POLITYKA GOSPODARCZA

WYKŁAD 1

Czym jest polityka

• Obecnie charakter państwa: prorodzinny, prospołeczny, prosocjalny, czyli damy, rozdamy, pomożemy, poprawimy, dołożymy, tylko nikt nie mówi- skąd na to weźmiemy, z czego pokryjemy?

• Poprzednio: Lewica- będziemy chronili najsłabszych i najbiedniejszych przed oddziaływaniem polityki gospodarczej.

• H. Kohl (16 lat kanclerzem)- socjaldemokracja to wspaniała formuła pełnienia rządów, pod warunkiem, że wcześniej chadecja zarobi na to pieniądze.

• Rządy, które mają kłopoty z gospodarką uciekają do retoryki, anarchizmów, wywoływania sztucznych i bardzo niepotrzebnych konfliktów.

Jaka jest polityka

• Polityką nie można się nie interesować

• Wszystko na świecie jest polityczne, np. nagroda Nobla dla dysydenta chińskiego, wojowniczki o praca człowieka z Iranu

• W polskim wydaniu polityka jest bardzo trudna, a bywa też bardzo prymitywna (wynika z poziomu demokracji, trzeba się jej uczyć przynajmniej kilkadziesiąt lat- np. Anglicy, inne narody zachodu- my kilkanaście, stąd pojęcia: warcholstwo, chamstwo, nieuleczalny i inne) są na porządku dziennym.

• Czy ją lubimy (58% społeczeństwa nie lubi).

• Czy się nią interesujemy, czy jesteśmy „rozpolitykowani”?

• Niezależnie od tego czy ją luby czy nie, jest zagadnieniem bardzo ważnym (15/15h nie wystarczy na jej omówienie).

• Ważna jest ponieważ potrafi poróżnić społeczeństwo, partie a nawet członków rodziny.

• Czym jest polityka- jest to coś takiego o czym myślimy, a mówimy zupełnie inaczej

• Polityków nie powinno się oceniać po tym jak zaczynają, ale jak kończą karierę (np. były premier)

• Polityka jest coraz częściej sztuką zarządzania państwem, a coraz mniej … (CO?)

1. Podstawowe pojęcia z zakresu polityki gospodarczej.

Pojecie polityka:

• od greckiego słowa politike- oznacza sztukę rządzenia państwem;

• współcześnie określa ono całokształt działalności władzy państwowej w kształtowaniu stosunków wewnętrznych w państwie oraz jego stosunków z zagranicą

• często termin ten posiada znaczenie szersze, obejmujące wszelką działalność zmierzającą do wpływania na sprawy polityczne bez względu na to kto ją prowadzi: podmiotem polityki w takim rozumieniu będzie nie tylko władza państwowa, lecz także każda organizacja, grupa społeczna czy nawet osoba, kiedy ich działanie wywiera zamierzony wpływ na sprawy publiczne.

• Kto ma wpływ na obywateli?

• państwo (podatki, ustawy)

• bank (oprocentowanie, kredyty)

• rektor (status studenta, regulamin studiów)

• rodzice (wychowanie restrykcyjne, bezstresowe)

• kościół (czy nasz jest dobry, tolerancyjny)

• partie polityczne (ustawy, konstytucja, prawica-lewica)

W literaturze polskiej znajdujemy wiele definicji pojęcia polityka gospodarcza:

• wg. Kruszczyńskiego- bezpośrednie kierowanie gospodarką narodową przez państwo lub pośrednie oddziaływanie państwa na funkcjonowanie i rozwój tej gospodarki.

• wg. Secomskiego- działalność polegająca na określeniu bieżących i perspektywicznych celów społeczno-gospodarczych oraz ich realizacji za pomocą metod i środków wynikających z zasady racjonalnego gospodarowania.

• wg. Kuzińskiego- praktyczne zastosowanie praw ujawnionych przez ekonomię polityczną dla osiągnięcia za pomocą racjonalnego gospodarowania celów określanych przez państwo.

Polityka ekonomiczna (gospodarcza)

Przez politykę gospodarczą będziemy rozumieć świadome oddziaływanie władz państwowych na gospodarkę narodową, na jej dynamikę, strukturę i funkcjonowanie, na stosunki ekonomiczne w państwie oraz na jego relacje gospodarcze z zagranicą.

