USTROJOWE PRAWO ADMINISTRACYJNE notatki3, referaty i materiały, administracja


Podmioty występujące w administracji:

organ administracyjny - człowiek (organ monokratyczny) lub grupa ludzi (organ kolegialny) który działa w imieniu państwa, ma określone zadania do wykonania, kompetencje oraz miejsce w strukturze organów administracji publicznej.

            Organy monokratyczne:

            - minister (tylko on jest organem administracji publicznej (monokratycznym)) + zespół ludzi i środków ( jako pomoc dla ministra, wiceminister jest też tylko pomocnikiem ministra) = ministerstwo

- Prezes Rady Ministrów

- Wojewoda (organ monokratyczny)

 

            Organy kolegialne:

            - Rada Ministrów

- Rada Gminy

            - Urząd Gminy - ale wójt, burmistrz - nie jest organem monokratycznym - jest tylko przewodniczącym - ale po wyborach powszechnych będzie organem administracyjnym monokratycznym.

organy administracji  -      wykonujące zadania administracyjne - np. zakłady administracyjne - zespół osób i środków powołanych do wykonania zadań administracji publicznej ale mające samodzielność np.:

- szkoła

- szpital

- ośrodek zdrowia

- żłobek

- zakład komunalny,

czasem mają osobowość prawną lub nie, organy administracji publicznej decydują o ich powołaniu, zadaniach etc.

Niektóre podmioty administracji publicznej mają samodzielność na gruncie prawa publicznego - takie które mogą zawierać porozumienia administracyjne.

 

Inne podmioty, będące poza administracją publiczną.

Od strony nie-administracji podmiotami wchodzącymi w stosunki z podmiotami administracji mogą być:

- osoba fizyczna  (możliwość bycia podmiotem praw i obowiązków: cywilnych, administracyjnych - od urodzenia. Zdolność do czynności prawnych - nabywanie i podejmowanie zobowiązań w swoim imieniu. Ograniczona zdolność do czynności prawnych - po 13 roku życia. Ubezwłasnowolnienie częściowe ( tak jak między 13 a 18 rokiem życia) lub całkowite ( tak jak do 13 roku Życia))

- osoba prawna:

spółki prawa handlowego : spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

spółki akcyjne

spółdzielnie

stowarzyszenia

fundacje

- niektóre podmioty administracji publicznej:

gminy

samorządy wojewódzkie

powiaty

skarb państwa

agencje (np. Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa)

fundusze

Ustrój administracji publicznej:

            zasada subsydialności (pomocniczości) - służenie obywatelom, priorytetem jest służenie społeczeństwu ( w konstytucji od 1997 r.) - kwestia interpretacji - obecnie, poprzez decentralizację - jak najbliżej obywatela.

państwo ( powinno zajmować się rzeczami najważniejszymi:

polityka zagraniczna, obronność, bezpieczeństwo wewnętrzne, planowanie ogólnego rozwoju

samorząd wojewódzki ( rozwój regionalny, specjalistyczna ochrona zdrowia, szkolnictwo wyższe)

 gmina - jednostka podstawowa (zapewnienie oświaty, ochrony zdrowia, etc)

ustrój administracji rządowej - jest skonstruowany na podstawie:

      konstytucji z 2.04.1997

      zgodnie z ustawą o działaniach administracji rządowej z 4.09.1997 ( ale weszła w życie w 2000 roku)

      ustawy z 24.07.1998 o wprowadzeniu zasady trójstopniowego podziału terytorium państwa

      ustawy z 8.03.1990 o samorządzie gminnym

      ustawy z 5.06. 1998 o samorządzie powiatowym

      ustawy z 5.06. 1998 o samorządzie województwa

      ustawy z 5.06. 1998 o administracji rządowej województwa

      + inne akty dotyczące innych podmiotów (np. Kodeks celny, Prawo budowlane, itp.)

w konstytucji -    podstawowe zapisy dotyczące całej administracji publicznej:

najważniejsze, że działają na podstawie i w granicach prawa - nie może sobie sama czegokolwiek wymyślać.

Organy naczelne administracji rządowej (powoływani bezpośrednio przez prezydenta):

    Rada Ministrów

    Prezes Rady Ministrów

    Ministrowie

 

Konstytucja mówi wyraźnie kto wchodzi w skład Rady Ministrów (Prezes Rady Ministrów, Wiceprezesi, Komitety) - wpływ na personalia ma sejm i on też sprawuje nad tym kontrolę - wotum nieufności - odwołanie pojedynczego członka czy ministra.

Prezes Rady Ministrów - ma faktycznie duży zakres kompetencji, sam może decydować o ilości ministrów i zakresie ich działania.

Administracja rządowa zajmuje się 28 działami:

administracja publiczna

architektura i budownictwo

budżet

finanse i gospodarka…

(kserówka - działy i resorty)

Prezes Rady Ministrów przydziela je poszczególnym ministrom (nie jest to układ stały, można różnie przyporządkować działy, można je łączyć i dzielić):

Minister Edukacji Narodowej - kultura fizyczna, sport, szkolnictwo, ...

Minister Finansów - i wicepremier

Minister Kultury i Ochrony Dziedzictwa Narodowego

Minister Obrony Narodowej

Minister Zdrowia

Minister Infrastruktury i Gospodarki Morskiej i Transportu

Minister Środowiska

Minister Spraw Zagranicznych

Minister Pracy i Polityki Społecznej

Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Komitety - są tworzone lub znoszone w zależności od potrzeb np. Komitet Integracji Europejskiej

 

Minister - ma do pomocy ministerstwo, powoływane rozporządzeniem Rady Ministrów.

Premier - ma specjalne „ministerstwo” - Kancelaria Prezesa Rady Ministrów - Premiera.

Rada Ministrów działa na posiedzeniach, podejmuje decyzje poprzez uzgodnienia, przy wzmocnionej pozycji Premiera.

 

Organy centralne - albo bezpośrednio podległe Premierowi, albo poszczególnym ministrom - zajmują się określoną dziedziną administracji publicznej.

      Komendant Główny Straży Pożarnej

      Komendant Główny Policji

      Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

      Prezes Głównego Urzędu Miar

mogą mieć lub nie ośrodki terenowe.

 

Administracja terenowa - wojewoda, powoływany przez Premiera, jest odpowiedzialny za realizację polityki rządu w terenie - szef administracji zespolonej - policja, straż, weterynaria, itd. Np. Komendant Wojewódzki Policji podlega komendantowi Głównemu Policji z jednej strony , a wojewodzie z drugiej.

         administracja niezespolona - nie podlega wojewodzie, może działać poza podziałem administracyjnym państwa, np. administracja wojskowa, administracja celna, administracja sądowa, administracja skarbowa - podlegają urzędom centralnym, albo bezpośrednio odpowiednim ministrom, albo Premierowi.

 

Administracja rządowa - sięga szczebla wojewódzkiego, oraz występuje w specyficzny sposób na szczeblu powiatowym - starosta wykonuje zadania rządowe - jest zwierzchnikiem administracji zespolonej na szczeblu powiatu.

 

Wojewoda działa w tych samych granicach co samorząd wojewódzki - tylko ma inne zadania

 

Administracja samorządowa -          wszystkie jednostki mają samodzielność i osobowość prawną, są niezależne - mogą być kontrolowane jedynie w zakresie zgodności z prawem ich działalności. Są niezależne od siebie, mimo iż np. powiat jest jednostką większą, gmina mu nie podlega, jest samodzielna.

