WYKŁAD 3 TEMAT: Rada Europejska i Rada Unii Europejskiej

Unia Europejska jako polity

Pytanie

• Czy liberalny realizm międzyrządowy może być porównywany z teorią średniego zasięgu Mertona?

Prawo pierwotne - Traktaty Rzymskie - najważniejsze postanowienia

• popieranie harmonijnego rozwoju działalności gospodarczej w całej Wspólnocie;

• stałego i zrównoważonego powiększania się Wspólnoty;

• większej stabilizacji makroekonomicznej;

• przyspieszonego wzrostu poziomu życia i zacieśnienia stosunków pomiędzy tworzącymi EWG państwami poprzez ustanowienie wspólnego rynku i stopniowe zbliżanie polityk gospodarczych państw członkowskich

Zmiany instytucjonalne w latach 1958-1986

• w 1962 przemianowano Zgromadzenie Narodowe w Parlament Europejski

• w 1965 przyjęto tzw. traktat o fuzji (wszedł w życie w 1967), który ustanawiał jednolitą Radę Europejską i jednolitą Komisję Wspólnot Europejskich-celem była dalsza unifikacja trzech wspólnot: EWWiS, EWG i Euroatomu oraz scalenie administracji Wspólnot; wyodrębniono także siedzibę.

Prawo pierwotne- Jednolity Akt Europejski ang. Single European Act

• podpisano 17.02.1986 w Luksemburgu oraz 28.02.1986; wszedł w życie 1.07.1987;

• JAE tworzy prawno-międzynarodowe podstawy Rady Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Politycznej;

• postanowiono, że Rada Europejska skupia szefów państw i rządów państw członkowskich oraz przewodniczącego KE, wspomaganych przez ministrów spraw zagranicznych oraz przedstawiciela KE; Rada Europejska zbiera się 2x rok;

• poszerzenie kompetencji PE w zakresie stanowienia prawa; procedura współpracy PE i Rady i Rady Europejskiej;

• zgoda PE na przystąpienie nowych państw do WE;

• wzmocnienie pozycji KE poprzez przekazanie jej kompetencji wykonawczych, wynikających z uchwalanych przez Radę aktów;

• zwiększono krąg spraw, w których decyzja jest podejmowana większością kwalifikowaną;

• najważniejsze postanowienia prawa materialnego to ustanowienie rynku wewnętrznego, „obszaru bez granic wewnętrznych, na którym zostaje zapewniony swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału”.

Prawo pierwotne- Traktat z Maastricht- Traktat o UE ang. Treaty of the European Union

• 9-10.12.1991 podpisanie Traktatu ustanawiającego Unię Europejską;

• Unia Gospodarczo-Walutowa: kryteria konwergencji: niski poziom inflacji, deficytu budżetowego, długu publicznego, stabilność waluty (początek II etapu - 1994 i wyznaczenie III etapu na 1999 r.);

• Polityka zagraniczna i bezpieczeństwa- Rada Europejska, w drodze konsensusu rozstrzyga sprawy, które są przedmiotem wspólnego działania;

• Obywatelstwo europejskie: prawo wyborcze (w wyborach samorządowych i do PE), ochrona dyplomatyczna, prawo swobodnego poruszania się i pobytu na terenie całej UE;

• rozszerzenie zakresu spraw w stosunku, do których jest stosowana procedura głosowania większościowego w Radzie;

• PE zwiększenie kompetencji legislacyjnych;

• Spójność ekonomiczna i społeczna realizowana poprzez Fundusz Spójności;

• Współpraca w dziedzinie sądownictwa i spraw wewnętrznych: polityki imigracyjnej i azylowej; utworzenie EUROPOLU.

