Współczesne systemy polityczne w Europie Środkowej

aspekt		grupa alpejska
		Niemcy	Austria	Słowenia	Lichtenstein	Szwajcaria
konstytucja		Konstytucja Republiki Federalnej Niemiec z 23 maja 1949 roku	Konstytucja Republiki Austrii z 1 października 1920 roku	Konstytucja Słowenii z 23 grudnia 1991 roku, modyfikacja 14 lipca 1997 roku	Konstytucja Księstwa Lichtenstein z 1921 roku	Konstytucja Federalna Konfederacji Szwajcarskiej uchwalona 18 grudnia 1998 roku
ustrój polityczny		republika federalna	republika federalna	republika	monarchia konstytucyjna	republika federalna
system władzy		trójpodział	trójpodział	trójpodział	trójpodział	trójpodział
typ państwa		demokracja kanclerska	demokracja parlamentarna	demokracja parlamentarna	demokratyczno-parlamentarna forma rządów	demokracja bezpośrednia
podział administracyjny		kraje związkowe (16)	9 krajów związkowych (landów), Wiedeń tworzy osobny land, 85 powiatów (Kreis), 15 miast (Stadt) i 2 368 gmin (Gemeinde)	prowincje (8)	gminy (11), każda z gmin składa się dalej z części	kantony (26), posiadają charakter państwowy
wł. Ustawodawcza		dwuizbowy parlament	dwuizbowy parlament	dwuizbowy parlament	dwuizbowy parlament	dwuizbowy parlament- Zgromadzenie Federalne
		izba pierwsza	Parlament Związkowy- izba niższa, wybierani w wyborach 5 przymiotnikowych, w wyborach oddaje się dwa głosy, jeden na listę krajową a drugi na kandydata w jednomandatowym okręgu wyborczym, 598 członków + dodatkowi, próg wyborczy- 5%	Rada Narodowa- Nationalrat, wybory co cztery lata, wybierani przez ludność, 183 posłów, wybory proporcjonalne, 4% próg wyborczy	Zgromadzenie Narodowe- kadencja 4 letnia, 90 deputowanych (88 w wyborach powszechnych, proporcjonalnych, równych i bezpośrednich i 2 miejsca dla mniejszości narodowości węgierskiej i włoskiej), posiada przewodniczącego, najwyżej 3 wiceprzewodniczących i sekretarza generalnego	Książę- posiada prawo absolutnego weta odnośnie praw ustalanych przez parlament	Rada narodowa- na 4 lata, 200 deputowanych, wybierani w obrębie kantonów proporcjonalnie do liczby ludności (1 deputowany na 35.000 mieszkańców)
		izba druga	Rada Związkowa- izba wyższa, 68 przedstawicieli krajów związkowych, mają wpływ na ustanawiane prawo, każdy land ma przynajmniej 3 głosy (zależy to od liczby ludności), liczba głosów jest równa liczbie przedstawicieli, przewodniczący wybierany jest na 1 rok, decyzje zapadają większością głosów,	Rada Związku- Bundesrat, izba wyższa, zasiada 64 członków mianowanych przez sejmy krajowe, kadencja 5 - 6 lat, opracowuje budżet państwa, który musi być zatwierdzony przez Radę Związku, veto Rady Związku może być odrzucone przez Radę Narodową zwykłą większością głosów	Rada Narodowa- izba wyższa, kadencja 5 letnia, jest to forum demokracji przedstawicielskiej, 40 przedstawicieli samorządów i izb handlowych wybieranych przez samorządy zawodowe i terytorialne, funkcja członka nie ma charakteru zawodowego, jest to działalność dodatkowa poza wykonywanym zawodem	Landtag- 25 deputowanych, kadencja 4 lata, w wyborach proporcjonalnych	Rada Kantonów- na 4 lata, 46 deputowanych, każdy kanton po 2 członków, niektóre po jednym
