Podaj definicję socjalizacji Górniewicza.
Proces wywierania wpływu na jednostkę, przez ogół mniej lun bardziej kompetentnych członów społeczeństwa
Co to znaczy, że jednostka zinternalizuje wartości, wzory i normy życia społecznego.
Jednostka w świadomy sposób akceptuje je i uważa za swoje, poglądy, wartości, wzory, normy życia społecznego.
Co to są kompetencje społeczne, podaj 5 przykładów.
Kompetencje to wyjątkowa zdolność rozumienia bądź odczuwania i wyczuwania pewnych zjawisk społecznych i kulturowych.
Co łączy socjalizację z kulturowym wzorem osobowości.
Socjalizacja jest wpływem społecznym, który powoduje modyfikacje zachowań ludzkich, do wzoru osobowości który przejawia się w określonych sytuacjach. (zachowanie przy stole, szacunek do starszych, radzenie sobie ze sztućcami, zachowanie w miejscach publicznych, stosunek do symboli narodowych)
Na czym polega wewnętrzny i zewnętrzny aspekt socjalizacji (Przecławski) .
Podaj definicję socjalizacji Kowalskiego (dwa zakresy).
Stosuje zamiennie terminy socjalizacji i uspołecznienia. Proces ten obejmuje dwa zakresy: wchodzenie w kulturę(akulturacja) oraz kształtowanie osobowości społecznej(dojrzałość do uczestniczenia w życiu społecznym). Uspołecznienie zatem jest procesem przekazywania norm przez jedną ze stron oraz przyjmowanie ich przez stronę drugą. Pojęciu temu nadaje się czasem pewną ocenę moralną. W polskiej tradycji osoba uspołeczniona to taka, która udziela pomocy innym, nie narzuca się społeczeństwu swoimi wszystkimi przemyśleniami itp.
Wymień mechanizmy socjalizacji.
Wymienia się takie mechanizmy jak: role społeczne, odruchy warunkowe i kanalizacji, motywy i aspiracje, internalizację i identyfikację.
Prowadzą do uspołecznienia jednostki, czyli nabywania przez nią określonego stopnia dojrzałości społ.
Opisz mechanizm ról społecznych (uwzględnij elementy roli społecznej).
Pełniona przez jednostkę rola społeczna wyznacza jej pozycję w strukturze grupy, określa jej uprawnienia oraz obowiązki, jakie musi wypełnić. To względnie stały system zachowań będących reakcjami na zachowania innych osób. Rolę budują takie elementy jak: jaźń subiektywna, czyli świadomość samego siebie, jaźń odzwierciedlona, czyli odbierane przez daną jednostkę reakcje innych osób na jej zachowania społeczne oraz system praw i obowiązków jakie jednostka przyjmuje będąc członkiem grup społecznych.
Opisz mechanizm odruchu warunkowego i kanalizacji.
Odruch warunkowy- powstaje na podstawie popędu i skojarzonego z nim bodźca, warunkuje on popędowe formy zachowania przystosowując je do wymagań grupy społecznej. Najbardziej pierwotny z mechanizmów, powoduje odraczanie pierwotnych popędów na docierające do niego bodźce ze środowiska.
Kanalizacja- polega na tym, że społeczeństwo determinuje sposoby zaspakajania potrzeb przez jednostkę. Występuje silny nacisk na podporządkowanie się jednostki obowiązującym już wzorcom społecznego zachowania się w określonych sytuacjach związanych z zaspakajaniem potrzeb.
Opisz mechanizm motywów i aspiracji.
Motywy- pojawiają się później w rozwoju ontogenetycznym. Związane są bowiem z rozwojem zainteresowań jednostki, jej pragnieniami, marzeniami, dążeniami. Motywem nazywa się czynnik popychający jednostkę do działania. Skierowanie na osiągnięcie danego celu. Człowiek ukierunkowuje swoje wysiłki na realizacje powziętych zamierzeń. Charakterystycznym stanem motywu jest odczuwalne napięcie, niepokój związany z brakiem zaspokojenia potrzeby.
Aspiracje- nadbudowane są nad motywami. Są one na ogół odległe, a droga do nich może być najeżona różnymi trudnościami. Różnią się od motywów pod względem siły, wyrażanej w efektach podejmowanych działań. Wyróżnia się aspiracje wyrównane(jednostka podejmuje działania na miarę swoich możliwości), aspiracje zawyżone(postawione zadanie przewyższa możliwości jednostki) oraz aspiracje zaniżone. Występują aspiracje związane z usytuowaniem człowieka w strukturze społecznej. Analizuje się aspiracje edukacyjne, kulturowe, zawodowe, sportowe czy militarne. Zauważono współcześnie wzrost aspiracji w społeczeństwie. Natomiast podaż środków mogących zaspokoić te potrzeby jest ograniczona.
Opisz mechanizm procesów identyfikacji i internalizacji.
