ŚRODKAMI PUBLICZNYMI SĄ:

1) dochody publiczne;

2) środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, nie podlegające zwrotowi, z wyłączeniem środków określonych w pkt 2a;

2a) środki pochodzące z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności Unii Europejskiej;

3) przychody budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych pochodzące:

a) ze sprzedaży papierów wartościowych oraz z innych operacji finansowych,

b) z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz majątku jednostek samorządu terytorialnego,

c) ze spłat pożyczek udzielonych ze środków publicznych,

d) z otrzymanych pożyczek i kredytów;

4) przychody jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych uzyskiwane w związku z prowadzoną przez nie działalnością oraz pochodzące z innych źródeł.

ZASADY BUDŻETOWE

zasada jedności - samorząd samodzielnie prowadzi gospodarkę finansową na podstawie budżetu, który jest podstawą realizacji zadań przez tę jednostkę w ciągu roku. jawności - zgodnie z art. 61 ust.1 Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997r. stwierdza, ze: "Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne (...) oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa". Ten zapis jak i zapisy w innych ustawach stwierdzają, że budżet jednostek samorządu terytorialnego jest jawny i dostępny dla wszystkich zainteresowanych.

uprzedniości - budżet powinien zostać uchwalony przed rozpoczęciem roku budżetowego, którego dotyczy. Zasada ta nie ma charakteru bezwzględnie obowiązującego, gdyż zgodnie z art. 122 ustawy o finansach publicznych, uchwałę budżetową organ stanowiący uchwala przed rozpoczęciem roku budżetowego, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach - nie później niż do 31 marca roku budżetowego.

zasada równowagi budżetowej - na organach samorządu spoczywa obowiązek podjęcia wszystkich czynności, które doprowadziłyby do zachowania równowagi budżetowej w każdym stadium prowadzenia gospodarki budżetowej. Wydatki budżetu nie mogą przekroczyć jego dochodów wraz z wpływami zwrotnym, w przeciwnym razie uchwała budżetowa musi przedstawić źródła finansowania deficytu budżetowego.

szczegółowości - budżet musi być ustalony i wykonywany ze szczegółowym podziałem dochodów i wydatków budżetowych. Uchwała budżetowa jednostki samorządu terytorialnego musi określić m.in.: prognozowane dochody według ważniejszych źródeł i działów klasyfikacji budżetowej; wydatki budżetu w podziale na działy i rozdziały klasyfikacji wydatków; źródła pokrycia deficytu lub przeznaczenia nadwyżki budżetu; wydatki związane z wieloletnimi programami inwestycyjnymi, z wyodrębnieniem wydatków na finansowanie poszczególnych programów; plany przychodów i wydatków zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych oraz środków specjalnych i funduszy celowych; upoważnienia dla zarządu do zaciągania długu oraz do spłat zobowiązań; zakres i kwoty dotacji przedmiotowych; dotacje; dochody i wydatki związane z realizacją zadań wspólnych, realizowanych w drodze umów lub porozumień.

Zasada powszechności - wymaga ujęcia w budżecie wszystkich dochodów i wydatków przychodów i rozchodów państwa. Odstępstwa: istnienie gosp. budżetowej oraz funduszy celowych gdzie środki pieniężne są gromadzone i wydatkowane bez segregacji w budżecie.

Zasada jawności - jako plan wspólnoty państwowej czy lokalnej musi być on jawny pod

względem materialnym i formalnym, to jest powszechnie dostępny dla obywateli.

Zasada uprzedności - plan finansowy, dla zachowania swoich cech musi być uchwalony

(zatwierdzony) przed początkiem okresu, na który obowiązuje.

Zasada roczności - określenie zakresu czasowego budżetu, wyznaczająca termin początkowy i końcowy jego obowiązywania jako aktu zarządzania finansami podmiotu

publicznego

Zasada równowagi między dochodami i wydatkami - zestawienie strony dochodowej i wydatkowej planu z obowiązkiem wskazania źródeł pokrycia planowanego niedoboru jak i zadań, na które ma być przeznaczona planowana nadwyżka, jeśli jej planowanie jest prawnie dopuszczalne.

Zasada jedności materialnej - przeznaczenie całości dochodów na pokrycie całości wydatków (zakaz funduszowania lub wewnętrznego finansowania celowego)

Zasada jedności formalnej - to postulat aby wszystkie dochody i wydatki oraz przychody i rozchody państwa uchwalane były w formie jednego aktu.

KONSOLIDACJA Sektora finansów publ.

Jest to eliminowanie z planów finansowych tzw.transferów wewn. Sektora publ., czyli dochodów i wydatków które są zarazem doch. Wyd. innych innych segmentów sektora publ. Jest to 1.eliminowanie kwot przekazanych z innych segmentów segmentów 2. eliminowanie z wydatków każdego segmentu kwot przekazanych do innych segmentów.

Po konsolidacji dochody sektora Fin.publ. to wpływy od jednostek nie zaliczane do tego sektora. A wydatkito wypłaty przeznaczone dla jednostek spoza sektora( gosp. domowe, przeds. Handlowe, podmioty zagraniczne). Pozycje eliminowane przy konsolidacji to: 1.składki na rzecz bezp.. społ. I Fundusz Pracy opłacone przez jednostki budżetowe, 2.dotacje i subwencje dla gmin wypłacone z budżetu, 3.dotacje z budżetu państwa i budżetu jednostek samorządu teryt. Dla jednostek gosp. pozabudżetowej i dla funduszy celowych.

