PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA:

Dział pedagogiki specjalnej zajmujący się nauczaniem i wychowaniem osób z zaburzonym zachowaniem i niedostosowanych społecznie. Osoby takie poddaje się resocjalizacji.

PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA WG CZAPOWA:

Jest to nauka interdyscyplinarna, zajmująca się specyficzna odmianą rzeczywistości wychowawczej, na którą składają się procesy wychowawcze rozumiane bardzo szeroko, obejmujący oddziaływania na osoby zagrożone wykolejeniem społecznym popełniające czyny karalne, zwłaszcza osoby młode. Pedagogika resocjalizacyjna jawi się tutaj, jako wielowymiarowa dziedzina wiedzy i umiejętności wychowawczych, terapeutycznych i opiekuńczych.

Stosowanych wobec grupy osób ryzyka społecznego, nieprzystosowanych społecznie, wykolejonych i zaburzonych.

CELE PEDAGOGIKI RESOCJALIZACYJNEJ:

• Uspołecznienie: zachowanie interesów grupy społecznej, wyraża się poprzez eliminowanie egoizmu (interes społeczeństwa),

• Swobodny rozwój osobowości manifestujący się aktywnością twórczą oraz zanikaniem dewiacji (interes jednostki)

• Ostateczne - ukierunkowują postepowanie wychowawcze

• Pośredniczące - dotyczą etapów osiągnięć wychowawczych, stanowiąc przy tym warunek konieczny lub sprzyjający celom ostatecznym

ZADANIA PEDAGOGIKI RESOCJALIZACYJNEJ:

• Wyeliminowanie czynników, które wywołują zaburzenia stanu osobowości (likwidowanie przyczyn),

• Naprawianie stanów osobowości (usunięcie negatywnych zmian w osobowości),

• Utrwalenie uzyskanych w powyższych dwóch zakresach rezultatów resocjalizacji.

PRZEDMIOT PEDAGOGIKI RESOCJALIZACYJNEJ:

Przedmiotem jest nie tylko wąsko rozumiane wychowanie korygujące niedostatki socjalizacji osób nieprzystosowanych społecznie, ale i szersza działalność obejmująca funkcję:

• Opiekę resocjalizacyjną (zaspakaja potrzeby),

• Wychowanie resocjalizujące,

• Terapia (leczenie dysfunkcji).

ZAKRES PEDAGOGIKI RESOCJALIZACYJNEJ:

W zakres wchodzi, jako jej składowa:

• Teleologia - dyscyplina naukowa o o kreślonym celu (teleo- odległosc, odległosc ma tu wymiar przeszłości),

• Aksjologia nauka o wartościach, - diagnostyka - określa, jaki jest badany

SOCJALIZACJA:

(łac. socialis = społeczny) to proces (oraz rezultat tego procesu) nabywania przez jednostkę systemu wartości, norm oraz wzorów zachowań, obowiązujących w danej zbiorowości. Socjalizacja trwa przez całe życie człowieka, lecz w największym nasileniu występuje, gdy dziecko rozpoczyna życie w społeczeństwie. Największą rolę na tym etapie odgrywają jego rodzice, później także wychowawcy i rówieśnicy oraz instytucje (takie jak szkoła czy kościół).

RESOCJALIZACJA:

Ma służyć optymalnemu rozwinięciu dojrzałości emocjonalnej, indywidualnego poznania, własnej osobowości, dzięki czemu wychowanek mogli będzie nawiązać niepowtarzalny kontakt z innymi osobami i światem zewnętrznym, kierować się swoją wolnością i rozumowością i zaspokajać swoje potrzeby fizyczne i emocjonalne, intelektualne, twórcze i społeczne oraz ukształtować mechanizmy kontroli wewnętrznej (sumienie).

Ma na celu doprowadzenie do stanu sprawnego przystosowania stanu jednostki a następnie uksztaltowania takich cech jak zachowania i osobowości, które zagwarantują jej optymalne uspołecznienie twórcze funkcjonowanie w społeczeństwie, w którym normy i wartości jednostka ta będzie respektować w wyniku ich internalizacji mającej miejsce w trakcie oddziaływań resocjalizujących. Prowadzących do przyswojenia przez nią ideałów i wzorców zbliżonych do ideału czy normy.

CHARAKTER INTERDYSCYPLINARNY:

Wiąże się z faktem, że wiedzy pedagogice specjalnej dostarczają różne inne nauki:

• wiedzy ogólnej o człowieku dostarczają takie nauki jak:

• biologia, psychologia ogólna, pedagogika ogólna, socjologia ogólna,

• wiedzę, dającą konkretny obraz danego przypadku, wyjaśniającą patomechanizmy, sytuację środowiskową, wiedzę skierowaną na naprawianie psychospołecznych odchyleń od normy dają takie nauki jak:

• psychologia kliniczna, psychologia rozwojowa, psychologia społeczna, patosocjologia, patofizjologia, pedagogika społeczna, socjologia edukacji, wszystkie działy medycyny, 

DZIAŁY PEDAGOGIKI RESOCJALIZACYJNEJ:

• Teologię wychowania - określanie celów

• Teoria wychowania, - w jaki sposób osiągać te cele

• Metodykę wychowania, - jakimi środkami

ZADANIA RESOCJALIZACJI:

• Zlikwidowanie przyczyn powodujących zaburzenia osobowości

• Usuniecie negatywnych zmian w osobowości wychowanka

• Utrwalanie rezultatów korekcyjnych uzyskanych w powyższych zakresach

• Zainspirowanie wychowanka do samowychowania

CELE RESOCJALIZACJI:

• Konstruktywne - polegają na wyposażeniu wychowanków we wzory aktywności, które eliminują wzory i układy o cechach negatywnych.

• Dekonstrukcyjne - polegają na pozbawieniu wychowanka cech i właściwości negatywnych

WYCHOWANIE RESOCJALIZUJĄCE:

Jest to celowy, zaplanowany proces, działanie względem jednostek wykolejonych i niedostosowanych społecznie, mające na celu ponowną socjalizację jednostki

PRZYSTOSOWANIE SPOŁECZNE:

Pojęcie z zakresu psychologii i socjologii, oznaczające proces, jakiemu podlega żywy organizm w dążeniu do uzyskania równowagi między własną strukturą a światem zewnętrznym.

NIEDOSTOSOWANIE SPOŁECZNE

Wg Lipkowskiego, "to zaburzenie charakterologiczne o niejednolitych objawach, spowodowane niekorzystnymi zewnętrznymi lub wewnętrznymi warunkami rozwoju, a wyrażające się wzmożonymi i długotrwałymi trudnościami w dostosowaniu się do normalnych warunków społecznych i w realizacji zadań życiowych danej jednostki.