Internalizacja- oparta na bezpośredniej konfrontacji jednostki z grupą. Jednostka uwewnętrznia wzory, normy i wartości grupy w sposób świadomy, akceptuje je. Internalizacja prowadzi do identyfikacji z grupą i przyjmowania panujących w niej zasad współżycia między poszczególnymi członkami. To skutki przemyśleń o życiu społecznym i emocjonalne ustosunkowanie się do niego.
Identyfikacja- oparta na bezpośredniej konfrontacji jednostki z grupą. To proces, który prowadzi do utożsamiania własnych interesów z interesami i wartościami grupy, wskutek podporządkowania się wymaganiom stawianym przez grupę. Osoba ta akceptuje wartości i normy grupowe, broni stanowiska wyrażanego przez członków grupy, podporządkowuje swoje działania interesowi zbiorowemu tej grupy społecznej.
Podaj definicję wychowania Schallera, wyjaśnij najważniejsze założenia.
Mówi on o wychowaniu jako kategorii humanistycznej, która pomaga osobie ludzkiej urzeczywistniać i rozwijać w interakcjach społecznych swoje człowieczeństwo. Autor zakłada istnienie pewnej wartości przysługującej istocie ludzkiej, wartości, godności nadanej jej w momencie narodzin. Wychowanie jest właśnie poszukiwaniem owej wartości i realizowaniem jej w życiu. Dokonuje się ono w dialogu partnerskim pomiędzy wychowawcą i wychowankiem.
Wychowawca w wychowaniu (3 rodzaje kompetencji).
Poznawcze-
Decyzyjne-
Wykonawcze-
Określ w % wpływy socjalizacyjne, wychowawcze i samowychowawcze na jednostkę.
socjalizacja 80%
samowychowanie 10%,
wysiłek intelektualny wychowawcy10%.
Scharakteryzuj socjalizację pierwotną.
Składowa procesu socjalizacji, zachodząca w grupie pierwotnej, najczęściej na obszarze rodziny. W socjalizacji pierwotnej na jednostkę mają wpływ znaczący inni, przeważnie rodzice. Charakteryzuje się ona silnym emocjonalnym oddziaływaniem znaczących innych na jednostkę. Reguły działania przyswaja ona na zasadzie naśladownictwa oraz w mniejszym stopniu poprzez werbalny przekaz symboliczny. Socjalizacja pierwotna kończy się w momencie pojawienia się uogólnionego innego. W tym momencie rozpoczyna się etap socjalizacji wtórnej.
Scharakteryzuj socjalizację wtórną.
Obejmuje ona starsze dzieci i rozciąga się na dorosłe życie jednostki. Odpowiedzialność za socjalizację przejmują inne instytucje: szkoła, grupy rówieśnicze, media, miejsce pracy. Zachodzące tam interakcje uczą jednostkę wartości, norm i przekonań składających się na wzór kultury, w jakiej żyje. Socjalizacja ta ma zawsze do czynienia z już wcześniej ukształtowaną osobowością oraz z już zinternalizowaną rzeczywistością.
Scharakteryzuj wychowanie urabiające.
To edukacja szkolna oparta o przygotowany przez jakąś instancję nadrzędną program nauczania i wychowania. Kontrola nauczyciela nad uczniem, jego poczynań pedagogicznych oparta na ocenach, wskaźnikach ilościowych oraz stopniu zgodności wiedzy uczniów z założeniami programowymi blokuje jego pomysłowość, inicjatywę oraz zdejmuje z niego poczucie odpowiedzialności za samorozwój zawodowy. Wychowanie to jest przydatne tylko dla procesu edukacyjnego, gdyż stanowi element autokratycznych rządów w państwie. Kary przeważają nad nagrodami. Wykonawcy(zarówno nauczyciele jak i uczniowie) przyjmują orientację behawioralną tzn. starają się unikać kar, a pozyskiwać uznanie i nagrody.
Scharakteryzuj wychowanie przyzwalające.
Pedagogika przyzwolenia dopuszcza interwencję dorosłych w zachowaniu dziecka, kiedy jest ono niezgodne z przyjętym w danej kulturze wzorcem roli społecznej, kiedy interwencja może uratować zdrowie, lub nawet dobre imię dziecka. Pedagogika przyzwolenia apeluje o to, aby nie do końca zabraniać różnych form zachowań dzieci, aby nie stawiać siebie w roli naczelnej i jedynej koncepcji wyjaśniającej rzeczywistość. Dopuszcza tak zwaną „miękką ingerencję” w rozwój. Ta pedagogika dopomina się o upodmiotowienie dziecka i traktowanie go jako pełnoprawnego partnera interakcji wychowawczych(interakcja-wzajemne oddziaływanie na siebie jednostek społecznych najczęściej przy użyciu języka i innych kodów kulturowych).
Scharakteryzuj wychowanie wyzwalające.