  

PODZIAŁ TERYTORIALNY PAŃSTWA

(USTAWA z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa)

Podziałem terytorialnym nazywa się względnie trwałe rozczłonkowanie przestrzeni państwa, dokonywane dla pewnej grupy lub określonych tylko jednostek organizacyjnych, państwa lub jednostek niepaństwowych, wszakże wykonujących zadania państwowe.1 Zakres działania podmiotów wykonujących funkcje publiczne ograniczany jest do określonego terytorium państwa.
Podziału terytorialnego dokonuje się, aby w całej jednostce terytorialnej ustanowić odpowiedni organ państwowy, który by działał w ściśle oznaczonych granicach terytorialnych. Znaczenie podziałów terytorialnych jest różne dla poszczególnych jednostek organizacyjnych państwa lub innych podmiotów administracji publicznej. Ogólni można rzec, że podział terytorialny wprowadzony jest z myślą o zachowaniu pewnego ładu i porządku w działalności ludzkiej na określonej przestrzeni.
W procesie historycznego rozwoju wykształciły się trzy typy podziału terytorialnego państwa, a mianowicie podział zasadniczy, podział pomocnicy i podział specjalny.
Podział zasadniczy (zwany również podstawowym) tworzy się ze względu na konieczność wykonywania na określonym obszarze zadań państwowych (publicznych) o istotnym znaczeniu z punktu widzenia podstawowych celów państwa i zasad jego funkcjonowania. Z podziału tego korzystają przede wszystkim terenowe organy państwowe o właściwości ogólnej, wyposażone we władcze (publicznoprawne) kompetencje, oraz organy samorządu terytorialnego.

Podział zasadniczy w warunkach Polski dokonywany jest z myślą o organach samorządu terytorialnego i organach administracji zespolonej. Technika legislacyjna dotycząca regulacji prawnej aktualnego podziału terytorialnego nie jest jednolita w tym znaczeniu, iż jeden akt prawny nie normuje całości tej problematyki. Można natomiast wyróżnićjeden akt wiodący, a mianowicie ustawę z dnia 24 lipca 1998r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa, wedle której, zgodnie z art. 1. 1. z dniem 1 stycznia 1999 r. wprowadzony został zasadniczy trójstopniowy podział terytorialny państwa.5 Owa Ustawa, wprowadzona po długoletnich dyskusjach i porach politycznych i naukowych4, wprowadziła ponowny, po 25 latach przywrócony zasadniczy trójstopniowy podział terytorialny państwa, którego jednostkami są: gminy, powiaty i województwa. Zmienił się jednak charakter tychże jednostek.

Zgodnie z art. 15 Konstytucji RP, prawidłowy podział spełniać powinien dwa warunki: odzwierciedlać odczucia społeczne co do przynależności do danej wspólnoty lokalnej oraz zapewniać zdolność wykonywania przez nie zadań publicznych.


W ustawie z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa zapisano, iż przez województwo rozumie się: jednostkę samorządu terytorialnego - regionalną wspólnotę samorządową oraz największą jednostkę zasadniczego podziału terytorialnego kraju w celu wykonywania administracji publicznej (art. 1 ust. 2 ustawy). Szczegółowe uregulowania dotyczące podziału kraju na województwa zawiera ustawa z 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa. Zgodnie z ustawą, z dniem 1 stycznia 1999 r. utworzone zostało 16 województw, nadając większości nazwy geograficzne, a nie pochodzące od nazwy miast siedzib, jak było dotychczas ( z wyjątkiem województw: lubelskiego, łódzkiego i opolskiego). Ustawa tworzy następujące województwa z siedzibami wojewodów i sejmiku wojewódzkiego:
1 dolnośląskie: stolica Wrocław;
2) kujawsko-pomorskie: stolica wojewody - Bydgoszcz, sejmiku - Toruń;
3) lubelskie: stolica - Lublin;
4) lubuskie: stolica wojewody - Gorzów Wielkopolski, sejmiku - Zielona Góra;
5) łódzkie: stolica - Łódź;
6) małopolskie: stolica - Kraków;
7) mazowieckie: stolica - Warszawa;
8) opolskie: stolica - Opole;
9) podkarpackie: stolica - Rzeszów;
10) podlaskie: stolica - Białystok;
12) śląskie: stolica - Katowice;
13) świętokrzyskie: stolica - Kielce;
14) warmińsko-mazurskie: stolica - Olsztyn;
15) wielkopolskie: stolica - Poznań;
16) zachodniopomorskie: stolica - Szczecin
Z powyższego wyliczenia wynika, że dwa województwa posiadają dwie stolice, co stało się już zarzewiem konfliktów i jedną z przyczyn braku współpracy między organami samorządu wojewódzkiego i administracji rządowej.

Drugim szczeblem zasadniczego podziału terytorialnego jest powiat, czyli lokalna wspólnota samorządowa obejmująca określone terytorium. Jako jednostka zasadniczego podziału terytorialnego obejmuje całe obszary graniczących ze sobą gmin albo cały obszar miasta na prawach powiatu. Powiat tworzony jest wprawdzie z myślą o organach terytorialnego samorządu powiatowego, może jednak stanowić podstawę terytorialną dla organów administracji wyspecjalizowanej, sądów, prokuratury itp. W związku z tym, ustawa z dnia 24 lipca 1998r tylko o nich wspomina, a sposób określania i zasady tworzenia (likwidacji, zmiany granic itd.) normuje ustawa z dnia 5 czerwca 1998r o samorządzie powiatowym oraz wydane dnia 7 sierpnia 1998r rozporządzenie wykonawcze Rady Ministrów do tej ustawy w sprawie utworzenia powiatów7, w którym to Rada Ministrów określiła ich nazwy, siedziby władz oraz gminy wchodzące w ich skład. Ustawa z dnia 5 czerwca 1998r o samorządzie powiatowym przewiduje również istnienie miasta na prawach powiatu. Według art. 91 ust 1. powołanej ustawy miastem na prawach powiatu jest miasto liczące więcej niż 100.000 mieszkańców i miasto, które z dniem 31 grudnia 1998r przestało być siedzibą wojewody. Na wniosek rady miejskiej miasta, które przestały być siedzibą wojewody, Rada Ministrów odstępuje od nadania temu miastu statusu miasta na prawach powiatu. W trybie i zasadach określonych w art.91 ust.3 i 4 wymienionej ustawy Rada Ministrów może odstąpić od nadania miastu liczącemu więcej niż 100.000 mieszkańców praw powiatu, jak i nadać, na wniosek rady miejskiej, miastu liczącemu mniej niż 100.000 mieszkańców prawa powiatu. Rozporządzeniem Rady Ministrów z 7 sierpnia 1998r w sprawie utworzenia powiatów, powołało do życia 373 jednostki powiatowe, tworząc 308 powiatów oraz nadając prawo powiatu 65 gminom o statusie miasta. Jednakże w połowie 2001r, została zwiększona liczba powiatów, na mocy wniosków w sprawie zmian zasadniczego podziału terytorialnego państwa, złożonych za pośrednictwem wojewodów do ministra właściwego do spraw administracji publicznej, były rozpatrywane przez pryzmat ocen zasadniczego podziału terytorialnego przeprowadzonego przez Rząd, Senat i Sejm RP. Utworzono 7 nowych powiatów.

