WYKŁAD 1 - 25.09.2002

Pytania na egzaminie (20 pytań testowych + 2 opisowe)

1. Wymień kryteria międzynarodowej konkurencji GŚ.

2. Na którym miejscu międzynarodowej konkurencji znajduje się np. USA, Polska?

3. Jakie przyczyny składają się na niską pozycję Polski w tych rankingach?

Podmioty GŚ: gospodarka narodowa, przedsiębiorstwa krajowe, międzynarodowe, grupy krajów, ugrupowania integracyjne, międzynarodowe organizacje gospodarcze.

Czynniki GŚ kształtujące zjawisko x ekonomiczne: -naturalne -ekonomiczne -technologiczne -polityczne -instytucjonalne -inne (psychologiczne, kulturalne).

1. Pojęcie racjonalizacji.

Proces racjonalizacji której najwyższą fazą są ugrupowania organizacyjne. U podstaw pojęcia racjonalizacji są czynniki natury ekonomicznej.

Integracja to proces wiązania (scalania) gospodarek narodowych w pewnym celu.

-strefa wolnego handlu -unia celna -wspólny rynek -unia walutowo-gospodarcza -unia pełna

SWH polega na ograniczaniu likwidacji barier różnego rodzaju.

UC-SWH+wspólna polityka handlowa

WR-UC+czynniki produkcji

UWG-WR+euro

UP-UWG+wspólna polityka fiskalna, monetarna, zagraniczna

2. Podsystemy GŚ

Subsystemy jako kategoria dynamiczna

-kryteria (położenie geograficzne, poziom rozwoju gospodarczego, tradycje i wartości społeczne, ustrój polityczny)

-przyczyny (kraje wysoko rozwinięte, kraje rozwijające się w procesie transformacji, nowouprzemysłowione)

Problemy globalne: -głód -terroryzm -wyczerpywanie się surowców naturalnych -problem ludnościowy.

WYKŁAD 2 - 2.10.2002

„ Współczesna gospodarka światowa” B. Kisiel-Łowczyc

„ Światowa gospodarka rynkowa” L. Ciamaga

„Gospodarka światowa” P. Bożyk

1. Istota ewolucji GŚ

2. Fazy GŚ

1. tradycyjny system GŚ

2. współczesna gospodarka światowa

3. gospodarka globalna

3. Czynniki kształtujące GŚ

4. GŚ jako kategoria dynamiczna

Ewolucja -proces ciągły, stopniowych przemian ilościowych i jakościowych.

1.2 GŚ jako kategoria historyczna -przełom XVIII i XIX w.

1.3 Przesłanki powstania GŚ

• rewolucja przemysłowa (-metody przemysłowe -produkcja maszynowa)

• rewolucja techniczna w transporcie i komunikacji

• masowe rozmiary produkcji (-przekroczenie rynków lokalnych -przekroczenie rynków regionalnych -powstanie rynków krajowych -powstanie rynku światowego)

Zmiany jakościowe zachodzące w GŚ wyznaczają ścieżkę przechodzenia poszczególnych krajów na wyższy poziom rozwoju gospodarczego.

Produkcja maszynowa-wydłużenie skali produkcji, więcej produktów. Przy danych nakładach mamy większe wyniki, spadek kosztów jednostkowych.

RYSUNEK 1

II. Fazy GŚ

1. Tworzenie podstaw kapitalistycznego międzynarodowego podziału pracy.

2. Tworzenie GŚ (rozkwit)-połowa XIX w./ I wojna światowa.

3. Dezintegracja GŚ-I wojna światowa/ II wojna światowa.

4. Współczesna GŚ (II wojna światowa)

5. Gospodarka globalna.

Ad. 1

Odnosi się do okresu Przełom XVIII i XIX w. Czynniki to produkcja maszynowa, wyjście poza rynki lokalne, rozwój telekomunikacji. Rezultaty: rozwój procesów realnych czyli rozwój wymiany towarów.

Powiązania realne-powiązania rzeczowe w sferze handlu i usług, transferu kapitału. Siły roboczej i transferu technologii.

1. Tradycyjny system GŚ

2. Ekonomiczny mechanizm tworzenia GŚ

1. postęp techniczny (dwie grupy krajów: -kraje przemysłowe -kraje, które nie weszły na drogę postępu technicznego)

2. mechanizm konkurencji

Ad. 2

Faza rozkwitu-dalsze przyśpieszenie rozwoju powiązań realnych w sferze transferu kapitału zwłaszcza w formie inwestycji bezpośrednich (Europa Zachodnia, USA) w krajach słabo rozwiniętych.