Skierowane jest na zapewnienie dzieciom znacznego marginesu swobody w ich działalności szkolnej. Nauczyciele i rodzice stwarzają warunki dla spełnienia się ich pomysłów. Usuwają wszelkie bariery, ograniczenia jego pasji. Oferują dzieciom różnorodne formy aktywności, wyzwalają jego inicjatywność i nagradzają za pomysłowość. Jeżeli jednak dziecko trafia na bariery w swoim działaniu w rzeczywistości społecznej przeżywa stan frustracji, porażki zniechęca się do takiej formuły działania. Zupełny liberalizm w wychowaniu może być czynnikiem sprzyjającym pełnemu rozwojowi dziecka, może jednak niekiedy prowadzić na margines życia społecznego, a czasami wręcz do wchodzenia dziecka w konflikt z prawem.
Definicja procesu wychowania Sośnickiego oraz jej krytyka przez Romane Miller.
Proces wychowania to pewien ciąg zmian zachodzących w obrębie osobowości, zmian które prowadza do nowego stanu psychicznego i fizycznego człowieka. Proces wychowania niejako ugruntowuje się w wychowanku i tylko poprzez zmiany w osobowości można orzekać o skuteczności oddziaływań wychowawczych. R. Miller uważa, że to stanowisko jest jednostronne, chociaż w pewien sposób ujmuje istotę procesu wychowania. Sądzi, że Sośnicki skupia się tylko na zmianach w osobowości, które są trudne do spostrzeżenia przez postronnego obserwatora jaki i doświadczonego wychowawcę.
Definicja procesu wychowania Wroczyńskiego oraz jej krytyka przez Romane Miller.
Proces wychowania to ciąg zmian podejmowanych przez wychowawców wobec wychowanka lub wychowanków. Działania bowiem te są zaplanowane, zhierarchizowane i można ocenić ich skuteczność pedagogiczną w postaci zmian w zachowaniu wychowanka uznanych przez wychowawcę za pożądane. Tylko działania zewnętrzne wobec wychowanka możliwe są do kontroli, korekcji i ewentualnej zmiany. R. Miller uważa, że to stanowisko jest jednostronne, chociaż w pewien sposób ujmuje istotę procesu wychowania. Krytykuje tę definicję za to, że ogranicza się tylko do analizy zewnętrznych działań podejmowanych wobec wychowana, bez wnikania w zmiany jakie dokonują się sferze świadomości i rozwoju fizycznego.
Proces wychowania według R. Miller.
Proces wychowania odbywa się na dwóch poziomach. Pierwszy z nich wyznaczają politycy(wskazują kierunek rozwoju danego kraju jak i zakres środków finansowych przeznaczonych na edukacje).Drugi poziom procesu wychowania wyznaczają działania wychowawców. Dają one określone skutki w osobowości wychowanków. Decyzje polityków wpływają na selekcję osób do zawodu nauczyciela, na możliwości edukacyjne społeczeństwa. Zaś lobby nauczycielskie może zablokować karierę danego polityka lub wylansować ideę społeczną i głoszącego ją polityka.
Struktura procesu wychowania.
Ideał wychowania, wprowadzone do niego cele, następnie formy, metody i środki wychowania. Więc na strukturę wychowania składa się warstwa aksjologiczna(ideał i cele wychowania) oraz warstwa operacyjna (formy, metody i środki wychowania)
Ideał wychowania według Górniewicza.
Pełny opis zintegrowanych cech człowieka, wartościowych punktów jego odłamów czy grup. Przyjęcie określonego ideału implikuje wybór metod i środków działania.
Ideał wychowania według Muszyńskiego.
Uważa on, że ideał to postulowany kształt dojrzałej osobowości. Charakteryzuje się on pewnym zestawem wartości(tradycji kulturowej, potrzeby społeczne, ideologia).
Struktura ideału wychowania.
Struktura determistyczna - proces przybliżania do ideału
1) redukacja ideału na cele nadrzędne, których treścią są wartości uniwersalne: dobro, piękno.
2) strategia kierunkowa
3) cele etapowe - określony standard rozwoju osobowości wyróżnionego na podstawie wieku
4) cele operacyjne - realizowane na konkretnych zajęciach dydaktycznych i wychowawczych
Stróżowski o ideale wychowania (przesłanki transcendentne (stojące na zewnątrz czegoś).
Cele wychowania nie mogą być wyprowadzane jedynie z analizy rzeczywistości społecznej, nie mogą być uogólnieniem cech osobowości ludzi prawdziwych. Ci są na ogół niedoskonali, a niedoskonałość nie może być źródłem wywodu celów wychowania. Należy wyjść z przesłanek transcendentnych i poszukiwać idei człowieka w koncepcjach metafizycznych.
Analiza ideału wychowania, dwa aspekty (teleologia i aksjologia wychowania).
1)Treściowy - można opisać treść konkretnych ideałów.
2)formalny- można opisać ideał i jego strukturę
Teologia wychowania - określa zasady stanowienia i współzależności ideału i celów wychowania. Jedną z ważniejszych jest zasada spójności treści ideału i celów wychowania. Oznacza ona, że poprzez realizację konkretnych celów urzeczywistnia w treści ideału w osobowości wychowanka. Cele na każdym szczeblu wdrażania w praktyce muszą wynikać z przyjętego ideału.