Prawo pierwotne- Traktat z Amsterdamu, ang. Treaty of Amsterdam

• 16-17.06.1997 podpisanie Traktatu Amsterdamskiego

• skromny zakres zmian instytucjonalnych;

• zwiększono rolę PE w odniesieniu do powoływania członków KE;

• ustalono maksymalną liczbę członków PE- nie powinna przekroczyć 700

• uproszczono procedurę współdecydowania;

• wzrost roli i kompetencji przewodniczącego KE;

• WPZiB coraz bardziej staje się domeną UE; nowy instrument-wspólne strategie;

• uwspólnotowiono sprawy dot. polityki wizowej, azylowej, imigracyjnej i zw. ze swobodnym przepływem osób;

• dużo miejsca poświęcono problematyce społecznej;

• acquis z Schengen włączono do prawa wspólnotowego;

• rozszerzono postanowienia dotyczące ściślejszej współpracy, ang. enhanced cooperation

Prawo pierwotne- Traktat z Nicei, ang. Treaty of Nice

• nowe wyzwania prawno-instytucjonalne przed kolejnym rozszerzeniem UE

• 11.12.2000 w Nicei przyjęto wstępną wersję Traktatu

• postanowienia instytucjonalne: ustalono zasady dot. powoływania składu KE; uzgodniono nowy system ważenia głosów w Radzie, rozszerzono zakres głosowania większością kwalifikowaną ;

• reforma organów sądowych: rozgraniczenie jurysdykcji Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości i Sądu Pierwszej Instancji

• ustanowiono nowe organy: Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa, Europejski Wydział Współpracy Sądowej (Eurojust), Europejską Sieć Sądową i Komitet Ochrony Socjalnej.

Przesłanie

• „Integrację europejską można najlepiej wytłumaczyć jako serię racjonalnych wyborów dokonywanych przez przywódców narodowych. Wybory te odpowiadały na ograniczenia i możliwości wynikające z interesów gospodarczych potężnych grup wyborców, relatywnej potęgi każdego państwa w ramach systemu międzynarodowego w umacnianiu zobowiązań międzypaństwowych”.

Andrew Moravsik, 1998*

*Moravsik A., The Choice for Europe. Social Purpose and State Power from Messina to Maastricht, Cornel University Press, Ithaca, NY 1998, s. 18.

Rada Europejska (RE)

• Nie mylić z Radą Europy;

• RE jest organem międzyrządowym;

• Rada Europejska to zinstytucjonalizowana forma współpracy państw członkowskich UE;

• W sprawach polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Rada Europejska jest instytucją podstawową;

• Rada Europejska wyraża swoje postanowienia w formie komunikatów końcowych;

• Postanowienia Rady Europejskiej mogą być zaskarżone do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwość (do tej pory to nie nastąpiło);

Rada Europejska- geneza

• Pierwsze spotkanie szefów państw i rządów odbyło się w Paryżu w 1961 r., a regularny charakter spotkania zyskały spotkania od 1969 r.

• Podczas szczytu w Paryżu w grudniu 1974 r. spotkania te określono mianem Rady Europejskiej i zdecydowano, że będą organizowane 3 razy w roku, a funkcje przewodniczącego Rady Europejskiej będzie pełnił szef państwa (rządu), w którym odbywa się spotkanie.

Rada Europejska- historia

• W skład Rady miał też wchodzić przewodniczący Komisji Europejskiej.

• Dalsze ustalenia dotyczące Rady Europejskiej zawarto w Deklaracji Londyńskiej w 1977 r. (katalog zadań) oraz w uroczystej Deklaracji o Unii Europejskiej w Stuttgarcie w 1983 r.

• Zgodnie z tymi deklaracjami Rada Europejska była tworem o charakterze politycznym.

Rada Europejska

• TWE art. 99 ust.2 „Rada Europejska określa na podstawie sprawozdań Rady UE wytyczne dla polityki gospodarczej, państw członkowskich, a następnie Rada UE na tej podstawie wydaje szczegółowe zalecenia”.

• Jednak dopiero formuła Rady Europejskiej została zapisana i zinstytucjonalizowana w Jednolitym Akcie Europejskim; Traktat o UE odnosi się do kompetencji Rady Europejskiej w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (linie polityki i wspólne strategie).

