Horatius Quintus Flaccus - Ody i epody, Klasycy starożytni ۩, Horatius Quintus Flaccus (Horacy)


Kwintus Horacjusz Flakkus, Ody i epody,

[w:] tenże, Dzieła wszystkie, wybór, przekła i komentarz Oktawiusz Jurewicz,

t. 1, Wrocław 2000.

WSTĘP

  1. Życie poety.

  1. Wenuzja.

  1. W Rzymie.

  1. Pobyt w Grecji.

  1. Znowu w Rzymie.

  1. Kalendarz życia i twórczości.

  1. Wersyfikacja horacjańska.

  1. Wiadomości wstępne.

  1. Struktura iloczasowa słownictwa.

  1. Jednostki wersyfikacyjne.

  1. Struktura wiersza i strofy.

  1. Właściwości fonetyczne poezji horacjańskiej.

  1. Wiersze eolskie Horacjusza.

  1. Miary asklepiadejskie.

  1. Strofa alcejska.

  1. Strofy safickie.

  1. Strofy archilochijskie.

  1. Strofa alkmańska.

  1. Strofa hipponaktejska.

  1. Dekamter joński.

  2. Miary jambiczne.

  1. Miary pytyjsko-jambiczne.

TEKST

ODY CARMINA

  1. księga.

  1. Do Mecenasa - autor wymienia różne zajęcia i pasje ludzkie, najwyższe miejsce wśród nich zajmuje twórczość poetów lirycznych, do których z dumą zalicza się Horacy.

  2. Do Augusta - poeta życzy Oktawianowi, pozornie rezygnującemu z władzy, klęski i zemstę bogów, jeśli nie pomści Cezara.

  3. Do statku, na którym Wergiliusz popłynął do Aten - propemptikon - życzenie szczęśliwej podróży dla Wergiliusza.

  4. Do Sestiusza - obraz nadchodzącej wiosny, krótkie życie człowieka, epikureizm.

  5. Do hetery Pyrry - subtelny erotyk, poeta uwolniony od namiętności współczuje swojemu na-stępcy.

  6. Do Agryppy - zamiast czynów wojennych Agryppy, poeta woli sławić boje miłosne.

  7. Do Planka - szczęście jest blisko, w domu, w Italii, na niepokoje najlepsze jest wino.

  8. Do hetery Lidii - przez miłość Lidii Sybarys przestał być żołnierzem.

  9. Do Taliarcha - do niewolnika, ciesz się chwilą, każdy dzień jest darem losu.

  10. Do Merkuriusza - pozbawiona modlitwy, wysławia boga jako dobrodzieja ludzkości, wynalaz-cę lutni, żartownisia lubianego przez bogów niebiańskich i podziemnych.

  11. Do Leukonoe - astrologią interesowały się zwłaszcza kobiety, nie warto, Leukonoe, wnikać w przyszłość, czas umyka szybko, przygotuj wino, korzystaj z chwili i nie myśl o jutrze.

  12. Hymn - pieśń-kantata na cześć Oktawiana po powrocie ze zwycięskiej wyprawy na Kanta-brów (25 r. p.n.e.), uświetniająca również nowo zawarty związek małżeński jego córki, Julii, z Marcellusem, w którym princeps upatrzył swego następcę.

  13. Do Lidii - zazdrość, szczytem uczucia jest miłość dozgonna.

  14. Do Republiki - alegoryczne porównanie państwa do okrętu, który, choć niedawno uniknął roz-bicia, wypływa po raz drugi na wzburzone morze.

  15. Do Aleksandra-Parysa - mit o Troi, w parze Parysa i Heleny metafora Kleopatry i Antoniusza.

  16. Odwołanie oszczerstw rzuconych na Gratydię lub Tyndarydę - dywagacje o roli gniewu w ży-ciu człowieka.

  17. Do Tyndarydy - uroki posiadłości sabińskiej, gdzie przebywa Faun.

  18. Do Warysa Kwintyliusza - uroki wina (usuwa troski), skutki nadużywania.

  19. Miłość do Glycery - poeta bezpieczny, wydawałoby się, pada ofiarą uczucia do pięknej dziewczyny, wola Wenus, może ofiara uczyni ją łaskawszą.

