 - artykuł → psychologia jako nowa nauka empiryczna miała dogłębnie poznać tajniki duszy ludzkiej.
II WŚ → Rekrutacja do Armii Amerykańskiej → powstanie testów psychologicznych dotyczących np. inteligencji.
Wiktor Frankl - był w obozie koncentracyjnym; III szkoła wiedeńska psychoterapii → logoterapia - podstawą ludzkiego zachowania jest potrzeba odkrycia sensu
I szkoła - Freud
II szkoła - Adler
CELE APLIKACYJNE - pomoc człowiekowi funkcjonującemu w różnych rolach społecznych, sytuacjach życiowych zarówno codziennych jak i ekstremalnych. Zaczyna się od potrzeb.
Wywodzą się z celów teoretycznych - nie można komuś pomóc, kiedy nie ma żadnych teorii.
Związany z pomocą od chwili poczęcia (prenatalna) do śmierci (hospicyjna).
TANATOPSYCHOLOGIA - dział zajmujący się umieraniem. Opieka paliatywna.
Józef PASTUSZKA
Paradygmat jedności jako perspektywa badań oraz terapii w psychologii.
Pokazać metodologiczny potencjał koncepcji paradygmatu jedności przedstawionego oryginalnie w laudacji przy okazji wręczania dr h.c. Chiarze Lubich na KUL w 1996.
Koncepcja paradygmatu w naukach przyrodniczych:
Thomas Kuhn (1962)określił holicentryczną teorię Kopernika jako najbardziej typowy paradygmat w historii nauki, który stanowi istotę każdej rewolucji naukowej.
Istota paradygmatu w Kuhnian jest zmiana mentalności w swej naturze.
Kopernik musiał zmienić także dobrze ugruntowany geocentryczny system, który funkcjonował nie tylko w jego czasach, ale także w kulturze, tradycji, percepcji społecznej, mentalności i religijności. Zrobił to na dobrze przygotowanej drodze empirycznej, metodologicznej.
Paradygmat jedności w sytuacjach ekstremalnych
w podobny sposób postąpiła Chiara Lubich
w 1944 w Trento nie uciekła, ale została, aby pomóc innym ludziom.
Podjęła ryzyko wojny i bombardowania, aby być z zagubionymi dziećmi i osobami starszymi
to było praktyczne budowanie jedności z prawdziwymi ludźmi, którzy byli w potrzebie.
Paradygmat jako nowa wizja stosunków społecznych, ekonomicznych, religijnych i politycznych
odkryty przez pierwszych chrześcijan jako wzór do naśladowania rzeczywistego życia w celu konkretyzacji charyzmatu jedności
Rozwój tej charyzmy pokazuje, że jest to urzeczywistnienie nowej wizji stosunków społecznych, ekonomicznych, politycznych, która zaleca, sugeruje i promuje jedność z innymi osobami.
Łączymy też różne podejscia naukowe w celu uchwycenia integralności jako bytu osobowego
Z nowej wizji do tworzenia psychospołecznej infrastruktury jedności w różnych dziedzinach życia.
Społeczna aktywność Chiary Lubich stworzenia psychospołecznej infrastruktury dla jedności w różnych domenach społecznych (np.,. ekonomii komunii, polityki - politycy dla projektu jedności, publiczne media - dziennikarze o jedność, ekumenizm i kontaktów między religią)
Rewolucja Kopernika → rewolucja nauk społecznych
zachęciła do stworzenia własnego paradygmatu badawczego silnego typu mentalnego i metodologicznego, która mogłaby dać nową wizję świata społecznego, jak Kopernik zrobił w naukach Kopernika
Status metodologiczny psychologii względem paradygmatu
status składa się z 3 elementów: przedmiot, cel, metoda
Arystoteles
peri psyche - o duszy ludzkiej. Później zaczęto rozumieć psychologię, jako: akty (woli), procesy psychiczne, działalność człowieka, wydajność, zachowania.
W paradygmacie jedności: dusza i ciało to jedność. Dusza jest materią dla ciała. Byt przestaje być człowiekiem w momencie śmierci.
Przedmiot psychologii:
paradygmat jedności: ludzkie zachowanie w konkretnej sytuacji jako wyniki interaktywnego procesu między podmiotem a bodźcami sytuacyjnymi
człowiek jest postrzegany także jako bodziec dla innych, ale to on kształtuje relacje jedności z zewnętrznymi bodźcami (innymi osobami, środowiskiem naturalnym) oraz idei istniejących w umyśle.
Paradygmat jedności - przypowieść o miłosiernym Samarytaninie
znamy zasady, ale postępujemy inaczej
ten który się zatrzymał - symbol paradygmatu
Maksymilian Kolbe - przeciwstawienie się logice przetrwania, prawom psychologicznym.
1. zdanie po polsku
1270:
!!!!!!!!!!!!!„Daj ać ja pobruszę, a ty poczywaj” - Ja to zrobię, a ty odpocznij.
Napisane przez Cystersa opactwa. W księdze fundacyjnej opactwa Cystersów.
Pisał o ludziach, którzy mieszkali w klasztorze. Opisywał wieśniaka pracującego na polu klasztornym. Żona zajęta była kręceniem mąki na żarno. Atramentem czerwonym. Mówi o stosunkach rodzinnych.
Miejscowość nazywa się Boguchwała.
Cele psychologii:
należy do nauk społecznych, przyrodniczych, humanistycznych, behawioralnych
teoretyczny - kognitywny (filozofia)
praktyczny - aplikacyjny (praktyczny)
Co to znaczy jedność w ujęciu psychologicznym
jedność między społecznościami, kulturami, między podmiotami oraz między ludźmi i środowiskami. Jedność jest społeczną i ludzką relacyjną część osobowości, jak i również uzupełnia pole spełnienia istotnych potrzeb człowieka.