OBOWIĄZEK PODATKOWY

podmioty zobowiązane - ciąży na nich obowiązek podatkowy (nie koniecznie ekonomiczny ciężar), zalicza się do nich:

- podatnik - to podmiot, na którym ciążą wszystkie obowiązki mające bądź to charakter pieniężny bądź inny np. obowiązek rejestracyjny. To on ponosi ekonomiczny ciężar podatku

- płatnik - do jego obowiązków podatkowych należy wymiar podatku (naliczenie podatku), jego pobór i odprowadzenie (wpłacenie) go do właściwego Urzędu Skarbowego we właściwym terminie (nie ponosi ciężaru ekonomicznego, tylko odprowadza składki)

- inkasent - pobiera podatek i odprowadza go do właściwego US, we właściwym terminie (nie nalicza)

-NIEOGRANICZONY - podatnicy mający siedzibę lub zarząd na terenie RP podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania - płaca podatek w RP za przychody krajowe + zagraniczne.

-OGRANICZONY - podatnicy mający siedzibę lub zarząd poza terytorium RP podlegają obowiązkowi tylko od dochodów, które osiągają na terenie RP - płacą w RP tylko za przychody krajowe.

VAT to najpoważniejsze źródło dochodów budżetu państwa. Podatek VAT (z angielskiego - podatek od wartości dodanej) czyli podatek od towarów i usług. Faktycznie jest on płacony przez ostatecznego konsumenta danego produktu lub usługi.PODMIOT Wszyscy pośrednicy pomiędzy wytwórcą usługi lub towaru, a konsumentem płacą go tylko od wartości, o jaką wzbogacają towar lub usługę. przedmiot opodatkowania-opodatkowaniu podlega sprzedaż towarów towarów płatne świadczenie usług na terenie RP. Zarówno podatek VAT jak i akcyzowy stanowią dochód budżetu państwa. Opodatkowaniu podlega również eksport i import towarów lub usług. Czynności które podlegają opodatkowaniu to: -świadczenie usług oraz przekazania lub zużycia towarów na potrzeby reprezentacji i reklamy, -przekazanie przez podatnika towarów oraz świadczenia usług na potrzeby osobiste podatnika, udziałowców, wspólników, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków stowarzyszenia itp., -zamiana towarów, zamiana towarów na usługi i odwrotnie, wydanie towarów lub świadczenie usług w zamian za wierzytelności, wydanie towarów lub świadczenie usług za pieniądz, dostarczenie produktów rolnych na podstawie umowy kontraktacji, - darowizny towarów nie wymienionych, świadczenie usług reklamowych bez pobrania należności. Zwolnienia z podatków VAT obejmują: -podatnicy, których wartość sprzedaży a także wartość eksportu i usług nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku obrotowym 10.000euro w zł. - płacących podatek dochodowy w formie karty podatkowej, w zakresie działalności objętą tą formą opodatkowania.

RODZAJE DEFICYTU BUDŻETOWEGO: rzeczywisty - ex definitione jest faktyczną różnicą między wydatkami i dochodami w danym okresie (roku budżetowym; pokrywa się z kasową interpretacją budżetu państwa, strukturalny - jest wielkością symulowaną, hipotetyczną, powstającą w warunkach, gdy dochody i wydatki są realizowane przy pełnym wykorzystaniu zdolności wytwórczych gospodarki, cykliczny - jest rezultatem cyklu koniunkturalnego (ożywienia lub recesji) wpływającego na dochody i wydatki budżetowe, a więc występuje w warunkach, gdy gospodarka nie funkcjonuje przy pełnym wykorzystaniu zdolności wytwórczych; jak łatwo zauważyć, deficyt zawsze różni się od rzeczywistego i strukturalnego

Różnice między deficytem strukturalnym a cyklicznym wynikają ze stosowania różnych narzędzi polityki fiskalnej, do których zalicza się stabilizatory koniunktury lub narzędzia dyskrecjonalnego oddziaływania państw na gospodarkę.

Oprócz deficytu jawnego (ujętego w uchwalonym budżecie) istnieje deficyt ukryty, nie znajdujący odzwierciedlenia w dokumentach budżetowych. Def. ukryty powstaje, gdy pewne wydatki są finansowane bez wyasygnowania środków pieniężnych z budżetu. Pokryciem wydatków jest wtedy wzrost zobowiązań budżetu.

BUDŻET W 3 ASPEKTACH jest planem finansowym na dany okres (np. miesiąc, rok), przedstawiającym dochody i wydatki jednostki gospodarującej. 1.Zestawienie przewidywanych dochodów i wydatków jakiegokolwiek podmiotu na określony czas.

2.Scentralizowany fundusz publiczny służący gromadzeniu środków pieniężnych w związku z funkcjami państwa

3.Plan finansowy najwyższej rangi zatwierdzany przez parlament , obejmujący zestawienie dochodów i wydatków państwa w określonym przedziale czasowym 4.Jako akt notarialny uchwalany przez sejmw formie ustawy dającypaństwu prawo do gromadzenia i rozliczaniaśrodków pieniężnych wg. zasad planu.