WG GÓRECKIEGO TO TAKIE JEDNOSTKI, KTÓRE:

• Nie są zdolne do pełnienia ról społecznych wg oczekiwań społecznych wskutek:

• Niedostatków dyspozycji wykonawczych np. głusi, niewidomi;

• Procesów indywidualnych np. upośledzeni umysłowo;

• Werbalno - motorycznych np. kalecy

• Nie są skłonne do pełnienia ról społecznych wskutek negatywnego ustosunkowania się wobec różnych oczekiwań społecznych np. wykolejenie społeczne, negatywne tendencje społeczne, podejmowanie działań destrukcyjnych, podziw i zafascynowanie czynami złymi

OBJAWY NIEDOSTOSOWANIA SPOŁECZNEGO:

Są to nieadekwatne zachowania jednostki na wymagania i nakazy zawarte w przypisanych jej rolach społecznych np. rola dziecka w rodzinie.

SYNDROMY NIEDOSTOSOWANIA:

• Zachowanie wrogie

• Zahamowanie

• Aspołeczność

• Zachowanie niekonsekwentne

• Wrogość z tendencją do aspołeczności

WYKOLEJENIE SPOŁECZNE:

polega na takim przeciwstawieniu się normom, które burzy wszelki ład społeczny, warunkujący istnienie kultury, czyli na przeciwstawianiu się społeczeństwu, jako całości.

• Wykolejenie obyczajowe (występowanie przeciwko obyczajom (prostytucja))

• Wykolejenie przestępcze (występowanie przeciwko normom prawnym (kradzież, bandytyzm, morderstwo, łapówkarstwo)

DEMORALIZACJA:

Odrzucanie oraz negowanie przyjętych wartości, norm, zasad etyki, praw życia zbiorowego i indywidualnego. Łamanie przyjętych norm prowadzić może do przekroczenia zasad zapisanych w przepisach prawa, np. gwałt popełniony pod wpływem pornografii. Absolutnie błędna jest rozpowszechniona opinia, że demoralizacja jest aktem świadomym.

PRZYCZYNY NIEDOSTOSOWANIA SPOŁECZNEGO:

• Zadatków dziedzicznych i konstytucjonalnych

• Czynników środowiskowych

• Organicznych zmian patologicznych

SUBDYSCYPLINY PEDAGOGIKI SPECJALNEJ:

• Logopedia (terapia, rehabilitacja mowy)

• Oligofrenopedagogika (pedagogika osób z upośledzeniem umysłowym)

• Pedagogika korekcyjna (badania dzieci z mikrouszkodzeniami rozwojowymi, np. dysleksja, dysgrafia, zespół ADHD)

• Pedagogika resocjalizacyjna (zajmuje się osobami niedostosowanymi społecznie)

• Pedagogika terapeutyczna, lecznicza (zajmuje się osobami przewlekle chorymi)

• Praca socjalna (instytucjonalne wspomaganie osób niepełnosprawnych)

• Surdopedagogika (zajmuje się osobami z różnymi zaburzeniami słuchu)

• Tyflopedagogika (zajmuje się osobami niewidomymi)

• Pedagogika osób wybitnie zdolnych

TYPOLOGIA NIEDOSTOSOWANIA SPOŁECZNEGO:

• Czapow:

Trzy zasadnicze typy wykolejenia społecznego, ze względu na trzy różne czynniki etiologiczne:

• zwichnięta socjalizacja - manifestacja nieprzystosowania społecznego w różnych formach; czynnik warunkujący i dominujący to niedostatek w zakresie socjalizacji dziecka ( nieodpowiednia opieka rodzicielska, brak jej itp.)

• demoralizacja - pojawia się gdy dobrze zsocjalizowane dziecko dostaje się pod wpływy innej obyczajowości i kultury niż ta w której się wychowywało (np. emigracja ze wsi do miasta); następuje przewartościowanie wartości tradycyjnych na rzecz nowych, do których w pełni jednostka nie może się dostosować

• socjalizacja podkulturowa - jednostka identyfikuje się z wartościami i normami podkultury, będącej w opozycji do kultury społeczeństwa, jako całości (tej dominującej); socjalizacja dziecka wg wartości uznawanych przez podkulturę powoduje, iż popada ono później w konflikt z normami ogólnospołecznymi

• Sullivana & Granta

nawiązuje do charakterystycznych form dewiantywnego zachowania się jednostek nieprzystosowanych społecznie ( ten podział opiera się na jakości stosunków interpersonalnych jakie utrzymuje jednostka z najbliższym otoczeniem):

• aspołeczni - dążą do swoich egoistycznych celów, innych traktują jako „ułatwiaczy” bądź „utrudniaczy” ich osiągnięcia; nie potrafią przewidzieć zachowań otoczenia wobec siebie i w sytuacji niepewności lub lekkiego zagrożenia reagują złością i agresją antyspołeczną, są impulsywni - często nie kontrolują swoich zachowań

• konformiści - manipulują swoim konformizmem aby uzyskać doraźne korzyści i nagrody poprzez utajnienie wewnętrznego sprzeciwu; w momencie braku kontroli zewnętrznej działają zgodne z własnymi przekonaniami i upodobaniami

• neurotycy - osoby , które w wyniku socjalizacji przyjęły zbiór wartości nakazujących określone zachowania, przeżywające nieustanny lęk iż nie sprostają tym wymaganiom; czują niemoc i bezradność, co wywołuje zachowania nieakceptowane społ

• Konopnicki

• Niedostosowanie społeczne manifestowane w postaci zahamowania depresyjnego jednostki w środowisku:

• brak zaufania do ludzi, nowych rzeczy i sytuacji np. u dzieci z tzw. dobrych domów, u dzieci z trudnościami w nauce, z burzliwym życiem matki w ostatnich miesiącach ciąży, częstymi chorobami

• depresja np. dzieci nie osiągające sukcesów; zestresowane, z urazami psychicznymi

• wycofanie się np. niechęć do nawiązywania kontaktów, autyzm

• niekonsekwentne postępowanie np. uznaje tylko chwilę bieżącą, wynika ze stresu

• Niedostosowanie społeczne manifestowane postawą demonstracyjno-bojową jednostki w środowisku (demonstracyjno-wrogie):

• wrogość w stosunku do dorosłych (wczesna adolescencja)

• otwarta wrogość (urazy z życia płodowego, brak poczucia bezpieczeństwa)

• wrogość w stosunku do dzieci (manifestowanie; szukanie poparcia np. u dziadków)