Według art.164 ust.1 Konstytucji RP podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina. Zadaniem gminy jest samodzielne wykonywanie zadań publicznych o charakterze lokalnym. Zagadnienia związane z podziałem terytorialnym na gminy reguluje ustawa z dnia 8 marca 1990r o samorządzie terytorialnym. Według art.4 tej ustawy tworzenie, łączenie, podział i znoszenie gmin, ustalenie ich granic oraz siedzib władz następuje w drodze ich rozporządzenia Rady Ministrów, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami. Gmina powinna obejmować obszar możliwie jednorodny, ze względu na układ osadniczy i przestrzenny oraz więzi społeczne i gospodarcze zapewniające zdolność wykonywania zadań publicznych.

W 1999 r. wprowadzono nowy podział terytorialny państwa na gminy, powiaty i województwa. Ogniwami samorządu terytorialnego są gminy (2489), powiaty grodzkie (65), powiaty ziemskie (308)i 16 rządowo-samorządowych województw. Wokół wszystkich granic Polski po 1990 r. powstało 13 euroregionów, obszarów współpracy transgranicznej opartych na porozumieniach regionalnych samorządów terytorialnych. Celem euroregionów jest rozwój sąsiedzkich kontaktów, współpracy gospodarczej, rozbudowa infrastruktury, ochrona środowiska, turystyka i działalność kulturalno-edukacyjna. Przykładowe euroregiony to Pomerania (Polska, Niemcy, Szwecja), Nysa (Polska, Czechy, Niemcy) czy Karpacki (Polska, Ukraina, Węgry, Słowacja, Rumunia).

Organ administracji publicznej - z definicji - jest to wyodrębniona jednostka organizacyjna aparatu państwowego pełniąca określone funkcje w dziedzinie życia społecznego.

Konstytucja RP w Art. 171 ust.1 stanowi, że działalność samorządu terytorialnego podlega nadzorowi z punktu widzenia legalności, jest to Konstytucyjne kryterium kontroli samorządu terytorialnego.

Kodeks postępowania administracyjnego (KPA) przez pojęcie organu administracji publicznej rozumie: Premiera, ministrów, szefów centralnych organów administracji rządowej oraz wojewodów, a także działające w ich imieniu lub we własnym imieniu inne terenowe organy administracji rządowej (zespolonych i niezespolonych), organy jednostek samorządu terytorialnego oraz podmioty powołane z mocy prawa do załatwiania indywidualnych spraw w drodze decyzji administracyjnych.

Przedstawione powyżej informacje, to podstawa prawna istnienia samorządu terytorialnego, oprócz ustaw, które bezpośrednio regulują funkcjonowanie samorządu terytorialnego.

Konstytucja RP w art. 172 przyznała jednostkom samorządu terytorialnego prawo przystępowania do międzynarodowych zrzeszeń społeczności lokalnych i regionalnych oraz współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw, ale jednocześnie nałożyła na ustawę obowiązek regulacji zasad, na jakich województwa mogą prowadzić współpracę z zagranicą i zrzeszać się w organizacjach międzynarodowych. Regulacje problematyki regionalnej współpracy zagranicznej podejmują przepisy art.75-77, zachowując w pełni unitarny charakter państwa polskiego. Dlatego też działalność samorządu regionalnego w sferze międzynarodowej musi pozostawać w zgodzie z kierunkami polityki zagranicznej państwa, być zgodna z jego prawami wewnętrznymi i międzynarodowymi zobowiązaniami. Stąd też wszelkie inicjatywy zagraniczne województwa wymagają zgody ministra spraw zagranicznych, uzyskanej za pośrednictwem wojewody.

Podział administracyjny RP składa się z podstawowej jednostki samorządu terytorialnego, czyli gminy, następnie powiatu i województwa.

Zgodnie z art. 15 Konstytucji RP ustrój terytorialny Rzeczypospolitej Polskiej ma zapewniać decentralizację władzy publicznej. Natomiast zasadniczy podział terytorialny państwa uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze lub kulturowe i zapewniający jednostkom terytorialnym zdolność wykonywania zadań publicznych powinna określać ustawa. Zwrócić trzeba uwagę, że przepisy Konstytucji nie przesądzają sprawy powołania sprawy powołania samorządu terytorialnego na szczeblu województwa.

Z art. 164 ust.1 Konstytucji RP wynika, że podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina.

W tym więc zakresie Konstytucja ograniczyła uprawnienie ustawodawcy do kształtowania struktury i szczebli samorządu terytorialnego, przesądzając o istnieniu gmin jako podstawowych jednostek tego samorządu. Inne natomiast jednostki samorządu terytorialnego albo regionalnego i lokalnego powinna określać ustawa, o czym mówi art. 164 ust.2 Konstytucji RP. Oznacza to, że ustawodawca w tym zakresie otrzymał swobodę w powoływaniu tych jednostek. Konstytucja przesądziła bowiem jedynie o istnieniu co najmniej drugiego szczebla samorządu terytorialnego, nie dokonując bliższej jego charakterystyki.

Nowy podział terytorialny państwa zakładający samorząd terytorialny został uregulowany ustawą z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz. U. Nr96, poz.603). Ustawa ta wprowadziła z dniem 1 stycznia 1999 roku trójstopniowy podział terytorialny państwa na : gminy, powiaty i województwa.

Organy administracji rządowej w RP, dzielą się na:

-          organy naczelne;

-          organy centralne;

-          organy terenowe.

Naczelnymi organami administracji rządowej są: Rada Ministrów, ministrowie-członkowie Rady Ministrów, ministrowie kierujący działami (resortami), przewodniczący komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów.

Organy samorządu terytorialnego w RP dzielą się na:

-          organy samorządu województwa;

-          organy samorządu powiatowego;

-          organy samorządu gminnego.

 

Istota samorządu terytorialnego polega na wyodrębnieniu jednostek tego samorządu i poszczególnych zakresów spraw.

Samorząd terytorialny ma charakter uniwersalny, jest samodzielny i niezależny od administracji rządowej. Celem samorządu terytorialnego jest realizowanie zadań własnych i zleconych oraz zaspokajanie potrzeb grupy społeczności mieszkańców.

Cechy samorządu terytorialnego:

-         samorząd terytorialny, to wyodrębniona grupa społeczna;

-         samorząd powoływany jest do wykonywania zadań administracji publicznej w sposób samodzielny;

-         samorząd posiada rozbudowaną organizację (przedstawicielstwa) i pozostaje pod kontrolą grupy społecznej.

 

System reprezentacji samorządu terytorialnego został przekazany odpowiednim władzom: w gminach ziemskich - wójtowi; gminach miejskich - burmistrzowi; powiecie - staroście powiatowemu; miastach powyżej 100 tys. mieszkańców -  prezydentowi; województwie - wojewodzie.

Na szczeblu podstawowym samorządu terytorialnego w Rzeczpospolitej Polskiej jest gmina. Mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową. Gmina ma osobowość prawną i jej samodzielność podlega ochronie prawnej.

Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.