	wł. Wykonawcza	głowa państwa	Prezydent Federalny- wybierany jest przez Zgromadzenie Federalne, stworzone przez deputowanych do Bundestagu i taką samą liczbę deputowanych do parlamentów krajowych, kadencja 5 lat, maksymalnie dwie kadencje, musi zrezygnować z członkowstwa w partii lub je zawiesić, reprezentuje państwo na zewnątrz jest "prezydentem-arbitrem" oraz "strażnikiem konstytucji"	Prezydent związku, wybierany jest w wyborach powszechnych na 6 letnią kadencję	Prezydent- wybierany w wyborach powszechnych i bezpośrednich, na 5 lat z wielokrotną możliwością reelekcji, jednak tylko dwie mogą następować po sobie	Książę- teraz Hans-Adam II, nie jest władzą wykonawczą, ma prawo do zdymisjonowania rządu i powołania gabinetu przejściowego, który musi w ciągu 4 miesięcy uzyskać wotum zaufania parlamentu	Prezydent Federalny- jest szefem Rady Federalnej, wybierany na 1 rok, stanowisko ma charakter reprezentacyjny
		rząd	Rząd Federalny- pod przewodnictwem kanclerza federalnego, na 4 lata	Rząd związkowy i kanclerz związku (wybierany przez prezydenta), skład rządu rekomendowany jest przez kanclerza, a następnie gabinet mianowany jest przez prezydenta	Rząd; premier i 19 ministrów, rząd jest najwyższym organem organizacji państwowej, posiada funkcje polityczno-wykonawcze i administracyjne	Rząd- z premierem na czele, 4 ministrów	Szwajcarska Rada Federalna- 7 deputowanych z czterech partii (posiadają "złotą regułę" "2+2+2+1), nie może wprowadzić w życie projektu bez zgody społeczeństwa
		inne	Kanclerz- zajmuje pierwszą pozycję i kieruje polityką według ustalonego planu działań, jego obowiązkiem jest sformułowanie rządu, kadencja trwa 4 lata, tyle ile kadencja parlamentu, w momencie ogłoszenia stanu wojny kanclerz staje się zwierzchnikiem i głównodowodzącym sił zbrojnych	-	-	Bieżące sprawy podlegają księciu następcy tronu	Nie dopuszcza się rozwiązania rządu w czasie trwania kadencji. wprowadzono 4 referenda rocznie, co kwartał, wszystkie zmiany są rozpatrywane na drodze referendalnej
Władza sądownicza	Sądy i Trybunały	Związkowy Trybunał Konstytucyjny- wybierany przez Parlament Związkowy i Radę Związkową, skład: dwa 8 osobowe senaty, badają zgodność ustaw z konstytucją, rozstrzygają spory kompetencyjne między naczelnymi organami federalnymi oraz spory konstytucyjne dotyczące niezgodności prawa krajów związkowych z prawem federalnym	Sąd Najwyższy- 5 sędziów, rozstrzyga tylko w kwestiach prawnych, ocenia tylko prawidłowość orzeczeń wydanych na tej podstawie lub uwzględnia nieważność i w ograniczonym stopniu również błędy proceduralne dotychczasowego postępowania	Trybunał Konstytucyjny- 9 sędziów, wybieranych na podstawie propozycji prezydenta przez Zgromadzenie Narodowe, sędzią może zostać każdy obywatel Słowenii mający wykształcenie prawnicze, który osiągnął wiek co najmniej 40 lat, wybierani są na 9 lat bez możliwości reelekcji, przewodniczący na 3 lata Trybunał Audytorów- trybunał najwyższej instancji, do spraw kontroli wydatków państwowych, budżetu państwa i wszystkich wydatków publicznych Słowenii, jest niezależny, związany konstytucją i obowiązującym prawem, akty przez niego są ostateczne, nie podlega jurysdykcji innych sądów, pozostaje on poza trójpodziałem władzy Oprócz tego Sąd Najwyższy- sąd najwyższej instancji, jest to sąd apelacyjny, prowadzi rejestr działalności sądowniczej	Sąd Najwyższy- 5 sędziów, mianowanych przez księcia, raz mianowani nie są usuwalni	Obie Izby parlamentu obradują w tym samym czasie, odbywają się cztery sesje zwyczajne w ciągu roku w pierwsze poniedziałki określonych miesięcy, kantony posiadają też własne parlamenty- jednoizbowe, kadencja od 2-4 lat, liczba deputowanych 100-200, podtrzymywana jest tradycja zgromadzeń ludowych, gdzie głos zabierają wszyscy obywatele Oprócz tego Sąd Federalny- 26-28 członków, na okres 6 lat, rozstrzygają o prawach konstytucyjnych, autonomii gmin i praw kantonów, umów międzynarodowych oraz sporów między kantonami oraz między federacją a kantonem