• Według Jana Pawła II jest to „sprawowanie władzy dla wspólnego dobra”

• Jest to walka o własny interes (wg społeczeństwa)

• Polityka powinna mieć na celu dobro państwa i jej obywateli a jest zwykłą walką partii (Prymas Glemp)

Polityka społeczno-ekonomiczna uwydatnia potrzeby łączenia społecznych i ekonomicznych celów oraz przesłanek ingerencji organów państwa w sprawy gospodarcze. Najczęściej używa się jednak pojęcia polityka ekonomiczna lub społeczna zakładając, że obejmuje ona także oddziaływania państwa na rozwiązywanie problemów społecznych.

Należą do nich:

• Polityka zatrudnienia (pracować w kraju czy emigrować? Ocena migracji, konsekwencje, przykłady z Europy)

• Polityka mieszkaniowa (3mln mieszkań)

• Polityka rodzinna („becikowe” czy stypendia, urlopy wychowawcze)

• Ubóstwo i patologie (pomoc społeczna, kodeks karny)

• Polityka zdrowotna (służba zdrowia publiczna czy prywatna?)

• Polityka demograficzna (przyrost naturalny)

Podmiotem polityki gospodarczej jest władza państwowa, w której imieniu konkretne działania prowadzą odpowiednie organy. W tej sytuacji istotny jest:

• Sposób powoływania

• Struktura oraz zakres kompetencji i odpowiedzialności poszczególnych organów

• Procedura przygotowywania i podejmowania decyzji

Może się to odbywać na różnych szczeblach, zarówno w centralnych organach władzy (gwarantuje to jednolitość podejścia i sposobu rozstrzygnięć) jak i organach samorządu terytorialnego (pozwala uwzględnić specyficzne zagadnienia oraz preferencje regionalne i lokalne).

W procesach decyzyjnych może wystąpić dominacja aparatu urzędniczego który jest w zasadzie powoływany do przygotowywania projektów decyzji i ich realizacji. Powinny też występować mechanizmy zapewniające partycypację czynników społecznych oraz demokratyczne formy podejmowania rozstrzygnięć przez organy typu przedstawicielskiego.

Władza a naród

• Wszyscy chcą być tam, gdzie państwo, administracja, urzędy, policja są przyjazne- dobre (zaufanie do władzy)

• Ważny jest też wzajemny stosunek władzy rządowej do samorządowej na poszczególnych szczeblach, jak jest w naszym regionie

• Taktowniej będzie podać przykłady na świecie

We współczesnym świecie obserwujemy:

• Z jednej str. podział pewnych organizmów państwowych jednoczących w swych granicach różne narody (ZSRR, Jugosławia, Czechosłowacja)

• Dalszy rozpad Federacji Rosyjskiej? (Czeczenia, Osetia Płn. i Płd.)

• Kosowo (Albania i Serbia- dwa niezależne państwa, a Niemcy i Austria, dwie Koree, Mołdawia i Rumunia)

• 1917r.- 14 płd. Rezolucji prezydenta USA Wilsona (w 13 pkt.) mówiła o wolnej Polsce i Kurdystanie, gdybyśmy dzisiaj podnieśli ten problem to narazilibyśmy się Turcji i Iranowi.

• Kanada - Quebek- separatyści twierdzą, że istnienia osobnego narodu wiąże się nierozłącznie z prawem do niepodległości (26.03.2007 r. - wybory). Ottawa twierdzi, że jeśli prowincja wybierze niepodległość, to opuści Kanadę w znacznie okrojonym kształcie.

WYKŁAD 2

USA- rekord deportacji

• N. Sarkozy deportuje ponad 1 tys. Romów- na Paryż posypały się gromy z całego świata

• Od października 2009 r. do września 2010r. Amerykanie deportowali prawie 393 tys. przybyszów- nowy rekord.

• Nasilone też zostały kontrole pracodawców podejrzanych o zatrudnienie na czarno- wymuszają to jesienne wybory do Kongresu.

• Cały świat protestuje przeciwko tej akcji, a najbardziej Prezydent Meksyku i Latynosi w USA.

Czy Włochy rozpadną się na dwa kraje?

• Minister ds. Reform Umberto Bossi twórca Ligi Północnej, domaga się zmiany włoskiego hymnu wzywającego do zjednoczenia całych Włoch i podniesienia płac na bogatej północy.

