4.Ekonomia (30.10.2010 r.)
Temat: Cenowa i dochodowa elastyczność popytu i elastyczność podarzy
Elastyczność cenowa popytu - obrazuje wrażliwość popytu na zmiany cen . Współczynnik elastyczność cenowej to stosunek względnie (%) zmiany wielkość popytu do względnej (%) zmiany ceny.
Wzór na elastyczność cenową popytu wygląda następująco:
gdzie:
Ec - współczynnik cenowej elastyczności popytu
Δp - przyrost wielkości popytu na skutek zmiany ceny
p- dotychczasowa wielkości popytu na dane dobro przy cenie c
Δc- przyrost ceny danego dobra
c- dotychczasowa cena danego dobra
Znak (-) we wzorze stosuje się w celu uniknięcia wyniku ujemnego , który wynika z odwrotnej zależności między ceną a wielkością popytu. Współczynnik Ec informuje o sile reakcji konsumenta na rynku na zmieniające się ceny dóbr i usług i przyjmuje wartości z przedziału od zera do nieskończoności.
W typowych zmianach popytu i ceny powoduje spadek popytu na to dobro i odwrotnie , dlatego współczynnik cenowy elastyczność popytu ma znak zawrze ujemny , aby uprość rachunki w praktyce posługujemy się wartościami bezwzględnymi cenowej elastyczność popytu (pomijamy znak minus)
EDp<1 czyli jeżeli % zmiana popytu jest mniejsza wtedy % jest mniejsza od % zmiennej ceny to znaczy że popyt jest mało elastyczny lub nie elastyczny, nie dotyczy to dóbr i usług niższego rzędu
ED= 0 wielkość popytu nie zmienia się wraz ze zmianami ceny np. kupno chleba , popyt doskonale nie elastyczny - sztywny np. insulina dla chorych nie zależnie od ceny Bendą ją kupować
EDp>1 czyli jeżeli procentowa zmiana popytu jest większa od procentowej zmiennej ceny - popyt elastyczny - dobra i usługi zaspokajające potrzeby wyższego rzędu np. wysokiej jakość sprzęt elektroniczny , niektóre usługi turystyczne itd.
EDp= & popyt doskonale elastyczny bardzo silnie reaguje na najdrobniejsze zmiany cen jego wyrazem graficznym jest prosta pozioma
Popyt nie elastyczny i elastyczny prezentacja graficzna
Popyt doskonale nie elastyczny i popyt doskonale elastyczny
Jeżeli elastyczność 5 podwoimy o 1 to popyt spada o 5
Czynniki wpływające na elastyczność popytu
Dostępność substytutów - to dobra które zastępują nam inne dobra , mogą zastępować się nawzajem , jeśli jest więcej dóbr zastępujących się to jest lepsza elastyczność jeśli mniej dóbr zastępujących się to elastyczność jest gorsza występuje wtedy gdy cena jednego dobra rośnie i wtedy przerzucamy się na podobne dobro zastępcze.
Udział wydatków na dane dobro , jaka część pieniędzy jest wydawana na te dobro np. rodzina jeśli nie wydaje pieniędzy na jakieś dobro to cena tego dobra ją nie obchodzi , jeśli wydaje małą części to też nie przejmuje się jego ceną np. gumy do żucia, jeśli wydaje jednak sporą część na to dobro to cena ma znaczenie tego dobra lub konsumenci rezygnują z tego dobra.
Charakter dobra - popyt na dobra nie zbędne - żywność - jest popyt nie elastyczny lub mało elastyczny na produkty luksusowe jest elastyczny
Czas - jest dobrem samym w sobie np. jeden konsument ma czas na poszukiwanie substytutów a drugi konsument nie ma czasu na poszukiwania i bierze to dobro droższe jest większa tym podaż rośnie elastyczność na dobro , którego cena wzrosła
Dochodowe elastyczność
Obrazuje wrażliwość popytu na dochody , współczynnik dochodowej elastyczność popytu to stosunek względnej procentowej zmiany popytu do względnej procentowej zmiany dochodu
Elastyczność dochodowa popytu - jest to stosunek względnej zmiany rozmiarów popytu na określone dobro (dobra) do względnej zmiany dochodu (D.Begg 2003, s. 127). Elastyczność dochodowa popytu mierzy zatem jego reakcję na zmiany dochodu przy założeniu, że cena danego dobra i ceny innych nabywanych przez konsumenta dóbr pozostają stałe, a zmianom ulega jedynie dochód konsumenta. Graficznie rzecz ujmując elastyczność dochodowa popytu mierzy przesunięcie poziome linii popytu DD przy wzroście dochodu o 1%. Przesunięcie krzywej popytu DD w prawo oznacza dodatnią elastyczność dochodową popytu, zaś przesunięcie w lewo - ujemną.
