Globalizacja jako proces społeczno - ekonomiczny
Globalizacja to proces rozpoczęty pod koniec lat 70. Przyczyniły się do niej takie wydarzenia jak: ustalenie globalnych reguł kościoła w XVI w. czy wybór Karola Wojtyły na papieża (szok kulturowy). Kościół katolicki 1. ORGANIZACJĄ GLOBALNĄ
mieszanie się kultur poprzez dyfuzję - wymieszanie się; i akulturację - dominacja jednej kultury nad drugą.
Lata 70. - globalne relacje międzykulturowe, mieszanie się ich w różnych miejscach.
Amerykanizacja gospodarcza i kulturowa, która przenika cały świat (komunikacja, bankowość, język, nauka).
Efektem kontaktu międzykulturowego (nie komunikacji) są zapożyczenia.
Koniec lat 70.:
prywatyzacja banków w USA
Thatcher i Reagan
Lata 80.:
pojawia się termin globalizacji
prywatyzacja rynku (koniec monopolu państwa)
globalizacja w USA to prywatyzacja firm (koniec monopolu na komunikację poprzez prywatyzację AT&T w 1984 r.)
Lata 80./90.
wprowadzenie internetu
pojawienie się świata usług (koniec z przemysłem, od węgla do krzemu)
zwrócenie uwagi na rolę kobiet w usługach (ok. 48% siły roboczej) - emancypacja kobiet, podmiotowość (M. Mauss)
usługi edukacyjne, telekomunikacyjne, bankowe, medyczne
3 fazy globalizacji:
produkcja masowa - sprzedaż ma charakter globalny
sprzedaż jak i produkcja mają charakter masowy
kontrola staje się globalna (np. produkcja w Warszawie, kontrola w Nowym Jorku
Globalizacja to amerykanizacja, do której zostały dołączone inne elementy (handel, usługi)
uwspólnienie czegoś, co dotychczas opierało się na różnicach (kulturowych, geograficznych)
zmiany gospodarcze przenoszą się w inne sfery życia
wojny społeczne i etniczne
wrażenie kurczenia się świata
Wioska globalna McLuhana
McLuhan `Galaktyka Gutenberga' 1962
*pisze o rozwoju społeczeństwa z perspektywy wynalazków technologicznych
Global village - pojęcie wprowadzone pod koniec lat 50.
- metafora dotycząca koncepcji świata powracającego ze stanu indywidualizacji (proces dotyczący druku i racjonalizacja u protestantów) do stanu nowej plemienności, która oparta jest na ELEKTRONICZNEJ WSPÓŁZALEŻNOŚCI, przestrzeń przestaje być ważna, bo wszyscy `istnieją' w Internecie.
wioska, bo oznacza nową plemienność (nowe państwa)
modernizacja 3. świata i zainteresowanie się tymi krajami
kontekst powojenny
świat jest jak stara wieś - wszystko jest blisko, każdy zna każdego, otwartość (mimo zamkniętych drzwi), porozumiewanie się wszystkimi zmysłami
nowe wynalazki pozwalają poradzić sobie ze światem (np. koło dało zmiany praktyczne i mentalne, dla McLuhana symbolizuje cykliczność; pismo - przenosi myśli z miejsca na miejsce, dla McLuhana jest przekraczaniem dystansu przestrzennego i czasowego.
Derrida - pierwotne jest pismo, mowa jest wtórna - nawiązanie do tradycji hebrajskiej, w której Bóg objawia się poprzez pismo - Torę. Pismo obrazkowe to symbole.)
Galaktyka Gutenberga wg McLuhana
Jednym z najgłośniejszych dzieł McLuhana jest Galaktyka Gutenberga. McLuhan zapowiada w nim nie tyle zmierzch ery druku spowodowany pojawieniem się mediów elektronicznych, preferujących przekaz obrazkowy co marginalizację przekazu tekstowego. Zdaniem McLuhana cywilizacja wraca do etapu poprzedzającego epokę rozpowszechnionego druku, którą swoim wynalazkiem zapoczątkował Gutenberg i sięga znów po formy komunikowania charakterystyczne nawet dla cywilizacji starożytnej.
Globalizacja wg Z. Baumana
zanik odległości i lokalności
kiedyś ludzi porozumiewali się głosem i znali własne twarze - teraz komunikują się za pomocą internetu i również dążą do tego, żeby się znać i komunikować pomimo odległości
cyberprzestrzeń to wolność bez ograniczeń, fizyczności, problemów (jak Niebo dla Chrześcijan - M. Wertheim)
trzeba płacić za izolację (elity).
Rozmowa jest trudna, np. w centrum handlowym (jest za głośne). Nie sprzyja ono spotkaniu znajomych (jest za duże) czy dłuższemu spotkaniu (ludzie są tam w ciągłym ruchu).
Zanikają „lokalne autorytety” i dyskusje o problemach, sprawiedliwości
kiedyś mapy tworzono na podobieństwo przestrzeni, dziś - przestrzenie na podobieństwo map.
Miasta buduje się od zera, stosując logikę podziałów funkcjonalnych, dominacja funkcji nad przestrzenią, harmonia estetyczna, plan utopii. Każde miejsce ma tylko jedną funkcję.
Współczesny świat to superpanopticon - nadzorowanie jest dobrowolne, jesteśmy obserwowani przez systemy (banki, internet).
Wszystkie pojęcia dotyczące globalizacji (cywilizacja, rozwój, konwergencja, jednomyślność) deklarowały wolę zmiany świata i uczynienie go lepszym niż być wcześniej
nasze przedsięwzięcia są globalne, mimo że nie zdajemy sobie z tego sprawy. Globalizacja dotyczy nas wszystkich.
W globalizacji państwo traci prawo ingerencji, może nas tylko nadzorować.
Glokalizacja (R. Robertson) - nierozerwalność globalizacji i tego, co lokalne.
Globalizacja stworzyła bogatym jeszcze większe możliwości bogacenia się dzięki technice, która nie ma wpływu na życie biednych, czyli 2/3 ludności świata.
Z nacisków globalizacji wynika szybkie bogacenie się, jak i szybkie ubożenie.
Globalizacja równoważy biedę z głodem, przez co nie widać jej innych gorszych aspektów, którym się nie przeciwdziała.
Bogaci są globalni, nędza jest lokalna.
Media pokazując np. katastrofy wzmagają moralną obojętność wobec zdarzeń, które są „daleko” i skłaniają do chęci pozostania daleko od tych „odległych miejsc”.
Ciągle jesteśmy w ruchu, nawet gdy siedzimy to np. surfujemy po sieci, skaczemy po kanałach.
Pascal: „Żyjemy w dziwnym kręgu, którego środek jest wszędzie, a obwód nigdzie”.
Likwidacja pojęcia „granicy” - w odległościach, pokusach, pragnieniach, kupowaniu.
Konsumenci są przede wszystkim zbieraczami wrażeń, kolekcjonują rzeczy wtórnie, jako pochodne doznań.
Turyści - podróżują, bo chcą,
Włóczędzy - bo nie mają innego, sensownego wyboru.
Turyści chcę pozbyć się włóczęgów (żebraków, bezdomnych), spychając ich z ulic miasta do więzień i gett. Jednak świat bez włóczęgów jest utopią świata turystów.
Panopticony miały na celu resocjalizować, być domami poprawczymi dla więźniów. Dzisiejsze więzienia ( i więzienia przyszłości) to fabryki wykluczenia, w których czas i przestrzeń kurczą się, czego piętnem jest bezruch. Unieruchomienie w więzieniu człowieka, który normalnie jest w ciągłym ruchu to największa kara.
Zasada tożsamości a zasada różnicy: McLuhan a Bauman
W baumanowskim ujęciu globalizacji z 1998 r. na pierwszy plan wysuwa się proces
rozszczepienia globalnego ciała społecznego na dwie antagonistyczne części, co obrazuje np.
poprzez konfrontację panopticonu z synopticonem, czy też włóczęgi z turystą. Jest to obraz
świata zdefiniowanego, nie tyle w kategoriach „organizacji gospodarczych”, ile różnorakich
opozycji, którym jednym z członów są owe organizacje. McLuhan natomiast, odwołując się
do metafory wioski globalnej (idei spójności) , tworzy w 1962 r. koncepcję świata powracającego ze stanuindywidualizacji do stanu nowej plemienności. Koncepcja ta różni się od ujęcia Baumana
tym, że przedstawia jednorodny system technologiczny, oparty na energii elektrycznej,
powołujący do życia ogólnoświatową sieć komunikacyjną, gdzie nie walczy się o przestrzeń, bo przestrzeń jest w Internecie.