• łagodniejsze formy aspołecznego zachowania się (brak pragnienia, by zadowolić dorosłych, okazywanie niezależności)

• Niedostosowanie społeczne manifestowane w postaci skrajnej aspołeczności:

• brak zainteresowania czy dorośli aprobują jego zachowanie;

• brak poczucia winy za złe postępowanie;

• brak pragnienia przebaczenia, brak skrupułów;

• brak potrzeby bycia lubianym (przyczyny- uszkodzenie systemu nerwowego; dewiacje wychowawcze; destrukcja ze strony dorosłych i rówieśników

W skrócie:

• Faza I - niepowodzenie w nauce szkolnej, bunt przeciwko autorytetowi. Wagarowanie, niestałość emocjonalna

• Faza II - agresywność (bicie, niszczycielstwo, lizusostwo), kradzieże (kłamstwa, włóczęgostwo), upór i inne zaburzenia o charakterze neurotycznym (jąkanie się, zaburzenia seksualne)

• Faza III - całkowita aspołeczność: chuligaństwo, przestępczość, nerwicowość

PODWÓJNE ZNACZENIE:

Wykolejenia społecznego:

• Uznane - ma miejsce wówczas, gdy jednostka łamie normy prawne i obyczajowe powodując sankcje podstawowych i elementarnych norm elementarnych. Co powoduje reakcje opinii publicznej domagającej się interwencji właściwej instytucji, stosujących represję. Zajmujących się prewencją, opieka i wychowaniem tego typu jednostek

• Faktyczne - ma miejsce wówczas, gdy zachowania antagonistyczno - destruktywne są objawem obiektywnej dysfunkcjonalności jednostki wobec społeczeństwa

Nieprzystosowanie społeczne:

• Makrospołeczne - w wyniku uspołecznienia urbanizacji sytuacji ekonomicznej, miejsca zamieszkania, czy wielu innych czynników zewnętrznych

• Mikrospołecznym - nieprzystosowanie społeczne wynikające głownie ze środowiska rodzinnego, w jakim żyje jednostka lub rówieśniczych, w jakich uczestniczy, czy środowiska zawodowego, w jakim pracuj

Norma - to konstrukt naukowy (sposób postrzegania) wyznaczający granice normalnych zachowań człowieka.

Patologia - nauka skupiająca ogół chorób organizmów żywych, badająca ich przyczyny, mechanizmy (patogeneza) i skutki.

Definicje nieprzystosowania społecznego wg Pytki:

• Definicje objawowe (symptomatologiczne) - ujmują one nieprzystosowanie, jako zespół zachowań, takich jak: alkoholizowanie się, uzależnienia, zamachy samobójcze, ucieczki z domu, wagary, kłamstwo, lenistwo, czyli symptomy świadczące o nieprzestrzeganiu pewnych norm.

• Definicje teoretyczne- eksponują niektóre pojęcia teoretyczne typu postawa, motywacja, rola społeczna itp., które oprócz objawów wskazują na mechanizmy regulacji psychicznej lub społecznej w generowaniu zachowań niezgodnych z normami.

• Definicje operacyjne- wskazują przede wszystkim rodzaj narzędzia, za pomocą, którego można zmierzyć częstotliwość i natężenie cech uznanych za niekorzystne, zarówno w sensie indywidualnym, jak i społecznym.

• Definicje utylitarne -

Pojęcie nieprzystosowanie społecznego:

• Odmiana rozwoju społecznego dziecka powodująca złe skutki dla samego dziecka i jego otoczenia społecznego

• Brak podatności dzieci i młodzieży na normalne metody wychowawcze, co skłania rodziców oraz instytucje wychowawcze do poszukiwania specjalnych metod wychowawczych

• Rodzaj zaburzeń w wychowaniu, spowodowany „negatywnymi warunkami środowiska” bądź zaburzeniami równowagi procesów ośrodkowego układu nerwowego

• Zaburzenia emocjonalne, wyrażające się trudnościami lub niemożliwością współżycia jednostki z innymi ludźmi

• Zaburzenia charakterologiczne spowodowane niekorzystnymi zewnętrznymi lub wewnętrznymi warunkami rozwoju, będące przyczyną wzmożonych trudności w dostosowaniu się do uznanych norm społecznych oraz w realizacji zadań życiowych

• Złożone zjawisko wyrażające się zachowaniem sprawiającym wiele kłopotów i trudności jednostce i jej otoczeniu i jednocześnie powodującym subiektywne poczucie nieszczęścia

• Swoista rozbieżność między systemem norm i wartości uznawanych przez jednostkę i przez grupę, do której przynależy.

• Zespół zachowań świadczący o nieprzestrzeganiu przez jednostkę podstawowych zasad postępowania, obowiązujących młodzież w danym wieku, przy założeniu, że zachowania te powtarzają się, czyli są względnie trwałe

• Pod względem logicznym jest to pojęcie puste, gdyż niedostosowania na dobrą sprawę nie ma i nie może być. Samo życie, bowiem pośród ludzi, wchodzenie w określone interakcje jest formą przystosowania czy dostosowania społecznego

• To dzieci i młodzież, u których na skutek zaburzeń wewnętrznych lub niekorzystnych warunków środowiskowych występują utrwalone zaburzenia w zachowaniu

Zachowania oporne, dotyczące uniknięcia wykonania danego polecenia przeciwko zadaniu np. opór czynny, jawny protest, ucieczka, sabotaż lub opór bierny, wykonywanie zadania na odczepnego, byle jak, powoli

Zachowania zaczepne; demonstracje, okazywanie niechęci, niezadowolenie w stosunku do osoby; wywieranie kontr nacisku; zadawanie pytań; zachowania przekorne, robienie komuś na przekór, Izolacja ma na celu zainteresowanie osobą izolującą się.

Przejawy niedostosowania społecznego:

• notoryczne kłamstwa

• wagary

• alkoholizowanie się

• ucieczki z domów

• kradzieże

• niekonwencjonalne zachowania seksualne

• rozmaite formy agresji antyspołecznej, łącznie z autoagresją.

• werbalna agresję (wulgarność)

• lenistwo szkolne

• lękliwość

• nieprzestrzeganie wewnętrznych zarządzeń i przepisów, np. szkoły

• zaburzenia koncentracji uwagi

• konflikty z nauczycielami lub wzmożone konflikty z rówieśnikami.