Model integrujący
transcendentalna rzeczywistość (Bóg)
integracja osobowości
relacje z innymi czyste ego
środowisko
wymiary funkcjonowania wewnątrz:
fizyczny
psychiczny (percepcja, świadomość)
noetyczny wymiar osobowości ( duchowość) - najwyżej → wartości, sens życia, nadzieja, pragnienia
środowisko, sfera społeczna, kulturowa
Psychika integruje wszystkie wymiary, pozwala uchwycić zmiany zachodzące w człowieku.
CEL teoretyczno - kognitywny
rozpoznanie prawidłowości i psychologicznych mechanizmów, które kontrolują i kierują ludzkim zachowaniem w określonych sytuacjach, które rodzą pytani
paradygmat jedności → koncentruje się na podstawach poznawczych celach to znaczy na rozpoznaniu prawidłowości ludzkich zachowań, które prowadzą do tworzenia osobistej jedności wewnętrznej z sobą samym, a następnie z innymi, środowiskiem zewnętrznym i wreszcie z transcendentalną rzeczywistość (tworzenie relacji z Bogiem).
Należy widzieć człowieka w perspektywie jego doświadczeń, o tych który postepują inaczej niż większość
Podejście holistyczne
znalezienie prawdy bardziej zintegrowanej
szukanie w człowieku jedności, autentyczności
pozwala psychologii wyposażyć się w koncepcję osobowości, która zakłada przede wszystkim integrację wewnętrzną z własną tożsamością i jednością
Praktyczno-aplikacyjne cele
pomoc ludziom w podejmowaniu ról społecznych, w rozwiązywaniu zadań, indywidualnych lub kolektywnych problemów (egzystencjalne, społeczne, zawodowe, religijne, zdrowotne, ochrony zdrowia)
przyjmowanie perspektywy drugiej osoby pomaga przezwyciężać własne trudności w integracji siebie.
Główne koncepcje naukowe i teoretycznej współczesnej psychologii:
klasyczne koncepcje: psychoanalityczne (przeszłość) i humanistyczne
koncepcja nauki wg Kanta: poznawcze teorie psychologii (teraźniejszość)
pozytywistyczne koncepcje: behawiorystyczne (zachowanie)
ewolucyjna koncepcja nauki: ewolucyjna teoria psychologii (przeszłość, przyszłość)
Antropologiczne twierdzenia paradygmatu jedności
główną podstawą paradygmatu jest katolicka dogmatyka - o Trójcy św
człowiek jest nastawiony na innych, będąca z innymi i dla innych.
Jedność jako problem moralny
jedność jest naturalna, ale niejednokrotnie zatracana. Zakłada naturalnie pozytywne połączenia z innymi ludźmi
Sensem jest stworzenie postawy pomagania innym, dzielenia się, dbania, uczenia innych samodzielności, wspieranie we wzroście i rozwoju
Tożsamość a jedność
James: tożsamość osoby jest w bezpośrednim związku z innymi osobami
głębszy osobisty kontakt między ludźmi zakłada koniunkcję tych dwóch osobistych procesów: samoidentyfikacji i czynienie jedności z innymi, którym istotą jest dawanie daru z samego siebie.
Własna tożsamość i jedność
zakłada kontakt z własną jednością, która jest procesem samo-integracyjnym
konieczne jest zdefiniowanie samo-jedności na poziomie poznawczym, emocjonalnym, motywacyjnym.
Obdarowanie, wzajemności i wspólnotowość
Z założeniem dawania siebie idzie idea że powinna być odwzajemniona. Wzajemność nie musi być motywem, który łączy się z czynieniem jedności z innymi, jednak może to stanowić celowe zachowanie ludzi, którzy zamierzają stworzyć klimat solidarności i stabilniej kultury wartości w ich społeczności.
Paradygmat jedności
Spójne rozumienie przedmiotu psychologii. Wskazuje na sposób rozumienia sytuacji w jakiej jest człowiek. Przedstawia rozumienie sytuacji jako interakcji człowieka z okolicznościami w jakich się znalazł. Paradygmat jedności mówi o tym żeby dostrzegać drugiego człowieka w sytuacji.
Przedmiot: człowiek z okolicznościami w jakich się znajduje.
Ludzie mają różne tendencje do działania. Rezultat interakcji z bodźcami sytuacyjnymi nie jest tożsamy z żadnym innym.
Psychologia należy do nauk społecznych.
Przypowieść o dobrym Samarytaninie.
Nawet w tych samych okolicznościach, nie jest się w tej samej sytuacji, bo każdy tworzy własne interakcje.
Każdy filozof stworzył teorię antropologiczną.
Koncepcja racjonalna - powstaje z ontologii → racjonalność indukcyjna.
Przynależność psychologii do różnych typów nauk:
FILOZOFICZNE
Wynika z racji historycznych - przez wieki psychologia była traktowana jako jeden z działów filozofii. Konstruowano psychologię racjonalną - filozofię człowieka/ antropologię/ psychologię ( za Arystotelesem).
Psychologia nazywa się racjonalną - powstała na drodze dedukcji z ogólnych założeń filozoficznych, z metafizyki.
Zobaczyć traktat „Peri psyche” w Dziełach wszystkich.
Obecnie chociaż psychologia nie należy do filozofii to jednak ma głębokie związki z pniem filozoficznym. Polegają one na tym, że filozofia dostarcza psychologii twierdzeń o człowieku (twierdzenia bazy zewnętrznej - o tym jakim bytem jest człowiek, jak funkcjonuje, systemy filozoficzne). Każda teoria psychologiczna posiada takie twierdzenia zewnętrzne. Nie są one weryfikowalne, ale po prostu przyjęte. Mają charakter AKSJOMATU - wyrażają oczywiste intuicje społecznie akceptowalne.
Filozofia inspiruje psychologię do zadawania pewnych pytań, które mogą być przedmiotem badań. Inspiruje do określania problemów badawczych i kierunku badań.
Rola systematyzacyjna filozofii wobec psychologii. Teorie filozoficzne są systematyczne, uporządkowane i dlatego można z nich czerpać wzór dla systematyzacji teorii psychologicznych.
Każda teoria psychologiczna zawiera twierdzenia o człowieku, zaczerpnięte z zewnątrz (od teorii filozoficznych).