Panopticon i synopticon
Panopticon - nazwa więzienia, wymyślonego i zaprojektowanego przez angielskiego filozofa Jeremy'ego Benthama. Niezwykłość Panoptikonu miała polegać na tym, że jego konstrukcja umożliwiałaby więziennym strażnikom obserwowanie więźniów tak, by nie wiedzieli, czy i kiedy są obserwowani.
Synopticon - jest drugim obok panopticonu mechanizmem władzy. Jest on związany z
rozwojem środków masowego przekazu a jego istotą jest to, że wielu ogląda nielicznych.
Technika panopticonu nawet kiedy stosowano ją powszechnie miała zawsze charakter
lokalny. Synopticon natomiast ma naturę globalną, ponieważ czynność oglądania odrywa
patrzących od lokalnej rzeczywistości. Synopticon nie wymaga przymusu, który obecny
jest w panopticonie i dotyczy tych, którzy są oglądani. Sam kusi ludzi by oglądali. Jak pisze
Mathiesen ci nieliczni, których się ogląda podlegają starannej selekcji. Są to członkowie elit
politycznych czy wielcy przemysłowcy. W panopticonie nieliczni wybrani spośród lokalnej
wspólnoty obserwowali jej członków. W synopticonie żyjący na skalę lokalną oglądają tych
których, życie ma charakter globalny.
Dyfuzja (kulturowa) a akulturacja
Akulturacja oznacza mieszanie kultur natomiast dyfuzja, że pewne cechy jednej kultury
przenikają do innej. Malinowski stosuje termin akulturacja oraz termin dyfuzja kulturowa
jako zamienniki należy jednak zaznaczyć, że pierwszy z nich używany jest w Stanach
Zjednoczonych drugi natomiast w Europie.
Impakt kulturowy wg Malinowskiego
W przypadku „impaktu” kulturowego, czyli wpływu jednej wspólnoty kulturowej dochodzi do zmiany kulturowej wspólnoty innej. Jest to proces jednokierunkowy i dotyczy dominacji kultury sielniejszej. W przypadku „Dynamiki zmiany kulturowej” jest to wpływ białego człowieka na kulturę afrykańską w realiach kolonizacji. Rezultatem impaktu są nowe instytucje, zorganizowane zgodnie z wyraźnie określonym statutem, kierowane przez mieszany personel, powiązane z planami, ideami i potrzebami Europejczyków a niekiedy dające korzyści Afrykanom powstaje kultura mieszana, oparta na zasadzie wspólnoty (jednak czarnych przymusza się do współpracy, bo wszystko robione jest głównie z korzyścią dla białych).
Nacjonalizm afrykański wg Malinowskiego.
Nacjonalizm afrykański to jedna z sił spontanicznej reintegracji lub reakcji Afrykanów. Jest to efekt dekolonizacji. Obok nacjonalizmu możemy wyróżnić także: afrykański rasizm, reinterpretacja patriotyzmu plemiennego. Nacjonalizm oraz wyżej wymienione elementy są przeciwieństwem do opartej na współpracy zmianie i kontakcie kulturowym (Malinowski, część I, s. 281). Wykształceni Afrykanie zauważają, że obietnice dane im przez Europejczyków są nie do spełnienia, że ma miejsce spychanie tubylców na dalszy plan. W konsekwencji rodzi się nowy trybalizm (poczucie odmienności, świadomości narodowej). Jeśli jednak ów trybalizm Europejczycy zamiast przekształcać i formować z niego pozytywne elementy, będą nadal zwalczać, to doprowadzą w ten sposób do narodzin nowych sił, opartych na nacjonalizmie i rasizmie Afrykanów. Sposobem na zaradzenie takim problemom może być polepszenie warunków społecznych i ekonomicznych
Mana - pochodząca z religii polinezyjskiej koncepcja energii w świecie materialnym, kult mana to manaizm.
Mana może przemieszczać się z przedmiotu w przedmiot, z jednego istnienia w inne, ma właściwość przenikania całej rzeczywistości. Przedmioty i ludzi napełnionych maną otacza się szacunkiem i czcią.
Ilość mana w danym obiekcie jest zmienna: może jej przybywać lub ubywać, dlatego człowiek może zabiegać o jej pomnożenie w sobie lub ją utracić przez nierozważne postępowanie. Duża ilość mana posiadanej przez ludzi (zwłaszcza naczelników plemion, kapłanów) świadczy o ich ponadprzeciętności i domaga się otaczania ich należnym szacunkiem.
Mana zapewnia człowiekowi autorytet i władzę, siłę fizyczną i mądrość, bogactwo, sprawność rąk i umysłu. W celu ochrony przed utratą mana lub jej szkodliwym działaniem stosuje się określone środki magiczne, ujęte w regułach tabu, których naruszenie uważa się za zbrodnię.
Wymiana a całościowy fakt społeczny wg M. Maussa
Lata 20' „ Szkic o darze”
Komunikacja służy spajaniu społeczeństwa
Wymiana zapewnia spójność ( walcząc tracimy ją )
Ma charakter trójwymiarowy : dawanie, branie, wzajemność
Mauss posługuje się pojęciem Całościowego Faktu społecznego
Wymiana dotyczy grup ( jednostki są przedstawicielami grup)
Ma charakter symboliczny, a nie handlowy
Ma wartość emocjonalną, bo jesteśmy do tego przyzwyczajeni
Jest wieloaspektowa ( np. 2 grupy, szereg towarów )
Np. potlacz : mieszkańcy wyspy hodują świnie, wielka uczta i znów hodują - wszyscy chcą się ugościć - ta wymiana utrzymuje spójność społeczną
Np. Eskimosi wyrzucają do morza resztki jedzenia - jest to wymiana ze zwierzętami, z morzem, aby otrzymać w zamian.
W tych zachowaniach wychodzi na jaw założenie, że panujemy nad chaotycznym światem
Zasady panowania - ruchy religijne, myśl filozoficzna, system praw
Zasada wymiany - jest 1 z pierwszych kluczy analitycznych ( naturalistyczny)
Dzięki niej możemy uporządkować świat.
Każda teoria musi mieć odniesienie do empirii
Mauss kiedy nam opowiada o wymianie w kontekście ludów pierwotnych przeciwstawia to zachowaniu w społeczeństwie nowoczesnym. Przeciwstawia relacje tego co tradycyjne temu co nowoczesne.
Jest pesymistą jeśli chodzi o czasy nowoczesne. Dzięki zasadzie wymiany świat tradycyjny jest stały, uporządkowany o zacieśnionych stosunkach społecznych;
Natomiast świat nowoczesny oderwał się od symbolicznej wymiany. Pieniądz stał się niezależny - kiedyś określał wartość, był środkiem, teraz stał się celem - nastąpiło zachwianie równowagi w stosunkach międzyludzkich.
Rodzaje działań wg M. Webera
Definicję działania Weber podaje w książce Gospodarka i społeczeństwo : „działanie oznacza ludzkie zachowanie (zewnętrzny lub wewnętrzny czyn, zaniechanie lub znoszenie), jeśli i o ile działający, bądź wielu działających, wiąże z nim pewien subiektywny sens”
3 rodzaje działań:
racjonalne ( dorosły ), które można podzielić na racjonalne względu na cel, w którym działający kieruje się racjonalnością instrumentalną: ze zbioru wartości podmiot wybiera cele i przy uwzględnieniu alternatywnych kosztów i korzyści dobiera odpowiednie środki, a także racjonalne ze względu na wartości w odróżnieniu od powyższych, działający podmiot nie kieruje się kalkulacją następstw działania (w myśl zasady "cel uświęca środki"),
tradycjonalne ( młodzież ) opierające się na nawyku
emocjonalne ( dziecko ) - odpowiadające aktualnym stanom uczuciowym
Działanie jest świadectwem przynależenia do jakiegoś stanu emocjonalnego, wyraz zanurzenia w jakimś systemie.
