Informacja Rządu

przygotowana na podstawie art. 8 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej (Dz. U. nr 52, poz. 515)

Dotyczy

Proposal for a COUNCIL REGULATION on the Community patent

Data przekazania dokumentu przez SG Rady UE

11 sierpnia 2000 r.

Sygnatura dokumentu	Komisja Europejska	COM(2000) 412
		Rada UE	10786/00
		Numer międzyinstytucjonalny	2000/0177 (CNS)

Procedura decyzyjna

procedura konsultacji

Tryb głosowania w Radzie UE

jednomyślność

Instytucja wiodąca

Urząd Patentowy RP/Ministerstwo Gospodarki i Pracy

Data przyjęcia przez KERM

4 marca 2005r

1. Cel projektu aktu prawnego

Celem rozpatrywanego rozporządzenia w sprawie patentu Wspólnoty jest stworzenie jednolitego systemu ochrony własności przemysłowej na terenie całej Wspólnoty. Podstawowym założeniem jest zatem wyeliminowanie zniekształceń konkurencji wynikających z terytorialnego charakteru obowiązywania ochrony praw do własności przemysłowej poprzez zapewnianie swobodnego przepływu towarów w WE chronionych patentem wspólnotowym. Ponadto, system ma być prosty, tani i stosowany na terenie całej Unii Europejskiej. Jego celem nie jest zastąpienie krajowych systemów patentowych lecz koegzystencja z nimi, tak aby zgłaszający miał swobodny wybór pomiędzy dostępnymi rodzajami ochrony patentowej, dostosowanymi do jego potrzeb. System ten będzie powiązany proceduralnie z systemem patentu europejskiego, powołanym konwencją monachijską o udzielaniu patentów europejskich z 1973r ; podobnie jak patentów europejskich, patentów Wspólnoty będzie udzielał Europejski Urząd Patentowy (EUP) w Monachium.

Patent Wspólnoty ma być patentem jednolitym i autonomicznym, tzn. będzie odnosił jednakowe skutki prawne na terenie całej Wspólnoty. Projekt przewiduje stworzenie scentralizowanego Sądu Patentowego Wspólnoty, aby zapewnić jednolitość prawa i orzecznictwa w tym zakresie. Sąd ten będzie składał się z sądu pierwszej i drugiej instancji. Sądy te będą posiadały wyłączną właściwość w zakresie rozstrzygania naruszeń i ważności patentu Wspólnoty. Ich orzeczenia będą skuteczne i będą podlegały egzekucji na całym terytorium Wspólnoty. Sądy te mają rozpocząć działalność od 2010r, a do tego czasu, przejściowo, w sprawach patentu Wspólnoty będą orzekały sądy krajowe.

Jeśli chodzi o reżim językowy, przewiduje się, że dokumenty zgłoszenia patentowego, w tym zastrzeżenia patentowe, będą składane w jednym z trzech języków urzędowych EUP (angielskim, francuskim lub niemieckim), a po udzieleniu patentu jedynie zastrzeżenia patentowe będą musiały być przetłumaczone na wszystkie języki urzędowe państw członkowskich UE. Opłaty za udzielenie patentu będą dzielone po równo pomiędzy EUP i krajowe urzędy patentowe zgodnie z kryteriami, które zostaną ustalone w toku prac nad projektem.

2. Przebieg procedury

Rząd polski włączył się w prace nad projektem rozporządzenia w kwietniu 2003r, tuż po przyjęciu (3 marca 2003) przez Radę tzw. wspólnego politycznego podejścia (Common Political Approach - CPA) w sprawie projektu. W toku dwóch kolejnych posiedzeń projekt rozporządzenia dyskutowany był pod kątem jego zgodności z CPA oraz powiązania z konwencją o udzielaniu patentów europejskich, z zastosowaniem, której ma być prowadzona procedura dla udzielenia patentu Wspólnoty.

Od samego początku prac jedną z najbardziej kontrowersyjnych kwestii był zapis art.24a(3) ustanawiający dwuletni termin dla dostarczenia tłumaczenia wszystkich zastrzeżeń patentowych na języki wszystkich państw członkowskich UE. Większość państw, głównie tych, których języki urzędowe nie są językami urzędowymi Europejskiego Urzędu Patentowego, uważa, że termin ten jest zbyt długi i wypowiada się z terminem max 9 miesięcy.