METAFIZYKA - o tym co jest fizyczne.
Systemy redukcyjne - np. geometria, oparta na aksjomatach. Na podstawie aksjomatów udowadnia się inne twoerdzenia.
BIOLOGICZNE
Są dwa typy nauk: przyrodnicze i humanistyczne. Inne są tu fakty naukowe ( przedmiot badań)
fakt w naukach przyrodniczych - cecha konstytutywna: powtarzalność zjawisk, intersubiektywna komunikowalność (między badaczami → jeśli jeden robi badania, musi je tak opisać, aby inny mógł te badania powtórzyć). Model NOMOTETYCZNY faktu naukowego - zmierzają do zbadania ogólnych praw ( przyrody, fizycznych, chemicznych), które są przedmiotem badań i uogólnień.
Christian Wolfe - psychologię można być nauką empiryczną. Można stosować metody ścisłego pomiaru. Dał początki psychometrii. Od niego psychologia jest nauką przyrodniczą, bo posługuje się metodami empirycznymi. Posługuje się zarówno metodą indukcyjną jak i dedukcyjną.
Tradycja pojmowania psychologii jako nauki przyrodniczej przetrwała jedynie na wyspach brytyjskich.
Związany z celem teoretycznym - poznanie ogólnych praw dotyczących ludzi, ludzkich zachowań. Nie wnika się z motywy ich zachowania.
Jerzy KONORSKI - badacz percepcji. Percepcja twarzy jest dla ludzi czymś bardzo podstawowym. Możemy objąć tylko jedna twarz na percepcyjną wyłączność.
Problem psychologiczny jest formułowany w pytanie. Na niektóre pytania można stawiać hipotezy.
HUMANISTYCZNE
Fakt naukowy jest inaczej rozumiany.
Mówi się o podejściu IDIOGRAFICZNYM - zachowanie człowieka w konkretnej sytuacji jest jedyne i niepowtarzalne.
Nie można przeprowadzać eksperymentów, bo to mija się z celem. Można zgłębiać coraz lepsze rozumienie, dlaczego człowiek w danej sytuacji zachował się w określony sposób. Nie da się go kontrolować.
Związane z celem praktycznym - pomoc drugiemu człowiekowi. Interesują nas motywacje zachowań. Wymaga zrozumienia sytuacji w której się człowiek znajduje. Psychologia interesuje się człowiekiem jednostkowym.
SPOŁECZNE
W naukach społecznych w centrum jest człowiek, socjologia interesuje się grupami ludzi, strukturami społecznymi, organizacjami. Cechą odróżniającą jest zainteresowanie psychologii jednostkowym człowiekiem.
Psychologia zajmuje się indywidualną jednostką.
Niektóre działy psychologii są bliskie socjologii np. psychologia społeczna, ale i tak skupia się na zachowaniu jednostki w organizacji.
Należy też do nauk politycznych.
ZGROMADZENIE AGORALNE - zmieniły oblicze polityczne Europy środkowej i wschodniej.
dwa systemy totalitarne: faszystowski i komunistyczny, podzieliły świat na dwa bloki.
Pakt Ribbentrop-Mołotow: wybuch II WŚ. Przestaje istnieć Polska (Polska Republika Ludowa) i republiki bałtyckie, powstaje ZSRR.
Podział państwa niemieckiego na dwie części: wschodnią i zachodnią (mur berliński - symbol zimnej wojny).
Bitwa pod Stalingradem (zima) - punkt zwrotny w czasie wojny.
Intrygujące pytania:
Dlaczego upadł komunizm w Europie?
Dlaczego upadł w pokojowy sposób w całej Europie oprócz półwyspu bałkańskiego?
ZGROMADZENIE AGORALNE (Agoral gathering) - opisany w Journal of humanistic psychology
Pojęcie jest konceptualizacją pewnych zachowań zbiorowych, które mają charakter pozytywny i twórczy jeśli chodzi o życie polityczne. Udało się zebrać cechy konstytutywne odróżniające to pojęcie od innych koncepcji, a wyjaśniają zbiorowe zachowania:
psychologia tłumu - 1898 - Gustaw LeBon (wojna francusko-pruska, był lekarzem frontowym, zauważył inne zachowanie ludzi jeśli są w tłumie, niż jeśli są pojedynczo. Zostają pozbawieni indywidualności, poczucia tożsamości są masą (bezmyślną). Podawał przykłady z frontu lub z historii swojego kraju ( rewolucja francuska, zdobycie Bastylii). Psychologia tłumu. LeBon - lektura
Do tej koncepcji nawiązywał Freud (Zbiorowe ego) - ludzie zatracają tożsamość, stają się masą. Występuje zjawisko „zaraźliwości tłumu” - ludzie zachowują się irracjonalnie.
L. MOSCOVICI - lata 80. XX wieku: Historia XX wieku jest stworzona przez tłumy. Wojny, rewolucja październikowa.
psychologia mas
błazeństwa
zachowania o charakterze publicznym, zbiorowym.
W zgromadzeniach agoralnych człowiek przebywa z innymi, ale nie traci swojej tożsamości, w odróżnieniu od zgromadzeń konstytutywnych.