Są one traktowane jako typy idealne; rzeczywiste działania wyczerpują znamiona więcej niż jednego typu.
Socjologia Webera opiera się na przeświadczeniu, że wszelkie fenomeny społeczne dadzą się sprowadzić do takich jednostkowych działań, które w konsekwencji tworzą bardziej skomplikowane struktury społeczne (indywidualizm metodologiczny). Z tego powodu zrozumienie subiektywnych sensów działających jednostek jest konieczne dla wyjaśniania zjawisk społecznych. Polegać to ma na wskazaniu interesów, wartości czy celów, którymi kieruje się jednostka.
Racjonalność wg M. Webera
Weber wierzył, że człowiek w większości przypadków nie zachowuje się racjonalnie. Dlatego też postulował badanie ludzkich zachowań poprzez zestawianie ich z w pełni racjonalnymi i logicznie spójnymi typami idealnymi. Badacz miał wyciągać wnioski na podstawie różnic między typem idealnym, a faktycznym działaniem.
Pojęcie działania racjonalnego jest kluczem do zrozumienia procesu racjonalizacji, charakterystycznego dla kultury zachodniej. Nastawienie na racjonalność jest tym, co wyróżnia etykę protestancką rozwijaną przez wywodzący się z kalwinizmu purytanizm.
Racjonalność to pojęcie charakterystyczne dla kultury zachodniej. Według Webera społeczeństwa zachodnie odchodzą od tradycji i racjonalność przenoszą na kolejne sfery życia. Proces ten został przez Webera nazwany odczarowywaniem świata.
nieracjonalna racjonalność
nieracjonalna racjonalność pojawia się u Maxa Webera jako żelazna klatka racjonalności. Jest to sytuacja, w której racjonalizacja doprowadza do nieracjonalności - odczłowieczenia, zamknięcia w sztywnych strukturach.
Przewrót Kopernikański wg I. Kanta
Takim mianem Kant swoje znaczenie w filozofii, porównując się do pracy odkrywczej Mikołaja Kopernika. Krytykował dotychczasową filozofie uznając, że najważniejsze jest pytanie o warunki i możliwości uprawiania filozofii. Pytał o: sposób tworzenia się nasza wiedza na temat rzeczywistości, jaka jest relacja między podmiotem, a przedmiotem, o tym jak doświadczenia zmysłowe umożliwiają tworzenie sądów. Teoria I. Kant ma charakter aprioryczny bowiem filozof odwrócił relacje między przedmiotem a podmiotem podkreślając rangę podmiotu.
Normalnie pojęcie jest odbiciem przedmiotu. W przewrocie kopernikańskim jest odwrotnie: to przedmiot jest odbiciem pojęcia
Nerwem rozumowania Kanta jest alternatywa, że istnieją tylko dwie drogi, na których można wytłumaczyć zgodność doświadczenia z pojęciami: albo doświadczenie umożliwia pojęcia; albo pojęcia umożliwiają doświadczenie. Wobec sądów syntetycznych a priori pierwsza droga jest zamknięta, gdyż są niezależne od doświadczenia. Z resztą pierwsza drogą chodziła myśl badawcza stale, ale bezskutecznie. Kant zdecydował się wejść na ta drugą drogę. Droga ta wydawała się paradoksalna, już dla tego samego, ze do tej pory nikt na nią nie wchodził; i rzeczywiście była rewolucyjna, wymagała `odwrócenia sposobu myślenia'. Dotąd przyjmowano, ze całe nasze poznanie musi stosować się do przedmiotów; ale to założenie uniemożliwiało poznanie a priori.
Więcej o: Przewrót kopernikański w filozofii KANTA.
Neokantyzm a postkantyzm
Dwa systemy pojęciowe po przewrocie kopernikańskim:
postkantym - nomeny; to, co wiemy o świecie to autokreacja (Nietzsche „O kłamstwie i prawdzie w poza moralnym sensie”
* poznanie przedstawionych rzeczy samych w sobie nic nam nie mówi; nie możemy się zajmować przedstawieniami, tylko rzeczami samymi w sobie.
neokantyzm - fenomeny - stany rzeczy; wiedza ma charakter przygodny (Cassirer - formy, dzięki którym poznajemy świat są niewspółmierne, stąd problem komunikacyjny)
* rzeczy są odbiciami pojęć, możemy dojść jedynie do przejawów rzeczy, bo te same w sobie są niepoznawalne. Myśl jednym przedmiotem poznania naukowego, zmienia drogą wyobraźni.
Metafora wg Nietzschego a metafora wg Davidsona
Metafora wg Nietschego:
metafora jest relacją między niewspółmiernymi światami (fizykalnym - rzecz a mentalnym - słowo). Postrzeganie świata ma więc charakter metaforyczny, nie metonimiczny.
Język: oznacza tylko relacje rzeczy do ludzi i aby je wyrazić, korzysta z najśmielszych metafor:
~ pobudzenie nerwów w obraz 1. metafora
~ obraz odtworzony dźwiękiem 2. metafora
Mówiąc o rzeczach wierzymy, że coś o nich wiemy, a my używamy samych metafor rzeczy, które pierwotnym istotnościom w ogóle nie odpowiadają,
Prawda jest `ruchliwą armią metafor', metonimii, antropomorfizmów upiększonymi retorycznie ludzkimi stosunkami, które po dłuższym czasie zostały uznane za obowiązujące, ale się jednak zużyły, stały się zatarte i utraciły siłę wyrazu
Społeczność jest zobowiązana do bycia prawdziwym, do postępowania w określony sposób, do kłamania w określony sposób, do używania określonych metafor:
* człowiek kłamie nieświadomie, w skutek zapominania nabiera poczucia prawdy
* co odróżnia człowieka od zwierzęcia: możliwość utworzenia z metafor schematów, rozmywanie z obrazu metafory
* błąd badacza: przyjmując, że człowiek jest miarą wszechrzeczy, popełnia błąd, bo zakłada, że ma przed sobą czyste rzeczy (a ma metafory)
Człowiek żyje względnie spokojnie, bo zapomina o prymitywnym świecie metafor bo zapoznaje siebie jako podmiot artystycznie twórczy (trudno znosi np. fakt, że ptak widzi świat inaczej)
Podstawowy ludzki pęd: pęd do metafory (szuka nowego pola działania: znajduje w sztuce i micie) zmąca komórki, zastane reguły, chce nieustannie przemieniać świat człowieka, stawać go bardziej barwnym upodabniać do snu
Metafora u Davidsona:
Metafora posiada tylko jedno znaczenie - znaczenie dosłowne. W konsekwencji zdania metaforyczne są fałszywe w dosłownym tego słowa znaczeniu, a co najważniejsze, słuchacz nie przypisuje osobie mówiącej przekonania wyrażonego dosłownie przez zdanie metaforyczne, jak również chęci wprowadzenia go w błąd. Zdanie metaforyczne jest zazwyczaj fałszywe; warunkiem tego, aby było interpretowane metaforycznie jest to, aby było brane jako fałszywe. Gdy zdanie brane jako metaforyczne okazuje się prawdziwe, metafora pryska. Ewidentna fałszywość, absurd lub sprzeczność zdania metaforycznego gwarantuje, że weń nie uwierzymy i skłania nas, w pewnych okolicznościach, do traktowania zdania niedosłownie. Davidson stwierdza w przypisie, że negacja zdania metaforycznego, a zatem zdania w sposób oczywisty prawdziwego, jest także potencjalną metaforą.
Davidsonowi nie chodzi o zdyskredytowanie pojęcia prawdy metaforycznej, ale o to, aby nie orzekać jej o zdaniach. Przez prawdę metaforyczna można rozumieć, moim zdaniem, zgodę z przekonaniami, które przypisujemy osobie wypowiadającej zdanie metaforyczne.
Davidson podaje prawdziwy przykład nagłówka prasowego: „Hemingway zginął w Afryce”, który miał być metaforą, lecz jego metaforyczność prysła, gdy Hemingway się odnalazł.
