Jeśli ktoś chce cos poprawić to śmiało, tylko niech zamieści później poprawiona wersje na chomiku i da cynka na forum
Enjoy !!!
1.Co to są iły warwowe i jak powstają?
Inaczej iły wstęgowe -skały osadowe luźne (w stanie suchym spoiste) o śliskiej i tłustej powierzchni, drobnoklastyczne. To metoda do określania,np. ile trwało wycofywanie się lodowca z jakiegoś obszaru. W ciągu jednego roku osadzała się jedna warwa z ciemniejszej warstewki ilastej (osadzanej w zimie) i jaśniejszej mułowcowo-piaszczystej (osadzanej w lecie).Warwa w swoim swoim składzie oprócz minerałów ilastych zawiera ziarna kwarcu różnej wielkości. Iły warwowe powstawały w jeziorach zastoiskowych na przedpolu lądolodu, współcześnie tworzą się na obszarach polarnych.
2.Co może się dziać z kryształem kwarcu, występującym pierwotnie w skale magmowej budującej łańcuch górski? Opisz możliwe drogi jego wędrówki.
Erozja, wietrzenie
Transport ^ Ruchy wypietrzające
|
Sedymentacja Wulkanizm Orogeneza
^
Metamorfizm | Plutonizm
Granityzacja
Odwrotnie niż wskazówki zegara. Z granityzacji może być przejście do wulkanizmu i dalej do erozji.
3.Co to jest inklinacja i deklinacja magnetyczna?
Inklinacja magnetyczna - to kąt między wektorem namagnesowania a płaszczyzna poziomą. Wielkość wzrasta wraz z szerokością geograficzną.
Deklinacja - to kąt zawarty między poziomą składową wektora namagnesowania a południkiem geograficznym
4.Co to jest konwekcja?
To proces przenoszenia ciepła wynikający z ruchu materii w objętości dowolnej substancji, np. powietrza, wody, piasku itp. Czasami przez konwekcję rozumie się również sam ruch materii związany z różnicami temperatur, który prowadzi do przenoszenia ciepła. Ruch ten precyzyjniej nazywa się prądem konwekcyjnym. Prądy konwekcyjne w atmosferze są przyczyną powstawania niektórych rodzajów chmur (gł. chmur kłębiastych: cumulus i cumulonimbus).
Konwekcja rozumiana jako pionowe przenoszenie energii cieplnej. Występuje w atmosferze (takze innych planet) i hydrosferze w dwóch postaciach:
1) swobodnej, powstałej wskutek różnicy gęstości danej masy w porównaniu z masami otaczającymi:
A) w atmosferze na skutek ogrzania się od podłoża przyziemnej masy powietrza (konwekcja termiczna).
B) w jeziorach słonych, w morzach i oceanach w wyniku intensywnego parowania wód powierzchniowych stają się one bardziej słone, cięższe i toną, ustępując miejsca wodom głębszym, mniej słonym (konwekcja termohaliczna).
2) wymuszonej:
A) w wyniku zakłócenia poziomego ruchu powietrza lub oddziaływania na ten ruch przeszkód terenowych (konwekcja orograficzna) lub może być spowodowana różnicą we właściwym ciężarze dwu stykających się ze sobą mas powietrza, przy czym masa cięższa wypycha lżejszą do góry (konwekcja frontalna).
B) w morzach i oceanach występuje na skutek prądów wymuszonych przez wiatr, prądy wyrównawcze, pływy, falowanie.
Konwekcja występuje również w podłożu ziemskiej litosfery jako następstwo różnic gęstości materii w górnym płaszczu Ziemi, jest podstawową przyczyna procesów geodynamicznych.
5.Co to jest namagnesowanie szczątkowe?
Remanencja - wartość indukcji magnetycznej pozostała po usunięciu zewnętrznego pola magnetycznego magnesujacego dany materiał ferromagnetyczny. Namagnesowanie szczątkowe zachowało się w skałach (minerały ferromagnetyczne - hematyt, magnetyt, ilmenit) - ich ziarna ustawione są zgodnie z kierunkiem ówczesnego pola magnetycznego; gdy kierunki różnych warstw skał są różne - może to oznaczać, że np. obszar uległ rotacji.
6.Co to są pasy Van Allena i jaką spełniają rolę?
To dwa pasy radiacyjne otaczające Ziemię. Wewnętrzny, pas równikowy, o największej gęstości naładowanych cząstek leży w odległości 3,5 - 5 tys. km od powierzchni Ziemi. Opasuje ją promieniem od 35°N do 35°S. Pas zewnętrzny, głównie z elektronów - między 65°N a 65°S, jest odległy 12-25 tys, km. Pasy van Allena to pierwsza tarcza, która chroni Ziemię przed promieniowaniem kosmicznym o dużej energii, które jest zabójcze dla organizmów.
7.Czym się różni skorupa ziemska oceanów od skorupy ziemskiej kontynentów?
Różni się:
- budową: w skorupie oceanicznej nie ma warstwy granitowej, Jest warstwa osadowa, osadowo-wulkaniczna - zbudowana z przewarstwiających się osadów oceanicznych pokryw lawowych i żył skał wulkanicznych i bazaltowa.