Cechy odróżniające zgromadzenie agoralne, od innych:
motywy uczestników - ludzie przychodzą ze względu na wyższe wartości (potrzeba wolności, życia w wolnym państwie). Przychodzą ze względu na silną potrzebę jedności i solidarności ludzi należących do jednego narodu, a sztucznie podzielonych. Potrzeba wolności, prawdy, autentyczności, potrzeby patriotyczne, potrzeba uczestnictwa w historycznych wydarzeniach.
brak intencji przemocy uczestników - ludzie chcą doświadczyć wyższych wartości, lepiej je zdefiniować. Zjawisko miało już miejsce w Indiach (Wielka Brytania zrezygnowała z kolonii). Ludzie przyszli bez intencji przemocy wobec kogokolwiek. Przyszli w sposób pokojowy. Manifestowali swoją przyjacielskość, pomoc jedni drugim we wspinaniu się na mur. W czasie tego zgromadzenia straż pilnująca muru znalazła się w trudnej sytuacji. Zostali porażeni, zdezorientowani siłą zgromadzenia. Mur psychologicznie przestał istnieć. Schowali się, uciekli. Wobec strażników również nie przejawiano agresji. Psychologicznie przyłączyli się do zgromadzenia - widzieli że są bezpieczni, bo ze strony tłumu nic im nie grozi. Fizyczne rozebranie muru było kwestią czasu. Ludzie sami, własnoręcznie zburzyli mur.
ludzie przychodzili, ale nie byli do tego przez nikogo zmuszani, w odróżnieniu od np. pochodów 1. maja (wolny przymus). Kto chciał, miał potrzebę, ten przyszedł. Uczestnicy przyszli spontanicznie, bo chcieli być z innymi, którzy myślą, czują podobnie, którzy patrzą na mur podobnie, jako na coś co rozdziela rodziny.
masowa skala - doświadczanie wyższych wartości, odczucie potęgi, siły. Pierwszy raz widzieli tyle ludzi w jednym miejscu. Nie ma żadnych statystyk podających liczbę ludzi.
miały charakter otwarty, publiczny- odbywały się w miejscach ogólno-dostępnych, każdy mógł uczestniczyć. Była to otwarta przestrzeń po obu stronach muru. W ten sposób stworzono specyficzna atmosferę.
Poczucie duchowej unikalności - doświadczali zjednoczenia, wspólnoty, doświadczali klaryfikacji wartości, siły.
Pozytywne skutki - zarówno w sferze indywidualnej jak i społecznej. Rozpoczęto rozmowy dotyczące zjednoczenia obu państw niemieckich.
9.11.1989 - W tym samym czasie kanclerz Republiki Federalnej Niemiec dostawał tytuł honoris causa KUL. Siły polityczne nie miały z tym nic wspólnego. Był to skutek działania ludzi.
Cechy konstytutywne - rezultaty pozytywne zarówno dla uczestników jak i dla sytuacji.
2.06.1979 - spotkanie z JPII na Placu Wolności w Warszawie. Początek zmian w Europie. Te wydarzenia mentalnie zmieniły naród.
Irradiacja - rozprzestrzenianie się, bez zatracania indywidualności.
Po wpływem tych wydarzeń powstała Solidarność.
Strajki: Gdańsk - Szczecin - Śląsk (Jastrzębia Zdrój). Państwo nadal funkcjonowało jako komunistyczne, ale z nowym duchem, istniały wolne Związki Zawodowe (ludzie bezpośrednio wybrali tego, kogo chcieli).
13.12.1981 - Stan Wojenny, delegalizacja Związków Zawodowych.
1989 - rozmowy okrągłego stołu, ustalanie pierwszych wyborów najpierw do senatu, potem do sejmu.
1956 - na Węgrzech krwawo stłumiono strajki.
Kolejnym państwem była Czecho-Słowacja: Felinicik. Aksamitna rewolucja - bezkrwawa, pokojowa.
Potem Niemcy: Lipsk, Jena, Berlin
→ kraje bałtyckie ( Litwa, Łotwa, Estonia) część ZSRR 9The Baltic Way)
Tallin: łańcuch wron (ludzie chwycili się za ręce i „doszli” do Wilna przez 3 państwa). W tym samym miesiącu parlament Republiki Socjalistycznej na Litwie uchwalił dwa akty prawne:
zgodnie z konstytucją ZSRR Socjalistyczna Republika przestaje być częścią ZSRR.
Republika zmienia nazwę na Republikę Litewską i jest państwem autonomicznym.
Potem podobne akty wprowadził parlament w Estonii i Łotwie.
Przykłady zgromadzeń agoralnych:
marsze pokojowe w Indii (Gandhi)
marsze Lutra Kinga w USA związane z uprzedzeniami rasowymi (Czarne Pantery)
spotkanie z JPII w 1979 maj/czerwiec
Strajki polskiej Solidarności w 1980
Węgry
Bałtycka droga
Aksamitna Rewolucja
City of Truth w Sofii (Bułgaria) - hasła ekologiczne → żądania o charakterze politycznym → rezygnacja władz politycznych.
zgromadzenia w Rosji, 1991 - rewolucja październikowa
zgromadzenia wokół muru berlińskiego: 9/10 listopada 1989
Dlaczego upadł mur? (Po 28 latach, który spowodował śmierć wielu ludzi, którzy próbowali przejść na drugą stronę)
8/9.11.1989 - upadek muru
Po obu stronach pojawili się ludzie - zwykli mieszkańcy Berlina
przez radio ogłoszono nieopatrznie że można będzie przekraczać mur berliński, w odpowiedzi rozpoczęło się zgromadzenie.
odważyli się przyjść, bo wcześniej miały miejsce zgromadzenia agoralne (Plac Aleksandra - największy plac, uczestniczyło 0,5 mln ludzi, 5 dni przed obaleniem muru). Zmiana myślenia ludzi, przezwyciężenie strachu.
Część straży uciekła, część przyłączyła się do zgromadzenia, zrozumieli, że przestał istnieć przedmiot, którego mieli pilnować.
Bezpośrednią przyczyną była gigantyczna siła zgromadzenia agoralnego ludzi którzy przyszli. Rozpoczęli nową historię państwa.
Czy było to zjawisko przewidywalne?
Nie. Ktoś kto twierdził, że komunizm upadnie uznawany był albo za psychicznie chorego, albo za Uprawiającego science fiction.
Czynniki mogące wskazywać na zbliżający się upadek:
kryzys ekonomiczno-społeczny
zmiany polityczne (pierestrojka) - restrukturyzacje, wyjście na jaw zbrodni katyńskiej,
wybór Karola Wojtyły na papieża - oczekiwano poważnych zmian społecznych.
Zgromadzenia agoralne zmieniły kształt Europy. Zakończyły wiek XX, rozpoczęły XXI.