KLASYFIKACJA BUDŻETOWA to sposób grupowania dochodów i wydatków budżetowych stosowanych w planowaniu i ewidencji wykonywania budżetu.

Stosuje się podział klasyfikacji budżetowej wg. trzech kryteriów: Podmiotowe (części) przy pomocy tego kryterium wyodrębniamy części budżetu, jest to podział resortowy, który odpowiada aktualnej resortowej administracji. Ilość części odpowiada liczbie organów administracji rządowej i nazwy Przedmiotowe (działy, rozdziały, tytuły) część budżetu dzielimy wg. kryterium przedmiotowego wyodrębniamy źródła pochodzenia środków i kierunków dysponowania (np. przemysł, budownictwo, rolnictwo), w ramach działów może być potrzeba wyodrębnienia rozdziałów, a w tych mogą kryć się kryć tytuły i rodzajowe (paragrafy, pozycje) jest uszczegółowieniem podziału przedmiotowego, wyodrębnia paragrafy, a w ramach paragrafów pozycje.

UCIECZKA OD PODATKÓW:1.UNIKANIE PODATKU-wyszukiwanie w przepisach podatkowych luk po to by uniknąc płacenia podatków lub zmniejszyć jego ciężar np. powstrzymanie od zakupu opodatkowanych dóbr. , 2.OSZUSTWA PODATKOWE- to łamanie prawa które podlegają karze. Są to: zatajenie materialne -polega na ukrywaniu przedmiotów podegających opodatkowaniu - zatajenie rachunkowe inny stan faktyczny. przyczyny: 1-moralne, 2polityczne, 3-ekonomiczne,4- techniczne. 1) to dualizm norm etycznych , wielokrotne opodatkowanie tego samego przedmiotu, opcja kupna, 2- polityczne- utożsamianie ucisku fiskalnego z politycznycm 3) rozpatrywane na dwóch płaszczyznach-osobistej ekonomicznej sytuacji podatnika( jest ona albo nie korzystna bo podatnicy nie mają z czego zapłacić albo korzystna gdy podatnicy mają duze dochody i i mogą płacić podatki ale jest on wiekrzy im ich dochód i wynajmują doradców finansowych aby im pomogli jak nie zapłacić tak wysokiego podatkui. 4.techniczne- wynikające ze skomplikowanych systemów podatkowych. Podatniy nie potrafią się rozliczyć prawidłowo a inni wykorzystują luki prawne do ucieczki od podatków.

KUMULACJA PODATKOWA

Kumulacja pod. - łączenie podstaw podatkowych w całość celem zwiększenia ciężaru podatkowego. Może być kumulacja:

- podmiotowa - najczęściej w podatku dochodowym od osób fizycznych np.. wspólne rozliczanie się współmałżonków, rodzice samotnie wychowujący dzieci, które osiągają dochód itp.

- czasowa - podatek dochodowy od osób fizycznych 1 rok, podatek od spadków i darowizn 5 lat

- przedmiotowa - łączenie przychodów z różnych źródeł np. renta + ze stosunku pracy

- terytorialna -może być: * łączna: od całości dochodu, którego źródła są za granicą płacimy podatek w kraju i za granicą (jeśli oba kraje posiadają stosowną umowę to unika się podwójnego opodatkowania); * rozłączna : podatek płaci się w kraju, z którego pochodzi dochód

FORMY ORGANIZACYJNE

Formy organizacyjne: 1.jednostki budżetowe, 2. zakłady budżetowe, 3.gosp. publiczne, 4. fundusze celowe

1.Jednostkami budżetowymi są takie jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego.

Jednostka budżetowa prowadzi gospodarkę finansową według zasad określonych w ustawie. Jednostki budżetowe tworzą, łączą i likwidują:1)ministrowie, kierownicy urzędów centralnych i wojewodowie oraz inne organy działające na podstawie odrębnych przepisów - państwowe jednostki budżetowe,2) organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego - gminne, powiatowe lub wojewódzkie jednostki budżetowe.

4. Likwidując jednostkę budżetową dany organ okresla przeznaczenie mienia, znajdującego się w użytkowaniu jednostki; w przypadku państwowej jednostki budżetowej decyzja o przeznaczeniu tego mienia podejmowana jest w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa. 6.Podstawą gospodarki finansowej jednostki budżetowej jest plan dochodów i wydatków, zwany dalej planem finansowym.

2.Zakładami budżetowymi są takie jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które:1) odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania, 2) pokrywają koszty swojej działalności z przychodów własnych,

Zakłady budżetowe tworzą, łączą i likwidują:1) ministrowie, kierownicy urzędów centralnych lub wojewodowie oraz inne organy działające na podstawie odrębnych przepisów - państwowe zakłady budżetowe,2) organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego - gminne, powiatowe lub wojewódzkie zakłady budżetowe.

.Podstawą gospodarki finansowej zakładu budżetowego jest roczny plan finansowy, obejmujący przychody i wydatki stanowiące koszty działalności oraz stan środków obrotowych i rozliczenia z budżetem.