system partyjny	typ	pluralizm partyjny	Pluralizm partyjny	wielopartyjność nieustabilizowana	pluralizm polityczny	Pluralizm partyjny
		uwagi	scena polityczna jest spolaryzowana i skupia się w dwóch przeciwstawnych blokach, centrolewicowym SPD i Zieloni i centroprawicowym CDU/CSU oraz FDP, reszta jest izolowana		Rola partii politycznych jest tu bardzo ograniczona.		Polega on na współpracy i współdziałaniu partii politycznych, nie ma zasadniczych różnic politycznych i nie ma podziału na partie "rządowe" i "opozycyjne", posiadają "złotą regułę" "2+2+2+1" trzy partie, \ które otrzymają najwięcej głosów mają dwa głosy w Radzie Federacji a czwarta jeden
uwagi		Populacja- 82 miliony obywateli Każdy land, poza Bawarią posiada własny parlament Landtag, składający się z jednej izby i rząd z prezesem Konstytucja zakłada niedopuszczalność zmiany lub zniesienia podstawowych zasad ustrojowych: zasady suwerenności narodu, zasady przedstawicielstwa, zasady podziału władzy i zasady federalizmu Władze federalne nie wpływają na kształt przepisów prawnych kreowanych w poszczególnych landach. Władze federalne podejmują decyzję w zakresie: obronności i spraw zagranicznych, jedności państwa, procedur wizowych, paszportowych, imigracyjnych, polityki pieniężnej, polityki celnej, ochrony granic, transportu kolejowego, lotniczego i morskiego, poczty i telekomunikacji, praw człowieka i obywatela, zobowiązań instytucji i przedsiębiorstw państwowych, współpracy z krajami związkowymi (policja, bezpieczeństwo, przeciwdziałanie przemocy) Czasami nakładają się kompetencje władz federalnych i lokalnych, dotyczy to edukacji, ochrony zdrowia, praw osobowych, prawa pracy oraz gospodarki wewnętrznej. Z budżetu centralnego finansowana jest budowa i rozbudowa szkół wyższych i wspierany jest rozwój regionalnej struktury gospodarczej, rolnictwa oraz sztuki. RFN to państwo o największym znaczeniu w Europie Środkowej Niemcom udało się przezwyciężyć powojenne problemy i rozwinąć gospodarkę i utworzyć państwo socjalne, które zdało egzamin w XX wieku. Teraz w XXI wieku modle państwa opiekuńczego nie jest odpowiedni do nowych warunków w Niemczech trudno wprowadza się zmiany i grożą utratą poparcia dla partii	Ze względu na neutralność Austrii Wiedeń jest siedzibą licznych organizacji międzynarodowych np. trzeciego centrum konferencyjnego ONZ. Do niedawna była też Austria atrakcyjnym krajem, dla tych, którzy chcieli dobrze zdeponować swoje pieniądze. Ostatnio jednak zlikwidowano możliwość zakładania kont na hasło. Każdy ze szczebli administracyjnych posiada prawo do wydawania ustaw i rozporządzeń w zakresie swojego obszaru działania Austria nie jest członkiem żadnego paktu wojskowego; narzucony jej 15 maja 1955 przez Wielką Brytanię, USA, ZSRR i Francję Traktat państwowy w sprawie odbudowy niezawisłej demokratycznej Austrii (będący traktatem mającym rangę konstytucyjną) zobowiązuje ją do zachowania "wieczystej neutralności". W obliczu konfliktów w krajach sąsiadującej byłej Jugosławii w latach 90. odzywały się w Austrii głosy, że konstytucję kraju trzeba zmienić i przystąpić do NATO. Rząd jednak nie zdecydował się na tę zmianę i państwo nadal zachowuje militarną neutralność	Słowenia jest jedynym