MIKROEKONOMIA - WYKŁADY
26.11.2012
1. Wykorzystanie utargu krańcowego i kosztu krańcowego do wyznaczenia optymalnego rozmiaru produkcji:
Gdy: |
MC (koszt krańcowy<AC |
MC=AC |
MC>AC |
AC (koszt przeciętny) |
Maleje |
Osiąga maksimum |
Rośnie |
Przedsiębiorstwo maksymalizuje zysk, gdy utarg krańcowy zrównuje się z kosztem krańcowym.
2. Maksymalizacja zysku:
a) Rynek doskonale wolnokonkurencyjny:
- Zarówno sprzedający i kupujący uznają, że ich decyzje dotyczące kupna i sprzedaży nie wpływają na poziom ceny rynkowej,
- Przedsiębiorstwo działające w gałęzi doskonale konkurencyjnej może sprzedać dowolną ilość produktu po ukształtowanej cenie rynkowej, a krzywa popytu na jego produkt jest pozioma,
- Tylko w warunkach doskonałej konkurencji konsumenci mogą podejmować decyzję, traktując cenę jako zmienną niezależną od ich działań,
- Utarg przeciętny - niezależny od wielkości produkcji, ponieważ przedsiębiorstwo może każdą ilość ulokować na rynku po aktualnej cenie,
- Krzywa utargu przeciętnego równa się krzywej doskonale elastycznego popytu na produkty wytwarzane w przedsiębiorstwie wolnokonkurencyjnym,
- Krzywa utargu krańcowego pokrywa się z krzywą utargu przeciętnego ponieważ: sprzedaż każdej jednostki produktu będzie powodowała przyrost utargu całkowitego o stale jednakową sumę tj. o cenę jednostki,
- Krzywa utargu całkowitego jest linią prostą o nachyleniu dodatnim, wychodzącą z początku układu współrzędnych, ponieważ całkowity utarg firmy rośnie proporcjonalnie w miarę powiększania ilości wytwarzanego i sprzedawanego produktu, zakładają stałość ceny przy zmieniającej się wielkości sprzedaży,
Wyznaczanie największego zysku przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjnego
Maksymalizacja zysku w przedsiębiorstwie wolnokonkurencyjnym:
|0A| = koszt końcowy > Utarg krańcowy (Zwiększenie produkcji -> zwiększenie zysku)
|AB| = koszt krańcowy < Utarg krańcowy - osiąganie zysku
W punkcie B - maksymalizacja zysku
W punkcie C - minimalizowane koszty jednostkowe
Punktem optymalnym jest wielkość produkcji |OB|.
Równowaga gałęzi w warunkach doskonałej konkurencji:
Przedsiębiorstwa nowe będą powstawać do momentu, w którym dzięki zwiększaniu produkcji danego dobra znikną dodatkowe zyski. Stanie się to wówczas, gdy cena zrówna się z kosztem krańcowym w punkcie minimum kosztów przeciętnych (B).
b) Monopol:
- Jedyny dostawca produktu (usługi) wytwarzanego w określonej gałęzi. Przedsiębiorstwo i gałąź się pokrywają,
- Czysty monopol - jedyny lub potencjalnie jedyny sprzedawca danego towaru (usługi), któremu nawet w długim okresie nie zagraża konkurencja. Chociaż w praktyce występuje on rzadko jest ważnym elementem analizy ekonomicznej,
- Jeden dostawca musi troszczyć się o ceny i jakości - nie ma żadnych konkurentów, monopolista może określić cenę swojego towaru,
- Utarg całkowity zależy od elastyczności popytu:
* Gdy Edp > 1 - spadek ceny powoduje wzrost utargu całkowitego (w stopniu mniej niż proporcjonalnym do ilości danego dobra),
* Gdy Edp = 1 - następuje nasycenie rynku i utarg całkowity osiąga maksimum,
* Gdy Edp < 1 - sprzedaż wzrasta w stopniu mniejszym niż spadek ceny i utarg całkowity będzie zmniejszał się teoretycznie do zera,
- Utarg przeciętny a krańcowy:
* Utarg przeciętny jest zawsze większy od krańcowego (z wyjątkiem pierwszej jednostki),
* Utarg przeciętny i krańcowy wraz ze wzrostem sprzedanej produkcji maleją, z tym, że krańcowy zmniejsza się szybciej niż przeciętny,
* Utarg przeciętny osiąga zero, gdy utarg całkowity jest równy zeru,
* Utarg krańcowy osiąga zero, gdy utarg całkowity osiągnie swoje maksimum,
* Utarg krańcowy może być ujemny.