  20. Do Mecenasa - żartobliwy bilecik wizytowy, zaproszenie możnego protektora w gościnę na wieś do poety, czeka nań jednak cieniutkie wino.

  21. Oda do chóru mającego opiewać Diane i Apollina.

  22. Do Marka Arystiusza Fuskusa - pochwała ludzi prawych, brak nieszczęść (niewinność), np. poeta.

  23. Do hetery Chloe stroniącej od poetów - młodziutka Chloe, mimo że dojrzała, nie opuszcza swej mamy, płochliwa sarenka w górskich bezdrożach.

  24. Tren na śmierć Kwintyliusza - tren opłakujący Warusa i pocieszenie Wergiliusza.

  25. Wyrzuty pod adresem hetery Lidii - wizja starzenia się Lidii, opuszczą ją wielbiciele, będzie szukała miłości po zaułkach ku uciesze złośliwej, drwiącej młodzieży.

  26. Do Muz. O Eliuszu Lamii - żartobliwa apostrofa do Muz, niech obdarzą młodego poetę i dra-maturga nieśmiertelną sławą.

  27. Do przyjaciół - scenka dramatyczna: poeta wpada na biesiadę, gdzie kłócą się przyjaciele, rozładowuje sytuację.

  28. Do Archytasa z Tarentu.

  29. Do Ikcjusza - jak będzie wyglądał pałac młodszego przyjaciela, dotychczas filozofa-stoika, gdy wzbogaci się na wojnie z Arabami.

  30. Do Wenus - niech opuści Cypr i przybędzie do świątecznego domu pięknej Glycery.

  31. Do Apollina - prośba do Apollina (poświęcenie nowej świątyni).

  32. Do liry - inwokacja do liry, by rozbrzmiewała pieśnią łacińską nie tylko o tematyce wojennej, lecz również sympotycznej, erotycznej, biesiadnej.

  33. Do Albiusza Tybullusa - przyjaciel jest zakochany bez wzajemności w Glycerze, nieodwza-jemniona miłość jest wolą Wenus, poeta zna ja dobrze.

  34. Do Losu i do siebie samego - wyznanie „nawrócenia się” poety do wiary w bogów pod wpły-wem piorunu z jasnego nieba jako znaku mocy Jowisza.

  35. Do Fortuny - modlitwa do Fortuny o pomyślny wynik wyprawy Augusta przeciw Brytanii.

  36. Do Plocjusza Numidy - szczęsliwy powrót przyjaciela z Hiszpanii, będzie biesiada.

  37. Do przyjaciół - nawoływanie do radosnego święcenia zwycięstwa Augusta nad Antoniuszem i Kleopatrą.

  38. Do usługującego niewolnika - poeta raczy się winem w cieniu altanki - topos skromności.

  1. księga.

  1. Do Azyniusza Polliona - polityk, wódz, adwokat, opiekun poetów, poeta, który porzucił trage-diopisarstwo dla historii współczesnej.

  2. Do Salustiusza Kryspusa - który umiejętnie korzysta ze złota.

  3. Do Deliusza - „pomnij zachować umysł niezachwiany”, złoty środek.

  4. Do lekarza-masażysty, Ksantiasza - niech się nie wstydzi miłości do niewolnicy, Filidy, naj-więksi bohaterowie greccy tak postępowali ze swymi brankami.

  5. Do przyjaciela - do zakochanego, jego przedmiot uczucia jest jeszcze młody (jałówka), nie-bawem dojrzeje i sama będzie szukała wielkiej miłości.

  6. Do Septimiusza - który udałby się z poetą do najdalszych krajów, poeta jednak woli do póź-nej starości pozostać w Tyburze lub w Tarencie.