Aksjologia wychowania określa wartość dyspozycji rozwijanych w procesie wychowania oraz wskazuje, jaki zestaw wartości powinni zinternalizować wychowankowie. Zajmuje się zatem analizą źródeł wartości w wychowaniu oraz dokonuje ich rangowania. Teoria wychowania natomiast podejmuje próbę znalezienia pomostów między wytworami dociekań filozofów a praktyką edukacyjną
Cele wychowania - definicja.
Celem nazywa się stan rzeczy, którego osiągnięcie jest postulowane. Generalnie można powiedzieć, że celem wychowania jest pewien postulat dotyczący oddziaływań międzyludzkich. Ktoś zamierza coś osiągnąć w dziedzinie wychowania.
Sośnicki - dwie grupy zabiegów koncepcyjnych jakie stosuje się w teleologii wychowania.
Według pierwszej z nich w praktyce edukacyjnej da się wyróżnić dwa rodzaje celów wychowania: ostateczne i etapowe. Pedagog, projektując zabiegi edukacyjne, kreśli pewną perspektywę aksjologiczną i merytoryczną, którą wyznacza przyjęty ideał wychowania. Następnie wyprowadza zeń cele nadrzędne oraz cele pośrednie ukierunkowujące konkretne działania. Takie podejście charakterystyczne jest dla pedagogiki urabiającej. Wychowawca dostosowuje rzeczywistość empiryczną do zaprojektowanej.
Drugi nurt - w teorii wychowania reprezentują Ci autorzy, którzy określają w warstwie teologicznej tylko tak zwane cele rozwojowe. Wskazują oni, jakie efekty powinny przynieść podejmowane zabiegi wychowawcze na danym etapie rozwoju psychofizycznego dziecka. Wskazują oni standardy rozwojowe, które umożliwiają ocenę skuteczności wychowania. Pedagog może podjąć działania usprawniające bądź korygujące dotychczasowy stan psychofizyczny dziecka.
Źródła celów wychowania, scharakteryzuj źródło i podaj przedstawiciela.
natura człowieka -
(literatura pedagogiczna - zwolennik H. Spencer) wywodzono je ze świata natury, kiedy rozwój człowieka tłumaczono przez analizę teorii determinizmu. Zadatki wrodzone przesądzały o kształcie fizycznym jednostki i o jej stanie umysłowym. Rolą wychowania było usuwanie barier hamujących swobodny rozwój dziecka. W wychowaniu naturalnym nie stosowano żadnych metod i środków. Mogłyby one pogwałcić naturę dziecka. Właśnie natura, wśród której żyje wychowanek, miała być jedynym egzekutorem jego poczynań. Nierespektowanie tych praw może przynieść dotkliwe skutki dla człowieka. Kara jest środkiem natury a nie wychowawcy
wartości ponadczasowe Ich źródłem i jednocześnie środkiem przekazu była kultura. Wartości te zawarte były w kulturze, toteż z niej należało wyprowadzać cele wychowania, które miały charakter ponadczasowy, niezmienny, obiektywistyczny. Nie byłyby sprowadzane do aktualnych warunków życia ludzi. Wychowanie, w przekonaniu pedagogów kultury, jest procesem wzrastania dziecka w świat wartości kultury, wartości uniwersalnych. Nie można wychowywać w warunkach relatywizmu aksjologicznego, gdyż dorastające pokolenia nie uzyskują jednolitych podstaw oceny zachowań swoich i innych ludzi. W wychowaniu należy przekazywać tylko te wartości, które zweryfikowała historii. Zwolennikiem - S.Hessen.
wartości społeczne
Niektórzy pedagodzy dostrzegali źródło wywodu celów wychowania w analizie przebiegu życia społecznego. Wyrażali oni pogląd, że wychowanie jest przygotowaniem ludzi do życia w ściśle określonych warunkach. Warunki te zmieniają się wraz z postępem ekonomicznym i politycznym. Wychowanie jest zakorzenione w środowisku społecznym i należy odwoływać się właśnie do panujących w nim wartości, norm oraz oczekiwań ludzi. Wartości preferowane w danej grupie są treścią wychowania, dlatego też pedagogika powinna wypracować metody analizy rzeczywistości społecznej i na podstawie uzyskanych wyników określić cele wychowania. Muszą być one zgodne z kierunkiem rozwoju społecznego. Wówczas wychowanie jest bliskie życia, w znacznej mierze to życie kształtuje i wyraża interesy społeczności lokalnej. Zwolennikiem takiej koncepcji F. Znaniecki (1973).
wizja przyszłego świata zawarta w ideologii
W niektórych okresach historycznych dominują poglądy pedagogów, którzy podejmują próby uzasadnienia na gruncie wychowania panującej ideologii. Ideologia wskazuje wartości, jakie powinno osiągnąć się poprzez specjalne zabiegi wychowawcze. Pedagodzy dokonują analizy warunków wyjściowych i przekładają hasła polityczne na język działań praktycznych. Ideologia wskazuje zatem obszary możliwych działań wychowanków, treść tych działań, a także kreśli wizję dalekiej, szczęśliwej przyszłości mającej być ostatecznym rezultatem wychowania. Pedagogika jest wówczas instrumentem w realizacji założeń ideologicznych. Cele wychowania obmyślają politycy i ideolodzy, zaś wychowawcy realizują je w praktyce bez głębszej refleksji nad ich naturą i skutkami. Teleologia wychowania jest wówczas działem filozofii kreującym cele, a teoria wychowania sprowadzona do roli nauki, która poszukuje optymalnych środków do ich realizacji. Zwolennikiem takiej koncepcji był H. Muszyński (1974).