W Niemczech ludzie mieli do czynienia z fizyczną przeszkodą - murem, który oddzielał ich sztucznie przez 28 lat. Jeszcze w tym samym miesiącu 3 osoby zastrzelono.
Motto: „Martwy uciekinier jest lepszy niż żywy któremu udało się uciec.
W Niemczech:
Fridliche revolution
Drezno, Lipsk, Jena, berlin Wschodni
4.11.1989 - zgromadzenie na Aleksander Plac w Berlinie
Zachowania ludzi podczas rozbierania muru berlińskiego
136 osób zastrzelono, bo próbowali przejść na drugą stronę
mur istniał 28 lat
rewolucja miała charakter mentalny, zaistniała w świadomości i myśleniu ludzi
podstawowym mechanizmem systemów totalitarnych jest strach, w zgromadzeniach agoralnych ludzie przestawali się bać.
Najsilniejsze zgromadzenie agoralne miało miejsce w Rumuni, którzy szli na Bukareszt. W Polsce organizowano zbiórki krwi.
Ludzie mieli możliwość zmiany rzeczywistości własnymi rękami.
Wartości w Niemczech
potrzeba autentyczności, wolności
potrzeba patriotyzmu
potrzeba w uczestniczeniu w ważnych, historycznych wydarzeniach.
Chęć złączenia rodzin
Brak przemocy
nie chcieli stosować agresji nawet wobec strażników, wiedzieli, że oni również podszyci są strachem
Dobrowolność
każdy chciał być z innymi, mieć podobne odczucia
największe poczucie zmiany
Otwartość
powstała agora wokół muru berlińskiego
Masowa skala
nigdy pod tym murem nie było tyle osób - więcej niż na Aleksander Plac
ludzie stali po obu stronach
ludzie ze strony zachodniej mogli swobodnie podchodzić, ale po stronie wschodniej mogli zostać zastrzeleni.
Ludzie poczuli duchową jedność między sobą, że podzielają te same wartości, oczekiwania co do porządku prawnego, swobód demokratycznych w ich państwie.
Pozytywne następstwa
społeczne i psychologiczne zjednoczenie
NRD - Niemiecka Republika Demokratyczna. Komunistyczna część Niemiec. Najpierw reżim hitlerowski potem komunistyczny.
Zjednoczenie obu państw niemieckich.
Polska → Węgry → Czecho-Słowacja → Niemcy Wschodnie → Bułgaria → Republiki Bałtyckie → Albania → Rosja
Albania - państwo konstytucyjnie ateistyczne. Każda religia była zabroniona. W sposób pokojowy obalono ideologię.
1991 - Plac czerwony w Moskwie (tam gdzie rewolucja październikowa) i Leningrad - odbyły się zgromadzenia wielkiej wagi.
Rozpoczął się pucz wojskowych, Jelcyn został wybrany jako prezydent i przeciw niemu rozpoczął się pucz. Na Plac Czerwony wjechały czołgi. Dowódcami byli ci, którzy stali za czele puczu przeciwko Jelcynowi. Ludzie do luf czołgów wkładali goździki albo róże. Czołgiści nie strzelali do nikogo, poczuli więź z ludźmi. Przekształciło się w zgromadzenie agoralne. 4 uczestników zginęło, ale nie intencjonalnie. Uznano ich za bohaterów, byli różnych wyznań, odbyły się wspólne ceremonie pogrzebowe (ekumeniczne). Przerodziło się to w centralne zgromadzenie agoralne Moskwy.
W Leningradzie:
na centralnym placu ( rewolucja październikowa - wtedy zmieniono nazwę z Petersburga na Leningrad)
rada miejska zdecydowała się powrócić do poprzedniej nazwy miesiąc po zgromadzeniu
Podsumowanie
1979 - początek zgromadzeń w Polsce
1981-91 - Węgry
1989 - NRD
1990 - Bułgaria
1991 - Rosja i Rumunia
1991, 1992 -Albania
W Jugosławii nie było zgromadzeń - wybuchła tam krwawa wojna domowa. Lokalna prasa i politycy zorganizowali wzajemne antagonizmy. Wojna w okrutnościach przewyższała wojny plemienne w Afryce.
Zmiana kształtu Europy.
Zmiana ustroju.
Brak ofiar.
czasopismo psychologiczne 2007 tom 13 nr 2 - lektura
NAUKI O ŻYCIU
BEHAWIORALNE
NAUKI BEHAWIORALNE
Rozwój behawioryzmu zapoczątkował ekspansję metodologiczną i rozwój nauk behawioralnych jako nauki o zachowaniu. Psychologia została zaliczona do nauk behawioralnych, którą sama stworzyła.
S-O-R - schemat behawioralny. Według tego schematu uprawiana jest także socjologia, pedagogika, ekonomia, medycyna. Nauki przyrodnicze, techniczne - zachowanie układów technicznych.
Behawioryzm zaproponował nową formę nauki, która zawładnęła różnymi typami nauk.
np. formuła SOR w medycynie koncentruje się na zachowaniu pacjenta jako wyniku zdrowia lub choroby.
Zachowaniem ludzi interesują się np. archeologowie. Chcą odtworzyć zachowanie ludzi z minionych wieków.
Geografia zajmuje się zachowaniem ludzi w różnych środowiskach.
Psychologia jest zaliczana do nauk behawioralnych, ale także je stworzyła, zaproponowała nowy sposób analizy danych.
Dla każdej dyscypliny należy zdefiniować nieco inaczej bodziec, zachowanie.
Ze względu na przedmiot:
NAUKI O ŻYCIU (Life sciences) - badania nad rozwojem prenatalnym, tanatopsychologią.
NAUKI O MÓZGU (Brain sciences) - medycyna, lingwistyka, filozofia, nauki przyrodnicze.
Psychologia zaliczana jest do obu tych typów nauk.
Inna dziedzina powstała ze względu na przedmiot:
INFORMACJA - np. w ekonomii behawioralnej. Informacja a decyzja.
Psychologia poszukuje ekspresji w różnych wymiarach, bo w tych wymiarach funkcjonuje człowiek.
