Komercjalizacja i prywatyzacja przedsiebiorstwa panstwowego


Komercjalizacja i prywatyzacja przedsiębiorstwa państwowego

(Ustawa z dnia 30.08.1996; Dz.U.02.171.1397 ze zm.; Stan prawny na dzień 10 11.2008r.)

Zakres podmiotowy

Zgodnie z art. 1 i 68 ustawy, komercjalizacja przedsiębiorstwa państwowego polega na przekształceniu w całości przedsiębiorstwa państwowego lub komunalnego (w rozum art. 55 1 kc )w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcyjną prawa handlowego. Powstaje jednoosobowa spółka Skarbu Państwa Powstają w ten sposób prawne możliwości dalszej prywatyzacji poprzez udostępnienie udziałów, akcji - osobom trzecim

Uwaga pierwsza:

Tak rozumiana komercjalizacja przedsiębiorstwa państwowego- co do zasady - stanowi wstępny etapu prywatyzacji pośredniej (o tej formie dalej). Komercjalizacja przedsiębiorstwa bez jego prywatyzacji sprzyja utrwalaniu instytucjonalnego wpływu administracji państwowej. Sprzyja ona upolitycznieniu zarządzania sektorem państwowym, stwarza zagrożenie dla zasady równości podmiotów występujących w obrocie gospodarczym.

Uwaga druga:

Ustawa nie wyklucza możliwości dalszej zmiany formy spółki utworzonej z przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego na podstawie art. 551-584 ksh (przekształcenia spółek).

Uwaga trzecia:

Przepisy ustawy nie dotyczą przedsiębiorstw państwowych, których byt prawny jest uregulowany odrębnymi ustawami, takich jak: PKP, PLL "LOT", PP "Porty Lotnicze", Lasy Państwowe, także przedsiębiorstwa Poczta Polska jak też wobec banków państwowych, przedsiębiorstw ubezpieczeniowych, jednostek badawczo-rozwojowych, spółdzielni i organizacji spółdzielczych.

Uwaga czwarta :

Przy komercjalizacji p. p. obowiązuje zasada sukcesji uniwersalnej - powstała z przekształcenia przedsiębiorstwa spółka wstępuje we wszystkie prawa byłego przedsiębiorstwa państwowego bez względu na charakter prawny tych stosunków.

- Wyjątki od zasady pełnego przejęcia zobowiązań przedsiębiorstwa państwowego przez spółkę muszą wynikać z wyraźnego zapisu ustawowego.

- Wszystkie prawa przysługujące poprzednio przedsiębiorstwu przechodzą na spółkę z chwilą jej wpisu do rejestru przedsiębiorców .

- Czynność tę poprzedza obligatoryjny akt komercjalizacji p.p.

Uwagi szczegółowe

Wniosek z powyższych uwag jest taki, że powstanie spółki nie jest jej założeniem w rozumieniu przepisów kodeksu spółek handlowych.

W wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego, na podstawie przepisów ustawy nie następuje utworzenie nowego podmiotu prawnego, tylko zmiana kształtu prawnego podmiotu już istniejącego.

Na tym etapie dochodzi jedynie do zmiany formy organizacyjnej przy zachowaniu ciągłości działalności gospodarczej , a nie zbycia przedsiębiorstwa na rzecz innego podmiotu.

Natomiast mienie w dniu transformacji nie podlega jakimkolwiek zmianom Toku tej transformacji nie istnieje bowiem ani możliwość dokapitalizowania spółki przez przekazanie jej dodatkowego mienia, ani uszczuplenie majątku przez wyłączenie jego części z majątku spółki.

Dlatego powstanie spółki nie może być uznane za jej zawiąza­nie w rozumieniu Kodeksu spółek handlowych. Mają tutaj jedynie od­powiednie zastosowanie przepisy Kodeksu spółek handlowych dotyczące trybu powstawania i rejestrowania spółek z ograniczoną odpowiedzial­nością i spółek akcyjnych, sam zaś proces komercjalizacji należy uznać za odrębny od przewidzianego w Kodeksie spółek handlowych sposobu powstania spółki kapitałowej (o czym dalej).

Dopiero po jej zarejestrowaniu, do tak powstałych spółek przepisy Kodeksu spółek handlowych mają zastosowanie wprost i to o tyle, o ile przepisy ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji nie stanowią inaczej (art. 5):

- Spółka wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki swego po­przednika. W tym znaczeniu jest ona sukcesorem pod tytułem ogólnym, czyli w drodze jednej czynności, jaką jest rejestracja spółki przez sąd rejestrowy, wchodzi ona w ogół praw i obowiązków przedsiębiorstwa państwowego.

- Bilans zamknięcia przedsiębiorstwa staje się bilansem otwarcia spółki. W jednoosobowych spółkach Skarbu Państwa suma kapitałów (akcyjnego i zapasowego) równa jest funduszom własnym przedsiębiorstwa (art. 7 ustawy o kom. i pr.).

- W konsekwencji wierzycie­le i dłużnicy przedsiębiorstwa państwowego stają się z mocy prawa wierzycielami i dłużnikami spółki, spółka zaś odpowiada za wszelkie zobowiązania, również nie figurujące w bilansie stanowiącym podstawę przekształcenia.