Elastyczność zależy od rodzaju dobra: dobra normalne (zwykłe) charakteryzują się dodatnią elastycznością dochodową popytu (konsumujemy ich więcej wraz ze wzrostem dochodu), dobra niższego rzędu - ujemną (konsumujemy ich mniej wraz ze wzrostem dochodu lub zastępujemy innymi, bardziej wyrafinowanymi), dobra luksusowe mają elastyczność dochodową wyższą od jedności (wzrost dochodu o 1% zwiększa sumę wydatków o więcej niż 1%), a dobra podstawowe (niezbędne) - niższą od jedności.
Ogólnie elastyczność dochodowa popytu to stosunek zmiany popytu D do zmiany dochodu (J.Beksiak 2001, s. 57).
gdzie: </div>
Ed - elastyczność dochodowa popytu
d - popyt (ang. demand)
Δd - zmiana popytu
i - dochód
Δi - zmiana dochodu
Znajomość elastyczności dochodowej popytu jest niezbędna do prognozowania zmian w strukturze popytu konsumpcyjnego, zachodzących pod wpływem wzrostu gospodarczego (wzrostu zamożności).
Badania przeprowadzone w USA wykazały że popyt elastyczny ze względu na dochód jest zgłaszany np. na podróże lotnicze E= 5,82, benzynę E=1,36 natomiast jest nie elastyczny w przypadkach gazet i czasopism E= 0,38 , znajomość elastyczność popytu jest wykorzystywania do badania zmian popytu na poszczególnych rynkach , jeżeli ocenia się że dochody wzrosną przeciętnie o 3% w następnym roku to popyt na benzynę wzrośnie o 4,08% ( 3% x 1,36 )
Elastyczność mieszana popytu
Elastyczność mieszaną obrazuje reakcje popytu na dane dobro wywołane zmiennością cen jakiegoś innego dobra
Mieszana elastyczność popytu - procentowa zmiana popytu na dobro (usługę) x w reakcji na procentową zmianę ceny dobra (usługi) y. Mieszana elastyczność popytu istnieje ponieważ dane dobro (usługa) uzależnione jest również od cen innych dóbr (usług). Miernikiem tej reakcji jest współczynnik mieszanej (krzyżowej) elastyczności popytu, który ma postać:
gdzie:
Edx(py) - mieszana elastyczność popytu,
- procentowa zmiana popytu na dobro (usługę) x,
- procentowa zmiana ceny dobra (usługi) y.
Mieszana (krzyżowa) elastyczność popytu jest relacją między procentową zmianą popytu na dobro (usługę) x a procentową zmianą ceny dobra (usługi) y. Mówi nam ona, o ile procent zmieni się popyt dobra (usługi) x, jeżeli ceny dobra (usługi) y zmienią się o 1%.
Współczynnik mieszanej elastyczności popytu
jeżeli rozważamy dobra substytucyjne, to przed współczynnikiem elastyczności stawiamy znak "+" (wzrostowi ceny dobra y towarzyszy wzrost wielkości popytu na dobro x, pod warunkiem, że jego cena zostanie niezmieniona, będzie spadać lub rosnąć wolniej niż cena dobra y), zmiany popytu na dobro (usługę) x i ceny dobra (usługi) y są jednokierunkowe,
jeżeli rozważamy dobra komplementarne, to przed współczynnikiem elastyczności stawiamy znak "-" (wzrostowi ceny dobra y towarzyszy spadek wielkości popytu na dobro x, zarówno przy założeniu niezmienności ceny jak i bez niego), zmiany popytu na dobro (usługę) x i ceny dobra (usługi) y są różnokierunkowe.
Elastyczność mieszana jest dodatkiem dla substytutów . Jeśli np. cena węgla wzrośnie powoduje spadek na te dobro .