Ad. 2.1

Stanowi całość w której: 1) poszczególne kraje jako integralne części systemu uzupełniały się pod względem gospodarczym 2) tworzyły wzajemne dla siebie rynki zbytu i zaopatrzenia.

RYSUNEK 2

Tradycyjna GŚ

I 1) międzynarodowy podział pracy (-międzygałęziowy podział pracy)

2) specjalizacje międzygałęziowe

3) komplementarność międzygałęziowa

II podmioty

III zakres powiązań realnych

Współczesna GŚ

1. wewnątrzgałęziowy podział pracy

2. specjalizacja wewnątrzgałęziowa

3. komplementarność wewnątrzgałęziowa

Rynki kształtujące GŚ

-teoria kosztów komplementarnych -międzynarodowy podział pracy (wywóz kapitału) -polityka handlowa -system międzynarodowej wymiany wielostronnej -system waluty złotej.

Międzynarodowy podział pracy generalnie przebiegał zgodnie z teorią kosztów komplementarnych pewną rolę odgrywała teoria kosztów absolutnych.

GŚ jako kategoria ekonomiczna

-zmiany warunków międzynarodowych (międz. podział pracy) -zmiany czynników międzynarodowych -pogłębienie współzależności ekonomicznych -powstanie rynku światowego -powstanie barier rozwoju gospodarczego.

Polityka wolnego handlu była korzystna dla krajów metropolii, które te kraje miały przewagę.

WYKŁAD 3 - 9.10.2002

Dezintegracja TGŚ

1. Istota dezintegracji GŚ.

2. Rozwój USA przed I wś.

3. Spadek roli Europy Zachodniej w GŚ.

4. Rozwój gospodarczy Japonii.

5. Rozwój przemysłowy niektórych krajów surowcowo-rolniczych.

6. Powstanie ZSRR.

7. Początek kryzysu kolonialnego.

8. Finansowe przejawy dezintegracji GŚ.

9. Skutki wielkiego kryzysu ekonomicznego.

Integracja-scalanie gospodarek narodowych w jakiś nowy organizm.

Dezintegracja-zachodzą zjawiska negatywne, proces rozkładu, pogorszenie warunków ekonomicznych, spadek wzrostu PKB, spadek konkurencyjności gospodarczej.

Przejawy dezintegracji GŚ

I. Zmiana układu sił gospodarczych w świecie. (zmiana struktur rozpatrywanych w aspekcie podmiotowym)

Zmiany polegały na: -spadku udziału roli krajów Europy (Anglia) -wzrost udziału USA I Japonii w GŚ.

II. Zmiana tradycyjnych kierunków wymiany (wzrost roli USA i Japonii w handlu światowym)

III. Trudności w handlu zagranicznym Europy Zachodniej.

IV. Zmiana sytuacji wierzycielsko-dłużniczej.

V. Zachwianie międzynarodowego systemu waluty złotej.

Ad. 1

Przemiany dezintegracji

-podmiotowe zmiany w GŚ

-wzrost potęgi przemysłowej USA

-utrata wiodącej pozycji przez Europę Zachodnią

Zmiany kierunków wymiany

Problemy handlu zagranicznego Europy Zachodniej

Załamanie międzynarodowej równowagi płatniczej

Załamanie międzynarodowego systemu waluty złotej

Ad. 2

Teza: szybszy wzrost gospodarki USA niż Europy Zachodniej

Czynniki: a) dynamiczny rozwój przemysłu maszynowego (elektrycznego, chemicznego, samochodowego, lotniczego) b) stworzenie potencjału eksportowego

Europa Zachodnia 1870-87%, 1913-75%

USA 1870-3,7%, 1913-9,6%

-wzrost eksportu USA do EZ -wypieranie EZ z tradycyjnych rynków zbytu

czynniki: -ekonomiczne (ceny, jakość) -polityczne

-popyt „wojenny” EZ: sprzęt wojenny, surowce, żywność

-spadek w wyniku wojny, eksportu EZ

Ad. 3

1. skutki I wś

-przedstawienie produkcji (cywilno-zbrojeniowe)

spadek możliwości zaspokajania własnych potrzeb

spadek udziału w tradycyjnych rynkach (łatwo stracić, trudno odzyskać)

-strata zasobów (materialnych, ludzkich, finansowych)

-utrata rynku rosyjskiego (rynku zaopatrzenia, zbytu)

2. opóźnianie technologiczne w stosunku do USA.