• Zmiany wynagrodzeń popierają mieszkańcy tych regionów.

• Ogłoszenie haseł odnoszących się do utrzymywania biednego południa Włoch przez bogatą północ, gwarantują Bossiemu i jego partii popularność na północy kraju.

• Dodatkowe poparcie Liga zyskuje dzięki antyimigracyjnej retoryce.

Czy dojdzie do rozpadu Belgii?

• Belgia od 1993 r. jest państwem federacyjnych z 3 regionami szerokiej autonomi. Flandria, Walonia i Region Stołeczny Bruksela.

• W 2007 r. spór o dalszą reformę i większą samodzielność Flandrii przyczynił się do kłopotów ze sformułowaniem rządu federalnego.

Flamandowie i Holendrzy, Walonowie i Francuzi

• Gdyby doszło do rozpadu Belgii, Flandria pozostałaby samodzielna mimo wspólnego z Holendrami języka

• Walonia uległaby zmniejszeniu o 9 niemieckojęzycznych gmin (?) i zostałaby przyłączona do Francji.

• Niemieckojęzyczne tereny przyłączono by do Luksemburga

• Bruksela, będąca stolicą Flandrii a zamieszkana w większości przez Walonów, zostałaby bez „przydziału”.

Kaddafi chce (chyba chciał, bo nie żyje) podzielić Nigerię na pół.

• Kaddafi zamierza podzielić Nigerię wzdłuż linii religijnych, osobne kraje dla chrześcijan i muzułmanów.

• Zdaniem ekspertów pomysł Kaddafiego ma na celu osłabienie Nigerii, gdyż oba państwa (Nigeria i Libia) rywalizują ze sobą od dłuższego czasu.

Nowy plan pokojowy na Bliskim Wschodzie

Byli szefowie izraelskich służb specjalnych opracowywali nowy plan pokojowy z Palestyńczykami.

Plan 40 zakłada m.in. :

• stworzenie Palestyny na terenie Strefy Gazy i zachodniego Brzegu Jordanu;

• wycofanie Żydów z osiedli na terytoriach okupowanych;

• podział Jerozolimy- zachodnia część dla Izraela, wschodnia dla Palestyny;

• wypłacenie rekompensaty dla uchodźców palestyńskich przez Izrael;

• zakończenie konfliktu z Syrią.

Szykuje się rozbiór Mołdawii?

KŁOPOTLIWY REGION NAD DNIESTREM

Naddniestrzańska Republika Mołdawska ogłosiła swą suwerenność 1990 r., ale nikt jej nie uznał

Obecnie w półmilionowym Naddniestrzu mieszka 300 tys. ludzi posługujących się paszportami mołdawskimi i uznającymi Kiszyniów za stolicę.

Według ukraińskich mediów między Miedwiediewem i Janukowyczem doszło do porozumienia o przyłączeniu Naddniestrza do Ukrainy.

TU COŚ POWINNO BYĆ, ALE ZAMAZANY SLAJD. (-Pierwsza zatytułowana , - Druga mapa pod tytułem)

We współczesnym świecie obserwujemy:

• Z drugiej str. integrację gospodarstw narodowych w ramach wspólnot gospodarczych i politycznych (EWG. Rada Europy, UE), które świadomie rezygnują z części swoich suwerennych uprawnień na rzecz wspólnych organów ponadnarodowych. Przejmują one większość funkcji w dziedzinie planowania i realizowania współpracy gospodarczej w skali całej wspólnoty i stają się ponadnarodowymi podmiotami polityki ekonomicznej.

BLA BLA BLA BLAAAAAAAAAAAA

2. Nauka polityki ekonomicznej

Przedmiotem zainteresowania nauki są funkcje państwa oraz działalność publiczna w dziedzinie gospodarczej.

Doprowadziło to do ukształtowania władzy o sposobach, celach i narzędziach oddziaływania organizmów państwowych na gospodarkę, którą nazywamy polityką ekonomiczną.

Dyscyplina naukowa zajmująca się badaniem form, celów, narzędzi i sposobów oddziaływania państwa na społeczny proces gospodarczy należy do grupy nauk ekonomicznych i jest ściśle związana z ekonomią polityczną.