Z prawnego punktu widzenia spółka powstała z przekształcenia przed­siębiorstwa państwowego jednak jest zupełnie innym typem osoby prawnej, funkcjonującej według całkiem odmiennych reguł. W jednym przypadku mamy do czynienia z osobą prawna typu korporacyjnego, w drugim — z osobą prawną typu fundacyjnego. Na tym tle powstaje problem przejścia z przedsiębiorstwa państwowego na spółkę uprawnień i obowiązków wynikających z decyzji administracyjnych oraz zobowią­zań publicznoprawnych (np. z tytułu zobowiązań podatkowych). Prawo polskie nie zna zasadniczo instytucji przejścia uprawnień i obowiązków wynikających z decyzji administracyjnych. Jednakże z art. 1 ust. 1 usta­wy o kom. i pryw. wynika jednoznacznie, że spółka wstępuje we wszystkie stosunki prawne, bez względu na ich charakter prawny. Mamy tu do czynienia z pełną sukcesją praw cywilnych także niemajątkowych (np. co do nazwy przedsiębiorstwa), rzeczowych i obligacyjnych, łącznie z tymi, dla przejścia których wymagana jest normalnie zgoda drugiej strony (np. dłużnika na podstawie art. 519-525 k.c), wynikających ze stosunku pracy (art. 6 ustawy o kom. i pr.), ale również pochodzących z indywidu­alnych decyzji administracyjnych. Następstwem takiej transformacji jed­nak nie jest nawiązanie nowego stosunku administracyjnego, a jedynie zmiana podmiotowa tego stosunku. Dzięki takiemu rozwiązaniu spółka nie musi uzyskiwać zgód organów administracyjnych. Podobnie dzieje się z wejściem w prawa i obowiązki płatnika, podatnika, inkasenta. Nie ma natomiast przejścia prawa w zakresie odpowiedzialności karnej za zachowania osób fizycznych działających w imieniu przedsiębiorstwa państwowego z ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary.

Nie można jednak zapominać, że zmiana taka wiąże się z wprowadzeniem nowego systemu zarządzania przejętym majątkiem przedsiębiorstwa. Or­gany w nowych (w znaczeniu prawnym) podmiotach działają według innych reguł aniżeli te, które wyznacza reżim przedsiębiorstw państwo­wych

Zmianie ulega relacja pomiędzy Skarbem Państwa a tym podmiotem.

Dotychczasowe uprawnienia właścicielskie (majątkowe) Skarbu Państwa (art. 44 § 2 k.c.),które wobec przedsiębiorstwa państwowego wykonywał organ założycielski, a uprawnienia określała ustawa z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (Dz. U. z 1991 r. Nr 18, poz. 80) oraz ustawa z dnia 31 stycznia 1989r. o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. z 1990 r. Nr 26, poz. 152).przejmuje Minister właściwy ds. Skarbu Państwa.

Nowe uprawnienia regulowane są przepisami kodeksu spółek handlowych dotyczą uprawnień akcjonariusza w spółce akcyjnej albo wspólnika w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością( art. 5 ustawy o kom.i pryw. p.p.) i polegają na prawie Ministra do uczestniczenia w spółce i decydowania o jej losach przez głosowanie na walnym zgromadzeniu , prawa do zysku dywidendy, do majątku spółki po jej likwidacji.

Wniesienie przedsiębiorstwa państwowego do jednoosobowej spółki Skarbu Państwa (art. 20a ust. 1 ustawy o kom. i pr.) może być dokonane zarówno w stosunku do spółki utworzonej wyłącznie w tym celu, jak i do już istniejącej jednoosobowej spółki Skarbu Państwa w zamian za udziały lub akcje w podwyższonym kapitale zakładowym. W obydwu tych przypad­kach dochodzi do ewidentnego rozporządzenia majątkiem przedsiębiorstwa państwowego w sposób określony w art. 1 ust. 2 pkt 2 lit. b ustawy o kom. i pr., w związku z tym ustawodawca uznaje tego rodzaju rozporządzenie majątkiem przedsiębiorstwa państwowego za tożsame z przekształceniem przedsiębiorstwa w spółkę handlową, skoro nie uznaje za prywatyzację w rozumieniu ustawy wniesienia przedsiębiorstwa państwowego do jedno­osobowej spółki Skarbu Państwa w trybie art. 20a-20f ustawy o kom. i pr.

Wydaje się, że wytłumaczenia takiego stanowiska należy upatrywać wyłącznie w uznaniu zarządzenia o wniesieniu przedsiębiorstwa do jed­noosobowej spółki Skarbu Państwa wyłącznie za akt realizacji uprawnień właścicielskich Skarbu Państwa. Za takim stanowiskiem przemawia brak możliwości wniesienia sprzeciwu od takiego zarządzenia w trybie art. 63 ustawy o p.p. Jednakże poza odwołaniem się do uregulowań zawartych w samej ustawie, brak możliwości głębszego umotywowania takiego stanowiska. Skarb Państwa, jako właściciel w sensie ekonomicznym mienia pozostającego w dyspozycji przedsiębiorstwa państwowego, może bowiem rozporządzać składnikami takiego przedsiębiorstwa tylko w taki sposób i w takiej formie, w jakiej przewiduje to wyraźny przepis prawa. Takimi przepisami są wyłącznie przepisy ustawy z 30 sierpnia 1996r. o komercjalizacji i prywatyzacji jako lex specialis w stosunku do przepi­sów ustawy z 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych.

W kwestii następstwa prawnego spółki, powstałej z przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego, kilkakrotnie wypowiadał się Sąd Najwyższy na gruncie poprzedniej ustawy( z dnia 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych). W uchwale z dnia 19 maja 1992 r., III CZP 49/02 (OSNCP 1992, nr 11, poz. 200) Sąd Najwyższy stwierdził, że przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego w spółkę akcyjną lub z ograniczoną odpowiedzialnością jest w naszym systemie prawnym transformacją państwowej osoby prawnej, uregulowaną przepisami szczególnymi. Transformacja charakteryzuje się tym, że:

Kolejna kwestia to charakter prawny samego aktu przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w spółkę.

- W poprzednim stanie prawnym w zasadzie uznawano akt przekształcenia za decyzję administracyjną.