Łącznie dotacje dla zakładu budżetowego nie mogą przekroczyć 50% jego dochodów własnych.

W planie finansowym zakładu budżetowego wyodrębnia się w szczególności:1) przychody własne, 2) dotacje z budżetu państwa lub budżetu jednostki samorządu terytorialnego,3) wydatki na wynagrodzenia i składniki naliczane od wynagrodzeń, 4) wydatki inwestycyjne.

3.Gospodarstwem pomocniczym jest wyodrębniona z jednostki budżetowej, pod względem organizacyjnym i finansowym, część jej podstawowej działalności lubdziałalność uboczna. Gospodarstwo pomocnicze pokrywa koszty swojej działalności z uzyskiwanych przychodów własnych6.Podstawą gospodarki finansowej gospodarstwa pomocniczego jest roczny plan finansowy obejmujący przychody, wydatki stanowiące koszty działalności, rachunek wyników, stan środków obrotowych i rozliczenia z budżetem. Gospodarstwo pomocnicze może otrzymywać z budżetu dotacje przedmiotowe lub obrotowe. W planie finansowym gospodarstwa pomocniczego jednostki budżetowej wyodrębnia się w szczególności:1) przychody własne,2) dotacje z budżetu państwa lub budżetu jednostki samorządu terytorialnego, 3) wydatki na wynagrodzenia i składki naliczane od wynagrodzeń.

4. Funduszem celowym jest fundusz ustawowo powołany przed dniem wejścia w życie ustawy, którego przychody pochodzą z dochodów publicznych, a wydatki przeznaczone są na realizację wyodrębnionych zadań. Fundusz celowy może działać jako osoba prawna lub stanowić wyodrębniony rachunek bankowy, którym dysponuje organ wskazany w ustawie tworzącej fundusz. Fundusz celowy, który realizuje zadania wyodrębnione z budżetu:1) państwa - jest państwowym funduszem celowym, 2) gminy, powiatu lub województwa - jest gminnym, powiatowym lub wojewódzkim funduszem celowym. Podstawą gospodarki finansowej funduszu celowego jest roczny plan finansowy. Wydatki funduszu celowego mogą być dokonywane tylko w ramach posiadanych środków finansowych obejmujących bieżące przychody, w tym dotacje z budżetu państwa lub budżetów jednostek samorządu terytorialnego i pozostałości środków z okresów poprzednich. Fundusze celowe mogą zaciągać kredyty i pożyczki, o ile ustawa tworząca fundusz tak stanowi. Szczegółowe zasady gospodarki finansowej państwowego funduszu celowego, w zakresie nie uregulowanym ustawą tworzącą fundusz, określa, w drodze rozporządzenia, minister nadzorujący państwowy fundusz celowy, w po rozumieniu z Ministrem Finansów.

KONTA OBSŁUGUJĄCE BUDŻET PAŃSTWA

Dla obsługi budżetu państwa prowadzone są następujące zadania bankowe: centralny rachunek bieżący budżetu państwa (tu wydatki budżetowe), zadania pieniężne jednostek SFP, zadania bież. Śr. Pochodzenie ze źródeł zagranicznych, nie podlegające zwrotowi, rachunki bieżące podstawowych funduszy celowych, zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych, środków specjalnych, rachunki pomocnicze, rachunki państwowych jednostek budżetowych mających siedziby poza granicami RP, obsługę bankową w zakresie tych rachunków pełni NBP.

CENTRALNY RACH BANOWY - służy do gromadzenia doch. Budżetu państwa oraz do przekazywania zgromadzonych na nim środków na rach. bież. Państwowych jednostek budżetowych.

PROGNOZY BUDŻETU PAŃSTWA

Prognoza wykonania budżetu w roku bazowym. Prognoza PKB, produkcji i sprzedaży, rynku pracy (zatrudnienie i bezrobocie), konsumpcji, rynku pieniężnego (stopa %)

DOCHODY BUDŻETOWE jest to ta część dochodów publicznych, która zasila budżet państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Rozmiary i struktura dochodów budżetowych państwa zależą od: charakteru ustrojowego państwa, który przesądza o strukturze z punktu widzenia własności (gosp. kapitalistyczna i kapitalistyczno - własnościowa, gdzie dominują dochody typu fiskalnego, jak podatki cła itp.), charakteru prowadzonej polityki, niezależnie od czynników ustrojowych, systemu organizacji władzy publicznej i konstytucyjnego podziału kompetencji władzy

Przykłady dochodów budżetowych: daniny publiczne,podatki od działalności gospodarczej podmiotów, podatki od dochodów ludności, cła, wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych i jednoosobowych spółek skarbu państwa, wpłaty z zysku NBP, dywidendy, wpłaty z nadwyżek środków obrotowych państwowych zakładów budżetowych oraz części zysku gospodarstw pomocniczych państwowych jednostek budżetowych, przymusowe -uboczne-grzywny, kary.