wartości religijne
Jeszcze inni autorzy wywodzili cele wychowania z założeń religijnych. Według nich cele wychowania nakreślone zostały w dekalogu, a ich twórcą był Bóg. W wychowaniu nie chodzi przecież o nic innego, jak tylko o wyegzekwowanie oraz uzasadnienie przykazań boskich. Są one wyrażane we wszystkich kulturach i systemach edukacyjnych, bowiem odpowiadają istocie stosunków międzyludzkich. Wychowanie zmierza do wszczepienia tych idei w świadomość dziecka. Przykazania boskie są odwieczne. Wskazują one kierunki oddziaływań wychowawczych, zaś zestaw poszczególnych celów stanowi przejrzysty ideał człowieka. Wychowanie jest wrastaniem człowieka w wartości ofiarowane przez Boga. Zwolennikiem takiej koncepcji wywodu celów wychowania był S. Kunowski (1981).
Definicja form wychowania.
To celowo organizowane działania po to, aby wychowankowie przejawiali oczekiwaną przez wychowawców aktywność. Wychowanek może sam konstruować sobie formy wychowania. Staje się wtedy autokratorem.
Dwa kryteria form wychowania, wymień formy wychowania występujące w danym kryterium. Pierwsze kryterium: stanowi przedmiot aktywności, dziedzina życia społecznego, w której uczestniczy wychowanek. Są to formy przez działalność wytwórczą(pracę): zabawa, sztuka, nauka, działalność usługowa i społeczna.
Drugie kryterium: są to relacje w jakie wchodzi wychowanek z innymi osobami. Ważny jest emocjonalny znak tych relacji: pozytywny, negatywny, obojętny, treść, społeczeństwo(typ więzi społecznej występuje pomiędzy uczestnikami sytuacji wychowawczej.
Scharakteryzuj formy wychowania przez zabawę.
Występuje wtedy, gdy wychowawca realizuje zamierzone przez siebie cele dydaktyczne i kształcące przez zabawę. Rozwija się wyobraźnia dziecka oraz wychowawca może kierować zainteresowaniami wychowanka, aby rozwinęły się w nim określone cechy osobowościowe. Uczy się współdziałania, rozwijają postawy przywódcze lub podporządkowania, wyzwalają pokłady energii w postaci aktywności fizycznej. Zabaw trwa tak długo jak chce tego wychowanek.
Scharakteryzuj formy wychowania przez działalność artystyczną.
Dokonuje się w klasie na zajęciach pozalekcyjnych. Dziecko uczy się współdziałać społecznie, rozwija zdolności manualne, rozwija zdolności artystyczne, ekspresje twórczą.
Scharakteryzuj formy wychowania przez działalność naukową.
Związana jest z kształceniem szkolnym. Wiedzy dostarcza im zdobyta wiedza, wyniki eksperymentów. Nowa wiedza jest tylko nowa dla nich. Dąży do pozyskania większej wiedzy, rozwija cechy: cierpliwość, konsekwencja, planowanie działań, rozwija zdolności organizatorskie-poszukuje elementów do eksperymentów, przekonuje innych do słuszności obranej drogi, namawia do współpracy, rozwija umiejętność przekazywania wiedzy innym.
Scharakteryzuj formy wychowania przez działalność usługową.
Rozwija cechy psychiczne dziecka, uczy się ono staranności w wykonywaniu działań, przyjmuje pozytywny stosunek do przedmiotu usługi, nabywa umiejętności radzenia sobie samemu np: higiena ciała, ubieranie się, zachowywanie się przy stole. Czynności usługowe są ważnym czynnikiem w wychowaniu opiekuńczym. Opieka zaspakajanie potrzeb człowieka, których sam nie jest w stanie zaspokoić, te działania usamodzielniają dziecko.
Scharakteryzuj formy wychowania przez działalność społeczną.
Podkreśla szczególną rolę wychowawczą różnych organizacji dziecięcych i młodzieżowych np.: harcerstwo, koła zainteresowań. Członkowie są poddawani wpływom społecznym, pełnią różne funkcje, wykonują działania. Wymusza to w nich określone formy zachowania, dostosowują się wymagań, akceptują przyjęte w nich normy i wartości społeczne, nabywają nowych kompetencji, wzrasta ich wrażliwość, są gotowi nieść pomoc innym.
Scharakteryzuj formy wychowania przez działalność indywidualną.
W działalności indywidualnej dziecko może liczyć tylko na siebie i na swoje zdolności poznawcze i manualne. Dzięki temu rozwijają się w nim takie cechy jak: cierpliwość, wytrwałość i dokładność.
