PODSTAWOWE POJĘCIA
1.1. Administracja

• Współcześnie administrację określa się jako system złożony z ludzi zorganizowanych w celu stałej, systematycznej, skierowanej ku przyszłości realizacji dobra wspólnego jako misji publicznej polegającej głównie (choć nie wyłącznie) na bieżącym wykonywaniu ustaw, wyposażonych w tym celu we władztwo państwowe oraz środki materialno-techniczne (Irena Lipowicz).

• Według tradycyjnej „definicji negatywnej” jest to wykonywanie - na podstawie ustawowej - funkcji państwa, nie będących ustawodawstwem ani wymiarem sprawiedliwości (sądownictwem).

• Najkrócej zdefiniował administrację Franciszk Longchamps de Berier jako „ układ normatywny zanurzony w rzeczywistości”.

1.2. Prawo administracyjne

• Prawo administracyjne jest zbiorem norm regulujących działania podejmowane dla wykonywania funkcji państwa innych niż ustawodawstwo i sądownictwo.

• Normy prawa administracyjnego dzieli się na ustrojowe, materialne i proceduralne.

• Normy ustrojowe regulują organizację i zakres działania podmiotów administrujących.

• Normy materialne regulują uprawnienia i obowiązki nakładane w interesie publicznym, których konkretyzowanie i egzekwowanie należy do podmiotów administrujących.

• Normy proceduralne (procesowe) regulują tok czynności podejmowanych przez podmioty administrujące (działające na podstawie norm ustrojowych) w celu realizacji norm materialnych.

1.3. Organ administracji publicznej

• człowiek (lub grupa ludzi w przypadku organu kolegialnego)

• znajdujący się w strukturze organizacyjnej aparatu państwa,

• powołany w celu realizacji norm prawa administracyjnego w granicach przyznanych mu przez prawo kompetencji.

• Organy administracji i inne podmioty, którym prawo przydaje funkcje administrowania jako dodatkową nazywane są „podmiotami administrującymi”

(np. prezydent nadający odznaczenia, prezes sądu organizujący ośrodek kuratorski dla nieletnich, kierownicy jednostek organizacyjnych takich jak szkoły, szpitale)
1.5. Prawne formy działania administracji

• stanowienie aktów normatywnych,

• wydawanie aktów administracyjnych,

• zawieranie umów administracyjnych oraz

• wykonywanie czynności materialno-technicznych.

Administracja, realizując przypisane jej zadania, podejmuje działania na podstawie obowiązujących przepisów prawa oraz w formach i trybie przez te przepisy przewidzianych.

2. ŹRÓDŁA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO
2.1. Źródła prawa

• Żródła prawa to akty normatywne.

• Powszechnie obowiązujące źródła prawa to w prawie polskim od 1996 r. Konstytucja, ustawa i rozporządzenie. Zawierają one normy generalne — a więc skierowane do mniejszej lub większej, ale zawsze bliżej nieoznaczonej, liczby adresatów oraz nieprzeznaczone tylko dla jednej konkretnej sytuacji — abstrakcyjne normy, które tworzą, zmieniają lub uchwalają prawa i obowiązki obywateli i osób prawnych.

• Wiążą one — pod warunkiem należytej, zgodnej z prawem publikacji — nieoznaczony, powszechny krąg adresatów normy.

2.2. Konstytucja

• Jest najważniejszą podstawą działania wszelkich organów państwa.

• Jest najwyższym źródłem mocy prawa administracyjnego, choć nie zaliczamy jej do prawa administracyjnego bezpośrednio.

• Każde działanie organu państwa musi dać się wywieść w sposób pośredni lub bezpośredni z konstytucji. Konstytucja jest w tym sensie również dla administracji ustawą zasadniczą.

• Obowiązująca Konstytucja z 2 kwietnia 1997 r. rozstrzyga przy tym kwestię bezpośredniego stosowania, stwierdzając, iż wszystkie przepisy — chyba, że w Konstytucji przewidziano inaczej — należy stosować bezpośrednio.

2.3. Ustawy

• Obowiązują administrację w sposób bezpośredni.

• Do ich obowiązywania nie trzeba ani pośrednictwa rozporządzeń, ani wytycznych lub instrukcji.

• Ustawa musi być jednak odpowiednio ogłoszona — w organie promulgacyjnym, którym jest Dziennik Ustaw.