Konstrukt teoretyczny Czapówa:

• Manifestacje różnych odmian wykolejenia społecznego (np. złodziejstwo, narkomania, zachowania seksualne, erotomania);

• Zachowania socjalne

• Zachowania dysocjalne

• Zachowania antysocjalne

• Stany osobowości ujmowane, jako mniej lub bardziej zintegrowane postawy - układy nastawień, których manifestacjami są czynności egoistyczne łamiące prawa i obyczaje i stanowiące konsekwencje integracji wynikającej z przyswojenia wzorów podkultury chuligańskiej czy grypserskiej, narkomańskiej, alkoholiczej czy erotomańskiej, złodziejskiej, prostytucyjnej;

• Statycznie (czynniki) i dynamicznie (geneza) ujmowane przyczyny wytwarzania się podatności na wpływy podkultury antagonistycznej wobec każdego społeczeństwa oraz przyczyny przyswajania tego rodzaju podkultury.

Zaburzenia osobowości

Mają charakter po części neurotyczny a po części psychopatyczny. Symptomy tych dwóch odmian zaburzeń występują w różnych proporcjach u różnych jednostek. Zaburzenia neurotyczne różnią się od psychopatycznych nasileniem poziomu leku i syntonii oraz stopniem integracji osobowości. Im wyższy poziom lęku i syntonii oraz niższy stopień integracji osobowości tym bardziej zaburzenia mają charakter neurotyczny. Natomiast im niższy poziom lęku i syntonii oraz bardziej zintegrowana osobowość tym bardziej zaburzenia maja charakter psychopatyczny.

Niedostosowanie społeczne wg Grzegorzewskiej:

• tendencje społecznie negatywne;

• odwrócenie zainteresowań od wartości pozytywnych i chęć wyżycia się w akcji społecznie destruktywnej;

• podziw i zainteresowanie dla tzw. złych czynów, cynizm i brawura w tym względzie;

• nieżyczliwy stosunek do człowieka, do cudzego mienia, regulaminów, norm i zarządzeń;

• nieodpowiedni stosunek do czynów własnych; nieumiejętność zżycia się z grupą;

• wyłamywanie się, zrzucanie winy;

• niechęć do pracy i nauki; brak poczucia odpowiedzialności za swoje czyny;

• życie chwilą, przygodą, awanturą;

• wyobraźnia duża;

• brak hamulców krytycyzmu;

• sugestywność;

• brak wizji życia w płaszczyźnie etycznej - społecznie pozytywnej;

• nieumiejętność wyjścia z trudnej sytuacji;

• brak wiary w możliwość tego.

Niedostosowanie społeczne wg Pytki:

Nieprzystosowanie społeczne jest szczególnym stanem jednostek znajdujących się pod presją różnych czynników środowiskowych. Stanem, który powiązany jest z układem jej postaw i motywacji wyrażających się w gotowości do reagowania w sposób niezgodny z zaleceniami i przepisami ról społecznych przypisanych jednostce przez system ról społecznych

Negatywne reakcje na oczekiwania społeczne - odnoszące się do czynności odpowiadających danym rolą społecznym wyrażają się nie tylko w konkretnych reakcjach na poszczególne wymagania, ale przede wszystkim poprzez ustosunkowanie się wobec określonych norm

• Bezpośrednie - norma łamana jest świadomie i celowo

• Pośrednie -

Postawy osób niedostosowanych społecznie:

Negatywne ustosunkowanie się wobec ról społecznych może być funkcja zewnętrzna bardzo różnych postaw:

• Negatywna postawa wobec osoby nakazującej wykonanie danego zadania

• Źródłem negatywnych relacji może być niechęć do pewnej kategorii osób

• Negatywny stosunek do zadania wynikać może z negatywnej postawy wobec tych zdarzeń, których zaistnienia domaga się osoba nakazująca wykonanie tego zadania

Motywy osób niedostosowanych społecznie:

• Niezadowolenie z obecnych warunków i pragnienie warunków lepszych często podsycane specyficznymi lekturą czy filmami budzącymi chęć osiągniecia dobrobytu, przeżycia przygody czy zdobycia rozgłosu

• Pragnienie zdobycia bogactwa w sposób łatwy i niewymagający wysiłku

• Uczucie nudy wynikające z braku poważniejszych jasno i wyraźnie określonych obowiązków oraz braku okazji do społecznie konstruktywnych zachowań

• Tendencja do rozładowania napięcia poprzez picie alkoholu, konsumowanie narkotyków

• Dążenie do uzyskania zadowolenia seksualnego wzmacniane poprzez filmy, internet, czasopisma i książki jak i przez uczucie lęku, niepewności i izolacji

• Dążenie do wyładowania wrogości i zademonstrowanie swej przewagi i demonstracji, co polepsza samopoczucie zachwiane porażkami życiowymi i uświadomieniem sobie własnej izolacji od otoczenia społecznego

• Chęć dokonania czegoś i zwrócenia na siebie uwagi innych osób podsycane ich obojętnością i lekceważeniem

Osobowość

Złożony centralny system regulacji ludzkich zachowań. System ten pełniąc kontrolę nad aktywnością człowieka umożliwia mu taką organizację różnych czynności, aby mógł on cały czas utrzymywać stan równowagi z otoczeniem. Jeżeli nadzorowane przez osobowość zachowania nie mogą jej zapewnić zaspokojenia potrzeb wówczas zachodzi do różnych zaburzeń osobowości a nawet do ich rozpadu.

Dwie główne cechy osobowości wg Tomaszewskiego

• Zdolność do zapewnienia sobie samodzielnego bytu

• Zdolność do wykonywania samodzielnych funkcji społecznych

Syntonia

Cecha osobowości przejawiająca się zdolnością współżycia z otoczeniem, rozumienia uczuć, pragnień innych ludzi oraz nawiązywania kontaktów z ludźmi

Osobowości psychopatyczna:

Zaburzenie struktury osobowości (dziś mówi się raczej o antyspołecznych zaburzeniach osobowości). Charakteryzuje się powierzchownością uczuciową, brakiem empatii i uczuć moralnych, nieliczeniem się z uczuciami innych, lekceważeniem norm, brakiem wyrzutów sumienia i poczucia winy, skłonnością do agresji i przemocy, deficytem lęku i zwiększonym zapotrzebowaniem na stymulacje.

Według Roberta Hare, na psychopatię składają się dwa czynniki: izolacja emocjonalna oraz zachowania antyspołeczne: impulsywność, nieodpowiedzialność, lekkomyślność, liczne, krótkotrwałe związki, przestępczość w okresie młodzieńczym (nieletnim).

Osobowość neurotyczna:

Neurotyk odczuwa lęk, wrogość wobec świata, zagrożenie, osamotnienie i bezradność; ma niskie poczucie własnej wartości i rozpaczliwe tęskni za miłością. Od człowieka, który skutecznie radzi sobie z życiem różnią go - wygórowane potrzeby; nierealistyczny obraz świata i siebie; nieskuteczne metody działania; brak elastyczności (nie uczy się na błędach i nie dostosowuje swoich zachowań do okoliczności).