Scharakteryzuj formy wychowania przez działalność zespołową.
W działalności zespołowej dziecko musi dostosować się do ustalonego programu, respektować polecenia przywódcy grupy oraz wykonywać powierzone mu zadania. Rozwija się w nim lojalność, rzetelność, odpowiedzialność i uczciwość.
Scharakteryzuj formy wychowania przez działalność zbiorową.
Występuje tu chaos, pewien brak koordynacji, nie występuje tu podział ról i zadań. Dlatego ta forma czasami powoduje negatywne skutki w osobowości wychowanka.
Scharakteryzuj formy wychowania przez wytwórczość.
Występuje gdy wychowawca inicjuje proces produkcyjny prowadzący do wytworzenia nowego przedmiotu przez wychowanka. Wychowawca kontroluje poziom wykonania podstawowego zadania i służy pomocą przy trudnościach.
Definicja metody wychowania.
To systematycznie stosowany sposób współbycia wychowawcy z wychowankiem w kontakcie bezpośrednim lub pośrednim, za pomocą wartości sztuki, nauki czy wyborów własnych wychowanka.
Wymień metody indywidualne i grupowe. Metody indywidualne-karanie i nagradzanie; modelowanie; kształtowanie zachowań wg przykładu osobistego lub wychowawczego; stawianie zadań do wykonania; perswadowanie-tłumaczenie zasad postępowania.
Metody grupowe-kształtowanie norm i wartości grupowych; modyfikacja postaw określonego wychowanka; metoda kreowania przywództwa grupowego; restrukturalizacja spontanicznie ukształtowanych relacji.
Scharakteryzuj metodę stawiania zadań.
Jej skuteczność zależy od rodzaju stawianych wychowankowi zadań do wykonania, ocenie ich wykonania i sensowności podejmowanego trudu fizycznego. Ważnym momentem jest adekwatność zadań do aktualnego stadium rozwoju fizycznego i psychicznego wychowanka. Celem tych działań jest przygotowanie dziecka do coraz pełniejszego uczestnictwa w życiu środowiska lokalnego. Muszą mieć swoje uzasadnienie związane z etapem rozwoju danej osoby, jak i rozwojem środowiska.
Scharakteryzuj metodę perswazji.
Istota tej metody polega na tłumaczeniu, objaśnianiu dziecku norm i zasad moralnych, błędów w jego postępowaniu. To takie przekonywanie kogoś do własnego stanowiska w ważnych sprawach. Wychowawca nawiązuje do dziecka lub wyrażonej przez kogoś opinii w jakieś sprawie. Objaśnia to, jak on sam by się zachował lub chciałby aby tak się zachował. Skuteczne przekonywanie występuje gdy wychowawca wskazuje na ujemne i dodatnie strony ocenionego wydarzenia i daje mu szanse na obrony jego stanowiska w tej sprawie.
Scharakteryzuj metodę nagradzania i karania(uwzględnij negatywny wpływ kary fizycznej na wychowanka).
Metoda nagradzania-wzmocnienie pozytywne
Metoda karania- wzmocnienie negatywne
Stosuje się je wtedy, kiedy wychowawca zamierza ukształtować określoną cechę osobowości. Kary miały skutecznie usunąć owe nie mieszczące się w założeniach pedagogicznych zachowania. Uczniowie częściej nagradzani mają lepsze wyniki w nauce, niż uczniowie wyłącznie karani. Kara jest skuteczna do pewnego momentu. Stopniowy wzrost nagród lub kar doprowadza do stanu nasycenia. Proponuje się stosowanie naprzemienne kar i nagród. Kara ma być odpowiednia do przewinienia.
Scharakteryzuj metodę kształtowania norm i wartości grupowych w klasie.
Metoda ta staje się skuteczna wtedy, kiedy wychowawca jest akceptowanym członkiem w grupie, albo jej przywódcą. Ma on wpływ na tworzenie reguł, zachowania pewnych osób, na język zrozumiały dla członków tej grupy. Normy i wartości mają swoisty koloryt i odniesienie do doświadczeń określonej grupy osób. Wychowawca może tu ingerować poprzez powiększanie oferty wartości i norm.
Scharakteryzuj metodę restrukturyzowania powiązań interpersonalnych w grupie.
Metoda ta oparta jest na zasadzie atrakcyjności członków tworzących określoną strukturę socjometryczną, czyli układ pozycji zajmowanych przez dzieci w grupie. Zadaniem wychowawcy jest odkrycie powiązań pomiędzy członkami grupy. Dokonuje on manipulacji(obniża bądź podwyższa status socjometryczny). Wymaga to od nauczyciela dużego doświadczenia i wrażliwości społecznej.
Scharakteryzuj metodę kreowania przywództwa w grupie.
Należy do bardzo delikatnych sposobów. Nie zawsze diagnoza wychowawcy pokrywa się z oczekiwaniami wychowanków. Oferowanie nie chcianego przywódcy może spowodować konflikt np. zwalczanie takiego kandydata i rozłam grupy. Wymaga to od wychowawcy poznania dzieci, a dopiero potem dopasowanie swojej wizji do klasy.