europejskim państwem postkomunistycznym, którego konstytucja nie zawiera przynajmniej ogólnych postanowień dotyczących funkcji partii, trybu ich zakładania. Słoweńska opinia publiczna co raz częściej krytykuje zarówno system wyborczy, jak i system partyjny, gdzie w życiu politycznym dominują wąskie elity kadr partyjnych- mające dostęp do władzy, stanowisk i przywilejów- które dla realizacji własnych interesów gotowe są tworzyć wszelkie możliwe alianse polityczne, w oderwaniu od założeń programowych i wbrew oczekiwaniom rozczarowanego elektoratu. Słoweński system parlamentarny jest niekompletny, jako że izba wyższa nie posiada równych ze Zgromadzeniem praw. Rolą Rady Narodowej jest monitorowanie pracy izby niższej. Wraz z akcesją Słowenii do Unii Europejskiej, niektóre spośród jej suwerennych uprawnień zostały przeniesione na rzecz instytucji UE. Słowenia przyjęła w 2003 roku odpowiednie zmiany w konstytucji, mające na celu ułatwienie przeniesienia części spośród przysługujących jej suwerennych praw na rzecz instytucji międzynarodowych, utworzonych zgodnie z zasadami poszanowania praw człowieka, wolności podstawowych, demokracji oraz rządów prawa. Rada Narodowa stanowi unikatowe rozwiązanie pośród izb wyższych parlamentów państw członkowskich UE, niezależny od przynależności partyjnej i orientacji politycznej podział na grupy interesu: pracodawców, pracowników, przedstawicieli z sektora rolnictwa, handlu, zawodów niezależnych, przedstawicieli z sektora działalności niekomercyjnej oraz przedstawicieli interesów lokalnych. Słowenia jako pierwsza republika Socjalistycznej Federalnej Republiki Jugosławii zdecydowała się na pokojową rezygnację z przewodniej roli jednej partii w życiu politycznym Na zwołanym w grudniu 1989 r. Zjeździe Komunistów Słowenii podjęto decyzję o rezygnacji z monopolu politycznego. Otworzyło to drogę dla pluralizmu społeczno-politycznego	Nie należy do Unii Europejskiej Współpracuje ze Szwajcarią, jest z nią w uni celnej, monetarnej i pocztowej W 2003 roku ogólnonarodowe referendum zwiększyło uprawnienia monarchy Księstwo jest pierwszym państwem europejskim, które przywróciło klasyczną monarchię, ograniczając demokrację parlamentarną Interesy zewnętrzne prowadzone są przez Szwajcarię. Władca ma największą realną władzę polityczną w Europie, poza Watykanem Zmiana konstytucji nie może być przeprowadzona bez zgody księcia. Monarchia może zostać zniesiona w każdej chwili poprzez referendum układ jednostek administracyjnych w księstwie jest wynikiem dawnego podziału feudalnego.	Nie należy do Unii Europejskiej W XIX w. było to najbezpieczniejsze miejsce na kontynencie, chronione dodatkowo przez wszystkie państwa. Państwo jest tworzone "od dołu" na szczeblu państwowym znajdują się najważniejsze departamenty Władze federalne i kantonowe mają obowiązek współpracować ze sobą Od 1815 jest ona państwem neutralnym Posiada specyficzny system polityczny, dzięki instytucjom demokracji bezpośredniej społeczeństwo bierze udział w prowadzonej przez państwo polityce Konstytucja i normy zwyczajowe umożliwiają każdej grupie społecznej posiadanie swego przedstawicielstwa na każdym szczeblu władzy. Specyficzna kooperacja między partiami pozwala uniknąć częstych zatargów i przetasowań na scenie politycznej. Konsekwentna współpraca a nie ciągła rywalizacja o wyborcę i opracowywanie najbardziej atrakcyjnego programu wyborczego okazało się dla Szwajcarii najlepszym rozwiązaniem.