GŁÓWNE NURTY TEORETYCZNE PSYCHOLOGII JAKO NAUKI.
Behawiorystyczna
Psychoanalityczna
Humanistyczna
Ewolucyjna
Poznawcza
Istniejące koncepcje nauki:
klasyczna
Kanta
ewolucyjna / Darwinowska
pozytywistyczna
Powstały w oparciu na konkretnych pytaniach naukotwórczych:
1. KLASYCZNA: dlaczego.... istnieje rzeczywistość?, twórca: Arystoteles. Podstawa dla psychologii maksymalistycznych.
→ psychoanaliza (jakie są ostateczne racje, wyjaśnienia zachowania człowieka). Pytanie maksymalistyczne - podstawa dla całego kierunku. Freud wyjaśnia zachowanie poprzez dwie sprzeczne siły/popędy: libido i tanatos (propozycja redukcjonistyczna - odbiera wolną wolę).
→ psychologia humanistyczna (nie typ nauki, ale koncepcja) - model idiograficzny.
Nurt humanistyczny chce odpowiedzieć jakie potrzeby, cele, dążenia ostatecznie warunkują zachowanie człowieka.
Przedstawiciele: Maslow (piramida potrzeb), inni wskazywali na specyficzne potrzeby np. Frankl - potrzeba sensu, pozostałe są jej podporządkowane. → Logoterapia z ewangelii św. Jana.
Deterministyczne podejście polega na zapisaniu jednoznacznego związku pomiędzy czynnikiem, który uznaje się za przyczynę ludzkiego zachowania, a przejawem tego zachowania.
Wyjaśnianie redukcjonistyczne - rodzaj interpretacji, która sprowadza mechanizmy zachowania się człowieka do określonego poziomu redukcjonistycznego, który jest poza psychologią. Na ogół do poziomu neurologicznego, fizjologicznego, do poziomu wydzielania hormonów, składu krwi.
2. twórca: Immanuel Kant. Klasyczna koncepcja nie ma nic do poznania człowieka. Pytanie: Jakie są aprioryczne formy ludzkiego umysłu. Umysł jest narzędziem poznania ludzkiego i formy które są dane a priori (istnieją w umyśle i dają możliwość poznania świata i samego siebie).
IDEE a priori: absolut (Bóg), dusza
kategorie umysłu: przyczyna, skutek, cel.
→ psychologia poznawcza: stawia sobie pytanie jakie są formy, struktury poznawcze umysłu ludzkiego. Najbardziej akademicka psychologia. Bada formy umysłu np. pojęcia, których się uczymy (są usystematyzowane), skrypty poznawcze (sekwencja przewidywanych zachowań). Nie badamy realnie istniejącej, ale to co istnieje w naszym umyśle.
3. POZYTYWISTYCZNA, twórca: Comte pytanie: Jak przebiega zjawisko? Można jedynie opisać rzeczywistość, ustalić prawidłowości. Dzięki tej koncepcji najszybciej rozwija się nauka. Podstawa kierunków minimalistycznych.
→ behawioryzm. Można tylko opisać związek między bodźcem, a reakcją. Powstają laboratoria.
4. EWOLUCYJNA
Darwin, Spencer
pytanie naukotwórcze: Jakie formy, jakie procesy biologiczne, fizjologiczne, jakie zachowania pozwalają przetrwać gatunkowi? Rozwinięte przez psychologów na pytania: Jakie potrzeby, formy zachowania pozwalają na rozwój gatunku ludzkiego? Dzięki czemu ludzie są zdrowsi, dłużej żyją, są bardziej moralni?
Z tej perspektywy zgromadzenie agoralne jest zjawiskiem ewolucyjnym - pozwalają przetrwać całym grupom ludzi, zaspokoić potrzeby w sposób bezkrwawy.
Opowiada się za życiem od chwili poczęcia do śmierci.
Przeciw wszelkim formom życia niegwarantujące przetrwania gatunku (homoseksualizm).
Bazuje na obserwacji zachowania, blisko nauk biologicznych, interesuje się wszystkim co szkodzi rodzajowi ludzkiemu.
Green Peace
Lektury:
Wyznania św. Augustyna
Psychologia tłumu Le Bon
Skinner „Poza wolnością i godnością”. → znany w USA jako psycholog XX wieku. Książka o charakterze programowym. Dzięki niemu behawioryzm został doceniony. Behawioral sciences.
CZARNA SKRZYNKA:
Agnostycyzm metodologiczny (nie ma dostatecznie dobrej metody, aby opisać reakcję między bodźcem a reakcją) i epistemologiczny (nie da się poznać związku między bodźcem i reakcją).
Dewey „Jak myślimy” → James, Pears, pragmatyzm, zapoczątkował psychologię myślenia (5 faz myślenia !!! - proces ukierunkowany na cel). Wiedzę o myśleniu chciał przełożyć na szkołę. Według jego modelu funkcjonuje amerykańska szkoła podstawowa. Zmienną pośredniczącą określił jako czarna skrzynka - nie można zbyt szybko przypisywać sobie wiedzy o tej zmiennej pośredniczącej.
S'Bruner „Poza dostarczone informacje”. Nadał zmiennej pośredniczącej wartość kognitywną. Psychologia w nurcie kognitywnym. W umyśle człowieka powstają reprezentacje umysłowe. Wszystkiego możemy się nauczyć! Początek dla psychologii kognitywnej.
W jednej się wyspecjalizować.
2010 Przegląd psychologiczny
***
Przykład współczesnych zgromadzeń:
- niektóre pielgrzymki w ogólnych intencja, dotyczących większej grupy
Paradygmat jedności
SYSTEMATYZACJA DZIAŁÓW PSYCHOLOGII JAKO NAUKI
DZIAŁ PSYCHOLOGII - przedmiotowo wyodrębniona część psychologii, która stawia sobie własne pytania szczegółowe badawcze, rozwija własne cele i metody.
1. pytanie
2. cel
3. metoda
Podział logiczny:
zbiory muszą pozostawać w relacji między sobą, najlepiej się wykluczać - rozłączny
muszą się dopełniać do zakresy dzielonego - całkowity.