Nawet w przypadku najprostszej metafory trudno jest określić jej treść. Powodem tego, zdaniem Davidsona, jest to, że w y o b r a ż a m y sobie, że istnieje treść metaforyczna, ale faktycznie skupiamy się na tym, co metafora p o z w a l a nam dostrzec. Gdyby zaś to, co metafora pozwala nam dostrzec, było skończone i miało charakter propozycjonalny (propositional), to nie sprawiałaby problemu skończona charakterystyka konkretnej metafory. Jak zauważa jednak wielu badaczy, pełnej charakterystyki podać się nie da - „to co chcemy powiedzieć [interpretując metaforę] nie ma końca”. W większości przypadków, to co metafora powoduje lub inspiruje, nie jest rozpoznaniem prawdy lub faktu. Nie da się zatem odtworzyć ukrytej w metaforze wiadomości, gdyż takiej wiadomości po prostu nie ma. W jaki sposób można jednak wyjaśnić oczywisty skądinąd fakt, że metafory faktycznie są parafrazowane. Odbywa się to w podręcznikach literatury, w artykułach i wypowiedziach krytyków oraz na lekcjach języka polskiego. Parafraza nie ma za zadanie podać żadnej ukrytej i tajemniczej treści metaforycznej. Właściwą funkcją parafrazy jest „pomoc leniwemu lub nieprzygotowanemu czytelnikowi w dostąpieniu wizji, osiągalnej dla wprawionych krytyków”.
Człowiek intuicji a człowiek rozumu wg Nietzschego
Człowiek intuicji to artysta, który opiera się na obrazie w umyśle. Przechodzi przez jedną metaforę. Zatrzymuje się na obrazach rzeczy, ulega wewnętrznym i zewnętrznym stanom emocjonalnym, zależy od świata; nieszczęśliwy, bo niezdolny do dystansu.
Człowiek rozumu to badacz, który opiera się na teorii. Przechodzi przez dwie metafory; obrazy w umyśle i powszechniki; widzi tylko schematy, nie umie przeżywać; nieszczęśliwy, bo stale zdystansowany.
Istnieją epoki, w których człowiek intuicji (z drwiną wobec rozumu) stoi obok człowieka rozumu (z lękiem wobec intuicji) obaj pragną panować nad życiem
Na czym polega kłamstwo słów wg Nietschego?
Komunikacja to: pobudzenie nerwowe → obraz w umyśle → dźwięk (słowo)
Podwójne kłamstwo słów Nietzchego polega na tym, że to, co wywołuje pobudzenie nerwowe a nasz obraz w umyśle są niewspółmierne (1. metafora). Obraz w umyśle a słowo również są niewspółmierne (2. metafora), ponieważ słowo wyraża pojęcie dotyczące ogółu, a nie tą konkretną rzecz (indywidualne zamienia się w ogólne) - stąd podwójne kłamstwo.
Człowiek kłamie nieświadomie, w skutek zapominania nabiera poczucia prawdy
Kłamca: wykorzystuje obowiązujące oznaczenia, słowa, aby coś nierzeczywistego ukazać jako rzeczywiste:
~ mówi: „jestem bogaty”, choć powinien powiedzieć: „jestem ubogi”
~ nadużywa ustalonych konwencji przez podmiany czy odwrócenia pojęć
~ jeśli czyni to wszystko interesownie społeczność przestaje mu ufać i wyklucza go ze swojego kręgu strach przed skutkami oszustwa, nie przed samym oszustwem
Działanie wg Habermasa
Habermas działaniami nazywa tylko te ekspresje symboliczne za pomocą, których aktor
odnosi się do przynajmniej jednego świata, ale zawsze też i do świata obiektywnego (świata faktów)..
Działanie nie-społeczne a działanie społeczne wg Habermasa
Działania niespołeczne:
a) działanie instrumentalne - działanie ukierunkowane na założony rezultat nazywamy
instrumentalnym, gdy rozpatrujemy je od strony stosowania się do technicznych reguł
działania oraz oceniamy stopień skuteczności jego interwencji w całościowy układ stanów i
zdarzeń. Nie angażujemy innych ludzi.
np. wbijanie gwoździa w ścianę
Działania społeczne:
a) działanie strategiczne - działanie ukierunkowane na założony rezultat, kiedy
rozpatrujemy je od strony stosowania się do reguł racjonalnego wyboru i oceniamy stopień
jego skuteczności w wywieraniu wpływu na decyzje racjonalnego partnera. Skutek: osiągnięcie celu przez jednostkę.
b) działanie komunikacyjne - o działaniach komunikacyjnych mówimy wtedy, gdy ich
uczestnicy koordynują plany działania przez akty dochodzenia do porozumienia. W działaniu
komunikacyjnym uczestnicy stawiają własny sukces na drugim planie oraz zmierzają do
osiągnięcia własnych celów pod warunkiem, że mogą swe plany działania wzajemnie zestroić
na gruncie wspólnych definicji sytuacji. (Hab. s. 472, 473)
Skutek: osiągnięcie wspólnego celu przez różne jednostki.
W skrócie w działaniu strategicznym chodzi o osiągnięcie celu prze jednostkę natomiast w
działaniu komunikacyjnym o osiągnięcie wspólnego celu przez różne jednostki
Działanie strategiczne a działanie komunikacyjne wg Habermasa
j.w.
Trzy światy K. R. Poppera a trzy królestwa Fregego
Popper:
fakty (świat obiektywny) przestańmy mówić o rzeczach na rzecz stanów rzeczy; język złożony ze zdań, nie słów, obiektywny.
stany wewnętrzne (świat subiektywny; przeżyć wewnętrznych) subiektywne emocje + jakości intensjonalne (treściowe).
normy społeczne (świat intersubiektywny) podobny do królestwa świata myśli.
Frege (3 królestwa):
1) fakty fakty postrzegane zmysłowo
2) przedstawienia faktów w naszym umyśle; ma charakter prywatny; zmysły i wyobraźnia; pragnienia; chęci.
3) myśli charakter abstrakcyjny; nie jest obiektem świata zewnętrznego ani przedstawieniem, bo nie widzimy myśli; podobny do świata norm społecznych myśli wyrażają normy.
Pomiędzy poszczególnymi królestwami Fregego a światami Poppera zachodzą analogie.
Królestwo faktów ma w istocie takie samo odniesienie jak świat faktów. Królestwo
przedstawień odnosi się do przeżyć wewnętrznych. Różnica pojawia się jedynie w przypadku wyodrębnienia trzeciego świata. Świat norm społecznych Poppera zostaje zastąpiony u Fregego przez świat myśli. Analogia zachodząca między tymi światami sprowadza się do tego, że normy społeczne zawarte są w myśli. Ponadto obydwa te światy mają charakter abstrakcyjny.
Lokucja, illokucja, perlokucja wg Austina
Wg Austina wypowiedzi, czyli performatywy mają strukturę, na którą składają się 3 elementy:
lokucja - mówienie. Coś mówić.; przez akty lokucji, mówiący wyraża jakieś stany rzeczy; wypowiadanie/wypowiedzenie czegoś, mówienie.
illokucja - poprzez mówienie coś czynimy (obiecujemy, ostrzegamy etc.), działanie komunikacyjne. Coś czynimy mówiąc.; stwierdzenie, rozkaz lub obietnica robienie czegoś poprzez mówienie.
perlokucja - moc wypowiedzi, jej efekt (ktoś jest ostrzeżony, „Jestem przerażony tym, co mówisz!”), działanie strategiczne. Coś sprawiać przez to, że się działa coś mówiąc.