  7. Do Pompejusza Warusa - powitanie przyjaciela z lat młodzieńczych po tułaczce, wspomnie-nia ze służby wojskowej w szeregach Brutusa.

  8. Do Baryny - o wartości przysiąg miłosnych, poeta w nie nie wierzy.

  9. Do Walgiusza Rufusa - pocieszenie po śmierci ukochanego niewolnika.

  10. Do Licyniusza Mureny - pochwała filozofii „złotego umiaru”, w szczęściu - nie być zbyt pew-nym siebie, w nieszczęściu - nie tracić nadziei, lepiej trzymać się brzegu niż głębin.

  11. Do Kwinkcjusza Hirpina - młodość upływa szybko, lepsze wino niż polityka.

  12. Do Mecenasa - recusatio, poeta nie może napisać eposu o tematyce mitologicznej czy współczesnej, Oktawiana sam Mecenas wysławi, poeta woli opiewać żonę Mecenasa.

  13. Do drzewa - o wypadku ze spróchniałym drzewem.

  14. Do Postumusa - o krótkości życia, nieuchronności śmierci i starości.

  15. O zbytku współczesnego życia - ogólna mania budownictwa luksusowych will nadmorskich a skromne potrzeby przodków.

  16. Do Pompejusza Grosfusa - bogactwo szczęścia nie daje, ale spokój wewnętrzny.

  17. Do Mecenasa - po chorobie Mecenasa, obietnica poety o bliskich w czasie ich zgonach.

  18. Do chciwca - piętnowanie zbytku i drogich pałaców, skromne życie poety.

  19. Do boga Bakchusa - na samo wspomnienie wizji Bakchusa poeta drży ze strachu, korzy się przed bogiem i śpiewa ku jego czci pieśń-dytyramb.

  20. Do Mecenasa - wiara w nieśmiertelną sławę poety, zamiana w łabędzia Apollina.

  1. księga.

  1. Do chóru dziewcząt i chłopców - bogactwo nie gwarantuje szczęścia, ponieważ nie zapewnia równowagi wewnętrznej i nie oddala strachu przed śmiercią.

  2. Do przyjaciół - „słodko i zaszczytnie jest umierać za ojczyznę”.

  3. Do muz o Auguście - poeta opiewa dwie cnoty: sprawiedliwość i stałość.

  4. Do muzy Kaliopy - pieśń do Kaliope, muzy poezji, wielkość poezji i jej czcicieli - poetów, Mu-zy obdarzają talentem poetów, tak jak dar władzy - władcom.

  5. Do boskiego Augusta - uosobieniem dzielności jest Romulus, wódz rzymski, który dotrzymał słowa nawet największemu wrogowi - Kartagińczykom, choć wiedział, że naraża się na śmierć w męczarniach.

  6. Do narodu rzymskiego - nawoływanie do wskrzeszenia dawnej rzymskiej pobożności.

  7. Do Asterii - pocieszenie dziewczyny tęskniącej za ukochanym przebywającym w dalekiej podróży, wróci bogaty, choć grozi mu niebezpieczeństwo ze strony zakochanej gospodyni, ale i do dziewczyny zaleca się piękny młodzieniec.