PRAWO WAGNERA - w praktyce gospodarczej mówi się o tzw. Prawie Wagnera czyli prawie wydatków publicznych, który jest uwarunkowany następującymi czynnikami: czynniki socjologiczne - nieustanne rozszerzanie działalności podmiotów publiczno - prawnych, czynniki o charakterze historycznym - zdecydowana większość państw obciążona jest długiem publicznym a jego obsługa powoduje zwiększające się z roku na rok wydatki, czynniki publiczne, czynniki ekonomiczno - społeczne - postęp techniczny, wzrost dochodu na jednego mieszkańca, struktura demograficzna. Optymalny poziom wydatków publicznych jesz przekroczony wówczas, gdy społecznie niekorzystne konsekwencje wzrostu opodatkowania w skutek wzrostu wydatków zaczynają przeważać nad społecznymi korzyściami ze wzrostem wydatku.

SALDA DŁUGU PUBLICZNEGO: kredytowe (pierwotne) polega na tym, że budżet uważa się za zrównoważony, jeżeli w ciągu okresu obrachunkowego nie zachodzi powiększenie netto martwego długu publicznego, co oznacza, że państwo nie zaciąga nowych pożyczek publicznych, majątkowe to różnica między dochodami budżetowymi, pomniejszonymi o dochody uzyskane ze sprzedaży majątku publicznego i o pożyczki zaciągane na cele inwestycyjne, a wydatkami bieżącymi budżetu, ogólne pokrywa się z kredytową koncepcją salda budżetu (państwo nie zaciąga w roku fiskalnym żadnych nowych pożyczek), krajowe uzyskuje się po skorygowaniu salda ogólnego o budżetowe rozliczenia zagraniczne, realne, nominalne.

WYDATKI I DOCHODY NA RACH. BANKOWYCH-Najwiekszą częśc doch. Budz. W tym wszystkie doch. Podatkowe wpłate z zysku NBP, wpłatę z zysku przedsiębiorstw i jedno osob. Spółek Skarbu Państwa(w sumie 86% wszystkich doch. Budżetu państwa) wpłąta jest na rach bankowe US. Na Centralny rach. Bieżacy budżetu państwa wszystkie coch. Budżetowe trafiają za pośrednictwem Urzędów Skarbowych gdyż państwowa jednostka budzetowa pobierając dochody przekazuje je bezpośrednio do ministerstwa finansów lecz na rachunki właściwych terytorialnie urzędów skarbowych.

US przekazuja pobrane dochody na Centralny rach. Budżetu raz w miesiącu.

WYDATKI PUBLICZNE OD STRONY MAKROEKONOMICZNEJ I MAKROSPOŁECZNEJ =RACJONALIZACJA WYDATKÓW PUBLICZNYCH

1.Makroekonomiczny - poziom wydatków publicznych w relacji do PKB (jaka część PKB jest rozdysponowana przez budżet), struktura wydatków publ w tym w szczególności ta wynikająca z podziału na sztywne i pozostałe oraz bieżące i majątkowe

2.Makrospołeczny - analizowanie skutków redystrybucji dla poszczególnych grup społecznych;

3.Mikroekonomiczny - związana z jednostkami, które dokonują wydatków publicznych (jednostek, zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych, środków specjalnych, instytucji kultury, szkolnictwo wyższe). 50% wydatków zakładów budżetowych musi być pokrytych z jego dochodów. Im mniej pieniędzy jest wydatkowanych przez jednostki budżetowe tym większa racjonalność wydatkowania na poziomie mikroekonomicznym.

3.Jednostkowy - system redystrybucji wymaga przymusowych wyrzeczeń jednostek na rzecz społeczeństwa.

PRZYCZYNY I SPOSOBY REALIZACJI DOKONYWANIA WYDATKÓW : 1.PRZEZ PRZELANIE ŚRODKÓW Z RACH. BIEŻĄCEGO DYSPONENTA ŚR. BUDŻETOWYCH BUDŻETOWYCH RACH. Os. Fiz os. Prawnej lub jednostki organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej, 2.przez wypłate gotówką z rach. Bież. Np. tak SA realizowane wydatki na realizowane wynagrodzenia i ninne świadczenia na rzcz ludności, 3.przez przelanie środków z rach. Bież. Jednostki na własny rach środków na finansowanie inwestycji.

RODZAJE PODATKÓW: Kryteria podziału podatków

Ze względu na przedmiot:

- podatki przychodowe - opodatkowany jest przychód

- podatki dochodowe - opodatkowany jest dochód rozumiany jako nadwyżka przychodu nad kosztami uzyskania przychodu

- podatki majątkowe - opodatkowany jest majątek

- podatki konsumpcyjne - opodatkowana jest konsumpcja np.: akcyza, VAT.

Ze względu na sposób nałożenia podatku:

- podatki bezpośrednie; - podatki pośrednie.

Ze względu na podmiot czynny:

- podatki państwowe np.: akcyza, VAT, podatek od gier losowych, od osób fizycznych

- podatki lokalne.

Ze względu na podmiot bierny:

- podatek od osób fizycznych; - podatek od osób prawnych.

Ze względu na rozwiązania prawne zastosowane przy nakładaniu podatku:

- podatki obligatoryjne - nakładane z mocy prawa

- podatki fakultatywne - kiedy istnieje możliwość wyboru.

WYDATKI SZTYWNE-CZYLI DETERMINOWANE które co do obowiązku ponoszenia oraz wysokości wynikają bezpośrednio z norm prawa lub innych nieodwłocznych zobowiązan Skarbu Panstwa. Są to tez :dotacje do funduszu Pracy, f. bezp.. społ. Wydatki na obsługę długu publicznego.