Lebensumwelt a Lebenswelt wg Alfreda Schutza
Interakcja międzyludzka rozważana jest przez niego w kontekście świata przeżywanego, czyli LEBENSWELT ( świat życia, świat żywy )
świat naszej jaźni, w której przeżywamy nasze doświadczenia, przeżyty świat, który staje się częścią naszego świata
ma charakter holistyczny
ciężko ustalić granicę Lebensweltu ( komunikacja może służyć jej rozszerzeniu )
nie jest moim prywatnym światem, należą do niego też inni ludzie, i to nie tylko jako inne ciała, lecz jako alter ego
LEBENSUMWELT
świat obcy, który nas otacza, świat nieprzeżyty
Schütz starał się znaleźć odpowiedź na pytanie, jak to się staje, że ludzie podzielają subiektywne znaczenia sytuacji. W swoich rozważaniach Schütz przyjął tezę Husserla, że każdy człowiek posiada swój "świat życia" (niem. Lebenswelt), który przyjmuje za coś oczywistego. Ludzie sądzą, że dzielą ten sam świat życia i działają tak, jak gdyby żyli we wspólnym świecie doświadczeń i doznań. Schütz uważał, że poznanie procesów społecznych możliwe jest tylko poprzez obserwację interakcji, w których jednostki zaczynają podzielać ten sam świat. Podstawowym elementem myśli austriackiego filozofa była intersubiektywność, czyli tworzenie się i utrzymywanie wspólnego, subiektywnego świata dla różnych jednostek wchodzących ze sobą w liczne interakcje.
Poręczność wg Heideggera
Poręczność to interwencja w świat. Słowo jest poręczne wobec innego słowa. Narzędziowość to relacyjność w kontekście (np. słowo tablica istnieje w kontekście sali wykładowej). Język to zbiór narzędzi, gdzie dyskurs jest fragmentem innego dyskursu.
Inne wytłumaczenie:
Heidegger zrywa z przedstawionym charakterem świata ( bytem ). Zmienia to, CO JEST na to, CO TRWAŁO ( o byciu, o tym, co się dzieje ). <- pierwiastek heraklitejski -> życie to proces ( Dasein - bycie tu ). Słowa nie służą opisywaniu bytu, ale tworzeniu czegoś. Przedmioty nie są same w sobie, ale są to rzeczy, które do czegoś SŁUŻĄ -> świat jest poręczny
(dopisek: Heidegger chciał odejść od metafizyki (opisywania, jakie coś jest; myślenie abstrakcyjne) do podejścia działaniowego (do czego to służy). Jest to myślenie wschodnie - Heidegger chciał odejść od filozofii Zachodu. Miały do tego posłużyć słowa-narzędzia. W poręczności język nie ma charakteru opisującego, ale działaniowy. Heidegger patrzył na przedmioty relacyjnie. Każdy przedmiot odnosi nas do kolejnego.
Np. opisowo: To jest piękne, drewniane krzesło.
Heidegger: To jest przedmiot, który służy do siedzenia i jest z drewna. → Drewno to surowiec, którym pali się w kominku. → Kominek to otwór, który prowadzi do komina :P
Represja a wojna wg Foucaulta. (przepraszam, że tak rozwlekle, ale on mówił ciągle, i ciągle i ciągle rozbudowywał w tych wykładach)
Represja:
- odwołuje się mętnie do teorii suwerenności (
- pojęcie prawno dyscyplinarne; jest skutkiem dominacji
- Foucault opowiada się za systemem analizy władzy: WOJNA-REPRESJA, nie zaś za: UMOWA-UCISK (umowa-ucisk umowa jako matryca władzy politycznej, gdy władza przekracza swoje uprawienia, zmienia się w ucisk)
- władza polega na represji (uciska przyrodę, instynkty, klasę, jednostki), co prowadzi do WOJNY, więc władza to wojna, prowadzona z użyciem innych środków (choć władza polityczna próbuje zapewnić życie w pokoju, to nie znaczy, że nie prowadzi cichej wojny, która odbywa się w umysłach, ciałach, w języku).
- ludzi poddaje się represji poprzez wykluczeniem, segregacją PANOPTICON. Np. w średniowieczu wariaci są szanowani, są częścią społeczeństwa, dopiero nowożytność każe ich izolować; szpitale psychiatryczne od końca XVII w.
Wojna:
- wg Foucaulta jest punktem wyjścia, inicjującym momentem w społeczeństwie, a pokój jest przedłużeniem, przerwą pomiędzy wojnami (opozycja do Maussa)
- wojna jest szyfrem pokoju, nie istnieje neutralny podmiot; każdy z nas jest z konieczności czyimś przeciwnikiem,
- wg Clausewitza: Wojna jest jedynie kontynuacją polityki innymi środkami. Foucault odwraca: polityka to wojna prowadzona innymi środkami :bo: rzeczywistość systemu politycznego powinna być jako dalszy ciąg wojny sami piszemy scenariusz tej wojny, nawet w czasie pokoju, a tylko ostatnia bitwa mogłaby położyć kres władzy sprawowanej jako ciągła wojna.
- pytanie: czy wojna to dobra perspektywa do analizowania stosunków władzy? czy pod pozorem spokoju toczy się permanentna wojna?
Odp: przez to, że praktyki wojenne zaczęły się skupiać wokół w rękach władzy centralnej [tylko władze państwowe mogły wypowiadać wojny i manipulować narzędziami wojennymi, czego skutkiem jest ETATYZACJA WOJNY, która doprowadza do
1) zaniku tzw. wojen prywatnych (wojen dnia codziennego), wojny na granicach państw, nie wewnątrz,
2) wykształcenia armii jako instytucji, która nie istniała w średniowieczu]
pojawia się paradoks gdy wojnę spycha się na granice państw pojawia się nowy dyskurs na temat społeczeństwa : dyskurs historyczno-polityczny, odmienny od dyskursu filozoficzno-prawniczego.
Dwa rodzaje dyskursu wg Foucaulta.
Dyskurs to narzędzie w utrzymaniu relacji władzy.
dyskurs prawno (filozoficzno) - polityczny - dyskurs suwerena, tego, kto chce panować
* w średniowieczu: problem suwerena: króla, od którego było zależne prawo, ale chciano ukryć fakt jego dominacji oraz konsekwencji tych dominacji, a także pokazać: legalne uprawnienia suwerena oraz legalny obowiązek posłuszeństwa. Foucault chce pokazać/wydobyć fakt dominacji pokazać cały jej aparat, np. instytucje, przepisy; bo dominacja to nie jest fakt działania jednego człowieka (króla), a różne formy, jakie zachodzą w społeczeństwie (poddani)
dyskurs historyczno - polityczny - podważa tę władzę
* zarazem dyskurs o wojnie rozumianej jako stała relacja społeczna; nieusuwalne podłoże wszystkich stosunków i wszystkich instytucji władzy,
* pojawia się pod koniec XVI w. (koniec wojen religijnych i domowych), a ukonstytuuje się w XVII.,
* dyskurs dwuznaczny: 1. narzędzie walki, polemiki grup mieszczańskich i organizacji przeciwko władzy absolutnej
2. dyskurs arystokracji występującej przeciwko tej samej monarchii, często reprezentowany przez nieznane nazwiska (ludzi z `zaczerwienionymi oczami i palcami od kurzu)
mówi o tym, że władza polityczna nie zaczyna się w momencie końca wojny; prawo to nie jest pacyfikacja i pod jego strukturami panuje wojna
jest tak ważny, ponieważ jest pierwszym od czasów średniowiecza, którego można nazwać dyskursem historyczno-politycznym, bo podmiot nie zajmuje pozycji prawnika ani filozofa (tzn. pozycji uniwersalnego, totalitarnego lub neutralnego podmiotu); ujawnia też dyskurs prawa, podkreśla jego znaczenie i się go domaga ale chodzi mu o `nasze' prawa silnie zaznaczony stosunek własności, przez podbój, przez zwycięstwo.
Wiedza a władza wg Foucaulta
Władza jest związana z wiedzą. Władzy się nie posiada, po jest to relacja, na przecięciu której znajduje się człowiek.
WIEDZA:
* w l. 50-76 pojawiają się tzw. bunt wiedzy ujarzmionej (poddańczej); pojawia się wiele haseł: nie chcemy wiedzy!; forsa zamiast książek!
na bunt wiedzy ujarzmionej składają się:
1) treści historyczne (ukryte systematyzacje) pozwalają odkryć szczelinę konfliktów i walk, które w całości mają za zadanie maskować,
2) rozmaite rodzaje wiedzy, którym rzekomo do tej pory odmawiano wartości, bo `były niedostatecznie opracowane', tzw. wiedza naiwna/podrzędna, które były dyskwalifikowane bo rzekomo nie posiadały pewnego poziomu naukowości (np. wiedza pacjenta lokalna vs. wiedza doktora erudycyjna).