Środkowym szczeblem systemu samorządów lokalnych administracji publicznej w RP jest powiat. Składa się z graniczących ze sobą gmin. W zależności od tego, czy obejmuje on tylko gminy zwany jest - powiatem ziemskim, a jeśli obejmuje całe miasto na prawach powiatu zwany jest - powiatem grodzkim. W RP jest 65 powiatów grodzkich i 308 powiatów ziemskich.

Województwo - tworzy się w drodze ustawy, to oznacza, że w ustawie musi być określona nazwa i terytorium oraz siedziba władz województwa. Do tej ustawy dołączany jest wykaz gmin wchodzących w skład województwa.

Ustrój województwa ma postać dualistyczną. Z jednej strony województwu przysługuje pula zadań lokalnych , które to zadania wykonuje na własną odpowiedzialność i samodzielnie za pośrednictwem organów samorządowych.

BARDZO WAŻNE!!!

Wszystkie szczeble administracji publicznej w Polsce mają strukturę hierarchiczną,

-         gmina

a)        rada gminy jako organ stanowiący i kontrolny, 

b)       zarząd gminy jako organ wykonawczy,

-         powiat

a)       rada powiatu jako organ stanowiący i kontrolny,

b)       zarząd powiatu jako organ wykonawczy

-         województwo

a)       sejmik województwa jako organ stanowiący i kontrolny,

b)       zarząd województwa jako organ wykonawczy.

 

Starosta jest szefem powiatu i stoi na czele zarządu powiatu. Kieruje on bieżącymi sprawami powiatu, przewodniczy zarządowi i kieruje starostwem powiatowym. Sprawuje zwierzchnictwo służbowe nad pracownikami starostwa, kierownikami jednostek organizacyjnych powiatu, powiatowymi służbami inspekcji i straży. Co do uprawnień w stosunku do powiatowych służb inspekcji i straży - ich powoływania i odwoływania -  uzgadnia je z wojewodą.

Kompetencja sejmiku nie ma charakteru kompetencji ogólnej. Jego kompetencje są wyraźnie określone i nie opierają się w żadnym wypadku na zasadzie domniemania właściwości. Kompetencje sejmiku wynikają z przepisów ustaw lub postanowień uchwalonego przez siebie własnego statutu. Prawo sejmiku do stanowienia własnego statutu województwa daje mu bezpośredni wpływ na kształtowanie zakresu swoich kompetencji.

Zarząd województwa jest organem kolegialnym działającym pod przewodnictwem marszałka województwa. Marszałkiem województwa może być tylko radny, podczas gdy pozostali członkowie zarządu mogą być wybierani zarówno pośród radnych, jak i spoza składu sejmiku.

Kompetencje zarządu (inaczej niż kompetencje sejmiku) są oparte na zasadzie domniemania kompetencji. A zatem, zarząd wykonuje wszystkie zadania należące do samorządu województwa, nie zastrzeżone na rzecz innych organów.

 

Gmina

Wszystkie osoby mieszkające w gminie, wchodzą w skład wspólnoty samorządowej. Gmina funkcjonuje w oparciu o przepisy prawa, a do jej kompetencji należy rozwiązywanie wszystkich spraw, mających charakter lokalny. Jednocześnie gmina wykonuje również wszystkie zlecenia, które zleciła jej administracja rządowa. Gmina zapewnia też swoim mieszkańcom dostęp do bezpłatnej ochrony zdrowia, szkolnictwa, dba o drogi i wodociągi na jej terenie, a także porządek i bezpieczeństwo publiczne. Zadania, które sprawuje gmina, można podzielić na obowiązkowe, czyli takie które musi wykonać, oraz nadobowiązkowe, które wykonuje wtedy, gdy ma do tego odpowiednie środki finansowe. Często administracja rządowa zleca jej organizowanie referendów, czy przeprowadzenie wyborów. Pod warunkiem jednak, że finanse na ten cel, zostaną jej przekazane przez rząd.

Do władz gminy zalicza się:

Gminy mogą wchodzić w związki komunalne, tworzyć stowarzyszenia oraz zawiązywać porozumienia z innymi gminami

Powiat

Podobne jak gmina, tak i powiat ma osobowość prawną. Jego działania jednak, nie mogą w żaden sposób naruszać samorządności gminy, ani podważać jej kompetencji. Podobnie jak gmina, powiat ma też własny zarząd, na czele ze starostą oraz radę, będącą organem uchwałodawczym i kontrolnym. Miastem powiatowym, jest tylko to, które liczy ponad 100 tysięcy mieszkańców, lub takie, które było kiedyś miastem wojewódzkim.

Województwo

W przeciwieństwie do gminy i powiatu, w województwie istnieje też przedstawicielstwo władzy rządowej. Na jej czele stoi, powoływany bezpośrednio przez premiera, wojewoda. Nadzoruje on wszystkie jednostki terytorialnego. Do głównych zadań województwa, należy prowadzenie polityki, zmierzającej do znacznego przyśpieszenia rozwoju regionalnego. Głównymi organami województwa są:

Osobami nadzorującymi pracę województwa jest Prezes Rady Ministrów oraz wojewoda. Kwestie finansowe natomiast, są pod bezpośrednią kontrolą Regionalnej Izby Obrachunkowej. Jeżeli zostanie stwierdzone, że poszczególne organy samorządu działają niezgodnie z obowiązującym go prawem, wówczas mogą one zostać rozwiązane. Wówczas jest powoływany zarząd komisaryczny, na czele z komisarzem.

Warto pamiętać, że województwo może zawierać kontakty z przedstawicielami innych państw europejskich, jednakże pod warunkiem, że nie będzie ono naruszać kierunku przyjętego przez polską politykę zagraniczną.

.Formy decentralizacji administracji

Decentralizacja władzy publicznej to rozproszenie władzy publicznej, to przeniesienie części uprawnień i odpowiedzialności władzy publicznej z organów władzy państwowej na organy władzy samorządowej możliwie najniższego szczebla (szczeble strukturalne nie są wzajemnie podporządkowane).
Zgodnie z Konstytucją RP(art. 15) ustrój terytorialny RP zapewnia decentralizację władzy publicznej.
Decentralizacja administracji jest to proces przekazywania uprawnień ze szczebla centralnego na szczeble niższe, a także sposób organizacji i wykonywanie władztwa administracyjnego państwa, w którym organy działające na niższym szczeblu nie pozostają w stosunku hierarchicznej podrzędności do organów szczebla wyższego.
Aby można było mówić o decentralizacji muszą być spełnione warunki:
- wyposażenie organu niższego rzędu we własne, właściwe kompetencje
- brak hierarchicznego podporządkowania
- faktyczna samodzielność organu niższego stopnia - gwarantowane przez nadzór, kompetencje, źródła finansowania, osobowość prawną, a więc równorzędne stosunki z państwem
- swoboda w określaniu wydatków
- niezależność w polityce kadrowej.
Wyróżniamy dwa rodzaje decentralizacji:
- terytorialną np. samorząd terytorialny, samorząd specjalny
- rzeczową - powierzenie samodzielnym organom zarządzanie określonymi sprawami.
Przykładem decentralizacji administracji są także samorząd zawodowy i gospodarczy.
Wykonuje on swoje zadania na własny rachunek, we własnym imieniu, na własną odpowiedzialność


Podział władzy wykonawczej, czyli decentralizacja zadań i uprawnień wygląda następująco:
a) podział zasadniczy:
- województwo: samorząd terytorialny i administracja zespolona pod nadzorem wojewody
b) podział specjalny:
- organy nie należące do systemu ogólnych organów organizacji rządowych i
Samorząd terytorialny (w ramach resortów do wykonania określonych zadań)
- z tego podziału mogą korzystać instytucje niepaństwowe wykonujące zadania
Publiczne
b) podział pomocniczy:
- w celu wykonania zadań należących do terenowych organów państwowych
- ma uzupełnić podział zasadniczy lub specjalny ze względu na postulat racjonalności, skuteczności i wykonania zadań.