DŁUG PUBLICZNY Przez państwowy dług publiczny rozumie się nominalne zadłużenie łączne podmiotów sektora finansów publicznych ustalone po wyeliminowaniu przepływów finansowych pomiędzy podmiotami należącymi do tego sektora. Państwowy dług publiczny obejmuje zobowiązania sektora finansów publicznych z następujących tytułów:

Państwowy dług publiczny definiowany jest jako nominalne zadłużenie łączne podmiotów sektora finansów publicznych obejmujące zobowiązania z tytułu:

- wyemitowanych papierów wartościowych

- zaciągniętych kredytów i pożyczek

- przyjętych przez podmioty sektora finansów publicznych depozytów

- wymagane zobowiązania z tytułu udzielonych gwarancji i poręczeń

PROCEDURY OSTROŻNOŚCIOWE

Zasada 1 - wydatki publiczne muszą być dokonywane w sposób oszczędny i realizowane w taki sposób aby zapewnić terminowość

Zasada 2 - zamieszczenie określonych danych kwot po stronie wydatków nie stanowi podstawy do roszczeń odnośnie tych wydatków

Zasada 3 - określona relacja państwowego długu publicznego do PKB. Zgodnie z art. 45 ustawy relacja ta nie może przekroczyć 60 %. Minister finansów ma obowiązek przedstawienia relacji do 31.05.

a) do 50% - nie podejmuje się specjalnych działań

b) relacja 50-55% - Rada Ministrów jest zobowiązana przyjąć taki projekt budżetowy, w którym deficyt budżetowy nie może być wyższy niż w roku bieżącym;

c) relacja 55-60% - RM ma obowiązek ustalić taki projekt budżetowy, w którym poziom deficytu budżetowego będzie gwarantował, że na koniec przyszłego roku budżetowego relacja długu publicznego do PKB będzie niższa

d) jeżeli relacja większa niż 60%

- powoduje, że w ciągu 7 dni od ogłoszenia jednostki sektora finansów publicznych nie mogą udzielać poręczeń i gwarancji

- Rada Ministrów ma przedstawić Sejmowi program sanacyjny (naprawczy) długu publicznego

- w kolejnym roku budżetowym nie wolno udzielać poręczeń i gwarancji

- w ustawie budżetowej na kolejny rok nie może być przewidziany deficyt budżetowy

SYSTEM KASOWY I MEMORIAŁOWY-Ujęcie kasowe sprowadza się do dochodówi wydatków wydatków danym roku. Zalicza się: 1.te dochody , które wpłynęły an rach. Budżetu w danym rokuniezaleznie od tego jakiego okresu dotyczą i kiedy winny być przekazane budżetowi. 2. te wydatki które odpowiadają płatnościom dokonywanym w danym roku niezależnie którego rooku dotyczyło zobowiązanie wymagające wypłacenia środków z rach. budżetowych budżetowych jaki był wymagany termin płatności.

Przyjęcie zasady uchwalania i rozliczania wykonywania budżetu w ujęciu kasowym oznacza w szczególności, że jako dochody danego roku wszystkie wpłaty które wpłynęły na rach. Budżetowe w danym roku budżetowym a wiec zaległe wpłaty, wpłaty dokonane z wyprzedzeniem w roku budżetowym.

ELEMENTY KONSTRUKCYJNE PODATKU

Elementy konieczne: -podmiot podatku (podatnik, organ podatkowy), -przedmiot podatku, -sposób i termin zapłaty podatku;

Elementy incydentalne:

- podstawa opodatkowania - przedmiot podatku wyrażony ilościowo lub wartościowo, np.: dochód jako różnica między przychodami a kosztami uzyskania przychodu;

- stawka podatkowa - współczynnik określający stosunek kwoty podatku do opodatkowania;

- zwolnienia i ulgi podatkowe polegają na całkowitym lub częściowym wyłączeniu z podatku określonego podmiotu lub przedmiotu;

- ulgi i zwyżki podatkowe.

Podmiot podatku, można wyróżnić podmiot czynny (nakładający podatek) i bierny (podmiot, na który zostaje nałożony podatek). W ramach podmiotu biernego można wyróżnić podatnika (podmiot ponoszący ciężar podatku) i płatnika (podmiot, który z mocy prawa jest zobligowany do naliczenia, pobrania i odprowadzenia podatku).

Przedmiot podatku jest to rzecz, zdarzenie, z którym prawo wiąże powstanie obowiązku podatkowego np.: dochód, obrót;

Termin płatności ustalony: poprzez uregulowanie prawne, w ciągu 14 dni od daty otrzymania decyzji określającej wielkość zobowiązania podatkowego.

JEDNOSTKI FINANSOWE NETTO- METODA NETTO-rozliczanie się z budżetem państwa (jednostką samorządu terytorialnego) swoim wynikiem finansowym, co oznacza, że ich dochody i wydatki nie wchodzą pełnymi kwotami do budżetu. METODA BRUTTO-rozliczanie się z budżetem państwa pełnymi kwotami dochodów i wydatków tzn. pokrywa swoje wydatki z budżetu państwa, a jej dochody są automatycznie dochodami budżetu (dot. również budżetów samorządów terytorialnych).