• Nie można żądać ani od administracji, ani od obywatela podporządkowania się ustawie, która nie jest jeszcze ogłoszona;

• Ustawa powinna w sposób właściwy dotrzeć do adresata.

2.4. Rozporządzenie

• Jest głównym sposobem konkretyzacji ustawy.

• Jest wydawane w celu dostosowania bardzo abstrakcyjnie i generalnie sformułowanych przepisów ustawy do sytuacji jeszcze ogólnie zarysowanej i dostosowanej do wielu adresatów, ale już bliższej realnej sytuacji administrowania.

2.5. Akty wewnętrzne

• zarządzenia ministrów i Prezesa RM,

• uchwały Rady Ministrów,

• zarządzenia Prezydenta RP,

mają charakter aktów wewnętrznych i obowiązują wyłącznie jednostki organizacyjnie im podległe.

2.6. zasada nadrzędności prawa pierwotnego UE

• akty prawa pierwotnego i wydane na jego podstawie, są stosowane przed prawem krajowym.

• Akty prawa pierwotnego Unii Europejskiej to:

1) traktaty,

2) towarzyszące im załączniki i protokoły,

3) traktaty nowelizujące,

4) traktaty o przystąpieniu nowych państw.

2.7. Akty prawa wtórnego Unii Europejskiej

• Rozporządzenie - jest aktem wiążącym w całości i jest bezpośrednio stosowane w każdym państwie członkowskim. Oznacza to, że akty te stają się częścią krajowych systemów prawnych bez potrzeby dokonywania jakichkolwiek czynności transpozycyjnych i wywierają skutki bezpośrednie w stosunku do jednostek. Rozporządzenia mają taką samą moc obowiązującą we wszystkich państwach członkowskich i są zintegrowane z systemami prawnymi państw członkowskich. Ich obowiązywanie zależy jedynie od ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

• Dyrektywy - skierowane są do państw członkowskich, określają cel, który powinien zostać osiągnięty w wyznaczonym terminie. Wybór metody i sposobu realizacji celu leży w gestii państw członkowskich. Warunkiem związania podmiotów przepisami dyrektywy jest wdrożenie przepisów dyrektywy do krajowego porządku prawnego.

• Zalecenia

• Opinie.

2.8. Sposoby poznania prawa

• Przepisy prawne znajdujemy w organach publikacyjnych zwanych promulgacyjnymi:

• Akty prawne Unii Europejskiej podlegają ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, wydawanym przez Biuro Publikacji Wspólnot Europejskich z siedzibą w Luksemburgu. Dziennik jest dostępny w polskiej wersji językowej. 2.9.

• Polskie akty normatywne podlegają ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw, Monitorze Polskim lub w resortowych dziennikach urzędowych.

• nieodpłatnie do wglądu i do pobrania w formie dokumentu elektronicznego na stronach internetowych Rządowego Centrum Legislacji www.rcl.gov.pl. .

• Teksty aktów normatywnych można odnaleźć w informatycznych systemach wyszukiwawczych urzędowych, takich jak Eur-lex, Sejm.gov.pl, i komercyjnych: Lex, Lex Polonica, Legalis.

ADMINISTRACJA RZĄDOWA
3.1. Rada Ministrów i ministrowie

• Rada Ministrów sprawuje - wraz z Prezydentem RP - władzę wykonawczą.

• Rada Ministrów kieruje administracją rządową, prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną RP.

• Przysługuje jej domniemanie kompetencji w zakresie polityki państwa, tzn. należą do niej sprawy nie zastrzeżone dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego (art. 10 i 146 K)

3.1. Rada Ministrów i ministrowie

• Do zakresu działania RM należy w szczególności : zapewnianie wykonania ustaw i wydawanie rozporządzeń, sprawy budżetowe, zapewnianie bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego, koordynowanie i kontrolowanie pracy administracji rządowej, zawieranie umów międzynarodowych wymagających ratyfikacji oraz zatwierdzanie innych.

• Rada Ministrów składa się z Prezesa RM oraz ministrów, a mogą być w jej skład powoływani także wiceprezesi RM oraz przewodniczący określonych w ustawie komisji i komitetów.