* to połączenie wiedzy erudycyjnej z lokalną tworzy GENEALOGIĘ (genealogie=antynauki, bo chodzi o bunt wiedzy przeciwko scentralizowanej władzy)
WŁADZA:
- w klasycznej teorii władzy (ekonomicznej): WŁADZA=UPRAWNIENIE, które można posiadać tak, jak jakieś dobro
-wg Marksa: rola władzy polega na utrzymaniu istotnych stosunków produkcji i na odtwarzaniu dominacji klasowej związanej z rozwojem sił wytwórczych i ze sposobem ich przywłaszczania
- Foucault zastanawia się, czy można znaleźć wspólny punkt między w/w spojrzeniami:
* proponuje nieekonomiczną analizę władzy: władzę się sprawuje, nie posiada się jej, nie daje i też nie wymienia; władza to stosunki siły (a nie utrzymanie stosunków siły)
* władza polega na represji (uciska przyrodę, instynkty, klasę, jednostki), co prowadzi do WOJNY, więc władza to wojna, prowadzona z użyciem innych środków (choć władza polityczna próbuje zapewnić życie w pokoju, to nie znaczy, że nie prowadzi cichej wojny, która odbywa się w umysłach, ciałach, w języku).
* gdy próbujemy wyzwolić się z ekonomicznej analizy władzy, pojawiają się hipotezy: władza jako represja (wg Reicha) i u podnóży władzy tkwi wojenne ścieranie się sił (Nietzsche) te hipotezy wcale nie są sprzeczne, wręcz łączą się ze sobą.
* istnieją dwa systemy analizy władzy: 1. UMOWA UCISK 2. WOJNA-REPRESJA (o tym wyżej już pisałam w pytaniu 26.)
* jak analizować władzę?
- u jej granic, w instytucjach lokalnych, nie w środku,
- nie pytać `kto ma władzę?', tylko badać intencję władzy, która zostaje pochłonięta przez rzeczywiste praktyki,
- władza to coś, co krąży, jest w cieci, w łańcuchu władza przechodzi przez jednostki a nie po prostu się do nich odnosi,
- zacząć od najdawniejszych mechanizmów, czy są, a jeśli tak, to jak dziś przekształcane,
SPRAWOWOWANIE WŁADZY W JEJ NAJDROBNIEJSZYCH MECHANIZMACH NIE MOŻE SIĘ OBYĆ BEZ TWORZENIA, GGROMADZENIA, WPROWADZANIA W OBIEG WIEDZY (APARATÓW WIEDZY), KTÓRE NIE SĄ TYLKO IDEOLOGICZNĄ PRZYBUDÓWKĄ
- analiza władzy powinna się orientować na problem dominacji (nie suwerenności), problem różnych postaci podległości, na problem wiązania i wykorzystywania lokalnych systemów podporządkowania, na problem zastosowań wiedzy.
Suwerenność a norma wg Foucaulta
Jednostka deleguje swą suwerenność na rzecz narodu. Tutaj pojawia się pojęcie normy, ponieważ jednostka ulega normalizacji (dyscyplinie), podlega prawu (normie, dyscyplinie) Traci swą suwerenność poprzez normy, jest względem niej uprzedmiotowiona.
Wymiana a wojna
Mauss zaproponował nową jakość - społeczeństwo można analizować odnosząc się do pojęcia wojny (negatywnego), a nie do pojęcia wymiany (pozytywnego).
Pojęcie wymiany nie jest formą komunikacji, ponieważ brak mu elementów równowagi; chcemy dać więcej niż dostaliśmy, aby uniknąć kłopotliwej sytuacji. Tam, gdzie nie ma wymiany jest chaos.
Pojęcie wojny i wymiany to teoretyczne rozumienie społeczeństwa i jego relacji.
Na początku istniało tylko pojęcie wymiany, na którym oparte jest społeczeństwo (potlacz, Msza Św. Etc.). Potem dochodzi pojęcie wojny, które również warunkuje istnienie społeczeństwa . Zaczynają one istnieć jako alternatywy - społeczeństwo ma charakter binarny, od wymiany do wojny, od miłości do nienawiści, gradacyjność, w której granicami jest wymiana i wojna. Ludzie łączą się dzięki temu, że wymieniają się lub walczą, czyli komunikują się (symbolicznie).
Definicja języka wg Davidsona
Język - złożony przedmiot abstrakcyjny (wyrażenie - semantyczne i sposoby łączenia - syntaktyczne). Między ludźmi występuje coś empirycznego - wypowiedź (pewien ruch ciała, działanie, czynność werbalna). Działanie ma charakter przygodny, język - uporządkowany. (chyba trzeba sprawdzić w tekście, skoro definicja sprawdzę!)
Syntaktyka, semantyka, pragmatyka
Syntaktyka - relacja między znakami
Semantyka - relacja między znakiem a jego odniesieniem przedmiotowym (światem)
Pragmatyka - użycie znaku
J. Austin - zwrot pragmatyczny - język poza wymiarem syntaktycznym i semantycznym posiada również wymiar pragmatyczny.
Statut, reguła, konwencja
Statut: termin Malinowskiego, którym posługuje się na określenie systemu normatywnego uczestników (potencjalnego kontaktu). Termin „status” może być traktowany jako ekwiwalent terminu „reguła” lub „konwencja”. (słowo w słowo z książki Endjego!!)
Konwencja nie ma stałego charakteru, reguła natomiast łączy się z zasadą powtarzalności, ze schematycznością. Ma charakter społeczny i jest przynajmniej czasowo stała.
Sens, znaczenie, odniesienie przedmiotowe
Kłopot SINN i BEDEUTUNG
reguła konwencja
Wittgeinstein Ajdukiewicz
Frege
sens SINN znaczenie
znaczenie BEDOIDUNG odniesienie
przedmiotowe
Podstawowym kłopotem jest znaczenie, gdyż słowo zależy od użycia.
Odniesienie przedmiotowe jest wtórne do znaczenia.
Odniesienie przedmiotowe zależy od użycia.
znaczenie = sinn + bedeutung + postawa propozycjonalna
Bedeutung - > znaczenie -> odniesienie przedmiotowe
Znaczenie - uchwycenie danego wyrażenia w relacji z innymi wyrażeniami.
Frege łączy z tym, co w dzisiejszych czasach semantyki nazywamy denotacją (odniesieniem przedmiotowym (wyobrażenie rzeczy, na którą aktualnie patrzę), np. Księżyc, który oglądamy przez lunetę. Dwa obrazy (realny szkło obiektywu we wnętrzu lunety - SINN) i drugi- w siatkówce oka obserwatora (każdy obserwator ma własny obraz).
Książyc sam BEDEUTUNG, Księżyc w lunecie SINN, w oku obserwatora VORSTELLUNG;
stąd różnica między przekładem a oryginałem, bo każdy ma swoje własne przedstawienie.
Sinn -> znaczenie -> sens; nie jest subiektywny i nie jest samym przedmiotem [np. kaczor Donald ma sens, ale nie ma znaczenia], uchwyciwszy sens nie jesteśmy pewni, czy uchwyciliśmy znaczenie. Ten sam przedmiot może mieć różne znaczenia ( w innym lub tym samym języku) oraz nie zawsze to przedstawienie łączy się z tym samym sensem.
Pojęcia mogą mięć różne SINN ( sensy ), a to samo BEDEUTUNG ( znaczenie )
Zdanie ekstensjonalne a zdanie intensjonalne (nie intencjonalne!) wg G. Fregego
Zdanie ekstensjonalne - odniesienie przedmiotowe musi być prawdziwe. Np. zdanie „Zeus jest bogiem” - nie musi być prawdą pod względem naukowym, tylko słowa muszą być prawdziwe. Takie zdanie ma formę oznajmującą i odnosi się do stanu rzeczy.
Zdanie intensjonalne - odwołuje się do naszych przekonań i sądzeń („Myślę, że Zeus jest bogiem”). Nie nadaje się do weryfikacji.