Pojęcie kompetencji (właściwość, zadania, zakres działania).

Kompetencje administracyjne to właściwości prawem przypisane organom administracji: uprawnienia lub pełnomocnictwa do załatwiania określonych spraw administracyjnych, a także zadania tych organów prawem administracyjnym.
Nie istnieją organy bez kompetencji, a w zakres tych kompetencji mogą wchodzić także zadania obligatoryjne, a więc obowiązki tychże organów.
KPA dopuszcza możliwość przekazania, rozpoznania i rozstrzygnięcia danej sprawy albo czynności procesowej w określonej sprawie jednemu organowi przez drugi organ administracyjny. Jeśli do wykonania sprawy wyznaczono jemu podległy organ to jest to delegacja (przekazanie) kompetencji, jeśli organ wyższego rzędu to mamy do czynienia z dewolucją (przyjęciem) kompetencji.
Zamiast pojęcia kompetencje zamiennie używa się też określeń: właściwość organów, zadania organów, zakres działania organów, ale na tej podstawie nie można jeszcze powiedzieć o kompetencjach.
Przy określeniu kompetencji bierzemy pod uwagę:
- właściwość miejscową (terytorialną), a więc zakres terytorialny działania, wyznaczony obszar (np. organy centralne, terenowe)
- właściwość rzeczową (podmiotową), więc działania merytoryczne, określona kategoria spraw (np. oświata, finanse)
- właściwość instancyjną, a więc jaka instancja czy organ daną sprawę rozwiązuje (wieloinstancyjność).

Subsydiarność - zasada, według której każdy szczebel władzy powinien realizować tylko te zadania, które nie mogą być skutecznie zrealizowane przez szczebel niższy lub same jednostki działające w ramach społeczeństwa. Zasada subsydiarności, zwana też zasadą pomocniczości, jest ważnym elementem katolickiej nauki społecznej, a sama idea sięga swymi korzeniami czasów starożytnych.
Termin subsydiarność wywodzi się z łacińskiego słowa subsydium, oznaczającego pomoc, wsparcie, siły rezerwowe.
Zasada subsydiarności mówi, że władza powinna mieć znaczenie pomocnicze, wspierające w stosunku do działań jednostek, które ją ustanowiły. Tam, gdzie nie jest to konieczne, państwo powinno pozwolić działać społeczeństwu obywatelskiemu, rodzinom, wolnemu rynkowi. W sytuacji wymagającej interwencji, winno natomiast rozwiązywać problem na szczeblu możliwie najbliższym obywatelom, a więc raczej w gminach niż w regionach i raczej w regionach niż w centrum.
Zasadę pomocniczości streszczają zdania: "tyle władzy, na ile to konieczne, tyle wolności, na ile to możliwe" oraz "tyle państwa, na ile to konieczne, tyle społeczeństwa, na ile to możliwe".

Administracja zespolona jest elementem rządowej administracji terenowej. Chodzi o powiązanie organizacyjne organów tej administracji wyróżnionych przedmiotem działania, należących do różnych działów administracji rządowej (nazwanych w ustawie o administracji rządowej w województwie kierownikami zespolonych służb, inspekcji i straży, np. komendant wojewódzki straży pożarnej, wojewódzki lekarz weterynarii, kurator oświaty, itd.), pod kierownictwem jednego organu o kompetencji ogólnej-wojewody w celu redukcji kosztów administracji, lepszej koordynacji działań i unikania dublowania kompetencji. Przeciwieństwo zasady resortowości. W ramach zespolenia wojewoda jest uprawniony m.in. do powoływania kierowników służb, inspekcji i straży (wyjątki w przypadku komendantów wojewódzkich policji-wymóg opinii wojewody i straży pożarnej-wymóg zgody), do zatwierdzania regulaminów tych jednostek, tworzenia i znoszenia jednostek organizacyjnych stanowiących ich aparat pomocniczy. Co do zasady organy te winny być skupione w jednym urzędzie wojewódzkim i dysponować wspólnym budżetem, ale w praktyce zasada ta doznaje znaczących wyjątków, np. w przypadku policji.

Administracja niezespolona w Polsce jest częścią administracji rządowej w terenie. W przeciwieństwie do administracji zespolonej nie jest podległa wojewodzie tylko bezpośrednio centralnym organom administracji, tak jak to jest w przypadku urzędu skarbowego, czy urzędu celnego. Organami administracji niezespolonej są terenowe organy administracji rządowej podporządkowane właściwemu ministrowi, a także kierownicy państwowych osób prawnych i kierownicy innych państwowych jednostek organizacyjnych wykonujących zadania z zakresu administracji rządowej na obszarze województwa. Ustanowienie tych organów może następować wyłącznie w drodze ustawy, jeżeli jest to uzasadnione ogólnopaństwowym charakterem wykonywanych zadań lub terytorialnym zasięgiem działania przekraczającym obszar jednego województwa. Aktualny wykaz organów administracji niezespolonej określony został w załączniku do ustawy o administracji rządowej w województwie.

Administracja publiczna to zespół organów administracyjnychi obsługujących je urzędów, powołanych do praktycznego realizowania zadań państwa. Np. urzędem obsługującym Radę Ministrów oraz Prezesa Rady Ministrów (organ administracyjny) jest Kancelaria Prezesa Rady Ministrów.

Możemy wyróżnić:

ADMINISTRACJA RZĄDOWA

 

Administrację rządową tworzą centralne i naczelne organy administracji rządowej oraz różne organy administracji w województwie.

 

Organy naczelne powoływane są przez Prezydenta RP lub przez Sejm, a ich właściwość obejmuje terytorium całego państwa. Organami naczelnymi są: Prezes Rady Ministrów oraz ministrowie i szefowie komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów, obsługiwane prze urzędy zwane ministerstwami. Organy naczelne to przede wszystkim Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów oraz ministrowie i szefowie komitetów wchodzący w skład Rady Ministrów, obsługiwani przez urzędy, zwane ministerstwami. Organy naczelne powoływane są przez Prezydenta RP lub przez Sejm, a ich właściwość obejmuje terytorium całego państwa. Ministrowie kierują określonymi działami administracji rządowej lub powierza się im odrębne zadania ("minister bez teki"). O tym, jakimi działami administracji rządowej kierują ministrowie, decyduje Prezes RM. W niektórych ministerstwach działają pełnomocnicy rządu powołani do wyodrębnionych spraw.