• Członkowie Rady Ministrów ponoszą za swą działalność odpowiedzialność przed sejmem - który może wyrazić wotum nieufności co powoduje odwołanie ministra przez Prezydenta RP. Za naruszenie Konstytucji lub ustaw oraz przestępstwa popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem ponoszą odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu.

• Prezes RM jest zwierzchnikiem korpusu służby cywilnej. Korpus służby cywilnej działa w urzędach administracji rządowej w celu zapewnienia rzetelnego, bezstronnego i politycznie neutralnego wykonywania zadań państwa (art.153 K.).

3.1. Rada Ministrów i ministrowie

Ustawa z 8 sierpnia 1996 o Radzie Ministrów określa :

a) pozycję prawną ministrów i ich relacje z Prezesem RM

b) organy wewnętrzne RM (fakultatywnie : stałe komitety, komitety do określonej sprawy, rady, zespoły i komisje wspólne, obligatoryjnie : Radę legislacyjną)

c) tryb posiedzeń

d) zasady funkcjonowania Kancelarii Prezesa RM (którą kieruje Szef Kancelarii, powoływany przez Prezesa RM)

e) zakres i zasady działania ministrów (m.in. minister tworzy i likwiduje jednostki organizacyjne podporządkowane oraz powołuje i odwołuje ich kierowników oraz kontroluje sprawność ich działania a także kieruje, nadzoruje i kontroluje działalność podporządkowanych organów i urzędów.

• Rada Ministrów (rząd) działa kolegialnie podejmując rozstrzygnięcia na posiedzeniach lub drogą obiegową.

• Minister wykonuje zadania przy pomocy sekretarza stanu i podsekretarzy stanu.

• Ministerstwo tzn. aparat pomocniczy Ministra tworzy i znosi RM w trybie rozporządzenia.

• W ministerstwie wyodrębnia się departamenty - do zadań merytorycznych, biura - do obsługi ministerstwa, a w nich wydziały

• . Konstytucja stanowi, że ministrowie kierują określonymi działami administracji rządowej (lub wypełniają zadania wyznaczone im przez Prezesa RM).

• Działy administracji rządowej wyodrębniono w ustawie z 4 września 1997r. o działach administracji rządowej.

Administracja rządowa - wojewoda

• Konstytucja stanowi, że przedstawicielem Rządu (RM) w terenie jest wojewoda (art.152).

• Konkretyzuje i dopełnia ten przepis ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz. U. Nr 31, poz.206).

• Ustawa określa: zakres działania oraz zasady funkcjonowania wojewody, tryb powoływania i odwoływania wojewody, organizację rządowej administracji zespolonej w województwie i niezespolonej administracji rządowej.

• Przedstawiciel Rady Ministrów w województwie;

• Zwierzchnik rządowej administracji zespolonej w województwie;

• Organ rządowej administracji zespolonej w województwie;

• Organ administracji rządowej w województwie, do którego właściwości należą wszystkie sprawy z zakresu administracji rządowej w województwie niezastrzeżone w odrębnych ustawach do właściwości innych organów tej administracji;

• Reprezentant Skarbu Państwa, w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach;

• Organ wyższego stopnia w rozumieniu ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z późn. zm.)

• Organ nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego i ich związków pod względem legalności, natomiast pod względem legalności, gospodarności i rzetelności kontroluje on wykonywanie przez organy samorządu terytorialnego zadań z zakresu administracji rządowej, realizowanych przez nie na podstawie ustawy lub porozumienia z organami administracji rządowej.

Administracja rządowa - wykonywanie zadań administracji rządowej w województwie

• wojewoda;

• organy rządowej administracji zespolonej w województwie, w tym kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży;

• organy niezespolonej administracji rządowej;

• jednostki samorządu terytorialnego i ich związki, jeżeli wykonywanie przez nie zadań administracji rządowej wynika z odrębnych ustaw lub z zawartego porozumienia;

• starosta, jeżeli wykonywanie przez niego zadań administracji rządowej wynika z odrębnych ustaw;

• inne podmioty, jeżeli wykonywanie przez nie zadań administracji rządowej wynika z odrębnych ustaw.

4. SAMORZĄD TERYTORIALNY.

4.1. Definicje i modele

• Światowa Deklaracja Samorządu Lokalnego przyjęta w 1985 r.: "prawo i powinność władz lokalnych do lokalnego regulowania i zarządzania sprawami publicznymi dla dobra społeczności lokalnej”.