Asercja wg Fregego
Sąd wyposażamy w asercję - potwierdzenie. Może być wypowiedziany z orzeknięciem, czy jest to prawda czy fałsz, np. Prawdą jest, że Kraków jest stolicą Małopolski.
Dyrektywy znaczeniowe wg Ajdukiewicza
dyrektywa:
aksjomatyczna A → A (tożsama sama ze sobą)
dedukcyjna (A → B) Ʌ A → B (ustala związek wynikania)
empiryczna C = ɣ (czy dane wydarzenie wchodzi w związek czy nie)
Sąd w sensie psychologicznym a sąd w sensie logicznym wg Ajdukiewicza
Sąd psychologiczny (sądzenie) - możliwy do wyartykułowania proces sądzenia, któremu towarzyszy asercja.
rozumie przez ten sąd pewne procesy psychiczne, wyróżnia:
1. artykułowane procesy sądzenia - takie procesy, które można wyrazić zdaniami pewnego języka.
*werbalne - jego istotą jest moment przekonania (asercji - nieartykułowany element wypowiedzi, podstawa twierdzenie/przeczenia). naoczne przedstawienie zdania. Może być pozytywny lub negatywny, w zależności od tego, czy sądzenie polega na uznawaniu, czy odrzucaniu, a asercja może mieć różne stopnie nasilenia.
2. niewyartykułowane procesy sądzenia - takie, których nie można wyrazić adekwatnie zdaniami pewnego języka.
Sąd logiczny (sąd) - znaczenie, jakie przysługuje zdaniu w danym języku. Może być twierdzący lub przeczący. Nie może być jednak uznający lub odrzucający, bo momenty asercji zawarte są tylko w psychologicznym procesie sądzenia, a nie w jego treści.
Coś, co jest związane z sądem w sensie logicznym, relacja, np. zdaniowa - dyrektywa znaczeniowa.
Zdanie analityczne a zdanie syntetyczne
I - zdanie analityczne - jest to takie zdanie, którego wartość logiczną (prawdę lub fałsz) można wykazać na podstawie analizy użytych w nim wyrażeń i któremu nie można zaprzeczyć bez naruszania reguł obowiązujących w danym języku. Wg Ajdukiewicza - zdaniu analitycznemu można zaprzeczyć, pod warunkiem, że zwiąże się je z innym znaczeniem aniżeli to które na gruncie danego języka posiada.
Np. Szwagier to mąż mojej siostry, 2+2=4, Nieprawda, że Poznań jest i nie jest portem morskim
II - zdania syntetyczne - jest to takie zdanie, którego wartość logiczna (prawda lub fałsz) nie może być ustalona bez odwoływania się do rzeczywistości.
A priori a aposteriori
Sąd analityczny a priori - równanie niezależne od doświadczenia (konwencje)
Sąd syntetyczny a posteriori - nierównościowy, zależny od doświadczenia
Gra językowa wg Wittgensteina
Gra językowa wg Wittgesteina to układ dwóch osób, które wzajemnie komunikują
się, ustalając sens (interpretując dane słowo w ten sam a nie inny sposób). Gra językowa funduje świat - jest tyle światów, ile gier. Człowiek funkcjonuje w różnych światach, które powinny się nakładać. Język nie jest systemem reguł, lecz rodziną gier językowych, luźna konstrukcją. Żadna gra nie jest skończoną.
Język prywatny wg Wittgensteina
Nie jest kodem. Nie da się ustalić raz na zawsze jednego Bedeutung; znaczenia wyrażeń, bo teraz pytamy o użycie zdania. Nie ma tutaj żadnej reguły, bo jest techniką (żeby zrozumieć słowo trzeba znać technikę i kontekst, w jakim zostało ono przekazane). Jest nie do zastosowania, bo język ma charakter społeczny.
Rozumie tylko jedna osoba. Możemy mieć coś na myśli, gdy mówimy, jednak nie wiemy, w jaki sposób to mówimy. Wittgenstein odrzucał rozumienie języka tylko przez 1 osobę, bo rozmowa wymaga gry językowej dwóch osób (1 osoba nie może reflektować nad tym, co mówi).
Język prywatny jest pojęciem stworzonym przez Wittgesteina jako wyraz krytycznego
spojrzenia na dotychczasowy dorobek filozoficzny, czyli Traktat logiczno - filozoficzny.
Pytanie o znaczenie straciło sens, na jego miejscu pojawiło się pytanie o użycie. W języku
prywatnym nie ma czegoś takiego jak znaczenie, język jest techniką. Aby zrozumieć słowo
należy być w posiadaniu tej techniki oraz znać kontekst w jakim jest ono przekazywane.
Przekład radykalny wg Quine'a
Przekłady tworzą problemy komunikacyjne, bo zatracają znaczenie słów. Przekład radykalny miałby być całościowy i wychwytując 1 znaczenie, wychwytywałby wszystkie.
Przekład rozumiany w sensie formalnym, a nie etnicznym. Przekładamy wszystkie skojarzenia na wszystkie skojarzenia.
3 języki przekładu:
- język, z którego tłumaczymy (przedmiotowy)
- język, na który tłumaczymy (podmiotowy)
- metajęzyk (teorii)
Znaczenia bodźcowe wg Quine'a
Pobudzenie tego samego pola receptorów, wywołujące te same skojarzenia, np. królik - rabbit. Pojęcie empatii - to, co ja uważam za królika to to samo, co druga osoba uważa za rabbit.
Epistemologia znaturalizowana wg Quine'a
Postuluje dwie tezy:
1) nieskończoność odniesienia przedmiotowego (tzw. inscrutability od reference) - nie jesteśmy w stanie orzec, co jest odniesieniem przedmiotowym elementów tego języka (mówiąc coś w danym języku).
2) wewnętrzny charakter prawdy (tzw. innmanent nature of truth) - prawda zrelatywizowana do danego języka, nie ma właściwości międzyjęzykowej. Fakty są odniesieniem przedmiotowym, do którego będą odnosić się poszczególne zdania.
Odniesienie przedmiotowe jest nieokreślone, bo zależy od użycia (Wittgenstein). Prawda ma charakter wewnętrzny, nie jest zewnętrzna wobec języka a jest własnością zdania, ma charakter cząstkowy i jest sumą pojedynczych wyrażeń.
Klockowa a holistyczna koncepcja odniesienia przedmiotowego
Koncepcja holistyczna - Prawda jednego zdania jest uwarunkowana prawdą innego. Tak orzeka się o prawdziwości zdania. Odniesienie przedmiotowe jednego zdania jest uwarunkowane przez odniesienie przedmiotowe innych zdań. Fakty nie podlegają dyskusji, ale dopiero identyfikacja faktu pozwala zrozumieć, czego on dotyczy.
Zrozumiałość pierwszego zdania jest warunkowana zrozumiałością wszystkich zdań danego języka. O zjawisku decydują wszystkie zdania, stąd podejście całościowe - nie można abstrahować zdania jego od drugiego.
Koncepcja „klockowa” - każde zdanie obserwacyjne niesie jakąś informację. Rozłączność elementów składających się na wiedzę.
Pojedyncze zdanie zdają sprawę o rzeczywistości. Występuje tutaj redukcja jedno zdanie można rozpatrywać w oderwaniu id drugiego zdania redukujemy naszą wiedzę do zdań obserwacyjnych, które można rozpatrywać.
Interpretacja radykalna wg Davidsona.
- Interpretacja dotycząca rozumienia (języka/mowy 2 osoby)
- Ma większy walor semantyczny niż przekład
- Rezygnuje z odniesień przedmiotowych
- Semantyczność słów nie może być wyjaśniona za pomocą zjawisk pozajęzykowych
- Interpretator musi być w stanie zrozumieć każde zdanie wypowiedziane przez użytkownika danego języka
- Oczekujemy od interpretacji tego, że dzięki niej zrozumiemy wypowiedzi, których wcześniej nie rozumieliśmy
- dwa języki interesowany i interpretujący,
- uznajemy prawdziwość zdań, które interpretujemy
- X należy do języka interpretowanego, reszta to język interpretujący, zawierający już teorię (hipotezy).
Co to jest postawa propozycjonalna?