RE- formuła

• W praktyce w skład Rady Europejskiej wchodzą szefowie państw (prezydent Francji i Finlandii), rządów oraz przewodniczący Komisji Europejskiej.

• W obradach RE uczestniczą ponadto: sekretarz generalny RE, sekretarz generalny KE oraz kilku urzędników RE odpowiedzialnych za przygotowanie sprawozdań z obrad.

• Skład delegacji poszczególnych państw członkowskich: ministrowie spraw zagranicznych, ambasadorowie przy UE zw. stałymi przedstawicielami państw członkowskich akredytowanymi przy UE, dyrektorzy ds. politycznych w msz, przedstawiciele ministerstw finansów oraz ministrowie lub sekretarze stanu ds. integracji europejskich.

• RE spotyka się dwa razy w roku na sesjach zwyczajnych pod koniec każdej Prezydencji w czerwcu i grudniu i na jednym posiedzeniu nieformalnym.

RE- obrady

• Przed rozpoczęciem obrad RE wysłuchuje wystąpienia przewodniczącego PE;

• Następnie uczestnicy dzielą się na dwie grupy: osobno spotykają się szefowie państw i rządów, osobno ministrowie spraw zagranicznych;

• Na zakończenie RE zbiera się ponownie na zgromadzeniu plenarnym, na którym przyjmowane są konkluzje Prezydencji i często cele i zadania kolejnej Prezydencji;

RE- zadania

• nieformalne konsultacje w różnorakich sprawach;

• wymiana poglądów i osiąganie konsensusu;

• nadawanie impetu politycznego do konstruowania zjednoczonej Europy;

• poszerzenie zakresu działalności UE poprzez poszerzenie jej na nowe obszary;

• wydawanie ogólnych zaleceń politycznych;

• gwarantowanie spójności UE we wszystkich dziedzinach;

• pełni rolę arbitra; może nałożyć sankcje; wyznacza działania kolejnych Prezydencji;

Zakres tematyczny (w uproszczeniu) działań RE

• Polityka zagraniczna i bezpieczeństwa;

• Sytuacja gospodarcza i monetarna;

• Problemy energetyczne (szczególnie od połowy lat 70. XX w., czyli od pierwszego kryzysu w Zatoce Perskiej);

• Polityka zatrudnienia;

• Polityka dotycząca konkurencji w stosunku do państw trzecich na rynkach państw członkowskich i na rynkach światowych;

• Stosunki gospodarcze z innymi państwami;

• Sprawy związane z przystępowaniem do UE lub stowarzyszenia z nimi;

• Problemy dotyczące udziału poszczególnych krajów członkowskich we wspólnym budżecie;

• Zagadnienia polityki regionalnej;

Szczyty i posiedzenia RE

• Fizyczne spotkanie szefów państw i rządów;

• Zwana szczytem (ang. summit) - częściej jako określenie formalnego spotkania lub posiedzeniem - częściej jako określenie nieformalnego spotkania;

• Kompromis i konsensus jako instrumenty decyzyjne;

Kluczowe IGC

• Kluczowe IGC, toczyły się przez kilka Prezydencji i najczęściej związane były z zawarciem traktatów:

• IGC 1986 - Jednolity Akt Europejski

• IGC 1991- 1992 - Traktat z Maastricht (Traktat o UE)

• IGC 1996-1997- Traktat z Amsterdamu

• IGC 2000 - 2001 - Traktat z Nicei

• IGC 2003- Traktat Konstytucyjny

Szczyty i posiedzenia w czasie trwającego Przewodnictwa Finlandii w radzie UE

• Nieformalny szczyt (posiedzenie) UE - Rosja w Lahti w Finlandii (20.10.2006):

• Główne wnioski

• 14 - 15 grudnia - formalny szczyt w Brukseli i w Strasburgu

Konferencja Międzyrządowa (ang. Intergovernmental Conference - IGC) i zawarcie traktatu

• Zmiany traktatowe, czyli nowe traktaty są wypracowywane na konferencjach międzyrządowych „za wspólnym porozumieniem państw członkowskich”, czyli po uzyskaniu jednomyślności w wyniku przeprowadzonych negocjacji. Następnie traktat wymaga ratyfikacji przez państwa członkowskie, czyli wprowadzenie poprawek do ich aktów najwyższego rzędu, najczęściej konstytucji (Wielka Brytania ma Ustawy o Ratyfikacji).