- Na podstawie ustawy o ko­mercjalizacji i prywatyzacji poglądu tego nie można utrzymać. Takiego stanowiska. Sprawa ta została jednoznacznie przesądzona w art. 9 ustawy o kom. i pr. W przepisie tym mowa jest o tzw. akcie komercjalizacji, który zastępuje czynności określone w Kodeksie spółek handlowych, poprzedzające złożenie wniosku i wpisanie spółki do rejestru przedsię­biorców Krajowego Rejestru Sądowego. W akcie tym m.in. ustala się:

  1. statut lub akt założycielski spółki,

  2. wysokość kapitału akcyjnego, a w przypadku spółek z ograniczoną
    odpowiedzialnością wysokość kapitału udziałowego,

  3. imiona i nazwiska członków władz pierwszej kadencji.

Użycie w treści przepisu pojęcia „akt komercjalizacji" czy „zarządzenie" nie przesądza o tym, że jest to decyzja administracyjna o charakterze konstytutywnym.

Wręcz przeciwnie, konsekwencją takiej redakcji przepisu jest uznanie aktu komercjalizacji wyłącznie za ogół czynności faktycznych oraz formalnoprawnych o skutkach cywilnopraw­nych, wynikających z realizacji przez Skarb Państwa jego uprawnień majątkowych wobec przedsiębiorstwa państwowego. Za tego typu wy­kładnią przemawia również pominięcie w treści ustawy określenia cha­rakteru prawnego aktu komercjalizacji, a także brak w ustawie regulacji określającej tryb wydawania i zaskarżania takiego aktu.

Uprawnienia właścicielskie Skarbu Państwa nie mają umocowania w przepisach regulujących nadzór nad przedsiębiorstwem państwowym. Uprawnienia nadzorcze określone w art. 58-64 ustawy o p.p. dotyczą wyłącznie nadzoru sprawowanego wobec przedsiębiorstwa przez organ założycielski lub radę nadzorczą powołaną w trybie art. 59 ustawy o p.p.

Dlatego uprawnień właścicielskich Skarbu Państwa należy upatrywać w ogólnych regułach Kodeksu cywilnego, zgodnie z którymi Skarb Pań­stwa funkcjonuje w obrocie prawnym na tych samych zasadach, jak inne podmioty prawa cywilnego. Inną sprawą jest to, czy na podstawie art. 34 k.c. takie rozwiązanie jest zgodne z ogólnym porządkiem prawnym.

Zmiana formy przedsiębiorstwa nie nadaje określonej jednostce no­wych praw, choć tworzy dla niej nową sytuację prawną, w której może ona legalnie kontynuować działalność gospodarczą.

W przypadku prze­kształcenia przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobowa spółkę Skar­bu Państwa zmiany te są najmniej widoczne. Ograniczają się do zmiany ustroju wewnętrznego istniejącego podmiotu gospodarczego. Tutaj też najłatwiej uznać dokonaną transformację za realizację uprawnień mająt­kowych państwa wobec przedsiębiorstwa państwowego. Trudniej tę tezę uzasadnić w razie komercjalizacji polegającej na wniesieniu przedsiębiorstwa do jednoosobowej spółki Skarbu Państwa. Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa, wydając zarządzenia o wniesieniu przedsiębiorstwa państwowego do spółki Skarbu Państwa, realizuje w ramach ustawowego umocowania swoje uprawnienia w ob­szarze dominium państwa, ale również wkracza w sferę praw podmioto­wych przedsiębiorstwa państwowego, jako samodzielnego podmiotu, i je­go wierzycieli. Wiadomo, że w toku komercjalizacji zawsze może dojść do ustalenia wysoce niekorzystnych dla spółek warunków umowy, doko­nania zbędnych czynności prawnych, niedołożenia należytej staranności przy wycenie majątku przedsiębiorstwa wnoszonego do spółki, czy nawet przy wyborze kandydatów na członków władz spółki.

W obecnym stanie prawnym wydaje się, że odpowiedzialność tę można konstruować wyłącznie na podstawie przepisów Kodeksu cywil­nego o odpowiedzialności deliktowej, z wyłączeniem art. 417' k.c. Aktu komercjalizacji bowiem nie można utożsamiać z wydaniem aktu nor­matywnego lub orzeczenia, o którym mowa w tym przepisie.

Czynności objęte aktem komercjalizacji należą do określonych nor­mami Kodeksu spółek handlowych i jako takie składają się na zwykłe oświadczenie woli w rozumieniu art. 60 k.c. Prawną formą tego oświad­czenia woli jest akt notarialny wymagany pod rygorem nieważności zarówno dla umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (art. 157 § 2 k.s.h.), jak i statutu spółki akcyjnej (art. 301 § 2 k.s.h.) oraz dla oświadczenia zawierającego zgodę na zawiązanie spółki, brzmienie statu­tu i objęcie akcji (art. 313 § 1 k.s.h.), a w przypadku wniesienia przed­siębiorstwa państwowego do spółki — dla zmiany umowy lub statutu spółki (art. 255 § 3 i art. 431 § 1 w zw. z art. 430 § 1 i art. 421 § 1 k.s.h.) oraz oświadczenia wspólnika o objęciu nowego udziału lub udzia­łów w podwyższonym kapitale zakładowym (art. 258 § 2 k.s.h.).

Skuteczność aktu komercjalizacji zależy od zarejestrowania spółki lub podwyższenia kapitału zakładowego przez sąd rejestrowy. Jednakże z wnioskiem o dokonanie wpisu, odmiennie niż ma to miejsce na pod­stawie Kodeksu spółek handlowych (art. 164, 256 § 1, art. 316 i 430 § 2),Występuje zarząd lub osoba upoważniona przez ministra Skarbu , a nawet sam minister. Oznacza to, że na podstawie ust. o komercjal. prawo do złożenia wniosku o wpis przysługuje także wspólnikowi (akcjonariuszowi). Dalszy tryb postępowania odbywa się według reguł przewidzianych w ks.h ( art. 166,167,318 ksh).