Kontynentalna :
-osadowa 0-20km
-granitowa
-bazaltowa
- grubością: grubość oceanicznej wynosi średnio ok. 7-8 km, może dochodzić do 12 km; grubość kontynentalnej wynosi średnio ok. 35 km, może dochodzić nawet do 80 km. wszystkie warstwy skorupy kontynentalnej są grubsze od odpowiadających im warstw w skorupie oceanicznej.
Skorupa oceaniczna występuje na obszarach zajmowanych przez oceany, co stanowi ok. 60% powierzchni Ziemi. Jest ona relatywnie młoda (do 200 milionów lat) i gęsta (3 g/cm³) w porównaniu z kontynentalną ( do 4 miliardów lat i średnio 2,7 g/cm³).
8.Czym różnią się zjawiska plutoniczne od zjawisk wulkanicznych?
Zjawiska plutoniczne związane są z wdzieraniem się magmy w skorupę ziemską bez przedostania się jej na powierzchnię Ziemi, w przeciwieństwie do zjawisk wulkanicznych, które zachodzą na powierzchni Ziemi (wydobywa się lawa i inne( np. materiał piroklastyczny) z głębi skorupy ziemskiej).
Efektem wulkanicznej działalności są góry wulkaniczne. Powstają one zarówno na lądzie, jak i na dnie oceanów, natomiast efektem zjawisk plutonicznych jest powstanie intruzji magmy.
Wulkanizm wpływa też na min termikę wód podziemnych. Podgrzewa je. W miejscach tych powstają liczne uzdrowiska.
Charakterystycznymi formami zjawisk plutonicznych są batolity , lakolity.
9.Jak zbudowana jest skorupa oceaniczna i jaki jest jej wiek w obrebie basenów oceanicznych?
Budowa: Grubość skorupy oceanicznej wynosi średnio ok. 7-8 km, może jednak dochodzić do 12 km. W jej skład wchodzą: warstwa osadowa (średnia miąższość 1-2 km), nie zawsze występująca warstwa pośrednia, złożona z naprzemianlegle ułożonych skał osadowych i law bazaltowych (miąższość do kilka km), oraz warstwa bazaltowa, złożona z bazaltu i gabra (miąższość do 5-6 km). Skorupa oceaniczna jest oddzielona od znajdującego się poniżej płaszcza Ziemi przez nieciągłość Mohorovičicia.
Wiek: do 200mln lat. Na warstwie bazaltowej spoczywają skały nie starsze niż jurajskie. Skorupa oceaniczna jest stale tworzona w granicach rozbieżnych płyt (w grzbietach śródoceanicznych) z zastygającej magmy płaszcza oraz niszczona - wciągana z powrotem do płaszcza - w granicach zbieżnych (strefach subdukcji). W wyniku tego właśnie procesu - zwanego czasem obrazowo recyklingiem - nie znajduje się na Ziemi rzeczywiście starych fragmentów dna oceanicznego.
10.Jak powstają złoża pochodzenia magmowego?
Złoża te powstały w wyniku ruchów tektonicznych i procesów tworzenia się magmy (często w szczytowych partiach batolitów i żyłach od nich odchodzących - minerały użyteczne znajdują się w obrębie intruzji). Powstają przez wytrącanie się i koncentrację minerałów w trakcie procesu krystalizacji magmy, a także w wyniku krystalizacji z roztworów pomagmowych (pomagmowe procesy).
Wśród złóż największe znaczenie gospodarcze mają: złoża skał magmowych a także a także złoża tlenku krzemu. Wielu geologów twierdzi że poch. magmowego są diamenty. Pochodzenia magmowego są: złoto, platyna, srebro, piryt, miedz, cynk, ołów i inne. Produktami mineralnymi procesów magmowych są m.in. chlorki, siarczki, siarka rodzima, tuf, pumeks.
11.Jak są rozmieszczone trzęsienia ziemi na kuli ziemskiej?
-strefy subdukcji, położone w sąsiedztwie łuków wyspowych i rowów oceanicznych
-na granicach płyt litosfery,
-obręby młodych łańcuchów górskich
-grzbiety śródoceaniczne
-obszar pacyficzny, wzdłuż peryferii Oceanu Spokojnego tzw. Pierścień około pacyficzny
-alpejskie pasma fałdowe
-basen m. Karaibskiego
12.Jakie formy morfologii terenu zawdzięczamy zlodowaceniom plejstoceńskim?
Ozy - długie wały, zwykle ukierunkowane prostopadle do czoła lodowca (lądolodu), tworzone w tunelach subglacjalnych i inglacjalnych (podlodowcowych i wewnątrzlodowcowych) przez akumulację dynamicznych rzek wodnolodowcowych. Zbudowane z warstwowanych piasków i żwirów.