Ad 4

Podwojenie produkcji w latach 1913-1929

Zwiększenie udziału w SPP 1913-1,2% 1929-2,6%

Czynniki: dynamiczny rozwój przemysłu (w tym rynku wewnętrznego)

-polityka inwestycyjna -antyimportowa (eksport, rynki Azji Wschodniej, wsparcie Chin) -wartości azjatyckie.

ΔPKB=ΔI*e

ΔI=Δoszczędności (O)

ΔO=ΔO krajowe+ ΔO zagraniczne

Ad.5

Australia, Afryka Południowa, Argentyna, Brazylia, Meksyk, Indie.

Czynniki rozwoju:

-rozwój własnej produkcji (substytucje importu w warunkach obniżenia zdolności konkurencyjnej EZ) -nowe dziedziny (przemysł lekki, spożywczy) -protekcjonalizm

Ad. 6

Europa Zachodnia

-utrata rynków zbytu na rzecz USA -utrata rynków taniego zaopatrzenia

Kraje nowopowstałe

-walka o korzyści ekonomiczne w eksporcie (ceny) -protekcjonalizm -rozwój produkcji antyimportowej.

WYKŁAD 4 16.10.2002

1. Przejawy i skutki wielkiego kryzysu ekonomicznego (1929-1933)

2. Ekonomiczne skutki II wojny światowej dla sgś

3. Zewnętrzne implikacje pt

4. Kryzys bilansu płatniczego ez

5. Finansowanie deficytu dolarowego ez

6. Podsumowanie-przejawy dezintegracji

Fazy dezintegracji gospodarki światowej:

I okres-powstanie gospodarki światowej XVII-XIX

II okres rozkwit GŚ 1850-1914

III okres faza dezintegracji lata od Iwś-Iiwś

IV okres faza współczesna

Ad 1

Kryzys-załamanie gospodarcze noszące znamienia załamania strukturalnego, przejawia się w załamaniu handlu zagranicznego, produktu światowego brutto, wzrost bezrobocia, spadek produkcji przemysłowej ok. 30%

Do 1936 jest zjawisko pokryzysowe tzw. depresja gospodarcza. Największy spadek zanotowały USA. Skutki w sferze handlu zagranicznego: jeśli następuje spadek produkcji a gospodarka jest gosp. otwartą to następuje spadek importu surowców i minerałów do produkcji. Wówczas ceny spadają (surowców) a spadek produkcji niesie za sobą spadek dochodów. Z punktu widzenia krajów surowcowo rolniczych wzrost eksportu nie nadążą za importem, trzeba import ograniczyć lub zmniejszych trzeba wprowadzić politykę protekcjonizmu.

Ta sytuacja uległa komplikacji, bo te kraje nie miały możliwości alternatywy. Ceny surowców przemysłowych spadały mniej niż ceny surowców i minerałów do produkcji, bo o 37%.

Co to oznacza dla korzyści które przynosi handel zagraniczny?

Terms of trade- zmiana relacji cen towarów eksportowych do zmiany cen towarów importowych w danym okresie.

TT=Pex1/Pim1/Pex0/Pim0 rośnie

Które ceny szybciej spadają a które rosną?

Czyli korzyści z handlu miały kraje rozwinięte. Poprawa terms of trade krajów przemysłowych w stosunku do krajów surowcowych.

Ta cała sytuacja wynikała z uwarunkowań jakie niósł za sobą popyt i podaż. Krajom przemysłowym udało doprowadzić się do tego, że ceny względnie spadły bo były kartele, które obniżyły produkcję, spowalniając spadek cen.

Polityka protekcjonistyczna. Następstwa wielkiego kryzysu gospodarczego:

Skutki pogorszenia się terms of trade dla krajów słabo rozwiniętych: -spadek zdolności płatniczej (spadek zdolności do importu) niedostateczny eksport powoduje nadwyżkę eksportową ograniczając import -wprowadzenie ograniczeń importowych dewizowych, reglementacji dewizowych -spadek importu wyrobów przemysłowych krajów słabo rozwiniętych. Eksport wyrobów przemysłowych spada to produkcja w krajach przemysłowych spada -spadek eksportu do krajów rozwiniętych -pogłębienie kryzysu.

Ad 2

Przejawy i skutki wielkiego kryzysu ekonomicznego

1 Makroekonomiczne

świat: -spadek produkcji przemysłowej 30-40% -bezrobocie 30mln. USA: -spadek produkcji przemysłowej 47% -spadek dochodu narodowego 38% -bezrobocie 15mln.

2 W sferze handlu zagranicznego: -spadek importu surowców -spadek cen na rynku światowym surowców o 57%, żywności o 50%, towarów przemysłowych o 37%.