Proces ten kończy wpis do KRS , do Rej. Przedsiębiorców .Ma on charakter konstytutywny, natomiast akt komercjalizacji jest jedynie jedna z przesłanek materialnoprawnych koniecznych do tego wpisu.

wniosek:

Komercjalizacja prowadzi do koncentracji kapitału państwowego w rękach administracji państwowej. Min. Skarbu Państwa jako jedyny akcjonariusz (wspólnik) podejmuje strategiczne decyzje w spółkach powstałych w wyniku komercjalizacji. Jego uprawnienia wobec spółki określają przepisy k.s.h. Organ administracji państwowej nie jest już reprezentantem interesu publicznego, ale organem osoby prawnej i podlega reżimowi prawa prywatnego i nie pozostaje już w stosunku podległości wobec organów administracji państwowej

Zakres przedmiotowy ; prywatyzacja

Ustawa wymienia rodzaje mechanizmów prywatyzacji, które mogą mieć zastosowanie wobec przedsiębiorstw (art. 1 ust.2.)

Ustawa nie reguluje wszystkich możliwych form prywatyzacji, a jej przepisy nie mają zastosowania wobec:

Zasady komercjalizacji przedsiębiorstw państwowych w celu prywatyzacji

- Komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego w celu prywatyzacji dokonuje Minister Skarbu Państwa (art. 3 ustawy).

Uwaga!!!!!! akt komercjalizacji nie jest decyzją, lecz cywilnoprawnym oświadczeniem woli.

I Minister Skarbu Państwa dokonuje uruchomienia procesu komercjalizacji wobec przedsiębiorstwa państwowego: z inicjatywy własnej lub na wniosek organu założycielskiego, lub na skutek inicjatywy własnej Ministra Skarbu Państwa. Oświadczenie woli powinno być złożone w formie notarialnej, gdyż wymóg takiej formy wynika z art. 301 § 2 k.s.h. odnośnie do spółki akcyjnej oraz z art. 157 § 2 k.s.h. odnośnie do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (Przepisy ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji są przepisami lex specialis w stosunku do przepisów kodeksu handlowego. Przepisy tej ustawy, w zakresie regulowanych przez nią spraw, wyłączają stosowanie w tym zakresie przepisów kodeksu handlowego. Powyższa zasada obowiązuje bez względu na to, czy ustawa o komercjalizacji - w tym zakresie - zawiera odpowiednie postanowienia).

II. Minister Skarbu może także wydać zarządzenie o wniesieniu przedsiębiorstwa państwowego do jednoosobowej spółki Sk. Pań( art.20a).Dotyczy to przedsiębiorstwa, którego fundusze własne są mniejsze niż nominalna wartość kapitału zakładowego w spółce z o.o.

III Podmiotowy zakres komercjalizacji ustawa określa w sposób negatywny wyliczając enumeratywne okoliczności wyłączające wszczęcie postępowania komercjalizacyjnego w stosunku do przedsiębiorstwa państwowego:

IV najważniejsze kwestie związane z funkcjonowaniem skomercjalizowanego przedsiębiorstwa

pracownicy

Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy, pracownicy komercjalizowanego przedsiębiorstwa, stają się z mocy prawa pracownikami jednoosobowej spółki Skarbu Państwa. Oznacza to potwierdzenie zasady, że wstąpienie spółki we wszystkie prawa i obowiązki przekształconego przedsiębiorstwa odnosi się także do umów o pracę. Powyższa zasada znajduje również swoje potwierdzenie w treści art. 44 stanowiącego, że do stosunków pracy, których stroną było przedsiębiorstwo państwowe, bezpośrednio prywatyzowane, stosuje się odpowiednio art. 231 k.p.

Warunki pracy i płacy pracowników powstałej spółki pozostają takie same, jakie obowiązywały w przedsiębiorstwie. Ewentualne rozwiązanie stosunku pracy albo zmiana zasad wynagradzania może nastąpić na zasadach ogólnych, określonych kodeksem pracy.

Dotychczas działające w przedsiębiorstwie państwowym związki zawodowe mogą funkcjonować bez potrzeby ponownego ich zawiązywania i rejestracji.

Regulaminy wynagradzania oraz pracy, obowiązujące w przedsiębiorstwie, obowiązują nadal w spółce. Zmiana ich jest możliwa na ogólnych zasadach.

Mandaty członków rady pracowniczej przedsiębiorstwa wygasają z datą wykreślenia przedsiębiorstwa z rejestru przedsiębiorstw państwowych. Stosunek pracy byłego członka rady pracowniczej podlega ochronie, zgodnie z art. 6 ustawy o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego i trwa przez okres jednego roku od dnia wykreślenia przedsiębiorstwa z rejestru przedsiębiorstw.

Wyjątek od powyższych zasad stanowią stosunki pracy pracowników zatrudnionych na podstawie powołania. Zgodnie z art. 6 ust. 3, stosunki pracy tych pracowników oraz dyrektora przedsiębiorstwa wygasają z mocy prawa z chwilą wykreślenia przedsiębiorstwa z rejestru przedsiębiorstw państwowych. Pracownikom, których stosunek pracy wygasł w ten sposób, ustawa gwarantuje odprawę w wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia, liczonego jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy, chyba że zostaną oni zatrudnieni w spółce na stanowisku równorzędnym lub wyższym.

Dyrektor:

Dyrektora komercjalizowanego przedsiębiorstwa państwowego powołuje się do pełnienia funkcji prezesa pierwszego zarządu spółki, powstałej w wyniku przekształcenia. Kodeks handlowy postanawia, że w spółkach prawa handlowego nie ma stanowisk pracy, na których zatrudnienie następuje w drodze powołania. Z tych powodów ustawodawca uznał za konieczne wprowadzenie normy prawnej określającej sytuację prawną kierownictwa byłego przedsiębiorstwa. Przepisy ustawy nie określają, kto zostaje prezesem zarządu spółki, w sytuacji gdy dyrektor przedsiębiorstwa nie wyrazi zgody na kontynuowanie zarządzania utworzoną spółką.