Kompetencje władz lokalnych powinny zostać ujęte w konstytucji i ustalone w formie ustawowej. Nadzór nad władzami lokalnymi powinien się opierać wyłącznie na kryterium zgodności z prawem, a jego procedura powinna być ustalona w konstytucji lub ustawie.

• Europejska Karta Samorządu Terytorialnego z 1985 r. :

„prawo i faktyczna zdolność zbiorowości lokalnych do regulowania i zarządzania zgodnie z ustawami znaczną częścią spraw publicznych na własną odpowiedzialność i w interesie mieszkańców.”

Podstawowe kompetencje samorządów lokalnych a także nadzór nad ich wykonywaniem powinien być uregulowany w konstytucji lub ustawach.

4.2. Struktura i kompetencje

• Konstytucja stanowi, że ustrój RP opiera się na zasadzie trójpodziału władz. Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, wykonawczą Prezydent RP i Rada Ministrów a sądowniczą sądy i trybunały. Konstytucja - uwzględniając m.in. prawnomiędzynarodowe zobowiązania Polski - stanowi także, iż ustrój terytorialny RP zapewnia decentralizację władzy publicznej (art. 15 ) oraz, że w sprawowaniu władzy publicznej uczestniczy samorząd terytorialny, który w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność wykonuje istotną część zadań publicznych (art. 16).

• W styczniu 1999 roku wprowadzono w Polsce trójstopniowy podział samorządu, w ramach którego wyodrębniono 16 województw, 373 powiaty i 2489 gmin (Dz. U. Nr 96 poz.603 ze zm.).

• Województwo jest obecnie jednostką samorządu terytorialnego- regionalną wspólnotą samorządową, którą tworzą z mocy prawa mieszkańcy województwa. Województwo jest także „największą jednostką zasadniczego podziału terytorialnego kraju w celu wykonywania administracji publicznej”. Administrację publiczną w województwie wykonują organy administracji rządowej i organy samorządu województwa.

4.3. Województwo

• Na podstawie uchwalonej 5 czerwca 1998 roku ustawy o samorządzie województwa (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.) administrację publiczną w województwie wykonują obecnie także organy samorządu województwa.

• Organami samorządu województwa są sejmik województwa (organ stanowiący i kontrolny na czele z przewodniczącym sejmiku) i zarząd województwa (organ wykonawczy na czele z marszałkiem województwa).

• Ustawa o samorządzie województwa stanowi, że wykonuje on zadania o charakterze wojewódzkim określone ustawami oraz, że ustawy mogą określać niektóre sprawy należące do zakresu działania województwa jako „zadania z zakresu administracji rządowej, wykonywane przez zarząd województwa”.

• Do wyłącznej właściwości sejmiku województwa należy stanowienie aktów prawa miejscowego określających zasady gospodarowania mieniem wojewódzkim oraz zasady i tryb korzystania z wojewódzkich obiektów i urządzeń użyteczności publicznej (art. 18 pkt.1 ). Sejmik województwa jest też organem właściwym dla podejmowania uchwał w sprawach majątkowych województwa dotyczących zasad nabywania, zbywania i obciążania nieruchomości oraz ich wydzierżawiania lub wynajmowania na okres dłuższy niż 3 lata a do czasu określenia tych zasad zarząd może dokonywać tych czynności wyłącznie za zgodą sejmiku województwa (art. 18 pkt. 19a ).

• Do zarządu województwa należy m.in. gospodarowanie mieniem województwa oraz kierowanie, koordynowanie i kontrolowanie działalności wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych, w tym powoływanie i odwoływanie ich kierowników (art. 41 ust. 2 pkt. 2 i 6 ).

4.4. Powiat

• Przez powiat należy - w świetle ustawy z dnia 5 czerwca 1998r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r. Nr 142 poz. 1592 ze zm.) - rozumieć lokalną wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium. Lokalną wspólnotę samorządową tworzą z mocy prawa mieszkańcy powiatu. Mieszkańcy powiatu podejmują rozstrzygnięcia w głosowaniu powszechnym -poprzez wybory i referendum powiatowe - lub za pośrednictwem organów powiatu. Organami powiatu są rada powiatu (organ stanowiący i kontrolny na czele z przewodniczącym).i zarząd powiatu (organ wykonawczy w skład którego wchodzą starosta jako przewodniczący, wicestarosta i pozostali członkowie).