aspekt		grupa wyszehradzka
		Czechy	Słowacja	Węgry	Polska
konstytucja		Konstytucja Republiki Czeskiej z 1 stycznia 1993 roku	Konstytucja Republiki Słowackiej z 1 września 1992 roku	Konstytucja Republiki Węgier z 18 sierpnia 1949 roku, poprawki z 19 kwietnia 1972 roku i 18`października 1989 roku	Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r.
ustrój polityczny		republika parlamentarna	republika	republika	demokracja
system władzy		trójpodział	trójpodział	trójpodział	trójpodział
typ państwa		demokracja parlamentarna	demokracja parlamentarna	demokracja parlamentarna	demokracja parlamentarna
podział administracyjny		Państwo unitarne: województwa (13)+ miasto Praga	Państwo unitarne, dzieli się na 8 krajów i 79 powiatów, powiaty dzielą się na gminy miejskie i wiejskie	19 komitatów, 22 miasta na prawach komitatów, 214 miast, 2898 gmin	trzystopniowy podział: województwa (16), powiaty (379), gimny (2478)
wł. Ustawodawcza		dwuizbowy parlament	jednoizbowy parlament	jednoizbowy parlament	dwuizbowy parlament
		izba pierwsza	Izba Poselska- 200 posłów, wybierani w wyborach proporcjonalnych, na 4 lata	Rada Narodowa Republiki Słowackiej- 150 posłów, kadencja 4- lata, wybory pięcioprzymiotnikowe, próg wyborczy 5% głosów, zadania: uchwalanie ustaw, rozpatrywanie ważniejszych umów międzynarodowych, pracuje w trybie "stałej sesji" trwającej 4 lata,	Zgromadzenie Krajowe- unikameralny, posiada władzę legislacyjną, jest najwyższym organem władzy państwowej i przedstawicielstwa ludu, kadencja 4 lata, 386 członków, w wyborach powszechnych i tajnych, obraduje w systemie sesyjnym dwie sesje zwyczajne w roku, wybiera 3 ombudsmanów do spraw mniejszości narodowych, do ochrony praw obywatelskich i do ochrony danych osobowych	Sejm- 460 posłów, 4-letnia kadencja, Organami Sejmu są: Marszałek, Prezydium Sejmu, Konwent Seniorów i Komisje
		izba druga	Senat- 81 senatorów, na 6 lat, skład 1/3 liczby senatorów zmienia się co 3 lata	Nie ma	Nie ma	Senat- 100 senatorów, 4-letnia kadencja, biegnie równolegle z kadencją Sejmu
		inne	-	"Czas pytań" jest to uprawnienie kontrolne Rady, polegające na możliwości zadawania pytań, jeśli to niezadowoli pytającego może doprowadzić do debaty plenarnej i podjęcia przez całą izbę rezolucji	System wyborczy jest mieszany- 176 deputowanych z jednomandatowych okręgów w dwóch turach głosowania, 210 deputowanych wybieranych jest z list partyjnych (20 list okręgowych i jednej krajowej)	Cel: uchwalanie ustaw konstytucyjnych i zwykłych, w tym budżetowej oraz ratyfikowanie umów międzynarodowych, inicjatywa ustawodawcza należy do: prezydenta, rządu, Senatu, 15 posłów, komisji sejmowej i 100 tys. obywateli
	wł. Wykonawcza	głowa państwa	Prezydent- na 5 lat, wybierany na wspólnym posiedzeniu obu izb parlamentu, maksymalnie 2 kadencje, jest on naczelnym dowódcą sił zbrojnych i reprezentuje państwo na zewnątrz	Prezydent- wybierany w wyborach powszechnych, według 4 przymiotnikowego systemu wyborczego, na 5 lat kadencji, dopuszcza się jedną reelekcję, może zostać zgłoszony przez; co najmniej 15 posłów, grupę obywateli z podpisanym wnioskiem co najmniej 15.000 uprawnionych, nie przysługuje mu prawo inicjatywy ustawodawczej, nowe zadania to obsadzanie stanowisk sędziowskich, utracił on prawo uczestnictwa w pracach rządu im lub stosowania weto wobec ustaw