Ozy powstają podczas postoju lub cofania się lądolodu w czasie deglacjacji. Często tworzą się w dnach rynien subglacjalnych. W Polsce występują m. in. na Pojezierzu Dobrzyńskim, w okolicach Grójca, w okolicach Poznania oraz na Pomorzu (jednym z większych zespołów ozów jest rezerwat przyrody Ozy Kiczarowskie koło Stargardu Szczecińskiego). Bardzo ciekawym przykładem na Pojezierzu Suwalskim jest oz turtulski. Największym ozem na świecie jest Punkaharju w Finlandii.
Kemy - pagórki, wzgórza od kilku do kilkunastu metrów i średnicy kilkuset metrów, o kształcie stożka lub z płaskim wierzchołkiem i stromymi zboczami. Tworzą go warstwowo ułożone piaski, mułki i żwiry osadzane w szczelinach i zagłębieniach w obrębie lądolodu, martwego lodu, bądź między sąsiednimi lobami lodowca przez wody roztopowe (kem fluwioglacjalny) lub wody stojące (kem limnoglacjalny). Wyznacznik deglacjacji arealnej lodowca. Jest przeciwną formą ukształtowania do ozu.
Terasy kemowe - tworzone najczęściej między zboczem doliny a bryłami martwego lodu. Czasami w procesie deglacjacji między wałami ozów a bryłami martwego lodu.
Sandry - rozległe stożki napływowe lodowcowych wód roztopowych,
zbudowane najczęściej z warstwowanych piasków i żwirów,
osadzonych i wypłukanych przez wody pochodzące z topnienia lądolodu. Powstają podczas recesji lub postoju lądolodu na jego przedpolu. Przykładem pola sandrowego w Polsce mogą być np. Bory Tucholskie czy Bory Dolnośląskie.
Zagłębienia wytopiskowe - najczęściej owalne obniżenia z wodą lub wypełnione torfem związane z wytapianiem brył martwego lodu pogrzebanego w osadach morenowych lub sandrowych.
Drumlin - to niskie, owalne wzgórze (długość do około 1 km, wysokość 5 - 60 m) o podłużnym, asymetrycznym profilu (bardziej stromy stok występuje od strony, z której nasuwał się lądolód).Drumliny zbudowane są zwykle z gliny lodowcowej, osadów fluwioglacjalnych, niekiedy zawierają materiał skalny lub materiał podłoża wyciśnięty przez lodowiec. Powstawały prawdopodobnie z materiału deponowanego przez lądolód (morena) przekształconego później w wyniku nacisku lodu, detersji oraz działalności wód lodowcowych.
Drumliny występują zazwyczaj gromadnie, ułożone wachlarzowato lub równolegle do siebie, tworząc pole drumlinowe.Największe w Europie pole drumlinowe znajduje się w okolicy wsi Grzędzice we wschodniej części Równiny Pyrzycko-Stargardzkiej (województwo zachodniopomorskie). Najbardziej znanym obszarem w Polsce z polem drumlinowym jest Obszar Chronionego Krajobrazu Drumliny Zbójeńskie.
Pradolina - element rzeźby terenu stanowiący szerokie obniżenie o płaskim dnie. Powstała w czasie cofania się lądolodu na jego przedpolu w wyniku działalności wód z topniejącego lodowca i wód rzecznych płynących z południa, które połączywszy się utworzyły ogromne rzeki, płynące w kierunku zachodnim, zgodnie z ogólnym nachyleniem kontynentu europejskiego.
Morena - forma ukształtowania powierzchni Ziemi o charakterze akumulacyjnym - wzniesienie (różnego rodzaju pagóry, wzgórza, ciągi wzgórz, wały itp.) utworzone z materiału skalnego osadzonego przez lodowiec lub przemieszczonego pod jego naciskiem. Podstawowe typy moren:
ablacyjna, boczna,czołowa, denna, powierzchniowa, środkowa i morena wewnętrzna.
Rynny podlodowcowe - wytworzone przez wody roztopowe płynące pod lodowcami (lądolodami) pod ciśnieniem hydrostatycznym (stąd wiele przegłębień w dnach rynien).
Garnki lodowe - koliste zagłębienia w litej skale utworzone w dnach pionowych studni lodowych lub na skutek działalności wirów prądowych i kotły eworsyjne utworzone w osadach nieskonsolidowanych.
Bramy lodowcowe - wypływ wód systemu wgłębnego, często związane z rynnami podlodowcowymi.
Jeziora podlodowcowe
Jeziora zaporowe (zastoiskowe) - tworzone na przedpolu lodowca (lądolodu) na skutek zatamowania spływu wód ku północy przez lądolód (np.zastoisko sandomierskie i warszawskie w czasie recesji lądolodu środkowopolskiego).
Charakterystyczny osad akumulowany w j.z. to iły warwowe, o na przemian warstwach jasnych, letnich i ciemnych zimowych.
13.Jakie jest pochodzenie składników zawartych w osadach oceanicznych?
Nie wiem, niech to ktoś zrobi i wrzuci na forum, dziekować
14.Jakie procesy geologiczne zaliczamy do procesów egzogenicznych, a jakie do procesów endogenicznych?