Osobowość agresywno - lękowa:

Posiada cechy osobowości neurotycznej i psychopatycznej. Na lęk odpowiada agresją.

Przyczyny wykolejenia

• Motywacyjne

• Interdysocjacyjne

• Organiczne

• Środowiskowe

Odpowiedzialność karna nieletnich:

• Nieletni dopuszcza się czynu zabronionego przed ukończeniem 13 roku życia sąd traktuje popełnienie takiego czynu wyłącznie, jako przejaw demoralizacji nieletniego i może zastosować środki przewidziane w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich

• Nieletni dopuszcza się czynu zabronionego między 13 a 17 rokiem życia - co do zasady sąd stosuje środki przewidziane w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich; jeżeli jednak nieletni ukończył lat 15 i dopuścił się czynu zabronionego:

• Zamach na życie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej

• Zabójstwa i morderstwa

• Umyślne ciężkie uszkodzenie ciała

• Umyślne sprowadzenie katastrofy godzącej w bezpieczeństwo powszechne

• Przejęcie kontroli nad statkiem wodnym lub powietrznym przez sprawcę stosującego podstęp, gwałt na osobie lub groźbę bezpośredniego użycia takiego gwałtu

• Umyślne sprowadzenie katastrofy w komunikacji

• Zgwałcenie ze szczególnym okrucieństwem lub wspólnie z inną osobą

• Wzięcie lub przetrzymanie zakładnika

• Rozboje

• Sprawca dopuszcza się czynu zabronionego między 17 a 18 rokiem życia - co do zasady sąd stosuje przepisy kodeksu; wyjątkowo jednak sąd zastosuje zamiast kary środki wychowawcze, lecznicze albo poprawcze przewidziane dla nieletnich, jeżeli popełniony czyn jest występkiem, a okoliczności sprawy, stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają.

Odpowiedzialność cywilna nieletnich:

Odpowiedzialność ta uzależniona jest od pojęcia zdolności do czynności prawnej osoby fizycznej - zwłaszcza od wieku osoby nieletniej.

Zgodnie z postanowieniami kodeksu cywilnego, małoletni, który nie ukończył lat trzynastu, nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę. Odpowiedzialność ta jest przeniesiona na osobę sprawującą opiekę nad małoletnim.

Środki wychowawcze można podzielić na:

• Pozostawiające nieletniego w jego dotychczasowym środowisku wychowawczym

• Kierujące nieletniego do placówki lub instytucji przejmującej od rodziców lub opiekunów część obowiązków związanych z wychowaniem

• Całkowicie zmieniające jego środowisko wychowawcze:

• Upomnienie jest najmniej drastycznym środkiem. Odnosi ono skutek, jeżeli nieletniego cechuje pewna wrażliwość, a stopień demoralizacji jest nieznaczny. Upomnienie można stosować również wobec nieletniego, który nieumyślnie popełnił czyn karalny, a jego dotychczasowy tryb życia nie budzi zastrzeżeń.

• Nadzór odpowiedzialny rodziców jest stosowany wówczas, gdy sąd uzna, że prezentowane przez nich postawy wychowawcze, chęć współpracy z sądem i pragnienie ratowania dziecka, którego prawidłowy dotychczas rozwój został zakłócony, pozwalają na rezygnację z bezpośredniej, systematycznej ingerencji sądu.

• Nadzór kuratora jest środkiem najczęściej i najchętniej orzekanym przez sądy rodzinne. Pozwala on na pozostawienie nieletniego w środowisku rodzinnym, a jednocześnie na ingerencję osoby obcej, wspomagającej pracę wychowawczą rodziców.
  
  
  

• Kuratorski ośrodek pracy z młodzieżą, do którego sąd może skierować nieletniego, pełni rolę polegającą na wdrażaniu podopiecznych do przestrzegania zasad współżycia społecznego, kształtowania właściwego stosunku do nauki i pracy oraz rozwijania uzdolnień.

• Rodzina zastępcza, w której nieletni może zostać umieszczony jest instytucją prawną. Jej celem jest opieka nad dzieckiem trwale lub przejściowo pozbawionym opieki rodzicielskiej, opartej na modelu wychowania rodzinnego.

• Umieszczenie w placówce opiekuńczo - wychowawczej jest najbardziej surowym środkiem wychowawczym. Stosuje się go w przypadku stwierdzenia u nieletniego zaawansowanego stopnia demoralizacji, co powoduje, że koniecznym staje się otoczenie go szczególną opieką i wzmożonym nadzorem wychowawczym przez specjalnie w tym celu powołaną placówkę. Nieletni zdobywa tam wykształcenie i uczy się zawodu.

Instytucje resocjalizacyjne:

• Schronisko dla dzieci - jest instytucją diagnostyczną, zbierającą pełny zakres informacji o nieletnich. Kierowani są tam nieletni od 13 do 18 roku życia. Podstawą skierowania jest decyzja sądu i sędziego rodzinnego lub prokuratora.

• Pogotowia opiekuńcze - Osoby poniżej 13 roku życia są natychmiast przewożeni do Pogotowia Opiekuńczo - Wychowawczego lub jeśli nie ukończyły 3 roku życia do Domu Małego Dziecka.

• Policyjne izby dziecka - to instytucja diagnostyczna, ale przyjmująca całkowitą opiekę nad dzieckiem. Maksymalny czas pobytu w Izbie wynosi 48 godzin.

• Rodzinne ośrodki diagnostyczno - konsultacyjne - to specjalistyczne placówki resortu sprawiedliwości działające na zlecenie sądów rodzinnych.

• Zakłady poprawcze - Jest to placówka specjalna o charakterze resocjalizującym. Nadzór nad funkcjonowaniem sprawuje Prezes Sądu Okręgowego, a nadzór nad wychowankiem sprawuje sędzia rodzinny, który to orzekł. Głównym środkiem oddziaływania w zakładzie poprawczym jest nauka w zakresie obowiązkowej szkoły podstawowej, nauka zawodu oraz praca w warsztatach szkolenia zawodowego. Oprócz tego w zakładach prowadzi się zajęcia kulturalne i sportowe, drużyny harcerskie. W zakładzie poprawczym mogą przebywać osoby od 13-21 r.ż. Pobyt w zakładzie trwa tak długo, jak to jest konieczne. Orzekając o pobycie w zakładzie poprawczym nie ma określonego czasu pobytu.