(zakłady budżetowe, gosp.pomocnicze, śr. Specjalne, f. celowe.)

RODZAJE -KRYTERIA DŁUGU PUBLICZNEGO

I kryterium dobrowolności

1. dobrowolny - podmioty pożyczające władzom publicznym robią to świadomie na podstawie ich dobrowolnych decyzji

2. przymusowy - zaciąganie pożyczek ma charakter zbliżony do podatków (jest tu problem kogo obciążyć, kiedy i w jakim stopniu)

II wg pochodzenia wierzyciela

1. wewnętrzny (krajowy) - droższy, dominujący

2. zewnętrzny (zagraniczny)

powstaje tu dylemat od kogo pożyczać, bowiem poniesione wyższe koszty krajowego długu mogą potem sprzyjać wzrostowi gospodarczemu bo tworzą one popyt w gosp. i zwiększa kreację pieniądza przez banki.

Zagraniczne pożyczki są jednak z reguły tańsze.

III wg kryterium czasu

1. krótkoterminowy (płynny) - może wynikać z przejściowych trudności płatniczych finansowany z reguły przez OOR

2. długoterminowy (fundowany) -związany z finansowaniem wydatków majątkowych związanych zwłaszcza z budowaniem obiektów użyteczności publicznej, które staja się zabezpieczeniem pożyczek, a w przyszłości będą tworzyć dochody będące źródłem spłaty pożyczek.IV

1. brutto -to zobowiązanie władz względem podmiotów krajowych i zagranicznych znajdujących się poza SP, zobowiązania wynikające z powstania stosunków wierzycielsko -dłużniczych

2. netto = brutto - zadłużenie innych podmiotów wobec państwa tj zobowiązania państwa minus jego należności

V.1. nominalny - nominalna wartość zadłużenia skorygowana o przyrost wartości kapitału z tytułu indeksacji (odsetki od długu -zobowiązań) i kapitalizacji (odsetki od należności)

2. realny = nominalny skorygowany o inflację

VI 1. rzeczywisty - nominalna, bilansowa wartość zobowiązania

2. potencjalny - pozabilansowe zobowiązania związane najczęściej z udzielonymi poręczeniami i gwarancjami

VII wg szczebla

1. centralny

2. samorządowy (lokalny)

POJĘCIE FIN. PUBLICZNYCH:- ujęcie prawne-finanse stanowiące gałąź prawa publicznego, której przedmiotem jest badanie norm dot. Publicznych zasobów pieniężnych oraz operacji tymi zasobami.-ujęcie ekon.-to publiczne zasoby pieniężne operacje tymi zasobami finansów normy prawne je regulujące.

Fin.publ. to procesy związane finansów:1. pobieranie finansów gromadzenie dochodów 2. wydatkowanie środków publicznych 3. finansowanie deficytu 4. zaciąganie zobowiązań organizujących środki publiczne 5. zarządzanie środkami publicznymi 6. zarządzanie długiem publicznym

EKONOMICZNA STRUKTURA WYDATKÓW PUBLICZNYCHobsługa długu publicznego 7%, 2.wydatki socjalne41% , 3.wydatki na sferę budżetową26%, 4.wydatki Kasy Chorych, Niz. 7,5%., 6. Dotacje do zadan gospodarczych0,8%, 7. Rozliczenia wydatków bankiem, wydatki majątkowe 2,3%

DOTACJE I SUBWENCJE-56,6%:DOTACJE PRZEDMIOTOWE,dot. Do gosp. komunalnych, -dotacje celowe do gmin i subwencje ogólne dla gmin, Świadczenia na rzecz os. Fiz. 8,2% wydatki bieżące jednostek budz. 17,4%, rozliczenia z bankami 1%

DYSPONENT GŁÓWNY -ORGAN WŁĄDZY LUB ADMINISTRACJI PAŃSTWOWEJ POSIADAJĄCY SWOJĄ CZEŚC W BUDZECIE (PREZYDENT, SEJM, SENAT, NIK

Dysponent środków publicznych -rodzaje: 1.dysponenci 1 stopnia)-mogą wykorzystując przekazane im na rach. bankowe srodki, dokonywać wydatków w granicach przewidzianych z ich planami finansowymi, a także przekazywać część otrzymanych środków na rachunki bankowe dysponentów. 2.stopnia mogą wykorzystując przekazane im na rach bankowe srodki wydatki w granicach przewidzianych z ich planami finansowymi a także przekazywać częśc otrzymanych środków na rach bankowe dysponentów 3 stopnia-to podmioty które mają uprawnienia do wydatkowania przekazanych im na rach. Bankowe środków ale nie mogą przekazywać ich innym podmiotom.

METODA MAJĄTKOWA SALDA-Różnice między dochodami budżetowymi pomniejszonymi o dochód ze sprzedazy majątku i pożyczki zaciągane na cele inwestycyjne o wydatki bieżące budżetu

KTO MOŻE ZABLOKOWAĆ WYDATKI NA CZAS OKREŚLONY I W JAKICH PRZYPADKACH?- Blokowanie środków budżetowych to okresowy lub obowiązujący do kńca roku budżetowego zakaz dysponowania całością lub częścią planowanych wydatków budżetowych, albo wstrzymanie przekazywania srodków na realizację zadań finansowych finansowych budżetu państwa. Decyzje o blokowaniu wydatków może mpodjąc Minister Finansów lub dysponent właściwej części budżetowej. Decyzje może podjąc też Rada Ministrów.