Wyznaczenie największego zysku monopolu:
Przedsiębiorstwo osiąga zysk wówczas gdy Utarg całkowity jest większy od kosztu całkowitego. Zysk maksymalny jest wtedy, gdy równica między utargiem całkowitym a kosztem całkowitym jest największa.
Równowaga monopolu:
Punkt O - optimum techniczne produkcji.
Punkt K - Utarg krańcowy = Koszt krańcowy. Punkt ekonomicznego optimum produkcji - wielkość produkcji, w której przedsiębiorca osiąga maksimum ale nie ma ustalonej ceny. CDFE - obszar wyznaczający cenę. |BF| - cena przy której monopolista osiąga zysk maksymalny.
PODSUMOWANIE: Decyzje przedsiębiorstwa na rynku monopolistycznym (typowym) w krótkim okresie:
- Ilość czynników stałych nie zmienia się, optymalna wielkość produkcji wyznacza zrównanie krótkookresowych kosztów krańcowych (SMC) z krańcowym utargiem (MR).
Decyzje |
Warunki krańcowe |
Sprawdź czy produkować |
Krótkookresowe |
Wybierz poziom produkcji przy których MR (krańcowy utarg) = SMC (koszt krańcowy). |
Produkuj na tym poziomie, jeżeli cena nie jest niższa od SAVC (krótkookresowy przeciętny koszt zmienny), jeżeli jest niższa produkuj zero. |
Długookresowe |
Wybierz poziom produkcji przy którym MR (krańcowy utarg) = LMC (długoterminowy koszt krańcowy). |
Produkuj na tym poziomie jeżeli cena nie jest niższa od LAC (długoterminowy koszt przeciętny), jeżeli jest niższa produkuj zero. |
c) Oligopol - kilka młodych przedsiębiorstw danej branży:
- Strategia: przywództwo cenowe - jeden lider, który zaczyna dominować,
- Świadomy paralelizmu (równoległość) - działania firm polegające na pewnej koordynacji, bez jakiejkolwiek umowy,
- Zmowa:
* Kartel - porozumienie producentów, które może dotyczyć rozmiarów produkcji w poszczególnych firmach, podziału rynków zbytu dla każdego uczestnika kartelu lub ustalania ceny. Porozumienie z kartelem może obejmować wszystkie trzy elementy lub kombinację dwóch dowolnych elementów,
* Syndykat -stanowi wyższą formę umowy kartelowej, jest to porozumienie w sferze zbytu. Syndykat spełnia rolę wspólnego biura sprzedaży, a czasem również zakupu surowców skartelizowanych przedsiębiorstw,
* Trust - stanowi wyższą od poprzednich formę porozumienia, w której uczestnicy tracą całkowicie swą niezależność gospodarczą i prawną. Wnoszą oni do trustu swoje kapitały, a ich wkłady mają charakter zbliżony do aportów w spółce. Zarząd trustu organizuje też zbyt. Uczestnicy porozumienia otrzymują swój udział w zyskach zależnie od wniesionych wkładów kapitałowych,
* Koncern - jest przykładem koncentracji kapitału opartej na ścisłej więzi produkcyjnej. W przeciwieństwie do kartelu lub trustu, w którym więź produkcyjna ma z reguły charakter poziomy, przedsiębiorstwa należące do koncernu są często powiązane również pionowo. Mianowicie obejmują pokrewne gałęzie przemysłu,
* Konglomerat - polega na łączeniu (w sensie własnościowym) przedsiębiorstw z różnymi gałęziami, często w ogóle niepowiązanych w sensie produkcyjnym ani rynkowym, z istniejącym monopolem,
* Holding - nietrwała forma łączenia się firm w celu wykonania konkretnego przedsięwzięcia gospodarczego. W ostatnich latach pojęcie to zostało rozszerzone na spółki akcyjne dużych przedsiębiorstw bądź banków, których głównym celem jest posiadanie akcji innych przedsiębiorstw w takiej ilości aby przejąć nad nimi kontrolę.