Procesy endogeniczne:
- diastrofizm - zespół procesów prowadzących do ruchów i deformacji skorupy ziemskiej
- magmatyzm - procesy prowadzace do powstawania skal magmowych na powierzchni ziemi i w jej wnętrzu
- metamorfizm - procesy powodujące przeobrazenie skał, poddawanych działaniu wysokiej temperatury i wysokiego ciśnienia
Egzogeniczne:
- wietrzenie - rozpad mechaniczny i rozkład chemiczny skał pod wpływem nasłonecznienia, oddziaływania na skały wód gruntowych i działania organizmów, zachodzacy na powierzchni ziemi i w strefie przypowierzchniowej
- erozja - mechaniczne niszczenie skał przez wody, lodowce i wiatr
- powierzchniowe ruchy masowe - przemieszczanie po stoku przypowierzchniowych partii skał i zwietrzeliny w wyniku działania sily ciężkości
- sedymentacja - gromadzenie się osadów w wyniku osadzania materiału okruchowego, działalności organizmów lub wytrącania z wód.
- powierzchniowe ruchy masowe - przemieszczanie się w dół po stoku materiału w wyniku siły ciężkości
15.Jakie są główne cechy planet Układu Słonecznego?
Planety wewnętrzne są małe i skaliste, zewnętrzne - duże i gazowe.
Merkury - niewiele większy od księżyca, na jego powierzchni występują liczne kratery, nie ma atmosfery, w dzień temp 425, w nocy - 180. Najprawdopodobniej wielkie jądro zbudowane z żelaza.
Wenus - rozmiary podobne do Ziemi, atmosfera beztlenowa głównie z dwutlenku węgla (96,5%) i azotu (3,5%); gęste, białe chmury odbijają światło słoneczne; T>470°C; wiatry w górnych warstwach do 350 km/h; planeta równinna
Mars - bardzo rzadka atmosfera, (dwutlenek węgla - 95%, azot - 3%, argon - 1,6%), największa góra, jednocześnie największy znany wulkan - Olympus Mons (25km wysokości); planeta pustynna, czapy lodowe, wygasłe wulkany, doliny rzeczne ; woda pod powierzchnia planety; satelity naturalne: Phobos i Deimos; łaziki Sprit i Opportunity
Jowisz - gazowy, 90% wodoru, 10% helu; silne pole magnetyczne emitujace ciepło, fale rentgenowskie i radiowe; wir- Wielka Czerwona Plama
Saturn - gazowy, 96% wodoru, 3% helu; pierścienie zbudowane z brył skał i lodu, SA szerokie lecz cienkie- do 1,3 km; kilkanaście satelitów: Titan, Rhea, Iapetus; sonda Cassini
Uran - skalnometaliczne jądro otoczone warstwą gorącej pary wodnej i amoniaku; atmosfera głównie z wodoru - 83%, helu -15% i metanu -2%; 11 pierścieni; liczne księżyce - Titania
Neptun - głównie z wodoru - 80%, helu - 19 %, metanu - 1%; Wielka Czarna plama; skaliste jadro o masie rzędu masy Ziemi; ksieżyc - Tryton
Pluton - obecnie nie jest zaliczany do głównych planet Ukladu Słonecznego - tzw. planeta karłowata; ma metanową atmosferę, wiruje w przeciwna stronę niż pozostałe planety; księżyc: Charon
16.Jakie są główne produkty erupcji wulkanicznych?
lawa - gorąca, stopiona masa krzemianów i glinokrzemianów z domieszkami tlenków i siarczków, z dużą ilością wody i gazów,Z krzepnącej magmy/lawy powstają skały magmowe - plutoniczne i wulkaniczne. Skały zastygłe blisko powierzchni ziemi nazywane są subwulkanicznymi.
Materiał piroklastyczny - okruchowe produkty wybuchu wulkanicznego wyrzucane na powierzchnię Ziemi. Powstają w wyniku rozpylania płynnej lawy i krzepnięcia jej w powietrzu a także przez rozpylanie skał rozkruszonych w wyniku erupcji.
Do materiałów piroklastycznych zaliczane są:
* bloki wulkaniczne
* bomby wulkaniczne - ich umowna wielkość minimalna wynosi 64 mm, ale bomby te mogą dochodzić do kilku metrów długości. Mają wrzecionowaty kształt (powodowany przez ruch wirowy w czasie zastygania w powietrzu). Bomby wulkaniczne składajace się z lawy kwaśnej są bardziej kuliste, a powstałe z lawy z poprzednich wybuchów - nieregularny. Niektóre bomby składajace się ze stygnącej lawy mogą eksplodować w czasie lotu wskutek rozprężenia się gazów wchodzących w ich skład.
* lapille - są to cząstki i okruchy skalne - pokruszona, pochodząca z poprzednich wybuchów lawy oraz świeża, krzepnąca w czasie lotu. Wielkość lapilli wynosi od 2 mm do 6-7 cm. Mają one kształt zbliżony do bomb wulkanicznych. Zazwyczaj są kuliste, wrzecionowate i lekko skręcone przez ruch obrotowy w czasie spadania.