Skutki pogorszenia terms of trade.

Czynniki powodujące wzrost roli USA w gospodarce światowej: podobne do I wś spadek produkcji handlu zagranicznego w wyniku II w ś nastąpił wzrost znaczenia USA -USA wykorzystały koniunkturę wojenną -przyśpieszenie postępu technicznego -ekspansja eksportowa.

Wzrost roli USA, zdobycie dominującej pozycji: wykorzystanie koniunktury wojennej, którego przejawem był wzrost eksportu sprzętu wojennego, surowców, żywności.

1. Udział USA w światowej produkcji przemysłowej.

Gwałtowny wzrost USA w światowej produkcji przemysłowej.

3. Przyśpieszenie pt w USA

-automatyzacja -nowe procesy (niosą za sobą zjawisko wydłużenia skali produkcji, podwyższa to efekt gospodarowania w dłuższym okresie, powodowało to wzrost konkurencyjności gospodarki USA) -nowe materiały (kauczuk naturalny i syntetyczny)

Przepływ technologii z sektora wojskowego do cywilnego -wydłużenie skali produkcji niesie za sobą spadek cen. USA stają się światowym importerem.

Pogłębienie różnic USA-reszta świata: -rozmiary i struktura produkcji -nowoczesność produkcji -poziom techniczny -wydajność pracy (czynniki: kwalifikacje, doświadczenie, umiejętności)

Udział w handlu światowym : o podmiotowych zmianach struktury gospodarki światowej w długim okresie decyduje wzrost wydajności pracy. Nakłady na pracę badawczo-rozwojową wynosi w USA 2,7% w Europie 3%, Japonii 2,9%, Polsce 0,7%.

Kryzys bilansów płatniczych w EZ

Wzrost zadłużenia EZ wobec USA: przyczyny: wydatki wojenne, niezbędny import w wyniku prowadzenia wojny. Po II wś -odbudowa gospodarki -wzrost zależności od USA -nadwyżka USA w bilansie obrotów bieżących.

Jeśli spada produkcja to zmniejsza się podaż eksportowa. Jeśli w kraju jest tendencja eksportowa to powstaną trudności równoważenia bilansu płatniczego a potem handlowego kraju.

Jak likwidować nadwyżkę eksportową? Programy pomocy USA na rzecz krajów sojuszniczych prowadzących wojnę z Niemcami, Japonią. Lend-lease (1941-45) w ramach tego programu pożyczały sprzęt wojenny, odegrał on istotną rolę w tworzeniu potencjału EZ i początek odbudowy przemysłu. Plan Marshala- finansowa odbudowa zniszczonej gospodarki krajów EZ.

WYKŁAD 5 23.10.2002

Podmioty współczesnej GŚ

1. Istota współczesnej GŚ

2. Gospodarki narodowe

3. Przedsiębiorstwa krajowe

4. Przedsiębiorstwa międzynarodowe

5. Grupy krajowe

6. Ugrupowania integracyjne

7. Międzynarodowe organizacje gospodarcze

Ad 1

Pojęcie WGŚ -zbiór różnorodnych podmiotów funkcjonuj,ących na poziomie krajowym, międzynarodowym -podmioty te zajmują się działalnością gospodarczą w sposób bezpośredni lub pośredni -między podmiotami istnieją powiązania rzeczowe i funkcjonalne tworząc całościowy system oparty na zasadach MSG.

Podział podmiotów: -gospodarki narodowe, przedsiębiorstwa krajowe, międzynarodowe, grupy krajów, ugrupowania integracyjne, międzynarodowe organizacje gospodarcze.

Ad 2

2.1 GN -najważniejszy podmiot GŚ -struktura w której sumuje się działalności: podmiotów krajowych, międzynarodowych -funkcjonują inne podmioty wspierające działalność gospodarczą.

2.2 Kluczowa rola państwa funkcje: organizacyjne, regulacyjne, informacyjne, monitorujące. -dziedziny oddziaływania państwa.

2.3 płaszczyzny oddziaływania państwa a) prowadzenie działalności gospodarczej -bezpośrednie -pośrednie -rola państwa a system społeczno-gospodarczy -gospodarka rynkowa b) polityka społeczno gospodarcza (polityka makroekonomiczna, ZPE, MPE)

Zagraniczna polityka ekonomiczna- całokształt oddziaływania państwa, państwo jest podmiotem ZPE, celem jest podwyższenie efektywności gospodarowania, postęp techniczny, równowaga zewnętrzna i wewnętrzna, wzrost konkurencyjności międzynarodowej.