• Powiat jako jednostka zasadniczego podziału terytorialnego obejmuje całe obszary graniczących ze sobą gmin albo cały obszar miasta na prawach powiatu. Powiat obejmować powinien obszar możliwie jednorodny ze względu na układ osadniczy i przestrzenny oraz więzi społeczne i gospodarcze, zapewniające zdolność wykonywania zadań publicznych.

• Powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym m.in. w zakresie: gospodarki nieruchomościami, administracji architektoniczno-budowlanej, geodezji, kartografii i katastru, porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli, utrzymania powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych oraz współpracy z organizacjami pozarządowymi. Zadania powiatu mogą określać tylko ustawy. Ustawy mogą też określać niektóre sprawy należące do zakresu działania powiatu jako „zadania z zakresu administracji rządowej, wykonywane przez powiat”. Podział zadań i kompetencji między radę powiatu, zarząd powiatu i starostę określają m.in. art. 12, 32 i 35 ustawy o samorządzie powiatowym. Powiat na uzasadniony wniosek zainteresowanej gminy powinien przekazać jej zadania z zakresu swojej właściwości (na warunkach ustalonych w porozumieniu). Natomiast zadania powiatu nie mogą naruszać zakresu działania gmin.

4.5. Gmina

• Gmina to wspólnota samorządowa oraz odpowiednie terytorium. Wspólnotę samorządową tworzą z mocy prawa mieszkańcy a obszar powinien cechować w miarę możności jednorodny układ osadniczy i przestrzenny oraz więzi społeczne i gospodarcze zapewniające zdolność wykonywania zadań publicznych.

• Organy podstawowego szczebla samorządu terytorialnego to rada gminy oraz wójt, burmistrz lub prezydent miasta.

• W ustawie o samorządzie gminnym do zadań własnych gminy, polegających na zaspokajaniu zbiorowych potrzeb wspólnoty, zaliczono m.in. sprawy ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody, gminnych dróg, ulic i placów, wodociągów, kanalizacji, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię i gaz, gminnego budownictwa mieszkaniowego, utrzymania gminnych obiektów i urządzeń administracji publicznej.

• W ustawie określono podział zadań i kompetencji między radę gminy i wójta lub burmistrza (prezydenta miasta).

• Ustanowiono też ogólne domniemanie kompetencji gminy, wedle którego, do zakresu jej działania należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, nie zastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów (art. 6). Jeśli zatem sprawa o znaczeniu lokalnym nie jest wymieniona w ustawach ani jako zadanie administracji rządowej, ani jako zadanie ponadgminnych organów samorządu terytorialnego to należy przyjąć, że należy ona do właściwości gminy jako jej zadanie własne.

POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE

• Podstawę prawną stanowi ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 171 ze zm.)

• Kodeks postępowania administracyjnego normuje postępowanie:

1) przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych,

2) przed innymi organami państwowymi oraz przed innymi podmiotami, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw określonych w pkt 1,

3) w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i organami administracji rządowej oraz między organami i podmiotami, o których mowa w pkt 2, a także między tymi organami a sądami,

w sprawach wydawania zaświadczeń.

w sprawie skarg i wniosków przed organami państwowymi, organami jednostek samorządu terytorialnego oraz przed organami organizacji społecznych.

Zasady ogólne (art. 6 -18):

• Organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa.

• W toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności i podejmują wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli.

• Organy administracji publicznej obowiązane są prowadzić postępowanie w taki sposób, aby pogłębiać zaufanie obywateli do organów Państwa oraz świadomość i kulturę prawną obywateli.

• Organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek.

• Organy administracji publicznej obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. Mogą one odstąpić od tej zasady tylko w przypadkach, gdy załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze względu na niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną, jednak obowiązane utrwalić w aktach sprawy, w drodze adnotacji, przyczyny odstąpienia od zasady.

• Organy administracji publicznej powinny wyjaśnić stronom zasadność przesłanek, którymi kierują się przy załatwianiu sprawy, aby w ten sposób w miarę możliwości doprowadzić do wykonania przez strony decyzji bez potrzeby stosowania środków przymusu.