* pumeks - tworzy się z bogatej w gazy, silnie pieniącej się lawy; jest bardzo porowaty, pumeks ma najczęściej jasne kolory: brunatny, szary, niebieskawy. Skład chemiczny to kwarc, plagioklaz i biotyt.
* szlaki - fragmenty szklistej, nieco pęcherzykowatej lawy o średnicy około 10 cm;
* scoria - fragmenty gąbczastej lawy wielkości orzecha, wyrzucone przez wulkan i krzepnące w powietrzu (piaski wulkaniczne)
* popiół wulkaniczny - stały produkt wybuchu wulkanu, utworzony z rozpylonej lawy i skał wyrwanych z podłoża. Podczas erupcji wyrzucany jest do atmosfery na bardzo dużą wysokość, do kilkudziesięciu km i przemieszcza się na duże odległości, nawet do kilkuset kilometrów. Opadając na powierzchnię terenu tworzy pokrywę która może zasypać obiekty wielkości domów.
* pyły wulkaniczne
substancje lotne: gazy, pary.
17.Jakie są przyczyny pionowych ruchów skorupy ziemskiej?
Wywołane są brakiem równowagi między skorupą ziemska a płaszczem Ziemi.
Przyczyną tych zaburzeń są:
-powstawanie i zanikanie lądolodów
-zmiany ilości wód w zbiornikach
-sedymentacja
-erozja
-zwiększanie obciążenia skorupy w rezultacie ruchów górotwórczych
-zmiany fazowe minerałów zachodzące w litosferze oraz prądy konwekcyjne w płaszczu
18.Jakie są rodzaje granic między płytami litosfery i jakie procesy wzdłuż nich zachodzą?
-uskoki transformacyjne
-doliny dryftowe
-strefy rowów oceanicznych i łuków wyspowych(strefy subdukcji)
-strefa Benioffa
-wzdłuż łańcuchów górskich powstałych w wyniku kolizji bloków kontynentalnych
19.Jakie skały magmowe występują w Polsce najczęściej na powierzchni?
-granity, grandioryty, tonality - kwaśne
-syenit, monzonit, gabro, dioryt - obojętne
-diabazy - zasadowe i ultrazasadowe
20.Jakie znasz osady oceaniczne pochodzenia organicznego i chemicznego?
-chemicznego - wapienie, dolomity, gipsy, anhydryty, sole kamienne i potasowe, konkrecje
-organiczne - muł(okrzemkowy, radiolariowy, pteropodowy, globigerynowy), osady z koralowców, glonów, małż, ślimaków - tworzą wapienie rafowe i detryczne
21.Jakie znasz rodzaje fal sejsmicznych?
Fale sejsmiczne - fale sprężyste rozchodzące się w Ziemi, powstałe wskutek trzęsień ziemi, wywołane przez eksplozję materiałów wybuchowych lub powodowane działalnością górniczą .
Rodzaje fal sejsmicznych:
- fale wgłębne (objętościowe) - rozchodzące się wewnątrz Ziemi,
- fale podłużne (undae primae, P, dylatacyjne) - najszybsze z fal sejsmicznych (5,4 km/s), które najwcześniej docierają do epicentrum (stąd nazwa undae primae); drgają w kierunku równoległym do kierunku rozchodzenia się fal; powodują ściskanie i rozciąganie skał, przez które przechodzą; mogą przenosić się również w płynach, w tym także w płynnym jądrze Ziemi,
- fale poprzeczne (undae secondae, S, torsjonalne, skrętu) - około dwukrotnie wolniejsze od fal podłużnych (średnio 3,3 km/s); wywołują drgania w płaszczyźnie pionowej lub poziomej, w kierunku prostopadłym do kierunku rozchodzenia się fal; mogą przemieszczać się tylko w skałach (zobacz cień sejsmiczny)
- fale powierzchniowe (undae longae, L) - rozchodzą się po powierzchni Ziemi, od epicentrum trzęsienia; są najbardziej katastrofalne w skutkach,
- fale Rayleigha - fale typu grawitacyjnego, ruch cząstek odbywa się po elipsie ustawionej pionowo prostopadłej do kierunku biegu fali,
- fale Love'a - (powierzchniowa fala poprzeczna o polaryzacji poziomej) wywołują drgania poziome, prostopadłe do kierunku rozchodzenia się fal.
22.Jakie znasz skały metamorficzne występujące na obszarze Polski?
Ze skał metamorficznych zbudowane są duże partie Dolnego Śląska, przede wszystkim Sudetów, Tatr Zachodnich oraz głębokie podłoże północno-wschodniej Polski.
W Sudetach gnejsy występują w Górach Izerskich, na Pogórzu Izerskim, Karkonoszach, Rudawach Janowickich, na Pogórzu Wałbrzyskim, w Górach Sowich, Górach Orlickich, Górach Bystrzyckich, Masywie Śnieżnika, Górach Bialskich, Krowiarkach, Górach Złotych i Górach Opawskich, na Przedgórzu Sudeckim na Wzgórzach Niemczańsko-Strzelińskich, Równinie Świdnickiej i w okolicach Wądroża Wielkiego. Występują również w Tatrach Zachodnich oraz w podłożu Północno-wschodniej Polski.