 

Organy centralne bezpośrednio podlegają organom naczelnym i są przez te organy nadzorowane. Właściwość organów centralnych obejmuje teren całego państwa. Organy centralne to organy jednoosobowe lub kolegialne noszące najczęściej nazwy: prezes, przewodniczący, szef, główny inspektor, kierownik, dyrektor generalny, dyrektor, np. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Prezes Agencji Rynku Rolnego, Prezes Głównego Urzędu Statystycznego, Prezes Wyższego Urzędu Górniczego, Prezes Państwowej Agencji Atomistyki. Organy centralne to organy jednoosobowe noszące najczęściej nazwy: prezes, przewodniczący, szef, główny inspektor, kierownik, dyrektor generalny, dyrektor. Przepisy prawa określają je jako centralne organy administracji rządowej podległe bezpośrednio organom naczelnym i przez nie nadzorowane, których właściwość obejmuje teren całego państwa. Obsługiwane są przez urzędy, a ich podstawowym zadaniem jest wykonywanie prawa. Należą do nich także komisje, czyli organy kolegialne kierowane przez przewodniczących. Centralne organy administracji rządowej podlegają Prezesowi RM, Radzie Ministrów lub odpowiednim ministrom, które to organy sprawują nad nimi nadzór.

Funkcję samodzielnego centralnego organu administracji rządowej może pełnić także sekretarz lub podsekretarz stanu w ministerstwie, nieposiadający odrębnego aparatu obsługi (zwłaszcza na szczeblu centralnym), który jest obsługiwany przez ministerstwo lub podległy mu inny organ, np. Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej, Generalny Inspektor Informacji Finansowej (Ministerstwo Finansów). Organ taki może też wykonywać zadania organu-
-ministra - np. Szef Służby Celnej (wykonuje zadania ministra finansów), Szef Obrony Cywilnej Kraju (MSWiA i Komendy Głównej Straży Pożarnej), Główny Inspektor Dozoru Jądrowego (zadania prezesa Polskiej Agencji Atomistyki). Służby wykonujące zadania takich organów mają najczęściej status administracji niezespolonej, a ich jednostki terenowe - status samodzielnego organu administracji rządowej (np. naczelnik urzędu skarbowego). Występują też przypadki polegające na usytuowaniu jednostki w strukturach ministerstwa, np. Prokuratura krajowa w Ministerstwie Sprawiedliwości.

Organy centralne są obsługiwane przez: kancelarie, komendy główne, agencje, główne inspektoraty, urzędy, dyrekcje, kasy. Z punktu widzenia finansów publicznych urzędy te są tzw. jednostkami budżetowymi. Ministrowie sprawują, z mocy ustawy o działach administracji rządowej lub innych ustaw, nadzór nad licznymi podlegającymi im jednostkami organizacyjnymi wykonującymi zadania o szczególnym charakterze - np. Prezes RM nadzoruje Krajową Szkołę Administracji Publicznej oraz Centrum Badania Opinii Społecznej.

Administracja rządowa w terenie dzieli się na zespoloną (np. Komendant Wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej), pozostającą pod zwierzchnictwem wojewody i składającą się ze służb, inspekcji i straży oraz niezespoloną (np. Dyrektorzy okręgowych izb skarbowych), podlegającą bezpośredniemu zwierzchnictwu ministrów lub centralnych organów administracji rządowej.

Organy rządowej administracji zespolonej:

Wymienione organy dysponują aparatem pomocniczym w postaci wojewódzkich komend, inspektoratów, oddziałów i kuratoriów.

Organy rządowej administracji niezespolonej:

Wymienione organy dysponują aparatem pomocniczym w postaci urzędów, izb, zarządów, komend, inspektoratów itp.

Wojewoda będąc przedstawicielem rządu w województwie, jest powoływany i odwoływany przez Prezesa Rady Ministrów.

Do zadań wojewody należy reprezentowanie Rady Ministrów w województwie, kierowanie administracją rządową w województwie i zapewnienie jej sprawnego działania, sprawowanie nadzoru nad samorządem terytorialnym, rozpatrywanie środków odwoławczych w postępowaniu administracyjnym oraz reprezentowanie interesów Skarbu Państwa.

 

ADMINISTRACJA SAMORZĄDOWA

 

Na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej istnieje trójstopniowy podział terytorialny. Jego jednostkami są:

Samorząd wykonuje zadania samodzielnie, na podstawie upoważnień i w ramach środków przyznanych mu przez Konstytucję i ustawy. Państwo posiada jedynie możliwość nadzorowania poczynań samorządów, przy czym zakres nadzoru i jego formy są ograniczone i ściśle określone przez przepisy prawa.

Samorząd terytorialny jako zrzeszenie podejmuje decyzje bądź przez samych mieszkańców (gminy, powiatu czy województwa), bądź przez swoje organy.

Organami samorządu terytorialnego o kompetencjach stanowiących są: rada gminy, rada powiatu i sejmik województwa.

Organami gminy o kompetencjach wykonawczych są: wójt, burmistrz, prezydent. 

Samorząd gminny jest podstawową jednostką samorządu terytorialnego, dlatego znajduje się najbliżej obywatela i załatwia sprawy najbliższe obywatelowi.

Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów.

Zadania gminy dotyczą:

 

Samorząd powiatowy jest powołany do realizacji zadań o charakterze ponadgminnym w takich dziedzinach, jak np. edukacja publiczna, ochrona środowiska, przeciwdziałanie bezrobociu, gospodarowanie przestrzenne, nadzór budowlany, obronność, turystyka itd.

 

Samorząd województwa wykonuje zadania o charakterze wojewódzkim ze względu na ich złożoność lub wielkość środków potrzebnych do ich realizacji w takich dziedzinach jak edukacja publiczna (w tym szkolnictwo wyższe), specjalistyczna służba zdrowia, pomoc społeczna, transport i drogi publiczne, ochrona środowiska, przeciwdziałanie bezrobociu, zagospodarowanie przestrzenne, nadzór budowlany, obronność, turystyka itd.

SAMORZĄD GMINNY

Władzę na wszystkich szczeblach administracji samorządowej można podzielić na stanowiąca (uchwalającą) i wykonawczą (egzekucyjną). Działalność władz samorządowych na szczeblu gminnym reguluje ustawa o samorządzie gminnym z 8 marca 1990.

Rola władzy uchwałodawczej polega przede wszystkim na podejmowaniu uchwał, wytyczających kierunki rozwoju gminy, oraz modyfikujących już istniejące akty. W przypadku gmin władza uchwałodawczą i kontrolną jest rada gminy.

Kadencja rady trwa 4 lata. W skład rady gminy wchodzą radni w liczbie:

- 15 w gminach do 20 000 mieszkańców
- 21 w gminach do 50 000 mieszkańców
- 23 w gminach do 100 000 mieszkańców
- 25 w gminach do 200 000 mieszkańców oraz po trzech na każde dalsze rozpoczęte 100 000 mieszkańców (jednak nie więcej niż 45 radnych)

Do wyłącznych właściwości rady gminy, najogólniej rzecz ujmując należą:

- ustalanie wynagrodzenia wójta
- powoływanie i odwoływanie skarbnika gminy, sekretarza wójta
- uchwalanie budżetu
- uchwalanie programów gospodarczych
- ustalanie zakresu działania jednostek pomocniczych
- podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy oraz uchwał w sprawach podatków i opłat lokalnych
- podejmowanie uchwał w sprawach współdziałania z innymi gminami oraz ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi
- podejmowanie decyzji w sprawach herbu gminy, nazw ulic i placów publicznych oraz wznoszenia pomników
- nadawanie honorowego obywatelstwa gminy
- podejmowanie uchwał w sprawach udzielania stypendiów dla uczniów i studentów
- stanowienie w innych sprawach, ustawowo należących do kompetencji rady gminy

Rada gminy kontroluje również działalność wójta, gminnych jednostek organizacyjnych, oraz jednostek pomocniczych gminy. W tym celu powołuje komisję rewizyjną.
Radzie przewodzi przewodniczący i 1-3 wiceprzewodniczących, zaś do jego wyłącznych kompetencji należą organizowanie pracy rady oraz prowadzenie obrad.