Kontrowersje wzbudzają także przepisy dotyczące możliwości udzielania licencji przymusowych; wiele państw domaga się wprowadzenia takiej możliwości w przypadkach zagrożenia bezpieczeństwa państwa czy zdrowia publicznego.

Na dalszych etapach prac nad projektem dyskusja koncentrowała się na takich zagadnieniach, jak: termin i miejsce złożenia tłumaczeń zastrzeżeń patentowych (art.24a(1) i (3)), termin dla dokonania konwersji zgłoszenia lub patentu Wspólnoty na zgłoszenie lub patent europejski (w kontekście art.24a(3)), autentyczność tekstu zgłoszenia o patent Wspólnoty lub tekstu patentu

Wspólnoty (art.24c), problem właściwości sądowej w przypadkach korzystania z patentu w celach rządowych (art.9a).

Na ostatnim etapie prac głównymi problemami wymagającymi rozstrzygnięcia politycznego na poziomie Rady UE były i pozostają: art. 24c dot. statusu tłumaczeń oraz art. 24a(3) regulujący kwestię terminów, w jakich tłumaczenia te powinny zostać złożone.

Projekt rozporządzenia musi zostać przyjęty jednomyślnie, co dotychczas okazało się bardzo trudne (głównie z uwagi na sprzeciw Niemiec, i Hiszpanii prowadzących dysputę wokół zapewnienia właściwej ochrony prawnej właścicielom patentu w obliczu jego naruszenia).

W związku z tym, na poszczególnych posiedzeniach Rady UE ds. Konkurencyjności Prezydencja przedstawiała nowe propozycje rozwiązania spornych kwestii informując jednocześnie, że chce przeprowadzić właściwą dyskusję nad całością kompromisowego pakietu.

Najważniejsze elementy ostatniej propozycji Prezydencji (przedstawionej na ostatnie posiedzenie Rady UE ds. Konkurencyjności w dniach 17-18 maja2004r.):

• potwierdzenie zasady, że tekstem autentycznym jest tekst patentu w języku, w jakim patent został udzielony przez Europejski Urząd Patentowy (zgodnie z wcześniej przyjętym wspólnym podejściem politycznym);

• powiązanie domniemanego naruszającego prawa z patentu z nieprawidłowym tłumaczeniem zastrzeżeń patentowych: może tu wchodzić w grę jedynie nieprawidłowe tłumaczenie na język kraju UE, w którym naruszyciel ma swą siedzibę lub główne miejsce swej działalności;

• zastosowanie bardziej obiektywnego kryterium w sprawie, czy osoba korzystająca z danego wynalazku wiedziała lub miała uzasadnione powody, aby wiedzieć, że jej działania naruszają patent (zastępuje to odniesienie do działania w dobrej lub złej wierze, gdyż to wiąże się z oceną intencji danej strony, które mogą być trudne do udowodnienia);

Delegacje Hiszpanii oraz Niemiec już na spotkaniu COREPER przed ostatnim posiedzeniem Rady UE ds. Konkurencyjności. zakomunikowały, że nowe podejście do zagadnienia nie jest dla nich do zaakceptowania. Jedynie przedstawiciele Grecji oraz Danii wyrazili poparcie dla nowej koncepcji Prezydencji. Portugalia zwróciła uwagę na konieczność ujęcia w dyskusji także kwestii terminu dla złożenia tłumaczeń zastrzeżeń patentowych.

Podczas dyskusji na posiedzeniach Rady UE Komisja Europejska oraz wiele delegacji (m.in. Holandia, Szwecja, Finlandia, Dania, Austria, Wielka Brytania, Irlandia) przedstawiało bardzo elastyczne stanowiska wskazujące na wolę kompromisu i możliwość zaakceptowania któregokolwiek z wariantów.