Kryteria podziałowe nauk

1. Według O. Lange, który wyróżniał:

• ekonomia polityczna, jako nauka teoretyczna

• ekonomia opisowa, zajmuje się badaniem konkretnych przebiegów współczesnych procesów gospodarczych

2. Prof. Kotarbiński- dzielił wszystkie dyscypliny naukowe z punktu widzenia ich zadań na:

• teoretyczne ( służące celom poznawczym)

• stosowane, zajmują się projektami zmian rzeczywistości.

Naukom stosowanym przypisuje się zdanie wykrywania sposobów praktycznego zastosowania poznanych praw naukowych oraz przedstawiania projektów racjonalnego działania, zmierzającego do przekształcenia rzeczywistości (np. nauki przyrodnicze)

3. Traktowanie polityki ekonomicznej

• Pozytywne- służą poznawaniu i opisywaniu rzeczywistości

• Normatywne- wskazują możliwe i pożądane kierunki oraz sposoby jej przeobrażania

Według Prandeckiej

Polityka ekonomiczna jest to nauka o umiejętności kierowania oraz sterowania procesami i zjawiskami gospodarczymi, a także o umiejętnościach oddziaływania na bieg spraw gospodarczych w odpowiednim kierunku.

Aby oddziaływanie na gospodarkę było skuteczne, musi opierać się na wykorzystywaniu poznanych praw ekonomicznych. Mają one charakter praw przyczynowych, czyli stwierdzających związki między przyczynami i skutkami.

Władze państwowe, prowadząc politykę ekonomiczną, stawiają sobie pewne cele, a ich osiągnięcie jest uwarunkowane użyciem określonych środków.

Sztuka prowadzenia polityki ekonomicznej polega jednak nie tylko na umiejętności doboru środków odpowiadających wysuwanym celom, lecz także na przestrzeganiu w tym doborze wymagań określonych przez prakseologiczną zasadę racjonalnego działania.

Można czynić to:

• intuicyjnie

• wykorzystując nabyte doświadczenie

• opanowywać samodzielnie sztukę prowadzenia polityki ekonomicznej metodą prób i błędów

Zagadnienia współczesnej polityki ekonomicznej obejmują:

• Problematykę kształtowania podstawowych stosunków ekonomicznych i rozwiązań systemowych w gospodarce (wybór ustroju, czego oczekujemy)

• Sposoby racjonalizacji wykorzystywania zasobów kraju i ich powiększenia, pobudzania przedsiębiorczości, alokacji czynników wzrostu

• Wybór i realizację strategii rozwoju społeczno- gospodarczego itd. (im ambitniejsze plany, tym ich realizacja misi się odbywać kosztem większych wyrzeczeń).

Nauka polityki ekonomicznej bada w związku z tym:

1. Struktury własnościowe, organizacyjne i terytorialne gospodarki narodowej:

• Prywatyzacja- na 2006r. zaplanowano przychody w wysokości 5,5mld zł, wielkie transakcje nie przejdą (spółki energetyczne), można liczyć najwyżej na 1 mld zł (na 8.09.2006r. wpływy wyniosły 472 mln zł)

• Za spór z Eureko zapłacimy co najmniej 2 mld zł (gdybyśmy chcieli odebrać majątek inwestorom zagranicznym (4,5mld), należałoby z pełnymi konsekwencjami zapłacić ponad 14 mld zł.

1. Procedury postępowania w ustalaniu założeń, kierunków i programów polityki gospodarczej.

2. Systemy planowania, układy celów i środków

3. Instrumentarium realizacyjne polityki ekonomicznej, czyli wszelkiego rodzaju narzędzia za pomocą których władze państwowe mogą wpływać na zachowanie się w procesie gospodarczym przedsiębiorstw i gospodarstw domowych, a także sposoby używania tych narzędzi i ich skuteczność w danych okolicznościach.

Polityka gospodarcza, jako nauka obejmuje dorobek wszystkich dyscyplin ekonomicznych. Szczególne znaczenie mają wyniki badań prowadzonych przez ekonomię szczegółową i jej działy nazywane ekonomikami (przemysłu, rolnictwa, handlu, itp.)