PRZYCZYNY

Decyzja o blokowaniu moz Moz być podjęta w przypadku stwierdzenia niegospodarności w określonych jednostkach opóźnien w realizacji zadan nadmiaru posiadanych środków bada naruszenie zasad gosp. finansowej.

OPŁATA BUDZETOWA- rodzaje: -opłaty związane z z czynnościami włądz publicznych, -opłaty z tyt. Usług wytworzonych przez jednostki sektora publicznego. Opłaty w Polsce:-skarbowa, -pobierane przez gminy(targowa i miejscowa), -administracyjna, -rzeczowa, -osobowe-np. paszportowa

KTO MOŻE DOKONYWAC ZMIAN W BUDZECIE W CZASIE JEGO WYKONYWANIA?Parlament ma możliwość dokonywania zmian ustawy budżetowej i zawartego w niej budżetu państwa. Inicjatywę ustawodawczą zmieniającą do wprowadzenia zmian do ust. Budżetowej ma jedynie Rada Ministrów. Dysponenci cześci budżetowej do poszerzenia planowanych wydatków budżetowych pomiędzy rozdziałami i paragrafami paragrafami ramach danej części z działu klasyfikacji budżetowej. Przeniesienie dotyczące ograniczeń ilościowych nie może spowodować zwiększenia wydatków wydatków jakiejkolwiek podziałce klasyfikacyjnej o więcej niż 5% a nie zwiększania planowanych wydatków na wynagrodzenia. Ograniczeniem jest koniexcznosc uzyskania zgody Ministra Fin. na zwiększenie lub zmniejszenie wydatków majątkowych. Przeniesienia między czesciami i działami budżetu państwa w drodze rozporządzenia Rady Ministrów.

SALDO KREDYTOWE -Istota polega na tym że budżet uważa się za zrównoważony jeżeli w ciągu roku budżetowego nie zaciąga pożyczek publ. Przy czym do dochodów nie zalicza się środków pochodzących i poprzednich okresów.

RODZAJE STAWEK PODATKOWYCH

Stawka podatkowa - współczynnik określający stosunek kwoty podatku do podstawy opodatkowania. Wyróżniamy stawki kwotowe, procentowe, mieszane.

a) kwotowe - stałe tzw. proporcjonalne niezmieniające się mimo zmian w podstawie opodatkowania; ilość jednostek pieniężnych jaką należy zapłacić od jednostki podstawy obliczenia podatku

b) procentowe - tzw. ruchome, zmieniające się wraz ze zmianą podstawy opodatkowania; to wyrażona w procentach relacja pomiędzy wielkością świadczenia podatkowego, a wielkością podstawy obliczenia podatku.

Zbiór uporządkowanych rosnąco lub malejąco stawek podatkowych nazywamy skalą podatkową.

Rodzaje skal:

-skala progresywna - należność podatkowa rośnie szybciej niż podstawa opodatkowania

-skala regresywna - spadek stawek podatkowych w miarę wzrostu podstawy opodatkowania

-skala degresywna - spadek stawek podatkowych w miarę zmniejszania się podstawy opodatkowania.

REZERWY BUDŻETOWE- Tworzone są w budżecie państwa z 2 przyczyn: -państwo musi mieć środki na potrzeby nadzwyczajne nieprzewidywalne wydatki np. powódź, - trzeba mieć srodki na pewne z góry ustalone cele, ale nie wiemy jak one będą dokładnie wydatkowane. Rezerwa ogólna-na wydatki nadzwyczajne nie więcej niż 0,2% wydatków budżetowych. Dysponuje tą rezerwa Rada Ministrów. Rezerwa celowa-suma tych rezerw nie może być wyższa niż 5% wydatków budżetowych. Rezerwa celowa na wydatki :-wydatki których szczegółowy podział na pozycje klasyfikacyjne, budzet nie może być wykonany podczas opracowywania budżetu, - na wydatki finansowe- ze źródeł zagranicznych np. z UE.

STRUKTURA DOCHODÓW BUDŻETOWYCH (ekonomiczna)Dochody budżetu państwa dochody podatkowe w tym: podatki pośrednie, podatek dochodowy(CIT, PIT),od gier, dochody niepodatkowe(dywidenda, wpływy z zysku NBP, cło, dochody z jednostek budżetowych…), dochody zagraniczne, kompensata z UE.

Dochody własne budżetuy państwa:-podatki(od nieruchomości, drogowy, rolny, od spadków i darowizn, od działalności gosp., CIT, PIT, -opłata skarbowa, -wpływy z likwidacji jednostek budżetowych, -dochody gminy, -dotacje na zadania celowe.

Struktura!: dochody krajowe- 99,7% - podatkowe- 89,7% w tym podatki pośrednie 62,4% i podatek dochodowy 27,3%, -dochody niepodatkowe 10%, -doch. Zagr. 0,3%

---