Scharakteryzuj metodę modelowania, wpływ osobisty wychowawcy.
Czyli kształtowanie zachowań wychowanków wg określonego wzoru i wzorca uznanego przez wychowawcę za cenny. Religia oferuje wzorzec w postaci życia Jezusa i innych świętych. Takim wzorcem są również bohaterowie literaccy, filmowi, o których mówi się, że ich życie jest godne naśladowania. Wzorami do naśladowania są też wychowawcy, rodzice. Wzór- ktoś istniejący naprawdę, można się z nim spotkać, porozmawiać. Wzorzec- mogą nim być osoby fikcyjne, bohaterowie kiedyś żyjący. Metoda ta polega na tym, że dziecko naśladuje zachowania wzorca lub wzoru. Ważne jest to, że wychowanek chce upodobnić się do owego modelu, kształtuje swoją osobowość na jego podobieństwo.
Definicja moralności jako zjawiska społecznego(M. Ossowska).
Moralność jest takim zjawiskiem, które trudno poddać naukowym systematyzacją. W etyce uważa się, że moralność to pewien zbiór norm postępowania obowiązujący w danej grupie społecznej.
Opisz źródła moralności.
Istnieje wiele źródeł moralności. Wyróżniamy między innymi:
Pochodzące od Boga- wg etyki chrześcijańskiej Bóg i jego przykazania są źródłem moralności, stanowią miarę oceny zachowań ludzi, jest wzorcem i karze zachowania odmienne od oczekiwanych.
Filozofia i etyka materialistyczna- moralność to wytwór życia społecznego, który pojawił się wraz z uzyskaniem przez ludzi pewnego poziomu świadomości. Oznacza to, że moralność kształtuje się w określonych warunkach życia ludzi. Postawy moralne kształtowane są w procesie wychowania i rozumie się je jako nośnik idei i wartości.
Ludzie(H. Bergson)- akceptują i propagują ład moralny, ale również go tworzą. Osoby przyjmują i aprobują narzucone przez grupę zasady i kryteria oceny zachowań innych. Ludzie ci zinternalizowali, członków tej grupy i w swym życiu nie wychodzą poza owy schemat funkcjonowania. Jednakże występują jednostki ponadprzeciętne, które stwarzają nowe wartości. Są zatem nowym źródłem moralności.
Struktura moralności.
NORMY MORALNE: w postaci nakazów i zakazów treścią norm są wartości, wskazują powinności jednych osób wobec innych powstały podczas historycznego rozwoju społ.
OCENY MORALNE: mogą dotyczyć konkretnych czynów bądź całokształtu ich zach. w środowisku, ocenie podlegają motywy i skutki działań, u podstaw oceny zawsze leży ideał człowieka.
WZORY MORALNE: wzory osobowe, postępowania np. bohaterowie literaccy.
SANKCJE MORALNE: sposoby reagowania grupy społ. na przekroczenie jakiś norm, grupa stwarza pewien margines swobody zachowań, karanie: negatywna ocena, ignorowanie jednostki, wykluczenie z grupy społ.
Wymień dwa czynniki decydujące o poziomie świadomości moralnej.
Wiedza(poznanie) i ustosunkowanie(emocje). Oba te elementy są efektem oddziaływań wychowawczych oraz uczestnictwem jednostki w życiu społecznym.
Wychowanie moralne-definicja H. Muszyńskiego.
Wychowanie moralne to kształtowanie jednostki i rozwijanie w niej cech, które mają za cel ułatwienie jej współżycia z innymi, postępowanie dobre dla ogółu i wszelkiego pożytku. Aktywne doskonalenie siebie oraz praca na rzecz społeczeństwa. Wychowanie moralne to pewne oddziaływanie na innych, a konkretny kształt wyznacza wychowawca i preferowane przez niego wartości.
Wychowanie moralne-definicja M. Krawczyka.
Wychowanie moralne jest świadomym i planowo organizowanym oddziaływaniem wychowawczym, którego celem jest spowodowanie określonych przemian w psychice wychowanka. Skutkiem tego jest ukształtowanie postaw społeczno-moralnych(stosunek do innych osób, świata kultury, przyrody).
Definicja postawy moralnej(3 sfery osobowości).
To zespół elementów poznawczych, motywacyjnych i emocjonalnych danej grupy społecznej.
Postawa moralna-definicja Podgóreckiego(alternatywna definicja pojęcia postawy moralnej).
To ukształtowanie w wyniku zabiegów wychowawczych, organizacja wiedzy, uczuć, motywów, które spowodują, że jednostka ustosunkuje się do zjawisk moralnych rzeczywistości, w której żyje, wyrażając to swym działaniem.
Postawy moralne wyróżniane przez Podgóreckiego.
Altruizm, bezinteresowność, cynizm, egoizm, hedonizm, konformizm, lojalność, nihilizm, perfekcjonizm, pragmatyzm, prometeizm, sceptycyzm, tolerancja i życzliwość.
Cele wychowania moralnego.