• Organy administracji publicznej powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia. Sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień, powinny być załatwione niezwłocznie

• Sprawy, w których uczestniczą strony o spornych interesach, mogą być załatwiane w drodze ugody sporządzonej przed organem administracji publicznej (ugoda administracyjna). Organ administracji publicznej, przed którym toczy się postępowanie w sprawie, powinien w tych przypadkach podejmować czynności skłaniające strony do zawarcia ugody.

•  Sprawy należy załatwiać w formie pisemnej. Mogą być one załatwiane ustnie, gdy przemawia za tym interes strony, a przepis prawa nie stoi temu na przeszkodzie. Treść oraz istotne motywy takiego załatwienia powinny być utrwalone w aktach w formie protokołu lub podpisanej przez stronę adnotacji.

• Postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne.

•  Decyzje, od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji, są ostateczne. Uchylenie lub zmiana takich decyzji, stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie postępowania może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w kodeksie lub w ustawach szczególnych.

•  Decyzje mogą być zaskarżane do sądu administracyjnego z powodu ich niezgodności z prawem, na zasadach i w trybie określonych w odrębnych ustawach.

Organy wyższego stopnia i organy naczelne (art. 17 - 18).

• Organami wyższego stopnia w rozumieniu kodeksu są:

• 1) w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego - samorządowe kolegia odwoławcze, chyba że ustawy szczególne stanowią inaczej,

• 2) w stosunku do wojewodów - właściwi w sprawie ministrowie,

• 3) w stosunku do innych organów administracji publicznej - odpowiednie organy nadrzędne lub właściwi ministrowie, a w razie ich braku - organy państwowe sprawujące nadzór nad ich działalnością,

• 4) w stosunku do organów organizacji społecznych - odpowiednie organy wyższego stopnia tych organizacji, a w razie ich braku - organ państwowy sprawujący nadzór nad ich działalnością.

Strona (art. 28 - 34).

• Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.

• Stronami mogą być osoby fizyczne i osoby prawne, a gdy chodzi o państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne i organizacje społeczne - również jednostki nie posiadające osobowości prawnej.

• Zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych stron ocenia się według przepisów prawa cywilnego, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej. 

• Osoby fizyczne nie posiadające zdolności do czynności prawnych działają przez swych ustawowych przedstawicieli.

• Strony nie będące osobami fizycznymi działają przez swych ustawowych lub statutowych przedstawicieli. 

• Strona może działać przez pełnomocnika, chyba że charakter czynności wymaga jej osobistego działania. 

• Pełnomocnikiem strony może być osoba fizyczna posiadająca zdolność do czynności prawnych.

• Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie lub zgłoszone do protokołu.

Terminy załatwiania spraw (art. 35 - 38)

• Organy administracji publicznej obowiązane są załatwiać sprawy bez zbędnej zwłoki.  

• Niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy, które mogą być rozpatrzone w oparciu o dowody przedstawione przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub w oparciu o fakty i dowody powszechnie znane z urzędu organowi, przed którym toczy się postępowanie, bądź możliwe do ustalenia na podstawie danych, którymi rozporządza ten organ. 

• Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu odwoławczym - w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania.

Wszczęcie postępowania

•  Postępowanie administracyjne wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu. Datą wszczęcia postępowania na żądanie strony jest dzień doręczenia żądania organowi administracji publicznej. O wszczęciu postępowania z urzędu lub na żądanie jednej ze stron należy zawiadomić wszystkie osoby będące stronami w sprawie.

Art. 63. § 1. Podania (żądania, wyjaśnienia, odwołania, zażalenia) mogą być wnoszone pisemnie, telegraficznie, za pomocą telefaksu lub ustnie do protokołu, a także za pomocą innych środków komunikacji elektronicznej przez elektroniczną skrzynkę podawczą organu administracji publicznej utworzoną na podstawie ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne.

§ 2. Podanie powinno zawierać co najmniej wskazanie osoby, od której pochodzi, jej adres i żądanie oraz czynić zadość innym wymaganiom ustalonym w przepisach szczególnych.

§ 3. Podanie wniesione pisemnie albo ustnie do protokołu powinno być podpisane przez wnoszącego, a protokół ponadto przez pracownika, który go sporządził. […]

§ 3a. Podanie wniesione w formie dokumentu elektronicznego powinno:

  1)   być uwierzytelnione przy użyciu mechanizmów określonych w art. 20a ust. 1 albo ust. 2 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne oraz

  2)   zawierać dane w ustalonym formacie, zawartym we wzorze podania określonym w odrębnych przepisach, jeżeli te przepisy nakazują wnoszenie podań według określonego wzoru.