Ogólna norma art. 9 ust. 2 stwierdza, że członków zarządu pierwszej kadencji powołuje Minister Skarbu Państwa jako reprezentant jedynego akcjonariusza spółki - Skarbu Państwa. Prezes zarządu spółki jest jednocześnie jego członkiem. Jeżeli więc zdarzy się sytuacja, że dotychczasowy dyrektor przekształconego przedsiębiorstwa nie będzie chciał sprawować funkcji prezesa zarządu spółki (art. 6 ust. 2 ustawy), wówczas minister powinien w akcie komercjalizacji powołać inną osobę na to stanowisko, z tym że z nim może być zawarta jedynie umowa o pracę.

Zgodnie bowiem z art. 6 ust. 3, stosunek pracy dyrektora przedsiębiorstwa państwowego oraz pracowników zatrudnionych na podstawie powołania wygasa z mocy prawa wskutek odwołania, z dniem wykreślenia przedsiębiorstwa z rejestru. Oznacza to, że pracownicy ci nie mają prawa do wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, bo brak jest zastrzeżenia, iż wygaśnięcie stosunku pracy jest równoznaczne z rozwiązaniem wskutek odwołania.

W tym miejscu warto wymienić uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 4 października 1994r., I PZP 42/94 (OSNIAPiUS 1994, nr 11, poz. 174), w której stwierdzono, że członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, będący jednocześnie kierownikiem zakładu pracy, może być zatrudniony zarówno na podstawie umowy o pracę, jak i na podstawie powołania w rozumieniu art. 68 i n. k.p. Dla dyrektora komercjalizowanego przedsiębiorstwa stanowiskiem pracy równorzędnym w spółce będzie stanowisko prezesa jej zarządu. Należy sądzić, że takie też założenie przyjęto w unormowaniu zawartym w art. 6 ust. 2 omawianej ustawy [z 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych]. [...]

Intencją ustawodawcy było wyłączenie uprawnienia [do odprawy w związku z komercjalizacją przedsiębiorstwa państwowego] tylko w warunkach zatrudnienia byłego dyrektora przedsiębiorstwa (jego zastępców i głównego księgowego) w ramach pracowniczego stosunku pracy.

Brak tym samym podstaw, by uważać, że pracownikowi, którego stosunek pracy wygasł z mocy przepisów ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji (art. 6 ust. 3, art. 66), obok trzymiesięcznej odprawy, przysługuje ponadto odprawa z tytułu tzw. zwolnień grupowych.

Bilans

Bilans zamknięcia przedsiębiorstwa państwowego staje się bilansem otwarcia spółki, przy czym suma kapitału akcyjnego i zapasowego spółki jest równa funduszom własnym przedsiębiorstwa( art. 7).. W zakresie prostej komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego bilans jego zamknięcia ma znaczenie wyłącznie formalne. Nie następuje bowiem takie przekształcenie przedmiotowe lub podmiotowe przedsiębiorstwa, które wymagałoby ograniczenia odpowiedzialności z uwagi na ochronę dobrej wiary i bezpieczeństwa obrotu. Dniem bilansowym będzie dzień wykreślenia przedsiębiorstwa z rejestru przedsiębiorstw i jednocześnie wpisania spółki do rejestru przedsiębiorców.

Rada Nadzorcza

W spółce powstałej w wyniku komercjalizacji działa rada nadzorcza (art. 11.). Liczbę członków rady nadzorczej określa statut, z tym że pierwsza rada nadzorcza liczy pięć osób, w tym dwóch przedstawicieli pracowników. Do czasu gdy Skarb Państwa pozostaje jedynym akcjonariuszem spółki, członków rady nadzorczej powołuje i odwołuje walne zgromadzenie spośród osób wskazanych przez Ministra Skarbu Państwa oraz organ, który pełnił funkcję organu założycielskiego wobec komercjalizowanego przedsiębiorstwa państwowego, z tym że dwie piąte składu rady nadzorczej stanowią, z zastrzeżeniem ust. 2, osoby wybrane przez pracowników albo osoby wybrane w jednej piątej przez pracowników i w jednej piątej przez rolników lub rybaków. Po zbyciu przez Skarb Państwa ponad połowy akcji spółki postanowienia statutu dotyczące powoływania i odwoływania członków rady nadzorczej mogą być zmienione, z tym że pracownicy albo pracownicy i rolnicy lub rybacy zachowują prawo wyboru( art. 14):Ustawa wprowadza wymóg posiadania określonych kwalifikacji przez członków rady nadzorczej jednoosobowej spółki Skarbu Państwa, potwierdzonych stosownym egzaminem państwowym. Członkowie rad nadzorczych pierwszej kadencji wybrani przez pracowników zobowiązani są do złożenia egzaminu w ciągu jednego roku od dnia wejścia w życie ustawy (art. 60 ust. 4). Nie tracą aktualności przepisy zawierające ograniczenia możliwości uczestnictwa w radzie nadzorczej, a zwłaszcza wynikające z przepisu art. 387 k.s.h. oraz przepisy ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (Dz. U. z 1992 r. Nr 56 poz. 274, z późn. zm.). Kompetencję rady nadzorczej określa ustawa oraz przepisy kodeksu spółek handlowych. Zgodnie z przepisem art. 384 k.s.h., uprawnienia rady nadzorczej mogą być też rozszerzone przez statut spółki. Uchwała rady nadzorczej w sprawie zawieszenia w czynnościach zarządu lub poszczególnych jego członków podlega kontroli Ministra Skarbu Państwa będącego reprezentantem jedynego akcjonariusza spółki. Minister może uchylić uchwałę rady nadzorczej i przywrócić do czynności zarząd lub zawieszonych w czynnościach jego członków.