Podstawową formą pracy rady są sesje. Sesje podzielić można na zwyczajne (zwoływane w miarę potrzeby, lecz nie rzadziej niż raz na kwartał) i nadzwyczajne. (zwoływane na wniosek przewodniczącego lub ustawowego składu rady). Uchwały zapadają zwykłą większością głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady w głosowaniu jawnym, chyba, że przepisy stanowią inaczej.

Na sesjach radni m.in. zatwierdzają akty prawa miejscowego zwane uchwałami. Uchwały zapadają większością zwykłą, przy obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady. Każda uchwała musi być zatwierdzona przez wójta, który wprowadza je w życie.
Organami doradczymi rady są komisje. Powoływać może je rada dla rozwiązania określonych problemów. Komisje dzielimy na stałe lub doraźne. W przypadku komisji stałych ich kadencja trwa podobnie jak w przypadku rady i zarządu 4 lata. Komisje doraźne zwoływane są w celu rozwiązania określonego problemu. Wyjątkiem jest tutaj wspomniana komisja rewizyjna, kontrolująca pracę wójta (np. kontrola budżetu, etc.) i podlegających mu jednostek organizacyjnych.

Organem wykonawczym gminy jest wójt. Burmistrz jest organem wykonawczym w gminie, w której siedziba władz znajduje się w mieście położonym na terytorium tej gminy. W miastach powyżej 100 000 mieszkańców organem wykonawczym jest prezydent miasta.

Wójt jest egzekutorem uchwał miasta i zadań gminy określonych przepisami prawa. Do zadań wójta należą w szczególności:
- przygotowanie projektów uchwał rady gminy
- określanie sposobu ich wykonania
- gospodarowanie mieniem komunalnym
- realizacja budżetu
- zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych

Wójt kieruje również bieżącymi sprawami gminy i reprezentuje ją na zewnątrz. Swoje zadania realizuje przy pomocy urzędu gminy. W szczególnych przypadkach część swoich obowiązków może powierzyć swojemu zastępcy lub sekretarzowi gminy.

Gmina może ponadto wydawać akty prawa miejscowego, obowiązujące na jej obszarze. Na podstawie ustawy o samorządzie gminnym z 8 marca 1990 organy gminy mogą wydawać akty prawa miejscowego w zakresie:
- wewnętrznego ustroju gminy oraz jednostek pomocniczych
- organizacji urzędów i instytucji gminnych
- zasad zarządzania mieniem gminy
- zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej

Akty prawa miejscowego stanowione są w formie uchwały przez radę gminy. W przypadku niecierpiącym zwłoki przepisy porządkowe może wydać wójt w formie zarządzenia. Zarządzenie podlega zatwierdzeniu na najbliższej sesji rady gminy.

Władzą ustawodawczą samorządu gminy jest rada gminy. Ustawodawca wprowadził generalną zasadę domniemania kompetencji na rzecz rady, co oznacza, że jest ona organem właściwym we wszystkich sprawach z zakresu działania gminy, o ile nie zostały one wyraźnie zastrzeżone do właściwości innych organów.
Rada gminy składa się z radnych wybieranych w wyborach powszechnych na 4 - letnią kadencję. Liczba radnych zależy od liczby mieszkańców danej gminy: w gminach do 4.000 mieszkańców wynosi 15 osób, zaś w gminach największych - do 100 radnych.

Rada gminy obraduje na posiedzeniach plenarnych (sesjach), zwoływanych przez przewodniczącego w razie potrzeby, ale nie rzadziej niż raz na kwartał. Rady mogą powoływać swoje organy, zarówno stałe jak i pomocnicze, do wykonywania określonych zadań, np. w postaci rozmaitych komisji: rewizyjnych, budżetowych itp.
Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów, w tym przede wszystkim zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty. Są to zadania własne gminy obejmujące m.in. sprawy:
1). Ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej,
2). Gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego
3). Ochrony zdrowia
4) pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych
5). Edukacji publicznej
6). Porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli
7). Promocji gminy.
Organami gminy są:
1). Rada gminy (od 15 - 45 radnych)
2). Wójt (burmistrz, prezydent miasta)
Gmina może powoływać jednostki pomocnicze np. sołectwa
Dochody gminy:
- podatek od nieruchomości
- podatek rolny
- podatek leśny
- podatek dochodowy od osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą
- podatek od posiadania psów
- wpływy z majątku gminy
- dochody uzyskiwane przez jednostki budżetowe gminy oraz wpłaty od zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych gminy.
Dochodami gminy mogą być:
- subwencja ogólna z budżetu państwa - każda gmina ma prawo do subwencji ogólnej
- dotacje celowe na realizację zadań zleconych oraz na dofinansowanie zadań własnych
- inne dochody.


Kompetencje rady gminy
Rada gminy została wyposażona w następujące kompetencje:
- organizacyjne, polegające m.in. na:
a) uchwalaniu statutu gminy,
b) zawieraniu porozumienia w sprawie przyjęcia zadań z zakresu administracji rządowej,
c) podejmowaniu uchwał w sprawie tworzenia i przystępowania do spółek lub spółdzielni, ich rozwiązywania czy występowania z nich,
d) podejmowaniu uchwał w sprawie współdziałania z innymi gminami,
- programowe, polegające m.in. na:
a) uchwalaniu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego,
b) uchwalaniu programów gospodarczych,
c) uchwalaniu budżetu gminy,
- finansowo - majątkowe, polegające na dysponowaniu mieniem gminy, m.in.:
a) w drodze przekazywania go do korzystania jednostkom pomocniczym,
b) poprzez podejmowanie uchwał w sprawach podatków i opłat gminnych,
c) w drodze podejmowania uchwał o emitowaniu obligacji gminnych,
d) przez podejmowanie uchwał o zaciągnięciu długoterminowych pożyczek
- kreacyjne, związane z wybieraniem i odwoływaniem zarządu gminy, sekretarza i skarbnika gminy,
- kontrolne, polegające na:
a) ustalaniu kierunków działania zarządu,
b) przyjmowaniu sprawozdań z tej działalności,
c) udzielaniu zarządowi absolutorium z wykonania budżetu gminy,
- podejmowanie uchwał w innych sprawach, m.in. dotyczących herbu gminy, nazw ulic i placów, wznoszenia pomników,
- ponadto do właściwości rady gminy należą wszystkie sprawy z zakresu działania gminy, które nie zostały wyraźnie przekazane innym organom.