Łupki łyszczykowe występują na Pogórzu Izerskim, w Górach Izerskich, Rudawach Janowickich, Górach Orlickich, Górach Bystrzyckich, Masywie Śnieżnika, Górach Bialskich, Krowiarkach, Górach Złotych i Górach Opawskich, a na Przedgórzu Sudeckim na Wzgórzach Niemczańsko-Strzelińskich.
Fyllity występują w dużych masach w Górach Opawskich i na Przedgórzu Paczkowskim.
Amfibolity, budują duże partie Rudawach Janowickich i Kotliny Kłodzkiej, a ponadto występują we wszystkich masywach zbudowanych z gnejsów i łupków łyszczykowych, również w Tatrach Zachodnich.
Zieleńce budują dużą część Gór Kaczawskich i Pogórza Kaczawskiego. Występują również na Nizinie Śląskiej w rejonie Jawora i Luboradza.
Granulity znajdują się w Górach Sowich i Górach Złotych.
Eklogity opisywano z Gór Złotych i Masywu Śnieżnika.
Serpentynity występują w Masywie Ślęży, na Wzgórzach Niemczańsko-Strzelińskich oraz w małych wystąpieniach w Górach Sowich, Masywie Śnieżnika, Górach Bialskich i Górach Złotych.
Hornfelsy występują w obrzeżeniu masywów granitowych - w rejonie Strzegomia, w Górach Izerskich, Karkonoszach, Rudawach Janowickich, Wzgórzach Niemczańsko-Strzelińskich.
23.Jakie znasz zgodne i niezgodne intruzje magmowe?
Zgodne - ich ściany pokrywają się z powierzchniami strukturalnymi skał otaczających.
- sille - żyły pokładowe, powstają w skutek wniknięcia intruzji między dwie warstwy skalne
- lakkolity - ciała magmowe w kształcie bochenka lub grzyba, wciśnięte w ten sposób, że podstawa jest płaska a strop zaś kopułowato wygięty
- lopolity - odwrotność lakkolitów
Niezgodne - przecinają powierzchnie strukturalne nie dostosowując się do nich.
- dajki - intruzje w formie żył biegnących w poprzek warstw
- żyła kominowa (pień) - w kształcie pionowego walca o niewielkiej średnicy
- batolity - wielkie masywy skał magmowych, górna powierzchnia przecina niezgodnie różne skały natomiast dolna powierzchnia nie jest niczym osłonięta
24.Od czego zależy przebieg erupcji wulkanicznej?
Przebieg erupcji zależy od składu law:
1. kwaśne - duża lepkość, mała płynność, trudno topliwa, duża zawartość krzemionki Si02;
2. zasadowe - ciężka, niska lepkość, płynna, łatwo topliwa, duża zawartość Mg i Fe;
3. obojętne czyli pośrednie.
Rozróżnia się erupcje:
1. eksplozywne (wulkan wyrzuca tylko materiały piroklastyczne);
2. lawowe (jedynie lawe i gazy);
3. mieszane.
Najspokojniejszym przebiegiem erupcji odznaczają się wulkany dostarczające lawy zasadowej. Wylewy law trwają do kilku miesięcy. W przerwach między erupcjami krater bywa wypełniony lawą. Przedstawicielem tej grupy wulkanów jest Kilauea (Hawaje); zbliżony typ erupcji przejawia m.in. Stromboli (Wyspy Liparyjskie) i niekiedy Wezuwiusz.
Wybuchy większości wulkanów to erupcje eksplozywne lub mieszane np.: wybuchy Wezuwiusza (w 79 r. n.e.) i Tambory (Indonezja, wyspa Sumbawa, w 1815 r.), a także wybuch Krakatau (Indonezja, Cieśnina Sundajska, w 1883 r.).
Czasami erupcje występują bez objawów zapowiadających (Wezuwiusz w 1872 r.; Manam, Nowa Gwinea, w 1996 r.), najczęściej jednak są poprzedzone typowymi symptomami:
1. lokalnymi wstrząsami sejsmicznymi,
2. nasileniem ekshalacji,
3. wzrostem temperatury gruntu wokół wulkanu,
4. pęcznieniem budowli wulkanicznych.
Gwałtowne wybuchy są wywoływane przez silne parcie gazów wulkanicznych lub stanowią niekiedy kulminację wielomiesięcznej ożywionej czynności wulkanu (Etna w 1669 r., Tambora w 1815 r., Krakatau w 1883 r.).
25.Z jakimi strefami w obrębie litosfery są związane tektoniczne trzęsienia ziemi?
-skorupa ziemska
-górny płaszcz Ziemi
26.Co jest przyczyną powstawania zjawisk krasowych ?
Rozpuszczony w wodzie dwutlenek węgla rozpuszcza skały wapniowe a także dolomity, sole i gipsy. Zachodzi reakcja CO2 z CaCO3 jony wodorowęglanowi
27.Co to jest ekspansja dna oceanicznego? a co to jest subdukcja?