Jednakże Niemcy i Hiszpania wyraźnie dały do zrozumienia, że bazą dla podjęcia ostatecznej decyzji może być wyłącznie dotychczasowa redakcja artykułów. Obie delegacje przedstawiły jednak diametralnie różne stanowiska: Niemcy, popierane przez Francję, nadal domagają się całkowitego wykreślenia art. 24c (jego zachowanie bowiem jest w opinii tego kraju zagrożeniem dla postulatu jednolitego charakteru patentu wspólnotowego), a Hiszpania - popierana przez Włochy oraz Portugalię - wskazuje na bezwzględną potrzebę jego utrzymania (chodzi o wyraźne uregulowanie statusu tłumaczeń oraz zbieżność z zapisami uzgodnionego Common Political Approach).

Ostatecznie, przeciw Projektowi Rozporządzenia Rady w sprawie patentu Wspólnoty głosowały Niemcy, Francja, Hiszpania i Portugalia, Włochy wstrzymały się od głosu.

3. Stanowisko Rządu

Polska przy przygotowywaniu stanowiska na posiedzenia Rady UE miała w odniesieniu do niektórych kwestii przygotowany margines negocjacyjny w zależności od przebiegu dyskusji.

Art.24a(3) - Termin dla złożenia zastrzeżeń patentowych - początkowo Polska opowiadała się za 3-miesięcznym terminem. W toku kolejnych posiedzeń, kiedy okazało się, że Niemcy zdecydowanie optują za terminem wynoszącym dwa lata, w duchu kompromisu, ustalony został margines negocjacyjny na 6 - 9 - 12 miesięcy.

Art.53a(3) - właściwość sądowa w okresie przejściowym - Polska opowiada się za tym, aby w okresie przejściowym, tzn. do chwili, kiedy rozpocznie działalność system jurysdykcji Wspólnoty (ok. 2010r), w zakresie udzielania licencji przymusowych oraz określania wysokości opłaty licencyjnej przy licencjach otwartych właściwe były sądy krajowe. Gotowi jesteśmy zgodzić się na to, aby właściwa była w tym zakresie Komisja Europejska, jeżeli nastąpi przyjęcie całego pakietu kompromisowego.

Na posiedzeniu Rady UE ds. Konkurencyjności w dniu 27 listopada 2004r., Polska przedstawiła stanowisko popierając ustalenie 9-miesięcznego terminu na składanie tłumaczeń zastrzeżeń patentowych.

W toku prac grupy roboczej Polska prezentowała następujące stanowisko do poszczególnych kwestii:

- termin dla złożenia tłumaczeń zastrzeżeń patentowych powinien być jak najkrótszy, ze względu na zabezpieczenie pewności prawnej i obrotu gospodarczego,

- powinien być tylko jeden tekst autentyczny zgłoszenia dla celów unieważnienia patentu, natomiast w przypadku naruszeń patentu za tekst autentyczny należy uważać tekst tłumaczenia na język kraju, w którym nastąpiło naruszenie, jeżeli w wyniku tłumaczenia nastąpiło zawężenie zakresu ochrony w stosunku do ochrony udzielonej patentem w języku postępowania,

- poparcie dla utrzymania art.9a (korzystanie dla celów rządowych) wraz z zapisem, że spory wynikające z udzielenia takiej licencji rozstrzygane będą przez Sąd Wspólnoty dla zachowania jednolitego systemu patentu Wspólnoty, spójności i jednolitości orzecznictwa. Postanowieniami tego artykułu powinna być też objęta możliwość udzielenia licencji przymusowej w sytuacji zagrożenia zdrowia publicznego,

- licencje przymusowe powinny być udzielane przez Sąd Wspólnoty, gdyż decyzja administracyjna nie gwarantuje sprawiedliwego rozstrzygnięcia sprawy (m.in. udziału obu zainteresowanych stron).,

- przywrócenie tzw. poprawki Bolara (art.9.(b.1)) (testy i eksperymenty medyczne nie uznawane za naruszenie patentu).