Ukształtowanie postaw pozytywnych, społeczno-moralnych jednostki.
Filozofowie za cel wych. moral. Przyjmują postawy, które obowiązują w dnaej grupie wartości i są porządane dla rozwoju jednostki, jak i te które nie są.
Pedagodzy przyjmują postawy pozytywne różne zabiegi żeby je ukształtować, niwelowanie postaw negatywnych.
Fazy rozwoju moralnego.
ANOMII MORALNEJ
- okres dzieciństwa (1-szy)
- jednostka nie jest świadoma swojego istnienia
- nie jest świadoma istnienia norm
- jest spontaniczna
- okres niemowlęcy i poniemowlęcy
HETERONOMII MORALNEJ
-dziecko podporządkowuje się normom moralnym w obawie przed karą
-wchodzi w świat wartości zastanych
-podmiotem moralności jest społeczeństwo
-jednostka nie potrafi przewidzieć skutków swojego postępowania
AUTONOMII MORALNEJ
- jednostka zaczyna w pełni świadomie respektować poznane normy moralne i traktuje je jako rezultat własnych przekonań
- żyje zgodnie z własnym sumieniem
- odpowiedzialność za swoje zachowanie
Rozwój moralny wg Muszyńskiego.
STADIUM ANOMII MORALNEJ
Faza amoralizmu
- dziecko zachowuje się niemoralnie za przyzwoleniem społeczeństwa
STADIUM HETERONOMII
Faza egocentryzmu
-dziecko nie jest w stanie zrozumieć cudze stany psychiczne
-postępuje zgodnie z normami dla własnych korzyści
Faza konformizmu
-dziecko podporządkowuje się normom obowiązującym w grupie gdyż pragnie być akceptowane przez osoby znaczące dla niego
STADIUM SOCJONOMII
Faza konwencjonalizmu
-jednostka identyfikuje się z normami obowiązującymi w grupie rówieśniczej i uznaje je za własne (od 11-13/14 roku życia)
STADIUM AUTONOMII MORALNEJ
Faza pryncypializmu
-jednostka uznaje dane normy za własne i dąży do absolutnego ich przestrzegania
- pojawiają się wyrzuty sumienia i dylematy moralne
Faza racjonalizmu
- jednostka zaczyna rozumieć zasady funkcjonowania norm moralnych w społeczeństwie
Faza idealizmu moralnego
-jednostka rozwija własny system moralny na podstawie zinterializowanych wcześniej wartości
- moralność jest w pełni uświadomiona
Koncepcja rozwoju moralnego Kohlberga.
Kohlberg ujmuje rozwój moralny w ramach trzech poziomów:
1.Prekonwencjonalny-(wiek przedszkolny i młodszy wiek szkolny). Jednostka przyswaja pojęcie dobra i zła. Unika się kar cielesnych, ze względu na autorytet rodzicielski. Wyróżnia się tu: stadium kary i posłuszeństwa(dziecko doświadcza skutki swoich działań poprzez stosowanie kar i nagród. Staje się posłuszne z przyczyn zewnętrznych a nie z własnych przekonań) oraz orientację instrumentalnie-relatywistyczną(traktowanie innych w sposób handlowy- wymian usług, pewnych dóbr. Przekonanie o wymienialności świadczeń nie na podstawie lojalności, ale o postawę handlowca, nastawienie na zysk, konformizm).
2. Konwencjonalny-13-16 rok życia. Przewartościowanie oczekiwań bliskiego otoczenia. Wygłaszane przez jednostkę sądy mają na uwadze interesy środowiska. Ceni pewne postawy nie ze względu na korzyści, ale ich wykonanie będzie cenione Wyróżnia się tu: orientację na ugodę z innymi ludźmi(próba nawiązanie kontaktu z innym, bycie grzecznym. Ludzie okazują jej szacunek za wyznawane zasady), orientacja przestrzegania prawa i porządku(autorytet instytucji prawnych. Jednostka poczuwa się do wypełnienia zobowiązań społecznych i moralnych. Demonstruje szacunek dla instytucji państwa prawa.
3. Postkonwencjonalny- po 16 roku życia do 20 roku życia. Autonomizacja moralności, tworzenie własnych zasad, niekierowanie się autorytetami. Jednostka pozostaje wolna w swoich wyborach. Wyróżnia się tu: stadium przestrzegania umowy społecznej(demokratyczne reguły w zakresie obyczajów politycznych, prawnych i społecznych. Osiągnięty konsensus w jakieś sprawie zobowiązuje do przestrzegania prawa) stadium etyczności(orientacja na uniwersalne zasady, maja one charakter deontologiczny tzn. są powinnością same dla siebie(wartości podstawowe i nie wymienialne). Najwyższą kategorią staje się sumienie moralne.
Wyjaśnij termin orientacja kosmiczna.
-wykraczanie poza kategorie społ. Powinności
- poświęcanie życia dla jakiejś sprawy
np. Sokrates, M.L. King, Korczak
8
Wpływ z zewn. na jednostkę np. kościół
Wpływ, który powoduje zmiany w jego osobowości
Wyszukiwarka