Zasadą podziały jest status metodologiczny (przedmiot, cel, metoda).
SYSTEMATYZACJA
PROBLEM - relacja między tym co jest znane, wiadome, a tym co jest nieznane, poszukiwane.
Pytanie jest gramatyczną formą sformułowanego problemu.
Typy pytań:
1. dopełnienia, rozpoczynają się od partykuły pytajnej: w jaki sposób, dlaczego,..... Nie ma hipotezy, cel jest celem deskryptywnym - opis zjawiska, zachowania. Wszystkie prawa jakie zostały sformułowane są odpowiedzią na pytania dopełnienia.
- prawo uczenia się: relacja między wysiłkiem a wynikiem
2. rozstrzygnięcia, rozpoczynają się od partykuły czy. Mamy bardziej dokładną wiedzą dotyczącą zachowania w określonych okolicznościach. Mamy tylko niepewność, że coś się dzieje.
Czy w określonej sytuacji S, zmienna niezależna N, występuje reakcja R. Mamy prawo sformułować hipotezę,
→ cel weryfikacyjny
HIPOTEZA - hipotetyczna odpowiedź na pytanie typu rozstrzygnięcia.
Czy system immunologiczny mężczyzn przechodzących na emeryturę radykalnie i bardziej niż u kobiet obniża się w pierwszych 3 latach emerytury? → kryzys osobowości, obniżenie odporności człowieka, BRZYTWA EMERYTALNA.
Połączenie dwóch typów: CEL WERYFIKACYJNO - DESKRYPTYWNY
Metoda - funkcja problemu. Istnieje po to żeby określić związek między terminami teoretycznymi, a rzeczywistością realnego świata jakim jest zachowanie człowieka.
Rudolf Karnaf - pytanie o empiryczną definiowalność terminów teoretycznych.
Prof. Przełęcki i prof. Poznański - logicy, odpowiedzieli na to pytanie. Definicji zupełnej terminów teoretycznych przy pomocy terminów empirycznych (obserwacyjnych) ustalić się ostatecznie nie da. Należy się zadowolić definicją cząstkową.
DEFINICJA CZĄSTKOWA terminów teoretycznych -
Twierdzenie jest zweryfikowaną hipotezą.
Metody są definicją operacyjną terminów teoretycznych.
Definicja operacyjna - zespół operacji jakie trzeba wykonać, aby zaobserwować dane zjawisko. Część szerszego zbioru definicji - definicje ekstensywne (przez pokaz).
Definicja uściśla sposób rozumienia.
Terminy teoretyczne domagają się terminów empirycznych. Terminom teoretycznym nadajemy interpretację empiryczną.
Terminy twierdzeń to terminy teoretyczne.
DZIAŁY PSYCHOLOGII - przedmioty
Działy psychologii teoretycznej
cel aplikacyjny - praktyczny - psychologia stosowana
cel teoretyczny - działy teoretyczne - poznanie głównych prawidłowości/ praw o funkcjonowaniu człowieka w sytuacjach codziennych i . Zajmują się badaniami, celem jest sformułowanie praw w określonym dziale.
Działy teoretyczne to najczęściej działy psychologii eksperymentalnej → metoda jako kryterium: eksperyment.
Percepcja/ Spostrzeganie (1879 - laboratorium) James - psych. Osobowości
Pamięci
Dewey - psych. Myślenia
Motywacja
psych. emocji
Potrzeby
Uczenie się
Uwaga - szkoła gruzińska (Usnat, Franklin Szfilin???)
Psych. Celów
Psych. Woli (Francja) - Ach, Mishot, Pierone
odizolowane od siebie - każdy sobie
metoda - eksperyment + obserwacja
cel - poznanie praw o zachowaniu, działaniu psychiki
Działy integracyjne - chcą łączyć działy „szufladkowe”
psych. Decyzji - procesy podejmowania decyzji optymalnych, najtrafniejszych. Musi uwzględnić ludzkie cele, emocje, motywacje.
Eksperymentalna psychologia osobowości.
Podstawy stworzył Wiliam James
Robert Wicklund - amerykański psycholog skandynawskiego pochodzenia
kwestionariusze dotyczące samooceny po kursie angielskiego
osoby siedzące przed lustrem miały wyższą samoocenę
Psychologia fizjologii
każdy proces jest powodowany przez zmiany psycho-fizjologiczne, które możemy badać
Idzi Radziszewski „Credo współczesnego fizjologa”
Etologia - nauka o instynktach
badania zachowań wspólnych ze zwierzętami jeśli chodzi o działanie instynktów
zachowania agresywne, obronne mają wiele takich cech
zoopsychologia
Działy psychologii eksperymentalnej mogą prowadzić psychologowie ze wszystkich nurtów
Działy psychologii teoretycznej obok klasycznej psychologii eksperymentalnej:
- racją ich wyodrębnienia są czynniki wpływające na zachowanie człowieka
PSYCH. ROZWOJOWA developmental
czynnikiem jest zmiana/ rozwój → czynnik rozwoju
„Informacja a decyzja” 1996 PWN - badania eksperymentalne z zakresu psychologii rozwojowej.
Rozwijanie poszczególnych funkcji badanych przez psychologię eksperymentalną
Zajmuje się zmianą zachowań w aspekcie zmian rozwojowych
czynnikiem jest sam rozwój, bieg życia, zmienna - wiek.
Jednym ze sposobów opisania czegoś jest pokazanie jak to powstaje - przywołanie genezy.
PSYCH. SPOŁECZNA social
bierze pod uwagę czynnik jakim są inni ludzie znajdujący się w otoczeniu - są obserwatorami....
spostrzeganie w kontekście społecznym, myślenie w grupie
PSYCH. WYCHOWAWCZA educational
czynnik - wychowanie
co pomaga w wychowaniu, w uczeniu
klimat w domu, szkole - mogą pomagać lub dezorganizować wychowanie.
Każdy z działów wprowadza własne problemy, wypracowuje nowe metody.