§ 4.  Organ administracji publicznej jest obowiązany potwierdzić wniesienie podania, jeżeli wnoszący tego zażąda. W przypadku wniesienia podania w formie dokumentu elektronicznego organ jest obowiązany potwierdzić wniesienie podania przez doręczenie urzędowego poświadczenia odbioru na wskazany przez wnoszącego adres elektroniczny.

Protokoły i adnotacje.

• Organ administracji publicznej sporządza zwięzły protokół z każdej czynności postępowania, mającej istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, chyba że czynność została w inny sposób utrwalona na piśmie.W szczególności sporządza się protokół z: 1) przyjęcia wniesionego ustnie podania, 2) przesłuchania strony, świadka i biegłego, 3) oględzin i ekspertyz, dokonywanych przy udziale przedstawiciela organu administracji publicznej, 4) rozprawy, 5) ustnego ogłoszenia decyzji i postanowienia. Protokół sporządza się tak, aby z niego wynikało, kto, kiedy, gdzie i jakich czynności dokonał, kto i w jakim charakterze był przy tym obecny, co i w jaki sposób w wyniku tych czynności ustalono i jakie uwagi zgłosiły obecne osoby.

•  Protokół odczytuje się wszystkim osobom obecnym, biorącym udział w czynności urzędowej, które powinny następnie protokół podpisać. Odmowę lub brak podpisu którejkolwiek osoby należy omówić w protokóle.  Protokół przesłuchania powinien być odczytany i przedstawiony do podpisu osobie zeznającej niezwłocznie po złożeniu zeznania.

•  Skreśleń i poprawek należy tak dokonywać, aby wyrazy skreślone i poprawione były czytelne. Skreślenia i poprawki powinny być stwierdzone w protokole przed jego podpisaniem.

Dowody.

• Jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W szczególności dowodem mogą być dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny. Jeżeli przepis prawa nie wymaga urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego w drodze zaświadczenia właściwego organu administracji, organ administracji publicznej odbiera od strony, na jej wniosek, oświadczenie złożone pod rygorem odpowiedzialności za fałszywe zeznania.

•  Dokumenty urzędowe sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy państwowe w ich zakresie działania stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo stwierdzone.

•  Fakty powszechnie znane oraz fakty znane organowi z urzędu nie wymagają dowodu. Fakty znane organowi z urzędu należy zakomunikować stronie.

• Organ administracji publicznej ocenia na podstawie całokształtu materiału dowodowego, czy dana okoliczność została udowodniona.

Rozprawa.

• Organ administracji publicznej przeprowadza w toku postępowania rozprawę w każdym przypadku, gdy zapewni to przyspieszenie lub uproszczenie postępowania bądź osiągnięcie celu wychowawczego albo gdy wymaga tego przepis prawa. Powinien on przeprowadzić rozprawę, gdy zachodzi potrzeba uzgodnienia interesów stron oraz gdy jest to potrzebne do wyjaśnienia sprawy przy udziale świadków lub biegłych albo w drodze oględzin.

Decyzja (Art. 107. § 1.)

Decyzja powinna zawierać:

• oznaczenie organu administracji publicznej,

• datę wydania,

• oznaczenie strony lub stron,

• powołanie podstawy prawnej,

• rozstrzygnięcie,

• uzasadnienie faktyczne i prawne,

• pouczenie, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie,

• podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji lub,

• jeżeli decyzja wydana została w formie dokumentu elektronicznego, powinna być opatrzona bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu.

• Decyzja, w stosunku do której może być wniesione powództwo do sądu powszechnego lub skarga do sądu administracyjnego, powinna zawierać ponadto pouczenie o dopuszczalności wniesienia powództwa lub skargi.

Ugoda.

1. W sprawie, w której toczy się postępowanie przed organem administracji publicznej, strony mogą zawrzeć ugodę - jeżeli przemawia za tym charakter sprawy, przyczyni się to do uproszczenia lub przyspieszenia postępowania i nie sprzeciwia się temu przepis prawa.

2. Ugoda może być zawarta przed organem administracji publicznej, przed którym toczy się postępowanie w pierwszej instancji lub postępowanie odwoławcze, do czasu wydania przez organ decyzji w sprawie.  