Rada nadzorcza jednoosobowej spółki Skarbu Państwa posiada też określone kompetencje w zakresie powierzenia zarządu spółki osobie fizycznej lub prawnej w drodze kontraktu menedżerskiego. Jest ona uprawniona za zgodą walnego zgromadzenia spółki, tj. Ministra Skarbu Państwa do zawarcia w imieniu spółki umowy zlecającej sprawowanie zarządu. W powyższym celu rada nadzorcza przeprowadza konkurs na wyłonienie odpowiedniego zarządcy. Wynagrodzenia członków rady nadzorczej, w myśl ustawy, mają być uregulowane przepisami rozporządzenia Rady Ministrów.

Ustawa gwarantuje osobom wchodzącym w skład rady nadzorczej, że stosunek pracy nie zostanie w trakcie trwania ich kadencji i w ciągu roku po jej zakończeniu wypowiedziany. Powyższe gwarancje dotyczą także niezmieniania na niekorzyść członków rad nadzorczych warunków pracy i płacy bez zgody rady nadzorczej. Ponadto ustawa wprowadza zakaz wypowiedzenia lub rozwiązania stosunku pracy z członkiem załogi, wchodzącym w skład rady nadzorczej w okresie trwania jej kadencji oraz w terminie jednego roku po jej zakończeniu. Ochrona z art. 15 ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji ma charakter bezwzględny, gdyż polega na zakazie wypowiedzenia, a nie np. na jego uzależnieniu od zgody jakiegoś organu. Nie obejmuje ona przypadków "rozwiązania" stosunku pracy z przyczyn z art. 52 lub 53 k.p.

Zarząd

Zarząd jest organem obowiązkowym jednoosobowej spółki Skarbu Państwa, powstałej w procesie komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego. Członkowie zarządu pierwszej kadencji w spółce są powoływani przez Ministra Skarbu Państwa.

Ustawa przewiduje możliwość reprezentacji pracowniczej w zarządzie spółki powstałej w wyniku komercjalizacji. Sytuacja taka może mieć miejsce, jeśli powstała spółka zatrudnia średniorocznie powyżej 500 pracowników. W takiej spółce pracownicy wybierają jednego członka zarządu.

Zasady oraz tryb powoływania i odwoływania tych członków powinien określać statut spółki, przy czym odpowiednie w tym zakresie postanowienia muszą przestrzegać zasady powszechności, tajności oraz bezpośredniego udziału pracowników w tych wyborach (art. 16 ustawy). Zarząd jednoosobowej spółki Skarbu Państwa może być zarządem wieloosobowym (art. 16) lub może nastąpić powierzenie sprawowania zarządu jednoosobowo osobie fizycznej albo prawnej (art. 17). W wypadku powołania zarządu jednoosobowego, nie stosuje się wymogu dotyczącego wyboru przedstawiciela pracowników, jako członka zarządu w spółkach zatrudniających średniorocznie powyżej 500 pracowników.

Wyłonienie osoby, której zostanie powierzone sprawowanie zarządu, następuje w drodze konkursu. O przeprowadzeniu konkursu postanawia walne zgromadzenie spółki. Tryb przeprowadzenia konkursu określa rozporządzeniem Rada Ministrów. Konkurs winien być ogłoszony w czasopiśmie o zasięgu ogólnopolskim. Ogłoszenie powinno zawierać m.in. dane o miejscu i sposobie uzyskiwania informacji na temat spółki oraz określać sposób powiadamiania osób ubiegających się o sprawowanie zarządu co do przebiegu konkursu. Oferta kandydata na zarządcę powinna zawierać program restrukturyzacji przedsiębiorstwa, o ile taka restrukturyzacja jest konieczna, koncepcję prywatyzacji, oczekiwane wynagrodzenie za sprawowanie zarządu, a także formę powiązania tego wynagrodzenia z wynikiem finansowym spółki lub stopniem jej restrukturyzacji. Rada nadzorcza wybiera osobę sprawującą zarząd w tajnym głosowaniu i rekomenduje ją walnemu zgromadzeniu spółki wraz z wnioskiem o udzielenie zgody na zawarcie umowy w przedmiocie powierzenia zarządu spółki. Umowa jest zawierana w imieniu spółki przez radę nadzorczą.

Zarząd reprezentuje spółkę w sądzie i poza nim, zgodnie z art. 368 k.s.h. W przypadku gdy spółka posiada zarząd wieloosobowy występuje reprezentacja łączna określona w art. 371 k.s.h., chyba że statut spółki zawiera w tym przedmiocie odmienne postanowienia. Jeżeli zarząd spółki jest sprawowany jednoosobowo, na podstawie kontraktu menedżerskiego, to osoba zarządzająca jest uprawniona do samodzielnego reprezentowania spółki na zewnątrz.

Zarząd, jako organ wykonawczy spółki, prowadzi wszystkie sprawy spółki z wyjątkiem tych, które wyraźnie są zastrzeżone do kompetencji innych organów spółki. Przyjmuje się domniemanie pełnej kompetencji na rzecz zarządu spółki również w przypadku jednoosobowej spółki Skarbu Państwa. Na podstawie art. 384 k.s.h. statut spółki może przewidywać określone uzależnienie decyzji zarządu spółki od decyzji rady nadzorczej. Jedyny akcjonariusz spółki, jakim jest Skarb Państwa, może indywidualnie w odniesieniu do poszczególnych spółek określać zakres kompetencji zarządu i w związku z tym wyznaczać indywidualnie w każdej spółce jego pozycje.

Członkowie zarządu jednoosobowej spółki Skarbu Państwa mogą być jej pracownikami. W takim przypadku wystąpią dwa różne stosunki prawne w zakresie organizacyjnym i prawa pracy, które nie oddziałują wzajemnie na siebie. Podstawą zatrudnienia członka zarządu w spółce może być zarówno umowa o pracę, jak też umowa zlecenia

kontrakt menedżerski.