Hipoteza ekspansji dna oceanicznego - oceanicznego płaszczu Ziemi powstają prądy konwekcyjne tworząc swoiste komórki konwekcyjne. rozrost dna oceanicznego, spreding, ang. spreading, geol. proces rozprzestrzeniania się dna oceanicznego w wyniku powstawania nowych partii oceanicznej skorupy ziemskiej w grzbietach śródoceanicznych, gdzie skorupa ta jest dobudowywana w efekcie krzepnięcia magmy wznoszącej się z płaszcza Ziemi;
Strefa subdukcji - strefa gdzie zachodzi subdukcja proces polegający na wciąganiu litosfery oceanicznej pod litosferę kontynentalną. Subdukcja zachodzi na krawędziach płyt litosfery, jest traktowana jako podsuwanie się płyty oceanicznej pod płytę kontynentalną
28.Co to jest izostazja?
Równowaga pomiędzy różnymi wycinkami skorupy ziemskiej; dążenie do równowagi mas skalnych w litosferze; bloki stosunkowo sztywnej i lekkiej litosfery "pływają" po plastycznej astenosferze - obciążone zanurzają się głębiej, odciążone unoszą się wyżej (np. Skandynawia po ustąpieniu lądolodu).
29.Co to jest stopień geotermiczny i czym się różni od gradientu geotermicznego ?
Stopień geotermiczny - to liczba metrów, o która nalezy się przesunąc wgłąb Ziemi, aby temp. wzrosła o 1 st. Celsjusza. Wartośc zależy od budowy i historii fragm. skorupy ziemskiej (śr. dla Polski - 33m/st. Celsjusza)
Gradient geotermiczny - jest to odwrotność stopnia geotermicznego, wzrost temperatury w Celsjuszach przypadających na 1 m głębokości. Przyjmuje się wartości na 100 m żeby nie uzyskać wyniku mniejszego niż 1 C.
30.Co to są wody artezyjskie?
Woda gruntowa zamknięta między dwiema warstwami skał nieprzepuszczalnych, znajdująca się pod wysokim ciśnieniem hydrostatycznym; przecięcie skał przykrywających warstwę wodonośną (np. studnią, odwiertem) powoduje samoczynny wypływ wody artezyjskiej.
31.Czym się różnią lodowce górskie od kontynentalnych?
Lodowce górskie - maja pola firnowe rozwinięte u podstawy wysokich szczytów, ponad granica wiecznego śniegu. Z pól tych wysuwają się jęzory lodowcowe schodzące w dół i wypełniające doliny górskie.
Lodowce kontynentalne - zajmują wielkie obszary. Nie mają dobrze wyodrębnionych jęzorów lodowcowych, lecz promieniście przemieszczają się na wszystkie strony od centrum zlodowacenia.
32.Ile lat ma Ziemia ?
- 4,5 mld lat
- w chuj
33.Jak powstają fale tsunami? Jakie są cechy fizyczne tych fal? Jakie powodują skutki?
Powstają w wyniku:
-trzęsień ziemi
-nagłe podniesienie lub obniżenie dna morskiego
-osunięcia klifów, brzegów, lodowców itd.
-podwodne wybuchy wulkanów
Właściwości fizyczne:
-prędkość do 1000 km/h
-na otwartym oceanie są bardzo długie
-przebiega niezauważalnie na otwartym oceanie, dopiero przy brzegu wypietrza się do kilkudziesięciu metrów, może przekraczać 50 m.
Skutki:
-ogromne spustoszenia wybrzeży
-straty w ludziach i materialne
34.Jaki związek maja zjawiska sejsmiczne, wulkaniczne i metamorficzne z tektonika płyt?
Duży, to praktycznie ruchy płyt litosfery wywołują te zjawiska.
Sejsmiczne - trzęsienia ziemi, wiadomo, ścieranie się płyt
Wulkanicze - strefy dryftowe i subdukcji
Metamorficzne - no też duży ma wpływ :P Ciśnienie spowodowane parciem płyt, ścieranie się płyt, podsuwanie jedna pod drugą to powoduje metamorfizm
35.Jakie czynniki odgrywają wiodącą rolę w procesie metamorfizmu skał?
-ciśnienie
-temperatura
36.Jakie jest pochodzenie pola magnetycznego Ziemi?
Ziemia jest porównywana do samowzbudzalnego jądra - teoria dynama. Zakłada, że Ziemia pierwotnie nie miała pola magnetycznego. Jednak w słabym magnetycznym polu galaktyki ruchy zjonizowanej cieczy w zewnętrznym jądrze Ziemi wytwarzały prądy elektryczne, które indukowały pole magnetyczne, stopniowo wzmacniające swe natężenie.
37.Jakie procesy określamy mianem diagenezy?
Zespół procesów prowadzących do chemicznych, fizycznych i mineralnych zmian w osadzie po jego ułożeniu. Zespół procesów prowadzących do przemiany luźnych osadów w spoistą skałę.
38.Jakie są główne elementy wulkanu?