Wprowadzenie do polityki ekonomicznej ujęć terytorialnych w postaci polityki regionalnej i przestrzennej wiąże się z wykorzystaniem geografii ekonomicznej i ekonomiki regionalnej, a posługiwanie się narzędziami typu pieniężnego i fiskalnego wymaga ogromnej znajomości nauki o finansach. Prowadzenie polityki ekonomicznej musi być wsparte przez statystykę, a w projektowaniu strategii i działań operacyjnych stosuje się osiągnięcia prakseologii, nauki o programowaniu oraz teorii informacji. (znaczenie i koszty informacji w warunkach rynkowych, znaczenie informacji i prognozowania przy podejmowaniu decyzji).

W przedmiocie tym powinno się także korzystać z dorobku nauk nie zaliczanych do dyscyplin ekonomicznych. Dotyczy to nauk prawnych i administracyjnych, socjologii, psychologii społecznej, ekologii oraz sięgania do scenariuszy doświadczalnych przez prognostykę.

Najbliższe sobie wydają się być nauki ekonomiczne i prawne. Na wieli uniwersytetach są to wspólne wydziały, my wcześniej też byliśmy razem.

3. Metody stosowane w polityce ekonomicznej

Nauka polityki ekonomicznej posługuje się tymi samymi metodami co inne nauki ekonomiczne - opinią i dedukcją. Punktem wyjścia są badania empiryczne wykonywane na podstawie gromadzonych informacji.

Etapy

I Etap - obserwacja rzeczywistości społeczno-ekonomicznej pod kątem ustalania i rozpoznania oddziaływań organów państwowych na gospodarkę. Zebrany materiał umożliwia wyodrębnienie zjawisk powtarzających się i określanie występujących między nimi związków.

II Etap- przejście do konkretyzacji uwzględniającej wpływ różnego rodzaju uwarunkować na stosowane formy, kierunki i metody polityki ekonomicznej.

Bogatego materiału do badań prowadzonych przez naukę polityki gospodarczej dostarcza historia. Dotychczasowa wiedza o oddziaływaniu państwa na procesy gospodarcze opiera się na doświadczeniach historycznych. O nauce tej mówi się, że jest nauczycielką życia (magistra vitae).

Bardzo ważną rolę w metodzie nauki o polityce ekonomicznej odgrywa eksperyment. Spełnia on także pewne funkcje w przygotowaniu modyfikacji systemowych w różnych krajach. Nowe rozwiązania są najpierw wprowadzane w wybranych jednostkach (przedsiębiorstwach, regionach), a następnie obserwowano jak się zachowują i jakie uzyskują wyniki (tak prywatyzowano w Pl pierwszych 5 przedsiębiorstw w 1990r.)

Formą quasi- eksperymentu w polityce ekonomicznej jest postepowanie symulacyjne, przeprowadzane za pomocą odpowiednio skonstruowanych modeli, przedstawiających w sposób uproszczony rzeczywistość społeczno-gospodarcza. Metoda ta jest obecnie szczególnie powszechnie stosowana w planowaniu gospodarczym i w programowaniu działań polityki ekonomicznej, szczególnie w odniesieniu do problemów dających się ująć w sposób skwantyfikowany. Do modelu wprowadzane są wariantowo zmienne zależne od polityki. Badane są kolejne wyniki i oceniane poszczególne projektowane warianty działań ex ante.

W polityce ekonomicznej eksperyment może być zastąpiony analiza i ocena doświadczeń polityki ekonomicznej za granica. Taki sposób jest dobrze pojmowany, jednak w tej sytuacji należy precyzyjnie rozpoznać uwarunkowania danego państwa i ich odmienności w porównaniu do naszego kraju.

Dość często w praktyce polityki ekonomicznej stosowana jest metoda „prób i błędów”. Nie zawsze należy to oceniać w sposób pejoratywny. Metoda ta polega na podejmowaniu działań tak długo, aż natrafi się na właściwe. Jest ona podstawą kolejnych przybliżeń stosowanych w praktyce i w teorii polityki ekonomicznej.

4. Założenia doktrynalne

Na kierunki i treści oddziaływań władz państwowych na sprawy gospodarcze duży wpływ, oprócz nauki, wywierały i nadal wywierają założenia wypływające z formułowanych w poszczególnych okresach i krajach doktryn polityki ekonomicznej.

Doktryna je to zbiór uporządkowanych w pewien sposób założeń, twierdzeń i poglądów na temat określonej dziedziny wiedzy lub działalności.