  8. Do Mecenasa - zaproszenie na piątą rocznicę ocalenia poety (01,03,25 p.n.e.).

  9. Do hetery Lidii - dialog droczących się kochanków, hetery i poety.

  10. Do Liki - serenada do drzwi (paraklauithyra).

  11. Do Merkuriusza - mit o Danaidach.

  12. Do Neobuli - zakochana Neobula: jej monotonna praca i ruchliwy tryb życia jej ukochanego.

  13. Do źródła Banduzji - ofiary dla nimf zamieszkujących źródła zwane od ich imion.

  14. Do narodu rzymskiego - powrót Oktawiana z Hiszpanii (wiosna 24 r. p.n.e.).

  15. Do Chloris - obraz starzejącej się kobiety, która chce dotrzymać kroku młodym dziewczętom.

  16. Do C. Mecenasa - potęga złota (przykłady z mitologii i histroii), poeta jest skromny i nie po-trzebuje wiele.

  17. Do Eliusza Lamii - dowcipny bilecik wysłany przyjacielowi z okazji jego urodzin.

  18. Do boga Fauna.

  19. Do Telefa - atmosfera uczty.

  20. Do Pyrrusa - który pała miłością do chłopca, kochanego przez dziewczynę i cały zastęp chło-pców.

  21. Do dzbana - wielka rola dzbana i wina, jaką odgrywają w życiu ludzkim.

  22. Do bogini porodów Diany - poświęcenie jej pinii rosnącej pod domem poety.

  23. Do wieśniaczki Fidyli - skromna ofiara a kosztowne kapłanów i bogaczy.

  24. Do zachłannych bogaczy - o obyczajach, wzór: barbarzyńscy Scytowie.

  25. Do boga Bakchusa - w natchnieniu bakchicznym poeta sławi Oktawiana, który otrzymał god-ność Augusta.

  26. Do Wenus - poeta-żołnierz w służbie miłości wycofuje się z dalszych bojów miłosnych - uko-chana stała się zbyt nieprzystępna.

  27. Do Galatei - życzenia szczęśliwej podróży, na morzu czyha niebezpieczeństwo - mit o Euro-pie.

  28. Do Lidy - poeta nie będzie świętował z ludem Neptunaliów, lecz z Lidą ze śpiewem i winem.

  29. Do Mecenasa - na cześć Mecenasa (nowy pałac), zaproszenie poety do swojej skromnej po-siadłości, bo Fortuna jest kapryśna.

  30. Do muzy Melpomeny - poczucie własnej wartości i dumy, nieśmiertelność, „Exegi monumen-tum”.

  1. księga.

  1. Do Wenus - poeta dobiega 50 roku życia, ma dość miłości z kobietami i chłopcami, a jednak nie dają mu spokoju piękne kształty urodziwego Liguryna.

  2. Do Julusa Antoniusza - poeta przestrzega przed naśladowaniem Pindara, niedoścignionego twórcy pieśni chóralnych o klasycznej kompozycji strof i sugestywnych obrazach artystycz-nych.

  3. Do muzy Melpomeny - podziękowanie za talent i sławę.

  4. Do miasta Rzymu - hymn na cześć pasierba Augusta, Druzusa Nerona, i pochwała Rzymu, w łożona w usta Hannibala.

  5. Do Augusta - hymn uwielbienia.

  6. Do Apollina - podziękowanie za uratowanie Eneasza, protoplastę narodu rzymskiego.

  7. Do Manliusza Torkwata - obraz przyrody, wiosna mija szybko, ale się odradza, człowiek nie.

  8. Do Cenzoryna - żartobliwy upominek wręczony przyjacielowi, dla sławnych ludzi najwięk-szym podarunkiem jest pieśń poety, która przetrwa wieki.

  9. Do Loliusza - poezja liryczna, której nie zaćmi nawet wielki epos, również potrafi ocalić od zapomnienia wybitnych ludzi, w drugiej części poeta sławi bohaterskiego Loliusza.

  10. Do Liguryna - przyjdzie czas, gdy chłopiec pożałuje swej obojętności (spojrzy na siebie w lus-trze).

  11. Do Filidy - zaproszenie do ukochanej na ucztę u Mecenasa, ona zapomni o niewiernym chłopcu, poeta - o nadchodzącej starości.

  12. Do sprzedawcy pachnideł, Wergiliusza - miło poszaleć w porę, budząca się do życia przyro-da wzmaga ochotę na wino.

  13. Do starzejącej się hetery Liki - zemsta poety na starzejącej się, a wciąż zalotnej heterze, któ-ra kiedyś nie odwzajemniła jego zapałów miłosnych.