konstytucyjnych	Prezydent- wybierany przez Zgromadzenie Narodowe, kadencja 5 lat, może kandydować na drugą kadencję, jest głową państwa, stoi na straży demokratycznej działalności państwa, naczelny dowódca sił zbrojnych, posiada skromne uprawnienia	Prezydent: wybierany w powszechnych wyborach, na 5-letnią kadencję, maksymalnie na dwie kadencje, przedstawiciel państwa w stosunkach wewnętrznych i zewnętrznych, zwierzchnik Sił Zbrojnych Rzeczpospolitej Polskiej, na straży nienaruszalności i niepodzielności terytorium kraju, czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji, uprawnienia: podpisywanie ustaw, ratyfikowanie umów międzynarodowych, powoływanie sędziów, nadawanie obywatelstwa i prawa łaski, posiada organ doradczy- Rada Bezpieczeństwa Narodowego
		rząd	Rząd- koordynuje i organizuje działalność poszczególnych ministerstw oraz urzędów administracji publicznej, przygotowuje ustawę budżetową	Rząd- najwyższy organ władzy wykonawczej, funkcji członka rządu nie można łączyć z mandatem poselskim, rozstrzyga o: programie rządowym, budżecie, uchwalaniem projektu ustaw, rozpatrywaniem umów międzynarodowych, przedstawianiem Sądowi Konstytucyjnemu wniosków o zbadanie zgodności z konstytucją	Rząd- tworzy lider zwycięskiego ugrupowania, ma on zazwyczaj charakter koalicyjny, zadaniem jest ochrona ustroju konstytucyjnego państwa, odpowiadają za swoją działalność przed parlamentem, mogą dostać wotum nieufności	Rada Ministrów: Prezes rady Ministrów (premier)+ wicepremierzy+ ministrowie+ przewodniczący komitetów, funkcje: prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej, kieruje administracją rządową, zapewnia wykonanie ustaw, wydaje rozporządzenia, koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej, chroni interesy Skarbu Państwa, uchwala projekt budżetu państwa, kieruje wykonaniem budżetu państwa oraz uchwala zamknięcie rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonania budżetu
Władza sądownicza	Sądy i Trybunały inne	Sąd Konstytucyjny- orzeka o zgodności przepisów niższych z wyższymi, 15 sędziów mianowanych przez prezydenta za zgodą Senatu, sędzią może być obywatel z wyższym wykształceniem prawniczym, z prawem wyboru do Senatu, który przepracował 10 lat w zawodzie	Sąd Konstytucyjny- stoi na straży konstytucyjności, jednoinstancyjny i niezawisły, (widać w nim pewne wpływy unormowań sądownictwa konstytucyjnego międzywojennej Czechosłowacji, kontrola ma charakter skoncentrowany, 13 sędziów, na 12 letnią kadencje, nie ma możliwości powtórnego piastowania tej pomysły Sąd Najwyższy> sądy wojewódzkie/ powiatowe, wojskowe administracyjne	Trybunał Konstytucyjny- sprawdzają zgodność przepisów prawnych z konstytucją, ze skargą konstytucyjną może wystąpić każdy, uchwały są bezwzględnie wiążące i nie można się od nich odwołać, składa się z 11 sędziów wybieranych przez Zgromadzenie, kadencja trwa 12 lat	Trybunał Stanu i Trybunał Konstytucyjny, podstawą władzy jest tylko prawo, podlegają tylko Konstytucji i ustawom Sąd Najwyższy, sądy powszechne (rejonowe i okręgowe oraz apelacyjne) oraz sądy szczególne (wojskowe i administracyjne), Sąd Administracyjny Sędziowie nie mogą należeć do żadnej partii politycznej ani związków zawodowych, muszą być apolityczni, nie mogą też prowadzić żadnej działalności publicznej i gospodarczej, zasady: właściwości, niezależności, bezstronności, niezawisłości