Międzynarodowa polityka ekonomiczna -podmiotem jest grupa państw, która realizuje jakąś wspólną politykę.

Ad 3

Najczęściej spotykany podmiot GŚ, kluczowa rola przedsiębiorstw krajowych we włączaniu GN w gospodarce światowej.

1. Pojęcie PK (przedsiębiorstwa krajowe)- przedsiębiorstwa działające w ramach określonej GN bez większościowego udziału kapitału zagranicznego. PK jako podmiot GŚ -utrzymywaniem stosunków gospodarczych z innymi podmiotami GŚ ważnymi dla ich działalności gospodarczej.

2. Internacjonalizacja działalności PK: a) sfery wymiany -poznanie zasad na rynku międzynarodowym (OTH, marketing, śledzenie koniunktury, elementy polityki handlowej, sytuacji makroekonomicznej) b) sfery produkcji: kooperacja c) globalizacja, całkowite umiędzynarodowienie przedsiębiorstwa, działalność przedsiębiorstwa w skali rynku światowego -globalny zasięg działalności handlowej produkcyjnej, usługowej -globalna strategia handlowa, produkcyjna.

Strategia -długookresowy plan działania.

Ad 4 a) międzynarodowy zasięg działalności -filie, oddziały, przedstawicielstwa b) przedsiębiorstwa prowadzące działalność handlową, produkcyjną, usługową w co najmniej 2 krajach c) przedsiębiorstwa będące w całości lub w części przedsiębiorstwem macierzystym d) działające pod kontrolą przedsiębiorstwa macierzystego.

1. Różnice między KTN a KM- kryterium, struktura własności.

KTN- aktywa w 100% należące do przedsiębiorstwa macierzystego i są zlokalizowane w kilku krajach.

KM- przedsiębiorstwo macierzyste jest właścicielem tylko części aktywów.

Zagraniczne inwestycje bezpośrednie: -wykup części przedsiębiorstwa -tworzenie od podstaw.

Ad 5

Kryteria: -ekonomiczne -polityczne -geograficzne

1. ekonomiczno-systemowe: -rozwinięte -słabo rozwinięte -nowo uprzemysłowione -kraje TG

2. polityczno-systemowe: -kraje o gospodarce rynkowej -o gospodarce planowej

3. geograficzne -kontynenty i subkontynenty (Europa, Ameryka Łacińska, Azja: Wschodnia, Środkowa, Zachodnia)

4. Triada kraje najbogatrze (Europa Zachodnia, USA, Japonia + nowo uprzemysłowione kraje Azji Wschodniej)

Ad 6

Ugrupowania integracyjne- wydzielenie się z GŚ względnie jednolitego organizmu, co najmniej dwie gospodarki narodowe.

Integracja- proces scalania gospodarek narodowych w celu podważenia efektywności gospodarowania efekt strategii

• rozwój powiązań rzeczowych (WH, WP, WNT) -rozwój powiązań finansowych -instytucjonalnych -politycznych

Formy ekonomiczno-instytucjonalne integracji: -strefa wolnego handlu -unia celna -wspólny rynek -unia walutowo-gospodarcza -unia pełna.

Ad 7

Funkcja Międzynarodowej organizacji gospodarczej: regulacyjne.

Środki: finansowe, rzeczowe, ludzkie.

Narzędzia-zlecenia

WYKŁAD 30.10

Teoretyczne podstawy WGŚ

1. Podział teorii

2. Doktryna ekonomiczna WGŚ (do wielkiego kryzysu ekonomicznego)

3. Elementy teorii I.M. Keynesa

4. Europejska koncepcja WGŚ

5. Amerykańska koncepcja GŚ

XVIII/XIX- II wojna światowa

• powstanie gospodarki światowej 1850 -rozkwit gś 1850-I wś -dezintegracja gś Iwś-Iiwś -współczesna gś po II wś

Ad 1

Podział teorii: -merkantylizm -klasyczne -neoklasyczne -współczesne

1. kryterium podziału- rola państwa i charakter: ZPE i MPE. Teza: kluczową rolę w kształtowaniu WGŚ odgrywają międzynarodowa organizacja gospodarcza

2. pojęcie ZPE

3. pojęcie MPO, cele: priorytety w stosunkach gospodarczych -danej grupy krajów -regionu, globalne. Środki: -fundusze krajów prowadzących MPO. Przykłady: budżet UE. Narzędzia: MPE.

Zagraniczna polityka ekonomiczna -całokształt oddziaływania państwa na stosunki gospodarcze z zagranicą w celu zwiększenia bogactwa, zwiększenia efektywności gospodarowania: -wzrost PKB -postęp techniczny -równowaga zew. i wew. -wzrost konkurencyjności -wzrost bezrobocia.