SAMORZĄD POWIATOWY

Rada powiatu
Zgodnie z art. 1 ustawy o samorządzie powiatowym, powiat stanowi lokalną wspólnotę samorządową, zajmującą określone terytorium. Powiat, podobnie jak gmina, ma z jednej strony wymiar społeczny, gdyż obejmuje z mocy prawa ogół mieszkańców jako wspólnotę, z drugiej zaś strony - wymiar "terytorialny", ponieważ elementem wyznaczającym powiat jest także jego obszar.

W Polsce istnieją dwie kategorie powiatów, w postaci:
- powiatów ziemskich, obejmujących całe obszary graniczących ze sobą gmin; jest ich obecnie 308,
- miast na prawach powiatu, obejmujących cały obszar miasta; ich liczba wynosi 65.

Zadania powiatu polegają na wykonywaniu zadań publicznych o charakterze ponadgminnym, obejmujących m.in.
- zadania w zakresie infrastruktury publicznej (drogi, gospodarka nieruchomościami, obiekty i urządzenia użyteczności publicznej),
- zadania w zakresie spraw społecznych (edukacja, pomoc społeczna, ochrona zdrowia, ochrona dóbr kultury),
- zadania w zakresie porządku i bezpieczeństwa publicznego itp.

Ponadto w drodze ustawowej mogą być przekazywane do właściwości powiatu określone zadania z zakresu administracji rządowej.

Władzą ustawodawczą powiatu jest rada powiatu, składająca się z radnych wybieranych na 4 - letnią kadencję w wyborach powszechnych.

W powiatach liczących do 40.000 mieszkańców wybieranych jest 20 radnych, natomiast w powiatach powyżej 40.000 mieszkańców wybieranych jest dodatkowo po 5 radnych na każde rozpoczęte 20.000 mieszkańców, ale liczba radnych nie może być większa niż 60 osób.

Rada powiatu, podobnie jak rada gminy, korzysta z domniemania kompetencji, czyli jest ona właściwa we wszystkich sprawach należących do zakresu działania powiatu, o ile nie zostały one wyraźnie przekazane do właściwości innych organów.

Do wyłącznej kompetencji rady powiatu należą sprawy:
- organizacyjne; obejmują one m.in.:
a) uchwalanie aktów prawa miejscowego obowiązujących na terenie powiatu
b) uchwalanie statutu powiatu,
c) tworzenie i wyposażanie w majątek jednostek organizacyjnych powiatu,
d) podejmowanie decyzji o współdziałaniu z innymi jednostkami samorządowymi,
- finansowo - majątkowe, polegające np. na:
a) uchwalaniu budżetu powiatu,
b) uchwalaniu podatków i opłat lokalnych,
c) podejmowaniu uchwał dotyczących spraw majątkowych (np. w zakresie zbycia, obciążania, czy dzierżawy nieruchomości),
d) emisji obligacji powiatowych itp.
- kadrowe, związane z wybieraniem członków zarządu powiatu, sekretarza oraz skarbnika powiatu,
- kontrolne, polegające w głównej mierze na stanowieniu o kierunkach działania zarządu powiatu i przyjmowaniu sprawozdań z tej działalności, oraz podejmowaniu uchwał w sprawie udzielenia lub odmowy udzielenia absolutorium zarządowi z wykonania budżetu,
- podejmowanie uchwał w innych sprawach powiatu, jak np. dotyczących herbu czy flagi powiatu.

Powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie:
- edukacji publicznej,
- pomocy społecznej,
- wspierania osób niepełnosprawnych,
- kultury fizycznej i turystyki,
- gospodarki nieruchomościami,
-ochrony środowiska i przyrody
- porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli,
- rolnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego
- promocji powiatu.
Organy:
1). Rada powiatu (liczy od 15 do 29 radnych)
2). Zarząd powiatu - wybiera rada

SAMORZĄD WOJEWÓDZTWA

Sejmik województwa
W świetle art. 1 ustawy o samorządzie województwa, województwo jest jednostką samorządu terytorialnego - regionalną wspólnotą samorządową. Podobnie, jak w przypadku gminy i powiatu, również województwo ma charakter zarówno społeczny, obejmujący daną grupę mieszkańców, jak i terytorialny, określony zajmowanym przez tę wspólnotę obszarem.

Władzą ustawodawczą samorządu województwa jest sejmik województwa. Również i ten organ, tak jak rada gminy i powiatu, korzysta z ustawowego domniemania kompetencji, a zatem jest on właściwy we wszystkich sprawach z zakresu działania województwa, za wyjątkiem tych spraw, które zostały przekazane innym organom.

Kompetencje sejmiku województwa obejmują następujące sprawy:
- prawotwórcze, w postaci uchwalania aktów prawa miejscowego powszechnie obowiązujących na terenie województwa lub jego części,
- organizacyjne; obejmują one m.in.:
a) uchwalanie statutu województwa,
b) tworzenie i wyposażanie w majątek jego jednostek organizacyjnych,
c) podejmowanie decyzji o współdziałaniu z innymi jednostkami samorządowymi,
d) ustalanie zasad gospodarowania mieniem wojewódzkim,
- planistyczne, związane m.in. z uchwalaniem budżetu województwa, czy strategii rozwoju województwa i wieloletnich programów wojewódzkich,
- finansowo - majątkowe, polegające np. na podejmowaniu uchwał dotyczących spraw majątkowych i gospodarowania mieniem wojewódzkim (np. w zakresie zbycia, obciążania, czy dzierżawy nieruchomości), emisji obligacji, itp.
- kreacyjne, związane z wybieraniem członków zarządu województwa, powoływaniem i odwoływaniem skarbnika województwa na wniosek marszałka województwa,
- kontrolne, polegające w głównej mierze na stanowieniu o kierunkach działania zarządu oraz przyjmowaniu sprawozdań z tej działalności, oraz podejmowaniu uchwał w sprawie udzielenia lub odmowy udzielenia absolutorium zarządowi z wykonania budżetu,
- współpracy zagranicznej, dotyczące m.in. uczestnictwa w międzynarodowych zrzeszeniach regionalnych,
- inne sprawy, przekazane sejmikowi w drodze ustawy czy statutu województwa.

I. samorząd województwa - mieszkańcy województwa tworzą regionalną wspólnotę samorządową. Organem nadzorczym w zakresie stanowienia prawa jest Sejm, na wniosek Prezesa RM.
Organy samorządu województwa:
1) sejmik województwa - organ stanowiący i kontrolny, wybierany w wyborach bezpośrednich na 4-letnią kadencję
2). Zarząd województwa - organ wykonawczy, wybierany przez sejmik (liczy 5 osób i składa się z marszałka, 1-2 wicemarszałków i pozostałych członków zarządu).
Samorząd wykonuje zadania publiczne o charakterze wojewódzkim.
Dochodami własnymi samorządu województwa są np.:
- udziały w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa (procentowy udział we wpływach z podatku doch. od osób fizycznych zamieszkałych na terenie województwa)
- dochody z majątku województwa
- inne dochody własne uzyskiwane na podstawie odrębnych przepisów.
Dochodami województwa mogą być:
-subwencja z budżetu państwa (np. część oświatowa)
-dotacje celowe z budżetu państwa na zadania z zakresu adm.rządowej
-dotacje celowe z budżetu państwa i państwowych funduszy celowych na zadania wykonywane przez województwo
-inne wpływy uzyskiwane na podstawie odrębnych przepisów.


Wyszukiwarka