Postawy tworzą układ holistyczny, wobec czego każde działanie zdaje sprawę nie z jednej izolowanej postawy, lecz z całego ich układu.
Postawa propozycjonalna ma charakter indywidualny
Przygodne świadectwo jednej strony moze być interpretowane przez drugą stronę jedynie przez odwołanie się do holistycznego układu postaw, a więc kultura - nazwą holistycznego układu ludzkich postaw propozycjonalnych.
Interpretator przypisuje rozmówcy założenie o prawdziwości i racjonalności - przypisuje my postawy propozycjonalne.
Działanie ( werbalne czy niewerbalne ) jest przygodnym i jedynym świadectwem jego postaw propozycjonalnych.
Układów postaw propozycjonalnych może być nieskończenie wiele.
POSTAWA PROPOZYCJONALNA: wyraża sam akt sądzenia, twierdzę, uważam, pragnę..
Sądzę, że P. -> twierdzenie fizykalne (jest w rzeczywistości, bez względu na to, co podmiot na ten temat myśli); nie rzeczy w świecie zewnętrznym, ale rzeczy jako elementy naszych przeżyć.
Dany stan rzeczy w świecie może być opisany, czyli reprezentowany
Treść postawy propozycjonalnej określa, jak reprezentowany jest ów stan rzeczy
Reprezentacja może być trafna lub błędna
Jeśli reprezentacją jest zdanie - może być fałszywe lub prawdziwe
Zdanie ma warunki prawdziwościowe, które muszą być spełnione, by reprezentacja reprezentowała trafnie dany stan rzeczy
Np. : Tylko Kasia ma przy sobie 100 zł.
Sądzę, że tylko Kasia ma przy sobie 100 zł.
Wątpię, czy tylko Kasia ma przy sobie 100 zł.
Obawiam się, że tylko Kasia ma przy sobie 100 zł.
Mam nadzieje, że tylko Kasia ma przy sobie 100 zł.
Wydaje mi się, że tylko Kasia ma przy sobie 100 zł.
Zasada życzliwości wg Davidsona
Według Davidsona zasada życzliwości nakazuje, abyśmy uznawali fakt, iż mówiący jakimś językiem uważa pewne zdanie za prawdziwe (w obserwowanych okolicznościach), za świadectwo prima facie, że to zdanie jest prawdziwe w tych okolicznościach”. Zasada ta radzi nam również, abyśmy „bardzo ogólnie preferowali teorie minimalizujące niezgodę”. Gdzie indziej Davidson pisze, że zgodnie z zasadą życzliwości „powinniśmy dokonywać interpretacji w sposób maksymalizujący zgodę”. Zasada życzliwości nakazuje więc unikać przypisywania mówcy zbyt wielkiego błędu czy niespójności. Nie znaczy to, naturalnie, że nie można przy pisywać mu żadnego błędu czy niespójności - nawet najlepsza interpretacja spośród możliwych może nie być pozbawiona możliwości postawienia takich zarzutów
-> principle of charity, jest złożeniem:
- zasady spójności - to,co jest schematem pojęciowym jest wewnętrznie spójne, nie jest wewnętrznie sprzeczne, odnosi się do:
Triangulacja wg Davidsona
Pojawia się triangulacja o tym, co:
subiektywne - wiedza o swoim umyśle
intersubiektywne - wiedza o innym umyśle
obiektywne - wiedza o świecie
Triangulacja gwarantuje, że nie ma jednostek izolowanych, a także, że świat jest wytworem takich jednostek. Gwarantuje to komunikacja.
Prior theory a passing theory wg Davidsona
„prior theory”- baza, to z czym wychodzimy do świata, teoria wstępna, (ziemia jest kulą, jestem Polakiem) W rozmowie z kimś spoza naszej kultury trzeba próbować uchwycić sens inaczej, niż w rozmowie z ziomalem.
„passing theory”- teoria rozwijająca się w procesie komunikacji, zmiana znaczeń za pomocą interpretacji w konwencji Tarskiego
Komunikacja wg Davidsona
Komunikacja to wzajemna interpretacja wypowiedzi językowych przynajmniej dwojga ludzi. Słuchacz stara się zrozumieć zachowanie mówcy. Język jest tu „złożonym przedmiotem abstrakcyjnym”.
- gdy chcemy uczynić naszą wypowiedź możliwą do zinterpretowania
- problemem w komunikacji są: intencja (wymiar pragmatyczny języka), wypowiedź (język=abstrakcja przygodna i jednostkowa; nie znamy intencji i języka podczas wypowiadania - może mieć wiele ukrytych znaczeń), interpretacja (rozumienie, podmiotowość).
- komunikacja język rozumiany jako byt abstrakcyjny, dotyczący jednostki.
świat dostrzegany poprzez język.
Zdanie a wypowiedź
Zdanie - abstrakt, relacja. Jest charakterystyczne jako konstrukcja, więc ma charakter typowy. U Davidsona asercja to postawa propozycjonalna, jest to nasz stosunek wobec zdania. Mówimy o pewnej możliwości, ma charakter konieczny.
SENTENCE - zdanie w ogóle, posiada zawsze własność bycia prawdziwym, niezależnie od osoby, czasu
PREPOSITION- zdanie oznajmujące, za które możemy odpowiedzieć TAK lub NIE, w przestrzeni abstrakcyjnej
UTTERANCE - Wypowiedź - zrelatywizowana do czasu i osoby ( kontekst )
Wypowiedź - ma charakter konkretny, ale przygodny. Jest to relacja między osobą, czasem i zdaniem. Ma charakter chwilowy , nie ma charakteru typowego.
Co to jest komunikacja międzykulturowa?
Komunikacja międzykulturowa to wszelkie oddziaływania między różnymi kulturami mające na celu nawiązanie kontaktów pomiędzy nimi i wzajemne poznanie. Brak tych kontaktów może prowadzić do nieznajomości innych kultur (szok kulturowy) i nieporozumień pomiędzy nimi (konflikt kultur). Komunikacja międzykulturowa to także badanie sytuacji, gdy pomiędzy ludźmi z różnych kręgów kulturowych zachodzi interakcja. Komunikacja międzykulturowa odgrywa istotną rolę w takich dziedzinach jak:antropologia, kulturoznawstwo, językoznawstwo, psychologia oraz badania komunikacji. Komunikowanie się kultur można podzielić ze względu na kontekst kulturowy który to dzieli się na: kultura niskokontekstowa i kultura wysokokonktekstowa
Co to znaczy, że komunikacja międzykulturowa jest możliwa, ale nie prawdopodobna?
Praktyczne nieprawdopodobieństwo nie oznacza niemożliwości zajścia stanu komunikacji międzykulturowej. Oznacza jedynie olbrzymie koszty jego osiągnięcia przez dwie strony interakcji. Sam fakt możliwości pomyślenia sobie przez którąkolwiek ze stron tego stanu czyni z komunikacji międzykulturowej narzędzie służące tej stronie do orientowania się co do własnego położenia w wielokulturowym świecie, widzianym w perspektywie globalnej.
Kto się komunikuje: jednostki czy grupy?
Komunikują się i jednostki i grupy, jednak w przypadku komunikacji międzykulturowej rozważa się relacje międzyjednostkowe, ponieważ to właśnie jednostka jest nośnikiem działania.
Kontakt międzykulturowy a komunikacja międzykulturowa (moimi słowami :P)
Kontakt kulturowy ma miejsce gdy 2 osoby działają i starają się zrozumieć. Dopiero, gdy się one porozumieją, następuje komunikacja międzykulturowa. Następuje wtedy zlepienie się postaw, wspólne dla obu stron i tworzy się nowa kultura.
Komunikacja kulturowa jako wskaźnik oceny stopnia obcości interlokutora
Komunikacja międzykulturowa jest możliwa, ale nie konieczna. Staje się ona punktem orientacyjnym wszelkich (aktualnych i modelowanych) interakcji międzyludzkich w tym sensie, że uświadomienie jej sobie przez strony tych interakcji pozwala im na oszacowanie własnego stopnia obcości (jako że obcość jest stopniowalna) wobec swego interlokutora.
SINN
BEDEUTUNG
Wyszukiwarka