• Ośrodek kuratorski - Jest to instytucja o charakterze otwartym, która działa w miejscu zamieszkania nieletniego. Zajmuje się nieletnim tylko przez pewien czas. Do Ośrodków Kuratorskich kieruje się nieletnich na podstawie orzeczeń sądowych, a ponadto nieletnich, których rodzicom ograniczono władzę rodzicielską, a nieletni ci nie mają zapewnionej należytej opieki i nadzoru w czasie wolnym.

Zarys historii resocjalizacji na świecie do 1800:

• do XVI wieku więzień, jako takich nie było, istniały miejsca, takie jak np. lochy, w których przebywali ludzie czekający na wykonanie wyroku, czyli na karę śmierci

• oprócz brutalnie wykonywanej kary śmierci, stosowano różnego rodzaju tortury: wbijanie na pal, łamanie kołem, oszpecanie, obcinanie części ciała, kamieniowanie

• pierwsze zmiany w tym zakresie spowodowane były narodzeniem się idei humanizmu w XVI wieku (Holandia - Erazm z Rotterdamu)

• pierwszy zakład opiekuńczo - karny - 1533 rok, Brudwel w Anglii (założony przez króla Edwarda VI); stosowane tam metody bazowały na wykonywaniu pracy, czemu towarzyszyło bicie i kształcenie religijne

• właściwa rewolucja - Holandia (szczególnie Amsterdam) - nowe idee humanistyczne, przełom to skazanie 16 - letniego chłopca na śmierć w 1589 roku, w odpowiedzi, na co został założony dom dla młodych żebraków i włóczęgów, w którym zamykano młodocianych przestępców, krnąbrnych chłopców i prostytutki; więźniowie pracowali, (za co otrzymywali wynagrodzenie) i pobierali naukę; domy tego typu prowadzone były przez nauczyciela i pastora

• 1603 rok - założony oddzielny zakład dla chłopców (zauważono zły wpływ, jaki mieli dorośli przestępcy na nieletnich)

• rozdzielanie więźniów na noc - początek więzienia celkowego

• Gdańsk 1629 rok - pierwszy zakład poprawczy w Polsce

• Włochy, początek XVII wieku - papież Klemens XI założył przytułek św. Michała dla 200 młodzieńców i 500 starców, resocjalizacja odbywała się przez modlitwę, nocą osadzeni byli rozdzielani, w dzień pracowali razem, lecz nie mogli w ogóle rozmawiać

• w 1735 roku papież Klemens XII otworzył więzienie dla kobiet

• system celkowy, 1775 rok - zakład w Gandawie

Rozwój systemów penitencjarnych:

• System celkowy - powstał w XVIII wieku, zastosowano w nim izolację w dzień i w nocy, umieszczając więźnia w jednoosobowej celi i dając mu do czytania Biblię. System miał przyczyniać się do wewnętrznej przemiany moralnej przestępcy. Nie przyniósł jednak zamierzonego efektu. Dłuższa izolacja w wielu wypadkach prowadziła do apatii, braku samodzielności a często również do zaburzeń psychicznych.

• System progresywny - powstał w XIX wieku, związany z wprowadzeniem klasyfikacji skazanych (płeć, rodzaj popełnionego czynu, stopień demoralizacji, wcześniejsza karalność, zaburzenia osobowości). Ma charakter dyscyplinarny. Jest systemem poziomów i selekcji. Za pozytywne zachowanie przenoszono na wyższy poziom i odwrotnie. Występuje tu motywowanie do dobrego zachowania. Wyższy poziom wiązał się z większą ilością przywilejów i swobodą. Polega na wyróżnieniu trzech faz kary pozbawienia wolności:

• Surowego reżimu - trwający 9 miesięcy - system celkowy

• Ciężkiej pracy, trwał połowę kary - praca w dzień, w nocy izolacja w pojedynczej celi

• Ograniczonego dozoru - praca zarobkowa, brak kar dyscyplinarnych i okres ten kończył się warunkowym zwolnieniem.

• System regresywny - według jego założeń więźniowie bezpośrednio po przyjęciu znajdowali się w najwyższej klasie ze wszystkimi możliwymi ulgami. Dopiero w razie złego sprawowania byli degradowani do klas niższych (z możliwością awansu).

• System rodzinny (Wehrli) - XIX wiek, zbliżenie organizacji zakładu do wzoru rodziny polegało na tworzeniu mniejszych grup, zwykle w wyodrębnionych pomieszczeniach lub oddzielnych domkach, pod stałą opieką tych samych wychowawców.

• System republik i wiosek dziecięcych (Makarenko) - XIX wiek, istotą tego systemu było wychowanie przez pracę i do pracy. Wprowadził on podział wychowanków na oddziały z dowódcami na czele, stałe i ,,robocze” (czyli czasowe, do wykonania określonego zadania).

Resocjalizacja nieletnich po 1800:

Jako pierwsi z postulatem złagodzenia surowych oraz niesprawiedliwych kar wystąpili Biernat z Lublina, Sebastian Patrycy z Pilzna i Jacek Ocieski (wiek XVI). Po raz pierwszy, metody wychowawczo - poprawcze wobec nieletnich zastosowane zostały w przytułku dla sierot św. Brunona (Warszawa 1629 rok). Pierwszy zakład o charakterze opiekuńczo - prewencyjnym założony został w 1732 roku w Warszawie, przy szpitalu Dzieciątka Jezus. Ośrodek ten został później przekształcony w dom poprawczy, stanowiący pierwszy tego typu zakład w Polsce.

W Warszawie w 1936 roku założono Dom Poprawy o nazwie "Domus Correctionis" z fundacji biskupa Rostkowskiego. Jego zadaniem było poskramianie i poprawa złych ludzi poprzez przyuczanie ich do zawodu oraz wykonywanie przez nich przymusowej pracy. Jako główne metody wychowawcze stosowano plagi, dyscyplinę, dyby i kajdany, przebywanie na zimnie i w ciemni oraz zmniejszenie porcji żywieniowych i zakaz rozmów. Ośrodek ten przyjmował tylko zdrowych. W 1736 roku Augusta III wydał przywilej dla wychowanków tego zakładu mówiący, iż po opuszczeniu tego miejsca nie należy ich potępiać, gdyż posiadają oni możliwość zajmowania wszelkich urzędów czy posad. Wychowanków kierowały do domu świeckie i kościelne sądy.