W doktrynach znajdujemy różne twierdzenia nawiązujące do dorobku nauki, ale także liczne tezy, które wynikają z przyjmowania założeń światopoglądowych, ideologicznych, moralnych, dotyczące tego, „co być powinno”, określające kierunki i cele, do których należy dążyć, mówiące o tym jak należy postępować. Doktryny podejmują bowiem problemy, wobec których nauka nie czuje się w pełni kompetentna- wskazywania i wartościowania celów działań, zwłaszcza celów rodzajowo niejednorodnych i ilościowo trudno wymiernych. Od teorii naukowych doktryny różnią się brakiem pełnego uzasadnienia całości przyjmowanych przesłanek i wyprowadzanych z nich wniosków.

Zasady polityki gospodarczej.

Proces gospodarczy obejmuje problemy, co do których sposoby i przesłanki wartościowania i kryteria ocen bardzo ściśle wiążą się z przekonaniami oraz opiniami i poglądami poszczególnych ludzi, zespołów ludzkich, grup i warstw społecznych.

1. W starożytności wszystkie zagadnienia gospodarcze uważane za polityczno-etyczne.

2. W średniowieczu z kolei traktowano je z punktu widzenia moralności. To właśnie z tego okresu żywe do dziś pochodzą pojęcia „słusznej” czy „uczciwej” ceny, dopuszczalnej wysokości stopy zysku, procentu, skali bogacenia się, poziomu konsumpcji. Na straży przestrzegania odpowiednich norm stała wówczas opinia publiczna, jak i władza państwowa. Dopuszczalny poziom konsumpcji był zgodny z przyjętymi zwyczajami i stanowiskiem zajmowanym w społeczeństwie.

3. W XVII w. powstał pierwszy zwarty system zasad polityki gospodarczej- merkantylizm. Gloryfikował on rolę handlu (zagranicznego) w tworzeniu bogactwa narodu (z wł. mercante- kupiec).

Pojęcie wieloznacznej, określające:

• Kierunek myśli ekonomicznej (bogactwo kraju) zależy od nagromadzonego kruszcu, protekcjonizm celny i popieranie produkcji krajowej, zmniejszenie popytu na towary importowane

• Okres w historii gospodarczej po wielkich odkryciach geograficznych, tworzenie kolonii i rozwój handlu międzynarodowego, rozwój giełd, ubezpieczeń, sądownictwa gospodarczego oraz zwiększenie swobód gospodarowania ( czy Polska miała i czy chciała mieć kolonie?)

• Jako narzedzie polityki gospodarczej obejmował protekcjonizm, popieranie produkcji krajowej oraz ograniczenie swobód gospodarskich i silne zaangażowanie państwa w procesy gospodarcze (XIX i XXw.)

W czasach nowożytnych zagadnienia gospodarcze rozpatrywano z punktu widzenia polityki państwowej prowadzonej przez poszczególnych władców, tj. z punktu widzenia ich dążeń, pragnąc umocnienia swej siły utożsamianej z siłą państwa (np. Ludwik XIB- `państwo to ja”)

• Rządy całkowicie absolutne

• Polityka rozwoju doprowadziła Francje do rozkwitu

• Wojny i powiększenie terytorium, aneksje

• Po 72 latach panowania, przeżywszy syna i wnuków przekazał tron prawnukowi

• Czy dziś mamy podobnych przywódców szarlatanów, przykłady.

1. W XVIII w. powstała doktryna liberalizmu gospodarczego, która postulowała ograniczenie interwencji państwa w sprawy gospodarcze do niezbędnego minimum. Doktrynę tą propagowały szczególnie państwa silniej rozwinięte, których gospodarka nie potrzebowała takiej ochrony (przykład gospodarki w 100% liberalnej, przykład partii i państwa najbardziej liberalnego)

2. W XX w. w krajach gospodarki rynkowej przeplatają się okresy dominacji tendencji interwencjonistycznej i tendencji neoliberalnych. Interwencjonizm państwowych znalazł duże oparcie w dziełach J. M. Keunesa i jego uczniów. Kierunek ten przeważał też po II wojnie światowej (aż do połowy lat 70.), kiedy to w WB, USA i in. krajach wzięły znów górę tendencje neoliberalnej. Spór między dwoma rozbieżnymi kierunkami założeń doktrynalnych odnośnie funkcji państwa i charakteru polityki ekonomicznej przewija się też w obecnych dyskusjach ekonomicznych w Pl.