3. Ugodę sporządza się w formie pisemnej.

4. Organ administracji publicznej utrwala fakt zawarcia ugody w aktach sprawy, w formie protokołu podpisanego przez osobę upoważnioną do sporządzenia ugody.

5. Ugoda wymaga zatwierdzenia przez organ administracji publicznej, przed którym została zawarta

6. Ugoda powinna zawierać:

• oznaczenie organu, przed którym została zawarta,

• datę sporządzenia,

• oznaczenie stron,

• przedmiot i treść ugody,

• wzmiankę o jej odczytaniu i przyjęciu,

• podpisy stron oraz podpis pracownika organu administracji publicznej,

• upoważnionego do sporządzenia ugody.  

Postanowienia.

• W toku postępowania organ administracji publicznej wydaje postanowienia. Postanowienia dotyczą poszczególnych kwestii wynikających w toku postępowania, lecz nie rozstrzygają o istocie spraw, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej.

• Postanowienie powinno zawierać:

• oznaczenie organu administracji publicznej,

• datę jego wydania,

• oznaczenie strony lub stron albo innych osób biorących udział w postępowaniu,

• powołanie podstawy prawnej,

• rozstrzygnięcie,

• pouczenie, czy i w jakim trybie służy na nie zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego

• podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do jego wydania.

•  Postanowienie powinno zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne, jeżeli służy na nie zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego oraz gdy wydane zostało na skutek zażalenia na postanowienie.

Odwołania.

• Od decyzji wydanej w pierwszej instancji służy stronie odwołanie tylko do jednej instancji.

• Właściwy do rozpatrzenia odwołania jest organ administracji wyższego stopnia, chyba że ustawa przewiduje inny organ.

• Od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra i od decyzji wydanej w I instancji przez samorządowe kolegium odwoławcze w sprawach należących do zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego nie służy odwołanie, jednakże strona niezadowolona z decyzji może zwrócić się do tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy. 

• Odwołanie nie wymaga szczegółowego uzasadnienia. Wystarczy, jeżeli z niego wynika, że strona nie jest zadowolona z wydanej decyzji. Przepisy szczególne mogą stanowić inaczej.

• Odwołanie wnosi się do właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem organu, który wydał decyzję.

• Odwołanie wnosi się w terminie czternastu dni od dnia doręczenia decyzji stronie, a gdy decyzja została ogłoszona ustnie - od dnia jej ogłoszenia stronie (jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej)

Wznowienie postępowania.

W sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli:

1. dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe,

2. decyzja wydana została w wyniku przestępstwa,

3. decyzja wydana została przez pracownika lub organ administracji publicznej, który podlega wyłączeniu,

4. strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu,

5. wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nie znane organowi, który wydał decyzję,

6. decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu,

7. zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji,

8. decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione.

WYDAWANIE ZAŚWIADCZEŃ

• Organ administracji publicznej wydaje zaświadczenie na żądanie osoby ubiegającej się o zaświadczenie jeżeli:

• urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego wymaga przepis prawa,

• osoba ubiega się o zaświadczenie ze względu na swój interes prawny w urzędowym potwierdzeniu określonych faktów lub stanu prawnego.

• Zaświadczenie powinno być wydane bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie siedmiu dni.

• Organ administracji publicznej obowiązany jest wydać zaświadczenie, gdy chodzi o potwierdzenie faktów albo stanu prawnego, wynikających z prowadzonej przez ten organ ewidencji, rejestrów bądź z innych danych znajdujących się w jego posiadaniu.

• Organ administracji publicznej, przed wydaniem zaświadczenia, może przeprowadzić w koniecznym zakresie postępowanie wyjaśniające.

•  Odmowa wydania zaświadczenia bądź zaświadczenia o treści żądanej przez osobę ubiegającą się o nie następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.

• Organ administracji publicznej nie może żądać zaświadczenia na potwierdzenie faktów lub stanu prawnego, znanych organowi z urzędu bądź możliwych do ustalenia przez organ na podstawie posiadanej ewidencji, rejestrów lub innych danych albo na podstawie przedstawionych przez zainteresowanego do wglądu dokumentów urzędowych (dowodu osobistego, dowodów rejestracyjnych i innych).

---