W Warszawie 1636 roku powstał Instytut Moralnej Poprawy Dzieci, który miał bardziej świecki charakter. Jego wychowankami zostawały dzieci nieznanych rodziców i bezdomne, które otrzymywały tam przygotowanie zawodowe i rzemiosło, jak i w późniejszym czasie pracę. W roku 1766, zakłady przekazano Kompanii Manufaktur Wełnianych, gdzie praca w tych placówkach była głównym środkiem resocjalizacyjnym przebywającej w nich młodzieży. Zakład ten został zamknięty w latach 80, a jego idea była kontynuowana przez Instytut Moralnej Poprawy Dzieci w Mokotowie.

ZABÓR ROSYJSKI:

• Rok 1818 - Kodeks Karzący Królestwa Polskiego

• do lat 12 - podlegają karze karcenia domowego

• 15 - 18 lat - w przypadku gdy nieletni popełniał zbrodnię a wywodził się z kręgów środowisk zaniedbanych, ponosił odpowiedzialność nie jak za zbrodnię a jak za występek

• Rok 1847 - Kodeks Kar Głównych i Poprawczych

• do lat 7 - dziecko nie podlega karze

• powyżej 7 lat - sędzia podejmował decyzję czy czyn był popełniony świadomie

• Rok 1886 - Ukaz

• do lat 10 - dziecko nie podlega karze

• 10 - 14 lat - należy stwierdzić, czy czyn popełniony był świadomie

• 14 - 17 lat - nieletni umieszczany był w zakładzie poprawczym

• 17 - 21 lat - złagodzenie kary

• Rok 1909 - Ustawa o zakładach wychowania przymusowego

• do lat 10 - nie podlega karze

• 10 - 17 lat - stosowano karę osadzania w zakładach poprawczych na skutek decyzji sądu bądź z na prośbę rodziców. W zakładach podopieczni przebywali do ukończenia 18 roku życia (w przypadku oskarżenia o żebractwo lub włóczęgostwo do 21 roku życia)
  
  

• Osada w Studzieńcu - powstała w 1876 roku - typowa placówka resocjalizacyjna. Opierała się przede wszystkim na współpracy z tzw. koloniami rzemieślniczymi i rolniczymi. Obowiązywał tam system progresywny - polega na przechodzeniu wychowanka do coraz wyższych stopni resocjalizacji, a warunkiem tego przejścia jest uzyskanie określonych wymagań w zakresie przestrzegania dyscypliny, nauki, przygotowania zawodowego. Celem zakładu była dbałość o rozwój umysłowy, fizyczny oraz przygotowanie zawodowe. Podstawą były małe kilkunastoosobowe grupy wychowawcze. Zamieszkiwały one wraz ze swoim wychowawcą małe domki. System oceny opierał się na codziennych rozmowach, w trakcie, których wychowankowie oceniali sami siebie. Po okresie międzywojennym dyrektorem został P. Suchan. Po drugiej wojnie światowej stał się zakładem karnym dla młodocianych.
  

• Szkoła pracy w Strudzie powstała w 1911 roku, przeznaczona była dla mężczyzn zwolnionych z więzień, ze szczególnym uwzględnieniem młodocianych w wieku od 14 do 18 lat. Podstawowym celem zakładu było przystosowanie swych wychowanków do systematycznej pracy oraz zgodnego życia w społeczeństwie. Niestety placówka funkcjonowała tylko przez rok, po czym została zamknięta przez władze niemieckie i nigdy później nieotwarta.
  

• Placówka dla dziewcząt w Puszczy Mariańskiej została powołało do życia w 1891 roku to samo towarzystwo, co zakład w Studzieńcu. Niestety ośrodek ten funkcjonował tylko do 1924 roku, po czym został zamknięty na skutek gruntownego remontu budynku. Uruchomiony ponownie w 1927 roku zmienił się w ośrodek przeznaczony wyłącznie dla chłopców do 13-go roku życia.
  

• Instytut Moralnej Poprawy Dzieci w Mokotowie powstał w 1828 r z inicjatywy Fryderyka Skarbka. Po odbyciu wielu podróży oraz przyglądaniu się funkcjonowaniu systemów penitencjarnych w Niemczech, Holandii i Francji wygłosił swój referat "O Instytucie Berlińskim dla poprawy moralnie zaniedbanych dzieci". Realizatorem idei Skarbka był pedagog i działacz społeczny Stanisław Jachowicz. Opierając się na pierwowzorze określono zadania oraz charakter zakładu, do którego przyjmowano podopiecznych w wieku od 6 do 14 lat. Młodzi ludzie mogli tam trafić na skutek któregoś z przypadków:

• kary sądowej lub policyjnej

• złych skłonności w postępowaniu

• bezskutecznych starań wychowawczych rodziców lub opiekunów

• pozbawienia opieki rodzicielskiej.

Cała praca personelu wychowawczego polegała na nakłanianiu do poprawy i wzbudzaniu uczciwości, nauki pisania, czytania oraz pracowania. Wychowankowie kierowani byli do różnych zakładów rzemieślniczych, gdzie nabywali praktycznych umiejętność jak: stolarstwo, ślusarstwo, szewstwo, ogrodnictwo czy wyplatanie koszy. W pracach wychowawczych obowiązywała zasada, że właściwe postępowanie oraz praca nie powinny być nagradzane, gdyż stanowią uniwersalną normę społeczną, której powinni przestrzegać wszyscy ludzie. Zatem nauka i praca stały się środkami, które służyły osiągnięciu poprawy. Czynności te zajmowały wychowankom czas od godziny 8 do 17. W zakładzie stosowane były następujące kary:

• pozbawienie posiłku

• zamknięcie w celi z twardym łóżkiem o samym chlebie oraz wodzie na czas od 24 do 48 godzin

• chłosta

• zakaz opuszczania celi.

ZABÓR PRUSKI:

• Kodeks karny Rzeszy Niemieckiej

• do lat 12 - nie ponoszą odpowiedzialności karnej

• 12 - 17 lat - wiek nieletni

• powyżej 21 lat - okres pełnej odpowiedzialności

Jeżeli młodociany nie był świadomy swojego czynu - mógł zostać osadzony w zakładzie wychowawczym. Jeżeli młodociany miał świadomość popełnianego czynu - podlegał karze więzienia do 15 lat, czyli nie więcej niż wynosi połowa kary, która stosowana była w podobnych przypadkach wobec dorosłych.

• Pomorski Zakład Krajowy w Chojnicach

• Otwarty w 1885 r.

• Bardzo duży, w stylu prusko-koszarowym

• Cały teren otoczony został wysokim murem

• Placówka miała własny młyn, piekarnię, sieć wodociągową i kanalizacyjną, warsztaty, magazyny, itp.