Partie polityczne

Poglądy w sprawie zakresu i sposobów oddziaływania państwa na gospodarkę bardzo często wiążą się z przesłankami typu ideologicznego. Poszczególne partie polityczne, wyrażające interesy klas i warstw stanowiących ich bazę społeczną, formułują cele i całe programy polityki ekonomicznej- i w razie dojścia do władzy starają się je realizować (polityka edukacyjna, zatrudnienia, własnościowa).

Doktryny polityki ekonomicznej obejmują poglądy i koncepcje określonych sil społecznych dotyczące przesłanek, zakresu, stopnia pożądanej intensywności, celów i sposobów oddziaływania państwa na gospodarkę, strategii rozwoju, zasad funkcjonowania gospodarki i obowiązujących w niej reguł gry.

Programy partii komunistycznych zakładają z reguły zniesienie prywatnej własności środków produkcji i tworzenia gospodarki, której podstawą będą przedsiębiorstwa kolektywne (głownie państwowe). W założeniach programowych partii tej orientacji istnieją duże różnice programowe, które dotyczą, m. in.:

• Zakresu i sposobu nacjonalizacji

• Stopnia centralizacji bądź decentralizacji zarzadzania

• Skali wykorzystania mechanizmów rynkowych i stosunków towarowych.

Partie liberalne i konserwatywne głoszą programowo koncepcje minimalizacji ingerencji państwa i zapewnienia maksymalnej swobody działania konkurującym z sobą przedsiębiorcom, odpowiadając się zdecydowanie za zachowaniem i umacnianiem własności prywatnej. Szczególne miejsce we współczesnym świecie zajmuje katolicka nauka społeczna, odnosząca si negatywnie do ideologii komunistycznej, ale zajmująca też stanowisko wobec doktryny liberalnej oraz różnych wartości i konsekwencji społecznych systemu kapitalistycznego (czy możliwy jest do końca podział na prawicę i lewicę?)

Systemy gospodarcze i funkcje polityki ekonomicznej

1. Ustroje społeczno - ekonomiczne i systemy regulacji procesu gospodarczego.

Przedmiotem oddziaływań polityki ekonomicznej jest gospodarka narodowa, która składa się z licznych i różnorodnych jednostek. Należą do nich: przedsiębiorstwa, gospodarstwa rolne, banki zakłady ubezpieczeniowe, gospodarstwa domowe, organizacje gospodarcze. Wytwarzanie dóbr i ich podziały w nowoczesnym społeczeństwie jest procesem, w którym współpracują miliony ludzi, którzy są specjalistami w bardzo różnorodnych dziedzinach. Uczestnicy tego procesu wykonują czynności wzajemnie się uzupełniające, stad tez są od siebie zależni.

W całej gospodarce wyróżniamy 2 rodzaje procesów tj:

• Procesy realne - obejmujące produkcję, transport, magazynowanie, obrót

• Procesy regulacyjne - obejmujące zbieranie i przetwarzanie informacji, przygotowywanie i podejmowanie decyzji, kontrolowanie ich wykonywania itp.

W przedsiębiorstwach o charakterze rolniczym, przemysłowym czy handlowym przeważają procesy realne natomiast w instytucjach wkraczających w sferę gospodarki (banki, zakłady ubezpieczeniowe, organy państwowe i samorządowe) funkcje podlegają na czynnościach regulacyjnych.

Dla zgodnej działalności całej gospodarki mogącej zaspokoić potrzeby społeczeństwa należy zapewnić określony porządek, który jest wyznaczony przez obowiązujący system ekonomiczny.

System ekonomiczny - zbiór instytucji i mechanizmów oraz zasad ich działania, które regulują postępowanie wszystkich uczestników procesu gospodarczego.

System ekonomiczny musi rozwiązywać podstawowe problemy regulacji całego systemu gospodarczego. Musi on określać:

• Kto i jak decyduje o tym jakie dobra i w jakich ilościach powinny być wytwarzane

• W jaki sposób wytwarzanie uzupełniających się produktów ma być bilansowanie i koordynowane pod kątem zaspokojenia różnorodnych potrzeb społecznych

• A jaki sposób ma być dokonywany podział globalnego produktu społecznego miedzy członków społeczeństwa

---