Artykuł 17 ust. 4 określa esentialia negotii kontraktu menedżerskiego. Przepis ten nie określa odpowiedzialności osoby, której zlecono sprawowanie zarządu. W związku z taką konstrukcją powyższego przepisu, do kwestii odpowiedzialności zarządcy za sprawowanie zarządu, należy stosować przepisy ogólne kodeksu cywilnego dotyczące odpowiedzialności.

Konstrukcja prawna kontraktu menedżerskiego jest oparta na umowie o świadczenie usług, do której mają zastosowanie przepisy o zleceniu. Strona zawartej umowy odpowiada całym swoim majątkiem za spowodowanie szkody przy wykonywaniu umowy. Wynagrodzenie zarządcy może być częściowo wypłacane w akcjach spółki lub opcjach udziałowych. Umowa o sprawowanie zarządu spółki może przewidywać, dla osób zarządzających, prawo do objęcia akcji spółki w podwyższonym kapitale, za cenę określoną w umowie. W odniesieniu do nabywania tych akcji stanowiących element wynagrodzenia zarządu, nie stosuje się ogólnego trybu zbywania akcji określonego w ustawie.

Umowa o sprawowanie zarządu w spółce podlega złożeniu w sądzie rejestrowym.

Zgodnie z art. 6 ust. 2 ustawy, za zgodą dyrektora przekształconego przedsiębiorstwa, powołuje się go do sprawowania funkcji prezesa pierwszego zarządu spółki. Z punktu widzenia formalnego zakres jego kompetencji nie różni się od kompetencji innych członków zarządu, ale może on być wyposażony w uprawnienia do zwoływania, otwierania i prowadzenia obrad zarządu. Powołanie dotychczasowego dyrektora skomercjalizowanego przedsiębiorstwa na prezesa zarządu pierwszej kadencji ma na celu zapewnienie ciągłości zarządzania.

PRYWATYZACJA POŚREDNIA I BEZPOŚREDNIA

Prywatyzacja pośrednia

Polega na zbywaniu akcji przez Ministra Skarbu Państwa (Art. 31(a).

Prywatyzacja pośrednia, czyli kapitałowa polega na przekazaniu prawa własności do przedsiębiorstwa państwowego prywatnym właścicielom w zamian za zainwestowany przez nich kapitał po uprzednim przeprowadzeniu analizy mającej na celu ustalenie sytuacji prawnej majątku spółki, stanu i perspektyw rozwoju przedsiębiorstwa spółki, oszacowania wartości przedsiębiorstwa oraz oceny realizacji obowiązków wynikających z tytułu wymagań ochrony środowiska.

Akcje są zbywane w trybie określonym w art. 33 ustawy min. in. poprzez ofertę ogłoszoną publicznie, lub przetargu publicznego, albo rokowań podjętych na podstawie publicznego zaproszenia.

Wspólną cechę wszystkich trzech sposobów odpłatnego zbycia akcji spółki, powstałej z przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego, stanowi publiczny i jawny charakter tego zbycia.

Zasady prawa do nieodpłatnego nabycia akcji przez pracowników określą art. 36-38b ustawy.

Prywatyzacja bezpośrednia

Prywatyzacja bezpośrednia polega na rozporządzeniu wszystkimi składnikami materialnymi i niematerialnymi majątku przedsiębiorstwa państwowego przez fakultatywne działania określone w art. 39 ustawy.

O ile ustawa nie stanowi inaczej, kupujący lub przejmujący przedsiębiorstwo wstępuje we wszelkie prawa i obowiązki przedsiębiorstwa państwowego, bez względu na charakter stosunku prawnego, z którego te prawa i obowiązki wynikają (art. 40).Zakres ten dotyczy wszystkich form prywatyzacji bezpośredniej.

Analiza treści art. 40 o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych potwierdza jego związek z art. 551 k.c. Na nabywcę przechodzi nie przedsiębiorstwo jako zespół aktywów, ale również i pasywa jako składniki przedsiębiorstwa.

Prywatyzacji bezpośredniej w imieniu Skarbu Państwa dokonuje organ założycielski, z urzędu lub na wniosek, w szczególności gdy z wnioskiem wystąpi dyrektor przedsiębiorstwa państwowego i rada pracownicza, albo wobec złożonej oferty nabycia przedsiębiorstwa, zawiązania spółki, o której mowa w art. 39 ust. 1 pkt 2, lub zawarcia umowy, o której mowa w art. 52.Wydanie zarządzenia musi być poprzedzone analizą stanu przedsiębiorstwa, podobnie jak analizą dla potrzeb prywatyzacji pośredniej. W zarządzeniu o prywatyzacji bezpośredniej organ założycielski precyzuje sposób jej dokonania. Oznaczenie rodzaju prywatyzacji powinno obejmować nie tylko wskazanie, czy ma ona odbyć się w formie sprzedaży, ale i tryb jej dokonania (czy w formie przetargu publicznego, czy w formie rokowań podjętych na podstawie publicznego zaproszenia). Od zarządzenia o prywatyzacji bezpośredniej nie przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu w trybie art. 63 ustawy z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych. Stanowi to ograniczenie ogólnych kompetencji dyrektora przedsiębiorstwa i rady pracowniczej do wnoszenia sprzeciwu w stosunku do decyzji podjętych wobec przedsiębiorstwa przez organ sprawujący nad nim nadzór. Wynika to z konieczności sprawnego przeprowadzenia przekształceń własnościowych powiązanych z restrukturyzacją przedsiębiorstw, nawet wbrew woli dyrekcji i rady pracowniczej przedsiębiorstwa.