• Początkowo przeznaczony był dla osób dorosłych i osób starszych niezdolnych do pracy, w 1900 utworzono odrębny oddział dla chłopców do lat 18

• Zwolnienie z zakładu było uzależnione od sprawowania

• Pozostawał pod nadzorem władz pruskich

• Udzielano nauki czytania, pisania i rachunków, pracowano w warsztatach i rolnictwie

• Nacisk na wychowanie religijne, surowa dyscyplina

• W pobliżu zakładu wybudowano Dom Pracy Dobrowolnej.

• Był on przytułkiem dla osób pragnących usamodzielnić się.

• Osoby zwolnione z zakładu podpisywały na okres co najmniej pół roku zobowiązanie przebywania w tym domu, a po znalezieniu sobie pracy i mieszkania zostawały zwolnione z zakładu.
  

• Zakład Wychowawczy w Szubinie

• Założony w 1888 r.

• Kierowano tu młodzież pochodzenia polskiego, wyznania katolickiego w wieku 10-21 lat

• Pobyt w zakładzie trwał bardzo długo, był środkiem izolacji i germanizacji

• Podstawową formą wychowania była nauka szkolna

• Stosowano kary cielesne, areszt, zmniejszanie racji żywnościowych i ciężką pracę fizyczną

• Praca na roli trwała prawie cały dzień, wieczorem odbywała się uzupełniająca nauka szkolna

• Nie stosowano żadnych form pracy świetlicowej, rozwijania zainteresowań

• Po zakończeniu pracy i nauki chłopców zamykano w sypialniach pod nadzorem dozorców
  

ZABÓR AUSTRIACKI:

• Ustawa z roku 1885

• do lat 14 - dzieci nie podlegały karze

• 14 - 18 lat - możliwe było umieszczenie dziecka w zakładzie wychowawczym bądź poprawczym. W placówkach tych podopieczni mogli przebywać do ukończenia 21 lat.

• Śląski krajowy zakład w Cieszynie:

• Powstał z inicjatywy posła Rudolfa Halfara

• Zaczął funkcjonować w 15.11.1912 roku

• Przeznaczony dla 150 sierot i chłopców skierowanych wyrokiem sądu za złe prowadzenie się

• Przyjmowano do niego od 14 r.ż. na okres 3 lat

• Korzystna atmosfera sprzyjająca resocjalizacji

• Wyrównywanie braków w nauce i rozwój zainteresowań

• Solidne przygotowanie zawodowe, 2-3 godz. dziennie na naukę, reszta czasu - praca w warsztatach różne kierunki kształcenia, kursy dokształcające

• Rzemiosła uczono w warsztatach na terenie zakładu lub poza nim, pod kierunkiem mistrzów wyznaczonych przez Śląską Izbę Rzemieślniczą

• Prowadzono badania psychologiczne nad cechami osobowości i uzdolnieniami zawodowymi wychowanków

• Wychowawcy we własnym zakresie rozwijali system progresywny opierając go na samorządności i aktywności młodzieży

• Działał samorząd młodzieży i sąd koleżeński

• Stosowano rozwinięty system nagradzania

• Rozbudowano społeczno-kulturalną działalność młodzieży

• Organizowano wycieczki, ćwiczenia i zawody sportowe

• Starano się przywrócić odebrane prawo do rozrywki i zabawy

• Ośrodek wychowawczy w Miejscu Piastowym

• Ks. Markiewicz pod wpływam ks. Bosko, w 1894 r. założył na plebanii w Miejscu Piastowym zakład wychowawczy.

• W 1893 r. ośrodek otrzymał nazwę "Zakład ks. Bosko w Miejscu"

• Kładł nacisk na kształcenie zawodowe (rzemiosła i praca na roli), rozwijał zainteresowania wychowanków

• Wyeliminował kary cielesne i kary upokarzające

• Jego celem było pomóc doświadczonym przez los dzieciom i zapewnić im choćby minimalną szansę życiową.

• System ten opierał się na dwóch cnotach chrześcijańskich: powściągliwości i pracy. Przez te cnoty ks. Markiewicz chciał prowadzić młodzież do pełnego rozwoju osobowości, wskazywał drogę do sukcesu, wychowując sieroty i opuszczone dzieci oraz przygotowując je do takich warunków, w jakich przyjdzie im żyć w przyszłości.

• Najważniejszym zadaniem, które realizował, było kompensowanie braku naturalnej rodziny oraz zapewnienie wychowankom pełnej opieki - aż do całkowitego usamodzielnienia się.

Okres międzywojenny

Czasy powojenne

Czasy wspolczesne
teorie bilogiczne, psychologiczne (3 kierunki) lombroso, społeczne, teoria kontroli durkheima, psychoanaliza, teoria racjonalnego wyboru, t poszukiwania mocnych wrażeń, t mertona, t społecznego uczenia się, bandura, t. naznaczenia społecznego, t. dewiacji znanieckiego, systemy res nieletnich, przyczyny przestępczosci nieletnich, syndromy HIA i CP, heurystyczny model systemu resocjalizacji pytki, grupy nieletnich, odbywanie kary przez nieletnich .

Teoria Poszukiwania mocnych wrażeń (Quay)

• posiadanie hyperreaktywnego układu nerwowego, który potrzebuje większej ilości bodźców (podniesiony poziom adrenaliny)

• główna rolę odgrywają rodzice, ich podejście, wychowanie ale również brak kontaktu emocjonalnego z matka w pierwszych miesiącach życia

• przestępstwo wiąże z wysokim zapotrzebowaniem na stymulacje

• potrzeba stymulacji już w dzieciństwie (rodzice muszą właściwie reagować na poszukiwania mocnych wrażeń u dziecka).

Odbywanie kary przez nieletnich

Mlodziezowe ośrodki pracy z mlodzieza

Kuratela sadowa, metidy pracy kuratora

Resocjalizacja peniteencjarna i jej cele

Oddziaływanie penitencjarne jako proces

Istota kary pozbawienia wolności jej funkcje i cele

Ustawa o wspieraniu rodziny

I pieczy zastepczej

Kuratela sadowa

• wychowawcza …

profilaktyka i reso młodzieży kozaczuk i urban ostatni rozdzial

• metoda informacji

• wzorow osobowych

zalecenia

wyrazania sugestii

doradzania wychowawczego

przekonywania

ukierunkwujace aktywność

• przekazywanie decyzji

• podtrzymujące

• organizowanie doswiadczen

• wpływu osobistego

• metoda oddziaływania dyscyplinującego

Motywacyjne

Predyspozycyjne

Przejawy wykolejenia społecznego

Asocjalne

Dysocjalne

Antysocjalne

Stany osobowości jednostki

Neurotyczna

Psychopatyczna

Agresywno - lękowa

Agresywna

Kalkulatywna

Przyczyny

---