system partyjny	typ	pluralizm	pluralizm partyjny	pluralizm polityczny	pluralizm polityczny
		uwagi	wyraźne rozróżnienie na prawicę i lewicę, ciągle funkcjonuje partia komunistyczna pozostająca w izolacji	powstał on na skutek podziałów partii czechosłowackich, partie liczą 1-30.000 członków, nie mają one jasno sprecyzowanego programu politycznego	Istnieją dwa główne ugrupowania: wywodząca się z czasów WRL Węgierska Partia Socjalistyczna oraz Partia Obywatelska Fidesz	Zakazane są partie odwołujące się w swoich programach do totalitarnych metod i praktyk działania jak nazizm, faszyzm i komunizm, nie mogą one dopuszczać nienawiści rasowej ani narodowościowej i stosowania przemocy
uwagi		Co prawda prezydent cieszy się dość dużymi kompetencjami to jednak organem, z którym prezydent musi ściśle współpracować jest rząd. Decyzje prezydenta (np. w sądownictwie) często wymagają kontrasygnaty premiera lub wskazanego przez premiera ministra, co w praktyce oznacza ograniczenie wpływu prezydenta na możliwość kreowania polityki w państwie. W podobny sposób pośrednio ograniczane są kompetencje prezydenta w zakresie jego prawa do wetowania ustaw. Warto zwrócić także uwagę na fakt, iż prezydent ma prawo rozwiązać Izbę Poselską, jak również sam parlament dysponuje podobną kompetencją w stosunku do prezydenta. W konstytucji widnieje zapis, że parlament z ważnych przyczyn ma prawo uznać głowę państwa za nie mogącą piastować urzędu. Konstytucja obecna była ona efektem gruntownej rewizji konstytucji z 12 września 1848 roku	Słabością konstytucji jest tryb jej zmiany, ponieważ wystarczy do tego liczba 3/5 wszystkich posłów, czyli jedynie 90 głosów. Słowacka scena polityczna należy do niestabilnych, a elektorat wykazywał aż do 1998 roku znaczną rezerwę w dziedzinie aktywności politycznej. Pozycja prezydenta aż do roku 1999 była wynikiem niespójnych zasad zawartych w konstytucji. Z jednej strony miał pełnić rolę głowy państwa, z drugiej jego rola była sprowadzana do podmiotu wspierającego rząd. Zmiany konstytucyjne w latach 1998, 1999 i 2001 na nowo ukształtowały jego rolę. Podział kompetencji organów władzy ustawodawczej i wykonawczej nie został w konstytucji słowackiej wystarczająco uregulowany. Wyraźne jest przywiązanie do idei wolnościowo-narodowych, wzmacnianie niechęcią do mniejszości narodowych. Występuje duża zmienność w obrębie partii oraz koalicji. Ustawa wprowadziła proporcjonalny system wyborczy na podstawie metody Hagenbacha-Bischoffa ( odmiana systemu d`Honta). Wynik głosowania ustala się następująco: ustala się sumę wszystkich ważnie oddanych głosów w okręgu, sumę tę dzieli się przez liczbę przypadających na ten okręg mandatów powiększoną o 1, otrzymaną w ten sposób liczbę zaokrągla się do liczby całkowitej i uzyskuje iloraz wyborczy, liczbę ważnie oddanych głosów na każdą z list dzieli się przez iloraz wyborczy, otrzymane liczby całkowite (bez uwzględniania reszt) określają liczbę mandatów przypadających każdej liście, natomiast część mandatów z reguły pozostaje nieobsadzona		Konstytucja składa się z składa się z 243 artykułów i jest pod tym względem jedną z najobszerniejszych konstytucji europejskich. Polską ustawę zasadniczą poprzedza preambuła

Strona 1 z 4 Opracowała Joanna Domańska

---