Spółka staje się stroną w dotychczasowych stosunkach pracy funkcjonujących w przedsiębiorstwie. Art. 44 ustawy nakazuje do stosunków tych stosować odpowiednio przepis art. 23 1 k.p. Zgodnie z wymienionym art. 231 k.p. w razie przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę staje się on, z mocy prawa, stroną w dotychczasowych stosunkach pracy. Za zobowiązania wynikające ze stosunku pracy, powstałe przed przejściem w całości lub w części zakładu pracy na innego pracodawcę dotychczasowy i nowy pracodawca odpowiadają solidarnie.

O przejściu zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę i wynikających z tego skutkach dla przejmowanych pracowników w zakresie ich stosunków pracy, pracodawca ma obowiązek niezwłocznie powiadomić pracowników na piśmie, w terminie poprzedzającym dokonanie tych zmian. W terminie jednego miesiąca od otrzymania wymienionego zawiadomienia pracownik może bez wypowiedzenia, uprzedzając na 7 dni wcześniej pracodawcę, rozwiązać dotychczasowy stosunek pracy. Oświadczenie woli o niezwłocznym rozwiązaniu stosunku pracy może być złożone niezwłocznie nowemu pracodawcy.

Art. 46. Zbycie przedsiębiorstwa wywołuje skutki wobec osób trzecich z chwilą ich zawiadomienia, najpóźniej jednak z chwilą wykreślenia przedsiębiorstwa państwowego z rejestru.

Art. 47. Przejęcie w wyniku prywatyzacji bezpośredniej zobowiązań przedsiębiorstwa państwowego, powstałych przy prowadzeniu przedsiębiorstwa, nie wymaga zgody wierzycieli. Kupujący lub przejmujący przedsiębiorstwo jest odpowiedzialny za zobowiązania przedsiębiorstwa państwowego do wartości przedsiębiorstwa według stanu z chwili nabycia, a wg, cen z chwili zaspokojenia wierzyciela.

Sprzedaż przedsiębiorstwa, wniesienie przedsiębiorstwa do spółki oraz oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania

Ustawa wymienia dwa tryby dokonywania sprzedaży przedsiębiorstwa państwowego po przez przetarg publiczny lub rokowania podjęte na podstawie publicznego zaproszenia.

Przetarg odbywa się przez zawarcie umowy sprzedaży, o jakiej mówi art. 535 k.c. Jest to sprzedaż szczególna, gdyż jej przedmiotem nie jest pojedyncza rzecz, lecz zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do wykonywania określonych zadań gospodarczych w postaci przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 551 k.c., zaś czynności prawne stron umowy sprzedaży przedsiębiorstwa dotyczą wszystkich jego składników. (art. 48)

Rokowania mogą być prowadzone ze wszystkimi lub tylko z niektórymi podmiotami, które odpowiedziały na zaproszenie, a nawet tylko z jednym spośród nich. Zgodnie z art. 72 k.c. umowa zostaje zawarta, gdy strony dojdą do porozumienia co do wszystkich jej postanowień, które były przedmiotem negocjacji (art. 49).

EMISJA BONÓW PRYWATYZACYJNYCH

Art. 55. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Rady Ministrów, podejmuje uchwały o emisji i wartości bonów prywatyzacyjnych służących do zapłaty tylko za dobra wymienione w tym przepisie. Emisja bonów ma charakter fakultatywny.

Ustawa stwarza tylko możliwość emitowania powyższych bonów, przy czym ich emisja może być zarządzana wielokrotnie. Planowane kwoty oraz przeznaczenie przychodów z prywatyzacji określa co rok ustawa budżetowa. Z przychodów tych tworzy się specjalne fundusze celowe ja k Fundusz Reprywatyzacji, Fundusz Restrukturyzacji Przedsiębiorców, Fundusz Skarbu Państwa, Fundusz Nauki i Technologii Polskiej Art 56 określa procentowo wlk. środków przypadający na każdy z nich określa cele .

Z mocy art. 68 ustawy o kom. i pr. przepisy ustawy i przepisy :onawcze do niej mają odpowiednie zastosowanie do przedsiębiorstw komunalnych. Komercjalizacja przedsiębiorstwa komunalnego odbywa więc według tych samych reguł, co komercjalizacja przedsiębiorstw państwowych, z tym zastrzeżeniem, że obowiązki i uprawnienia Ministra Skarbu przysługują zarządowi gminy.

W związku z wejściem w życie ustawy z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej przepis ten miał ograniczony czasowo zakres obowiązywania. Ustawa bowiem przewidywała z dniem 1 lipca 1997 r. przekształcenie z mocy prawa wszelkich przedsiębiorstw komunalnych, do których do tej pory — ze względu na brak szczegółowej regulacji prawnej — miały odpowiednie zastosowanie przepisy dotyczące przed­siębiorstw państwowych, w spółki akcyjne lub spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ze stuprocentowym udziałem gminy.

Była to odrębna od określonych w ustawie o komercjalizacji i prywa­tyzacji forma przekształcania przedsiębiorstwa. Mimo pozornej prostoty tego rozwiązania, przez wiele lat nie rozstrzygnięto wątpliwości natury prawnej związanych z taką konstrukcją przekształcenia. W szczególności nie zdecydowano, co ma się stać z przedsiębiorstwami, co do których zarządy gmin nie podejmą w ustalonym terminie stosownych działań umożliwiających przekształcenie ich w spółkę lub spółka z określonych przyczyn nie zostanie wpisania do rejestru. Wpis bowiem stanowi pod­stawę uzyskania osobowości prawnej oraz równoczesnego z wpisem wykreślenia przedsiębiorstwa komunalnego ze stosownego rejestru. Do­piero po wejściu w życie ustawy z 17 października 2003r. o zmianie ustawy o gospodarce komunalnej uznano, że przedsiębiorstwa te mają działać dalej jako przedsiębiorstwa komunalne na podstawie przepisów ustawy o przedsiębiorstwach państwowych dopóty, dopóki nie zostanie zmieniona ich forma organizacyjna lub nie zostanie podjęta decyzja o ich prywatyzacji.

21


Wyszukiwarka