-krater
-komin wulkaniczny
-stożek wulkaniczny
-ognisko
39.Jakie są główne typy deformacji tektonicznych?
-ciągłe - ciągłość warstw nie ulega przerwaniu : fałdy,
-nieciągłe - ciągłość warstw ulega przerwaniu : uskoki
40.Jakie są przyczyny trzęsień Ziemi?
-wulkaniczne - związane z aktywnością wulkaniczną, erupcje, przemieszczanie się magmy w skorupie ziemskiej.
-zapadowe - zapadanie się stropów nad pustkami w strefie skorupy ziemskiej, tąpnięcia
-tektoniczne - rozładowanie nagromadzonych naprężeń pomiędzy płytami litosfery.
41.Jakie strefy rozciągające się nad powierzchnia Ziemi umożliwiają życie na Ziemi?
-Troposfera
-Stratosfera (Ozonosfera)
42.Jakie znasz rodzaje uskoków?
-zrzutowe
-przesuwcze
-zawiasowe
-nożycowe
43.Jakie znasz zagłębia węglowe w Polsce?
-wałbrzyskie
-górnośląskie
-lubelskie
-dolnośląskie
i węgla brunatnego : Bełchatów, Konin, Turoszów
44.Jakiego pierwiastka jest na Ziemi najwięcej?
ŻELAZA
45. . Scharakteryzuj grzbiety śródoceaniczne, zarówno pod względem ich ukształtowaniu, jak i budowy geologicznej
W obrębie długiej i wąskiej doliny dryftowej wydobywa się na pow. materia płaszcza Ziemi, która później ulega ekspansji w obie strony grzbietu. Są jedną z najaktywniejszych stref tektonicznych Ziemi - prócz trzęsień ziemi notujemy tam strumień cieplny oraz współcześnie zachodzące procesy wulkaniczne. Skorupa ziemska w obrębie grzbietów śród. Różni się od typowej skorupy ocean. Warstwa luźnych osadów jest bardzo cienka i nieciągła. Druga i trzeci warstwa ma wyższe prędkości fal sejsmicznych niż w typowej skorupie ocean. Spowodowane jest to tym, że pow. MOHO praktycznie nie występuje pod grzbietami i skały płaszcza wdzierające się w skorupę ziemską, zmieniają skład typowej warstwy `bazaltowej'.
W osiowych częściach grzbietów śródoc.(dolinach ryftowych) miąższość skorupy ziemskiej maleje do zera. Ten typ skorupy nazwano typem dryftowym. Na zewnątrz grzb śrdóc.. znajdują się rozległe, płaskie lub pagórkowate równiny, nazwane platformami oceanicznymi.
Na warstwie `bazaltowej' spoczywają skały nie starsze niż jurajskie. Wiek skał dna oceanicznego wzrasta w miarę oddalania się osi grzbietów śródoceanicznych
46. Scharakteryzuj ryfty kontynentalne.
YYYY tu chyba trza omówić wszystkie ryfty kontynentalne Wiemy, że to bez sensu więc nauczymy się tylko nazw najważniejszych.
-ryft jeziora Bajkał
-ryft Renu
-ryft Rio Grande
-wschodnioafrykański system ryftowy, dzieli się na ryft wschodni i zachodni
Dokładny opis strona 354-356
47.W jaki sposób powstaje flisz?
Wskutek działalności tzw. prądów zawiesinowych, które doprowadziły do charakterystycznego, frakcjonalnego uwarstwienia.
48.W jaki sposób poznajemy wnętrze Ziemi?
Poprzez odwierty, badania geofizyczne, głównie sejsmiczne, wykorzystując fale poprzeczne i podłużne i ich zachowanie się w trakcie przechodzenia przez różne ośrodki skalne.
49.Wymień główne pierwiastki wchodzące w skład Ziemi
-żelazo -nikiel
-tlen -siarka
-krzem -glin
-magnez -wapń
-sód -potas
50.W jaki sposób powstaje lód lodowcowy?
Aby mógł powstać konieczna jest pokrywa śnieżna o grubości powyżej 30m. Lód o budowie ziarnistej, będącej wynikiem kilku faz przemian pod wpływem nagromadzania się kolejnych warstw śniegu. Świeży śnieg charakteryzuje się niewielką gęstością, aby powstał z niego lód lodowcowy śnieg musi ulec podtopieniu i natychmiastowemu ponownemu zamrożeniu. Wielokrotne topnienie prowadzi do zmiany struktury śniegu z drobnokrystalicznej (płatki śniegu) na "lodową kaszę", zwaną szrenią lub firnem. Kolejne topnienia i zamarzania prowadzą do usunięcia większości powietrza spomiędzy ziaren lodu, w wyniku czego powstaje biały lód firnowy, o znacznie większej gęstości od gęstości śniegu. Pod wpływem ciężaru wytwarzanego przez śnieg, lód i lód firnowy najbardziej spodnia warstwa lodu przekształca się w zbudowany z dużych (kilkucentymetrowych) ziaren lodowych niebieski lód lodowcowy.