4. Uzasadnienie stanowiska Rządu

1. Skutki prawne

Stosownie do obowiązującego stanu prawnego uzyskanie patentu w Polsce może nastąpić jedynie poprzez wydanie decyzji w tej sprawie przez Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej, po przeprowadzeniu procedur przewidzianych w ustawie Prawo własności przemysłowej z dnia 30 czerwca 2000 r. oraz w jej aktach wykonawczych oraz od dnia 1 marca 2004r poprzez przeprowadzenie procedury przed Europejskim Urzędem Patentowym na podstawie Konwencji o udzielaniu patentów europejskich (patent europejski ze skutkiem na terytorium Polski). Niemniej patent europejski udzielony przez Europejski Urząd Patentowy (EUP) musi uzyskać skuteczność na terytorium Polski w drodze procedury walidacji (wniesienie opłaty i tłumaczenia).

Z chwilą wprowadzenia rozporządzenia w sprawie patentu Wspólnoty nastąpi automatyczne objęcie terytorium Polski skutecznością takiego patentu (nie jest przewidziana żadna procedura przed Urzędem krajowym). Ponadto wszystkie sprawy związane z patentem Wspólnoty w trakcie jego obowiązywania będą rozpatrywane na poziomie unijnym, łącznie z dochodzeniem różnego rodzaju roszczeń w ramach jurysdykcji wspólnotowej. Orzeczenia organów sądowniczych Wspólnoty, ustanowionych na podstawie przepisów tego rozporządzenia, będą automatycznie skuteczne na terenie całej Wspólnoty. W okresie przejściowym do 2010r, rozstrzyganie sporów dotyczących patentu Wspólnoty będzie pozostawało w jurysdykcji wyznaczonych do tego celu sądów krajowych.

Wejście w życie rozporządzenia będzie wymagało zmiany Konwencji o udzielaniu patentów europejskich, której Polska jest stroną, dla zapewnienia interoperacyjności systemu patentu Wspólnoty z systemem patentu europejskiego, co z kolei pociągnie za sobą konieczność jej ratyfikacji i być może uchwalenia, podobnie jak w przypadku przystąpienia do konwencji monachijskiej, przepisów wprowadzających tę nową instytucję prawną.

W związku z obowiązkiem powierzenia, na okres przejściowy do 2010 r., jurysdykcji w zakresie spraw patentowych wskazanemu sądowi krajowemu, zaistnieje konieczność wyznaczenia odpowiedniego sądu, a co za tym idzie, zmiany ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych.

2. Skutki gospodarcze

Z chwilą wejścia w życie rozporządzenia można oczekiwać niewielkiego wzrostu liczby patentów udzielonych na terytorium Polski, ze względu na to, że przy patencie Wspólnoty Polska zostanie nim automatycznie objęta, co nie zawsze ma miejsce przy patencie europejskim, gdzie istnieje możliwość ograniczenia liczby państw członkowskich, w których patent europejski jest skuteczny.

Liczba zgłoszeń załatwianych przez Urząd Patentowy w trybie procedury krajowej nie powinna ulec zmianie, nastąpi jednak zwiększenie zakresu zadań Urzędu, wynikających z obsługi administracyjnej związanej, między innymi, z pełnieniem funkcji urzędu przyjmującego dla zgłaszających krajowych, którzy ubiegają się o patent Wspólnoty oraz przyjmowaniem opłat za ochronę i przekazywaniem części tych opłat do Europejskiego Urzędu Patentowego. W związku z nowymi zadaniami konieczne będzie zwiększenie liczby etatów w komórkach zajmujących się przyjmowaniem zgłoszeń, prowadzeniem rejestrów oraz w komórkach finansowych.

3. Skutki społeczne

Wejście w życie rozporządzenia nie spowoduje zmian w istniejącym porządku społecznym.