PSYCHOLOGIA ŚRODOWISKOWA environmental
wpływ środowiska fizycznego/ naturalnego/ przekształconego przez człwoeika w którym żyje człowiek na jego myślenie, spostrzeganie, uwagę.
PSYCHOLOGIA RELIGI of religion
kontakt człowieka z rzeczywistością transcendentalną
obalono twierdzenia, że istniały społeczności żyjące bez religii
nie było społeczności w której człowiek nie miałby potrzeby religii
Badania podstawowe - badania w zakresie każdego z tych działów.
Działy psychologii stosowanej:
w jaki sposób pomóc człowiekowi.
METODA, TECHNIKI, NARZĘDZIA
Sposoby poznania:
zmysłowe
umysłowe, psychiczne
Eksperyment:
naturalny
Model ilościowy - większość ma rację.
Metoda badawcza- strategia dochodzenia do rezultatów, począwszy od założeń filozoficznych, przez projekt badawczy (określający przede wszystkim przedmiot badań, cel, założenia, pytania i hipotezy, docelową populację) aż do sposobu zbierania i analizy danych.
Metoda - określenie używane zamiennie z pojęciami „model poznania” lub „metodologia badań”.
Odnosi się zwykle do zespołu ogólnych założeń stanowiących o sposobie badania, dostosowanych do jego przedmiotu i celu.
Model jakościowy - wychodząc od filozofii psychologia weryfikuje to co jest rzeczywistością funkcjonowania człowieka. Opiera się na twierdzeniach teoretycznych, ale weryfikuje te założenia.
Technika badawcza - sposób realizowania zamierzonych zadań, czynności praktyczne, regulowane starannie wypracowanymi dyrektywami, pozwalającymi na uzyskanie optymalnie sprawdzalnych informacji, opinii, faktów.
Narzędzia badawcze (kwestionariusz, wywiad, obserwacja, dane urzędowe, publikacje,dokumenty osobiste) „są przedmiotami służącym do realizacji wybranej techniki badań.”
Wywiad
Pytania jakościowe - pytania otwarte, osoba może opowiadać o czym chce, może podać wiele odpowiedzi.
Pytania typu „czy” są stosowane do pytań ilościowych, możemy zamienić na system 0,1.
Wywiad ogólny - formułujemy różne pytania, w zależności od odpowiedzi respondenta. Każdy mówi co innego, nie możemy porównać.
Wywiad strukturalizowany - mamy wcześniej ułożone pytania, większe prawdopodobieństwo żeby uzyskać porównywalne odpowiedzi.
Analiza ilościowa dzieł literackich.
PODZIAŁ BADAŃ
jakościowe, ilościowe
obiektywne, subiektywne
związane z odkryciami ogólnych praw (nomotetyczne) oraz na dotyczące wyjątkowości poszczególnych sytuacji (badania idiograficzne)
badania nastawione na wyjaśnianie i rozumienie zjawisk, których następstwem są badania prognostyczne (predykcyjne), których celem jest opis, przewidywanie i modyfikacja
badania uwzględniające perspektywę zewnętrzną badacza i przyjmowana przez niego teorię, - np. w psychologii studium przypadku, metoda psychograficzna, portret psychologiczny)oraz wewnętrzną perspektywę badanego i systemu jego subiektywnych znaczeń np. w psychologii dialog hermeneutyczny, metoda autobiograficzna.
Badania jakościowe w sensie filozofii nauk:
Metody jakościowe rozwijały się najpierw w naukach społecznych przy badaniach zjawisk społeczno-kulturowych. Socjologia, pedagogika
Przykładami metod jakościowych są m.in. analiza przypadku, badania etnograficzne.
Źródłami danych jakościowych są m.in. obserwacja oraz obserwacja uczestnicząca, wywiady i kwestionariusze, dokumenty i teksty, wypowiedzi - monologi badanych, czy też wrażenia i reakcje badacza.
Studia jakościowe pozwalają uzyskać odpowiedź na pytania: dlaczego, po co, czy , co , jak, w jaki sposób, jakie są, które, po analizie indywidualnych, swobodnych wypowiedzi respondentów, często udzielanych nie wprost.
W jakościowych badaniach psychologicznych w wersji hermeneutycznej rozumienie jest traktowane jako swoista forma wyjaśniania.
Trzeba odróżnić interpretację od danych>
Badania jakościowe |
Badania ilościowe |
Przedmiot badań: świat ducha ludzkiego, fakty kultury
Sposób postawienia hipotez badawczych: Odpowiadają na pytania dopełnienia: co, po co, jak, w jaki sposób, przede wszystkim dlaczego, ale w ujęciu rozumiejącym i interpretacyjnym, bez odniesienia do liczb.
Charakter poznania: poznania kontekstualne, historyczne (przypisywanie sensu)
Badania jakościowe Wielkość badanej populacji w badaniach jakościowych Zwykle populacja nieliczna, rzadko losowa, dobiera zwykle w sposób celowy. (wywiady zogniskowane)
Typ związków: Głównie sensu ( znaczeniowej relacji część - całość).
Kryterium prawdy: często fenomenologiczne (opis konkretnego zjawiska, dotyczy konkretnego fenomenu, coś rzadko spotykanego), semantyczne (znaczeniowe); przy podejściu pozytywistycznym - może być empiryczne.
Uogólnianie |
Przedmiot: świat natury, zjawisko społeczno-ekonomiczne, psychologiczne, demograficzne, fizyczne.
Sposób postawienia badawczych: Odpowiedzi na pytania rozstrzygające (kierunkowe): - czy, dlaczego, jak, w odniesieniu do liczb, w języku logiki i matematyki
Charakter poznania: poznanie linearne, sekwencyjne (opisanie przyczyn)
Badania ilościowe Wielkość badanej populacji w badaniach ilościowych Zwykle duże statystycznie próby obiektów, dobrane losowo, według określonego schematu
Typ związku przyczynowo-skutkowe, korelacyjne
Kryterium prawdy: empiryczne, statystyczne |