Międzynarodowa polityka ekonomiczna -podmiotem jej jest grupa państw (jakieś ugrupowanie integracyjne) CEFTA (strefa wolnego handlu krajów Europy Środkowej). Zasoby: finansowe, rzeczowe, ludzkie.

Ad 2

1. klasyczna doktryna wew. polityki gospodarczej.

Rola państwa: -utrzymanie równowagi budżetowej (niskie podatki i i wydatki rządowe) -stabilna waluta i stały kurs (w złocie0 -wymienialność waluty na złoto i inne waluty.

2. - liberalna polityka handlowa -swobodny przepływ kapitału

klasycy i neoklasycy: -samoregulacja wymiany międzynarodowej -automatyczne regulacje płatności międzynarodowej.

Jeśli kraj A ma nadwyżkę eksportową z kraju B (nadwyżka powinna być wyrównana poprzez złoto, nie ma ryzyka kursowego, ten system po I wś zaczął się rozpadać.

Ad 3

Tezy: A) cele gospodarcze -pełne zatrudnienie -pełne wykorzystanie aparatu produkcyjnego B) kierunki realizacji -aktywna polityka w sferze gospodarki wewnętrznej i wymiany zagranicznej.

Według Keynesa tylko poprzez odpowiednią politykę państwa można zwalczać kryzysy gospodarcze, podstawy systemu. C) narzędzia: -liberalna polityka pieniężno-kredytowa -polityka podatkowa -polityka wydatków państwa (roboty publiczne) -aktywny bilans handlowy. %spada to podaż pieniądza rośnie, inwestycje rosną dochody rosną konsumpcja rośnie-pobudzenie wymiany międzynarodowej.

ZPE cel: -ochrona BH i zatrudnienia -podrożenie importu i eksportu instrumenty: protekcjonizm.

Fazy cyklu koniunkturalnego: rozkwit, spadek, depresja, ożywienie. Inwestycje autonomiczne w fazie depresji oznaczały wzrost dochodu i koniunktury wówczas była możliwość większego wykorzystania aparatu wytwórczego. Wzrost importu jednego kraju powoduje wzrost eksportu drugiego.

Cel - ochrona BH i zatrudnienia

• podrożenie importu

• potanienie eksportu

instrumenty: protekcjonizm

Fazy cyklu koniunkturalnego:

Inwestycje autonomiczne ( roboty publiczne) w fazie depresji oznaczały wzrost dochodu i koniunktury wówczas była możliwość większego wykorzystania aparatu wytwórczego. Wzrost importu jednego kraju powoduje wzrost eksportu drugiego kraju.

Depresja ( 1929-33) - w tej fazie podejmuje się tylko inwestycje autonomiczne

4. Europejska koncesja WGŚ

1) Wg. Keynesa :

- konieczne uzgodnienie zasad polityki handlowej oraz pieniężno - kredytowej w skali międzynarodowej. Dlaczego? GŚ po WKE i II w.ś.

2)Postulat J.M.K. ( koncepcja GŚ )

• zawarcie wielostronnych porozumień handlowych

• utworzenie określonych MOG ( dziedziny: handel, przepływy kapitału, stosunki walutowo- finansowe )

3)Projekty MUP ( 1943)

( międzynarodowa unia płatnicza)

4)Istota procesu dostosowawczego wg. Keynesa

• jednostronne kredytowanie przez MUC krajów deficytowych

• powiększenie importu z krajów deficytowych

• ułatwianie dostępu do rynku

skutki dla USA:

• przerzucenie kosztów procesu dostosowawczego na USA. Korzyści dla EZ.............. USA

• kraje deficytowe same muszą ponosić koszty procesu dostosowawczego

5. Amerykańska koncesja GŚ

podstawa: system organizacji międzynarodowych

5.1. USA - mechanizm międzynarodowy powinien:

• tylko ułatwić procesy dostosowawcze a nie automatycznie je realizować ( por. J.M.K.)

• dyscyplinować politykę gospodarczą.

5.2. Elementy koncepcji USA nowej organizacji GŚ

1. zasady neoliberalizmu

( liberalizm na zewnątrz- protekcjonizm wewnątrz)

b) stworzenie systemu MOG o uniwersalnym charakterze

• cały świat

• uzupełnianie się

5.3. Koncepcja USA trzech organizacji międzynarodowych

5.4. Przesłanki stanowiska USA ( liberalizacja)

• dominująca pozycja w świecie

• potencjał eksportowy ( lend lease) Plan Marshalla ----( odbudowa gospodarki, eksportu)

• akceptacja EZ

J T O --- GATT --- WTO

1945 1947 1995

redukcje stawek celnych ,znoszenie handlu państwowego(zamówienia rządowe) , stabilizacje cen, złamanie wolnego handlu.