Elastyczność mieszano natomiast jest ujemna dla dóbr komplementarnych np. cena samochodów rośnie to spada cena benzyny ponieważ jest mniej samochodów
Dochodowa elastyczność popytu
Popyt a kategoria dóbr
Uwzględniający kierunek zmian popytu pod względem zmian dochodów
- dobra i usługi normalne
- dobra i usługi podrzędne
Dobra podrzędne to w ekonomii wszystkie dobra, na które popyt rośnie pod wpływem spadku dochodów nabywców. Zaś, jeżeli dochód nabywców rośnie (ceteris paribus), wówczas popyt spada. Są to zatem zwykle dobra gorsze jakościowo, tańsze substytuty. Dobra podrzędne zwane są też dobrami bezwzględnie pośrednimi oraz dobrami niższego rzędu. Przykładem dobra niższego rzędu może być np. używana, niskogatunkowa odzież.
Wykres zależności popytu na dobro podrzędne od dochodów nabywców.
Dobra normalne to w ekonomii wszystkie dobra, na które popyt rośnie pod wpływem wzrostu dochodów nabywców.
Wykres zależności popytu na dobro normalne od dochodów nabywców
Dobra luksusowe - w ekonomii: takie dobra, na które popyt rośnie szybciej niż liniowo w stosunku do wzrostu dochodów. W przypadku spadku dochodów spadek popytu jest procentowo większy. Innymi słowy, na te dobra większą część swoich dochodów przeznaczają statystycznie ludzie bogatsi.
Wykres zależności popytu na dobro luksusowe od dochodów nabywców
Elastyczność podaży
Elastyczność podaży obrazuje nam reakcje wielkość podaży danego dobra spowodowane zmiany cen tego dobra.
Elastyczność podaży jest miarą względnej zmiany podaży wywołanej względną zmianą określonego czynnika wpływającego na podaż. Informuje o wrażliwości podaży na zmiany czynników ją kształtujących.
Dana jest wzorem:
gdzie:
εxS - elastyczność podaży względem czynnika x
ΔS - przyrost podaży
S - wielkość podaży
Δx - przyrost czynnika x
x - wartość czynnika x
Podaż dobra lub usługi jest elastyczna, gdy ilość oferowanych do sprzedaży dóbr lub usług może być łatwo i szybko zmieniona. Jest to prawdą w odniesieniu do wielu dóbr przemysłowych.
Podaż jakiegoś dobra lub usługi jest nieelastyczna, gdy nie może być ona łatwo i szybko zmieniona. Jest to prawdą w przypadku podaży pracy na stanowisku wymagającym długiego czasu kształcenia.
ES>1 podaż elastyczna - procentowa zmienność wielkość podaży jest większa od procentowej zmienność ceny
ES<1 podaż nie elastyczna , procentowa zmienna wielkość podaży jest mniejsza od procentowej zmiany ceny
ES=0 podaż doskonale nie elastyczna , wielkość podaży nie zmienia się w ogóle mimo wzrosty ceny
ES=& podaż doskonale elastyczna , jest przy danej cenie produktu , są gotowi sprzedać dowolne ilość
Czynniki wpływające na elastyczność podaży
Możliwość magazynowania i składania danego dobra.
Jeśli dane dobro cechuje możliwość jego magazynowania to podaż takiego dobra jest podażą elastyczną.
2. Czas, w którym producent jest w stanie dostosować się do nowych warunków wywołanych zmianą ceny.
Dostosowanie uzależnione jest od długości cyklu produkcyjnego. Krótki cykl produkcyjny danego dobra powoduje, że dobro to cechuje podaż elastyczna.
3. Technologia produkcji.
Przy prostej technologii produkcji dobra charakteryzują się współczynnikiem cenowej elastyczności podaży ES > 1
4. Dostępność zasobów do produkcji danego dobra.
Łatwy dostęp do zasobów niezbędnych do produkcji danego dobra - podaż elastyczna.
Oraz:
Warunki technologiczne określające produkcje np. obrazy słynnego nie żyjącego malarza ( krzywa wtedy jest pozioma ), piasek jest dostępny nieograniczonych ilościach ( krzywa jest pozioma ).
Możliwość wykorzystania niezatrudnionych czynników wytwórczych - jeśli firmy dysponują rezerwami czynnikami mogą szybko na zmiany popytu wtedy podaż jest elastyczna , przy pełnym wykonaniu wszystkich czynników wytwórczych produkcja jest nie ograniczona.
Zapasy produktów - jeżeli zgromadzone , są zapasy produktów to podaż może być natychmiast zwiększona co powoduje elastyczność.
Czas przeznaczony do produkcji - to ile czasu potrzeba do wyprodukowania danego dobra i ile zajmuje szybkie wznowienie produkcji danego dobra co powoduje elastyczność.
Wyszukiwarka