  14. Do Augusta - zwycięstwa Druzusa i Tyberiusza nad plemionami alpejskich Germanów, Au-gust, twórca potężnego państwa rzymskiego i najlepszy gwarant długotrwałego pokoju.

  15. Do boskiego Augusta - hymn dziękczynny za spełnione nadzieje, jakie poeta snuł niegdyś w imieniu narodu rzymskiego.

PIEŚŃ NA STULECIE CARMEN SAECULARE

EPODY EPODON LIBER

  1. Do Mecenasa - napisana z okazji zamierzonego udziału Mecenasa w wyprawie przeciw An-toniuszowi, zakończonej zwycięstwem pod Akcjum.

  2. Pochwała życia wiejskiego - włożona w usta lichwiarza Alfiusa, który nie zdobywa się na zmianę trybu życia.

  3. Do Cylniusza Mecenasa - dowcipna „zemsta” za zaproszenie przez Mecenasa poety na prawdziwie wiejską ucztę, na której gospodarz podał bardzo ostrą potrawę.

  4. Do wyzwoleńca Sekstusa Meny - piętnowanie dorobkiewicza wyniesionego na urząd w cza-sie wojennego zamętu.

  5. Na Kanidię - piętnowanie makabrycznych praktyk czarownic, zwłaszcza Kanidii, fabrykantki kosmetyków, która pastwi się nad morzonym głodem chłopczykiem.

  6. Do Kasjusza Sewera - atak na tchórzliwego przeciwnika, który nie ma odwagi jawnie ude-rzyć, poeta porównuje go z nędznym psem nie zdatnym do polowania i żywiącym się padliną.

  7. Do Rzeczypospolitej o wojnach domowych - około 39 r., ostrzeżenie przed wojną domową, przekleństwo Romulusa.

  8. Na lubieżną staruchę - rażący utwór o realistycznej treści seksualnej.

  9. Do Cylniusza Mecenasa - zwycięstwo pod Akcjum przeciwko Antoniuszowi, wezwanie do uczczenia winem wieści, rada: utopić w winie troski o dalsze losy Rzymu.

  10. Na poetę Mewiusza - jakby antypropemptikon, nie utwór pożegnalny dla udających się w podróż, ale poeta prosi wszystkie wiatry, by nie oszczędzały okrętu, na którym płynie najgor-szy z wierszokletów, Mewiusz, podróż zakończy się szczęśliwie, gdy Mewiusz stanie się że-rem dla morskiego ptactwa.

  11. Do Petiusza - poeta żartuje sam z siebie, elegia miłosna wyrażona w wierszu jambicznym.

  12. Na Gratydię pod zmienionym imieniem - poeta otwarcie i brutalnie szydzi z leciwej damy na-rzucającej mu się ze swoją nienasyconą miłością.

  13. Do przyjaciół - zachęta do radości przygnębionych szalejącą zamiecią towarzyszy, smutek i niepokój o przyszłość, melancholia.

  14. Do Cylniusza Mecenasa - poeta nie może skończyć przyrzeczonej księgi epod, winę za to ponosi bóg miłości, który skierował jego serce ku pięknej wyzwolenicy, ona pochłania wszy-stkie siły poety.

  15. Na przyjaciółkę Neerę - wiersz erotyczny na Neairę, niedotrzymującą przysięgi wierności, prawdopodobnie parodia miłosnej elegii.

  16. Do narodu rzymskiego - niepokój o losy państwa, poeta jako przywódca narodu zachęca do ucieczki od pogrążonego w wojnie świata, do szukania schronienia na wyspach szczęśliwych.

  17. Na Kanidię - palinodia (odwołanie oskarżeń rzuconych na Kanidię), jeszcze silniejsze powtó-rzenie dawnych zarzutów.

opracowała Aleksandra Araszkiewicz

1

7



Wyszukiwarka