WYKŁAD 6.11.02

ROZWÓJ I SYSTEM HANDLU MIĘDZYNARODOWEGO

1. Poziom i dynamika obrotów H.Ś.

2. Struktura towarowa w H.M.

3. Struktura geograficzna w H.M.

4. Czynniki zmian w handlu międzynarodowym

5.1. Ewolucja międzynarodowa systemu handlowego

5.2. Układ ogólny w sprawie Taryf Celnych i Handlu - GATT

5.3. Światowa Organizacja Handlu - WTO

Rozwój - zmiany ilościowe i jakościowe ( wzrost importu i eksportu, wzrost udziału maszyn i surowców)

Ad. 1 Poziom i dynamika obrotów handlu światowego.

1. Tendencje długofalowe

- Eksport światowy 1970-95 wzrost 12x

- Towary przemysłowe 15x

- Rolno-spożywcze 7 7x

- Surowce 8x

1.2. 1980-85 86-90 90-95

ŚPB 2,6 3,3 1,0

PP 1,7 3,4 1,5

EXP 2,1 6,1 6,0

Lata 80- przyspieszenie umiędzynarodowienia gospodarek ( wzrost handlu zagranicznego)

- produkty rolne 1.0 2.2 4.3

- surowce 2,7 4,8 4,5

- wyr. przemysłowe 4,5 7.0 6,5

Lata 70- te kryzys energetyczny, spadek popytu na surowce , zahamowanie handlu światowego ( polityka protekcjonistyczna- spadkowa tendencja spadku eksportu światowego )

1. Czynniki zmian:

PT ( wyroby przemysłowe ) postęp techniczny dotyczy wyr. przemysłowych.

TT Nowe formy współpracy: (transfer technologii)

• WP ( ZIB) współpraca produkcyjna

• WNT (ZIB) naukowo-techniczna

• Czynnik instytucjonalny ( zagraniczna i międzynarodowa polityka ekonomiczna )

Udział eksportu w PKB ---- im kraj jest mniejszy tym rola handlu zagranicznego dla gospodarki narodowej jest większa.

Eksport większy od krajowego produktu brutto ( więcej eksp. niż wytwarzamy) -- Hongkong - eksp. z Tajwanu do Chin przechodził przez ten kraj ( towary były reeksportowane z H. do Chin.

Ad.2

2.1. Tendencje długofalowe

1. - do 1970 ( od wojny II św.)

- spadek udziału towarów rolno- spożywczych

- wzrost udziału towarów przemysłowych Czynniki:

- PT- postęp techniczny

- TT - transfer technologii

- Wzrost produkcji rolnej w KR (krajach rozwiniętych)

2. 1975-85

- wzrost udziału surowców i artykułów rolnych

- ceny surowców ( ich wzrost m.in. ropy naftowej)

- eksport KSR ( wzrost eksportu krajów słabo rozwiniętych)

3. po 1985

przywrócenie tendencji sprzed 1970r. (tendencje długofalowe)

zmiany tendencji w handlu światowym.

2.2. Struktura towarowa handlu światowego

I. 1985 1995

Produkty rolne 13,7 11,8

Żywność 10,4 9,1

Surowce rolne 3,3 2,8

II. Produkty górnicze 21,9 10,5

w tym paliwa

III. Produkty przetwórcze 61,2 74,4

W tym:

- maszyny , śr. transportu

• produkty chemiczne

• tekstylia, odzież 5,3 6,3

Ad.3. Struktura geograficzna HM ( podmiotowa)

Udział w eksporcie światowym

3.1. według regionów 1995r.

EZ 45,0%

Azja 27,0%

Am. Płn. 16,0%

Afryka 2,1%

Bliski Wsch. 2,9%

EŚ i W 3,1%

1. według krajów 1995r????

Stany Zjednoczone 12,7%

Niemcy 10,0%

Japonia 7,2%

Francja 5,7%

W. Brytania 5,1%

Włochy 4,5%

Chiny 3,5%

Hongkong 3,6%

Tajwan 2,3%

Makao (hazard) 9,5%

Wielkie Chiny - przesuwanie biegunów handlu na wschód następuje.