Rada Europejska v. Rada UE

• Rada Europejska to spotkanie szefów państw i rządów;

• Rada Unii Europejskiej to obrady ministrów;

Rada Unii Europejskiej zw. Radą lub Radą Ministerialną

• To organ międzyrządowy;

• Została utworzona jako Rada Ministrów; obecną nazwę zawdzięcza uchwale z 1993 r.;

• Rada koordynuje ogólną politykę gospodarczą UE;

• Ma kompetencje do podejmowania decyzji;

• Przekazuje Komisji Europejskiej kompetencje do wykonywania ustanowionych przez siebie przepisów prawnych, określając jednocześnie sposób wykonania;

• Posiedzenia Rady UE odbywają się zazwyczaj raz w tygodniu;

• Tryb głosowania w Radzie UE: najczęściej większością kwalifikowaną;

Funkcje Rady UE

• 1. Sprawowanie ogólnego kierownictwa politycznego: obowiązek podejmowania decyzji w sprawach realizacji celów traktatów oraz koordynacja polityk gospodarczych państw członkowskich, zwłaszcza w zakresie gospodarki, konkurencji oraz wymogów unii gospodarczo-walutowej.

• 2. RUE posiada wyłączną kompetencję prawodawczą. Działalność ta jest jednak uzależniona od inicjatywy ustawodawczej KE.

• 3. Może zawierać umowy międzynarodowe.

• 4. Ma kompetencje w zakresie II i III filaru.

RADA

• Jest organem specyficznym ponieważ obraduje i podejmuje decyzje w różnych składach, jako Rada ds. Ogólnych (GAERC) złożona z ministrów spraw zagranicznych państw członkowskich;

• Albo jako Rada wyspecjalizowana, złożona z odpowiednich ministrów resortowych; spotykają się ok. 10 x rok. W sumie Rada UE odbywa około 80 posiedzeń rocznie.

Rada ds. Ogólnych (GAERC)

• Tworzą ją ministrowie spraw zagranicznych;

• Są upoważnieni do zaciągania zobowiązań w imieniu reprezentowanych przez siebie rządów;

Rada wyspecjalizowana

• Rada ds. Rolnictwa - spotkanie ministrów rolnictwa;

• Rada ds. Finansów (ECOFIN) - spotkanie ministrów finansów i gospodarki

Komitet Stałych Przedstawicieli (COREPER)

• Odpowiada za współpracę Rady UE z Komisją Europejską

• COREPER wspiera działania Rady ds. Ogólnych;

• przygotowuje dokumenty na obrady Rady UE;

• jest to ciało zdolne do kontrolowania ustawodawstwa wspólnotowego w poziomie;

• COREPER I

• COREPER II

COREPER I

• zajmuje się obszarami w ramach filaru wspólnotowego, np. polityki wspólnotowe;

• w obradach uczestniczą stali przedstawiciele przy UE (czyli ambasadorowie przy UE);

COREPER II

• zajmuję się filarami współpracy międzyrządowej:

• Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa;

• wymiar sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne;

• sprawy finansowe;

• zatem przygotowuje obrady Rady UE w formacie GAERC i ECOFIN;

• w obradach uczestniczą zastępcy ambasadorów przy UE;

Przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej (prezydencja)

• Radzie UE przewodniczą państwa członkowskie w cyklach sześciomiesięcznych;

• Przewodnictwo w Radzie UE pokrywa się z przewodnictwem w Radzie Europejskiej;

• Cele prezydencji

• Agenda prezydencji

• Wnioski z prezydencji

• Prezydencja poprzednia, obecna i następna

7

---