4. Skutki finansowe

Stosownie do rozporządzenia, za utrzymanie ochrony patentu Wspólnoty, Europejski Urząd Patentowy będzie pobierał stosowne opłaty; 50% tych opłat będzie rozdzielana pomiędzy kraje członkowskie według klucza ustalonego przez Radę. Przychody Polski z tego tytułu będą stanowiły dochód budżetu Państwa. Obecnie trudno jest oszacować wysokość spodziewanych dochodów ze względu na brak danych umożliwiających dokonanie takiego szacunku, a mianowicie nie jest jeszcze ustalony klucz podziału opłat pomiędzy kraje członkowskie, nie jest ustalona wysokość opłaty za utrzymanie ochrony, ani też nie można przewidzieć na dzień dzisiejszy liczby udzielanych patentów Wspólnoty, za które opłata ta będzie pobierana, gdyż nie istnieje porównywalny system, na którym można by było oprzeć wiarygodne prognozy. Wiele przemawia za tym, że może się powtórzyć scenariusz obecnego systemu znaku towarowego Wspólnoty, w którym nie sprawdziły się żadne szacunki ani

prognozy co do liczby dokonywanych zgłoszeń, a co za tym idzie ewentualnych dochodów z tytułu ich ochrony. W pierwszym roku od uruchomienia systemu znaku towarowego Wspólnoty liczba dokonanych zgłoszeń była o ponad 50% wyższa od pierwotnie zakładanej.

Pomimo braku nawet szacunkowych danych co do liczby zgłoszeń na patent Wspólnoty oraz liczby udzielonych patentów Wspólnoty, zakłada się, że niezbędne będzie wzmocnienie komórek obecnie obsługujących system patentu europejskiego, w celu uniknięcia w przyszłości jakichkolwiek zakłóceń proceduralnych ze względu na brak wystarczającej liczby pracowników do obsługi tego systemu. Zakłada się, że w początkowej fazie tj. do 3 lat od chwili wejścia w życie rozporządzenia wystarczyłoby wzmocnienie tych komórek trzema dodatkowymi etatami służby cywilnej, co wymagałoby zaangażowania dodatkowych środków finansowych w wysokości 144 tys. zł w skali roku. Korektę co do liczby potrzebnych etatów wprowadzić będzie można dopiero z chwilą ugruntowania się systemu, co w praktyce oznacza, że będzie jej można dokonać po upływie około 5 lat. W międzyczasie potrzeby kadrowe zostaną przez Urząd Patentowy zabezpieczone w ramach istniejącego stanu etatowego. Takie rozwiązanie możliwe jest jedynie na okres przejściowy, gdyż zwiększenie obsady komórek obsługujących system kosztem innych groziłoby zakłóceniem pracy na innych odcinkach.

Skutki finansowe związane z wyznaczeniem na okres przejściowy sądu krajowego do rozstrzygania spraw dotyczących patentu Wspólnoty najprawdopodobniej ograniczą się do kadrowego wzmocnienia istniejącego już sądu. Należy wziąć pod uwagę, że skutki te będą odroczone w czasie, gdyż sprawy sądowe rozpoczną się dopiero po wyczerpaniu procedury w sprawie udzielenia patentu przed Europejskim Urzędem Patentowym, która trwa średnio od dwóch do czterech lat. Ponadto sąd krajowy będzie działał w tej roli jedynie przez okres 2-3 lat, w związku z czym nie będzie konieczne ani uzasadnione angażowanie znacznych środków budżetowych. Bardziej szczegółowe rozeznanie w tym względzie posiada Ministerstwo Sprawiedliwości.

Należy zaznaczyć, że w chwili obecnej trudno jest przewidzieć, kiedy rozporządzenie zostanie przyjęte, gdyż nadal istnieją zbyt duże rozbieżności między stanowiskami państw członkowskich co do zasad działania systemu. Z całą pewnością można przyjąć, że w budżecie państwa na rok 2005 nie będzie konieczne zabezpieczenie środków finansowych na jego obsługę. Nawet, jeśli uda się przyjąć rozporządzenie w 2006r., to konieczne będzie przeprowadzenie rewizji Konwencji o udzielaniu patentów europejskich z dnia 5 października 1973r., co wymaga zwołania konferencji dyplomatycznej i ratyfikowania zmian przez wszystkie państwa członkowskie. W praktyce oznacza to odroczenie rozpoczęcia funkcjonowania systemu patentu Wspólnoty o co najmniej kolejny rok.

5. Przedstawiciel Rządu upoważniony do prezentowania informacji

Krzysztof Krystowski

Podsekretarz Stanu

w Ministerstwie Gospodarki i Pracy

2

1

- -

---