Ad. 4. Czynniki zmian w handlu międzynarodowym (aspekty teoretyczne)

A. Czynniki strukturalne- pochodna przeobrażeń GŚ, pochodna MPP

2. Czynniki koniunkturalne- wpływ wahań koniunktury.

Ad. A. CZYNNIKI STRUKTURALNE

1. P.T - zmiana struktury popytu i podaży

2. Zmiany w strukturze przemysłowej świata maszyny i urządzenia przemysłowe dobra konsumpcyjne

3. Zmiany w strukturze produkcji surowcowej( kauczuk)

- substytucje surowców naturalnych

4. Zmiany w strukturze produkcji rolnej

- wzrost produkcji KWR

5. Nowe formy współpracy:

-WP

-WNT (%)

• 6. Czynniki instytucjonalne:

- zagraniczna polityka ekonomiczna

- międzynarodowa polityka ekonomiczna

5.1. Edukacja międzynarodowego systemu handlowego

ITO----- GATT-----WTO

Cele i instrumenty ITO:

Międzynarodowa Organizacja Handlu - ITO

-projekt USA;1945 r.- układ o powszechnej wolności handlu

Cele:

- liberalizacja obrotów handlu międzynarodowego - zniesienie wszelakich form dyskryminacji

• zapewnienie wszelkim krajom dostępu do rynków : -zbytu

-zaopatrzenia

-kapitałowego

Instrumenty ITO:

• bezwarunkowe KNU (klauzula najwyższego uprzywilejowania)

• stopniowa redukcja ceł

• zniesienie ograniczeń przewozu i wywozu

• zniesienie subwencji eksportowych

• przestrzeganie zasad rzetelnej konkurencji (dumping)

• zniesienie handlu państwowego (rządowe zakupy)

• zakaz porozumień w sprawie podziału rynków i ustalania cen (wnioski z wielkiego kryzysu ekonomicznego) .

Stanowisko europejskie - negatywne (stosunki z koloniami)

Taktyka E.Z - opóżnienie (metody pośrednie)

Wpływ zobowiązań przyjętych w czasie wojny (LEND-LEASE)

Rezultat -układ nie był ratyfikowany (w tym przez USA); początkowy kształt nie odpowiadał E.Z ostateczny USA)

Kraje E.Z były zainteresowane ITO.

Organizacja ta nie doczekała się powołania (uderzało to w ich preferencyjne stosunki z krajami preferencyjnymi) i zrezygnowano z jej utworzenia.

Koncepcja ITO była wykorzystana przez GATT.

5.2. Układ Ogólny w sprawie Taryf Celnych i Handlu -GATT

Podpisanie układu - 1947 r.;

Wejście w życie - 1.01.1948 r.

1. GATT -rozwiązanie tymczasowe (mające służyć powołaniu ITO)

-istniał do 1995 r.

2. charakter prawny GATT :

-umowa wielostronna

-organizacja międzynarodowe

c) cele GATT :

-podejmowanie inicjatyw i działań w sferze polityki handlowej

-obniżka stawek celnych ---- pierwotny cel

-osłabienie innych barier

4. zasady GATT / WTO :

-Niedyskryminowanie i równe traktowanie (KNU) ,wyjątki Strefa Wolnego handlu UC; art.XXIV Układu:

-Zasada wzajemności ;wyjątek-GSP (General System of Preferens - jednostronne)

-Możliwość interwencji w handlu ;

cło (przejrzystość taryf celnych );

ogólne wyjątki (ochrona B.P, zdrowie itp.) podporządkowanie ZPE MPE

-Klauzula narodowa (art.III Układu)

-Ograniczenie narodowej suwerenności

5.3. Światowa Organizacja Handlu WTO

WTO- kontynuatorka GATT

Runda Urugwajska (1986 - 93)

Zajmowała się :

Problemy :

A - eliminacja barier pozataryfowych

-- handel artykułami rolnymi

B - międzynarodowy obrót usługami

-- międzynarodowa ochrona własności intelektualnej

Wejście w życie Układu - 1995 r.

Przyjęcie 5 załączników :

-GATT

-GATS ---(s-services)

-TRIPS ---własność intelektualna

-Rozstrzyganie sporów

-Porozumienie o charakterze fakultatywnym .

Liczba czynników WTO - zna??? kraje.

Samo życie wpłynęło na reorganizację GATT.

GATT WTO

-transfer towarów przemysłowych - transfer produkcji ,kapitału ,

-liberalizacja handlu technologii towarów rolnych

-ograniczenia taryfowe -ograniczenia pozataryfowe

Sfera inwestycji zagranicznych była regulowana przez TRIPS.

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

---