1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa produktu: Azotan(V) niklu(II) sześciowodny

Wzór konstytucyjny: Ni(NO₃)₂.6H₂O

Wzór sumaryczny: N₂NiO₆

Producent:

Dostawca:

Użytkownik:

Telefon awaryjny: (042) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce)

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Składnik stwarzający zagrożenie:

Nazwa chemiczna	% wag.	Nr CAS	Nr EINECS	Symbole ostrzegawcze	Symbole zagrożenia (R)
azotan(V) niklu(II) sześciowodny	100	13478-00-7	236-068-5	O, Xn	8-22-43

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Substancja niebezpieczna w myśl dyrektywy 1999/45/EEG.

Zagrożenie pożarowe: Substancja stała o właściwościach utleniających. W podwyższonych temperaturach ulega rozkładowi z wydzieleniem tlenu.

Zagrożenie toksykologiczne: Działanie azotanu(V) niklu(II) sześciowodnego na organizm człowieka jest szkodliwe.

Zagrożenie ekotoksykologiczne: Azotan(V) niklu(II) sześciowodny działa szkodliwie na organizmy zwierzęce. Jest niebezpieczny dla życia wodnego.

4. PIERWSZA POMOC

Uwaga: W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego azotanem(V) niklu(II) sześciowodnym środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Skontaktować się z lekarzem.

Zatrucie inhalacyjne:
1.	Wyprowadzić poszkodowaną osobę na świeże powietrze.
2.	W przypadku wystąpienia takiej potrzeby - wykonać sztuczne oddychanie lub w razie potrzeby podać tlen - najlepiej, jeśli tego dokona osoba przeszkolona. Zapewnić pomoc lekarską.
Zatrucie doustne:
1.	Przepłukać usta, dać do wypicia 2-3 szklanki wody i sprowokować wymioty, skontaktować się z lekarzem lub centrum toksykologicznym.
2.	Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło.
Skażenie oczu:
1.	Przemyć skażone oczy większą ilością letniej wody przez 15-20 minut, przy wywiniętych powiekach. Przykryć oczy jałowym opatrunkiem.
2.	W razie potrzeby zapewnić pomoc okulisty.
Skażenie skóry:
1.	Zdjąć skażone ubranie. Oczyścić mechanicznie skażoną skórę, przemyć dużą ilością wody, a następnie wodą z łagodnym mydłem.
2.	W przypadku gdy podrażnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem.

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

Zagrożenia pożarowe:	Substancja stała o właściwościach utleniających. W temperaturze powyżej 300^oC ulega rozkładowi z wydzieleniem tlenu. Wchodzi w reakcje wybuchowe z substancjami palnymi i redukującymi - np. glinem, tlenkiem glinu, magnezem, cyrkonem, bezwodnikami (octowym, maleinowym, ftalowym i in.).
W przypadku pożaru stosować w kolejności:	gaśnice CO2, gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym ABC lub BC, gaśnice pianowe, gaśnice płynowe z dodatkowym wodnym roztworem środka.
Zalecenia szczegółowe:	Uwaga: Nie stosować zwartych strumieni wody na powierzchnię palącej się substancji. Pojemniki narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury chłodzić wodą i w miarę możliwości usunąć z zagrożonego obszaru. Pożar zwalczać z zabezpieczonych stanowisk.
Sprzęt ochronny strażaków:	W przypadku występowania większych koncentracji pyłów i par stosować aparaty izolujące drogi oddechowe.
Uwaga dodatkowa:	Chłodzić rozproszoną wodą zagrożone opakowania. W wypadku pożaru wyzwalają się szkodliwe dymy, gazy i pary.

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Środki ochrony osobistej:	Unikać kontaktu z pyłami i parami azotanu(V) niklu(II) sześciowodnego. Stosować robocze ubrania ochronne, rękawice ochronne, okulary ochronne w szczelnej obudowie, a w przypadku pylenia - ochrony dróg oddechowych. Należy pamiętać o ograniczonym czasie działania ochronnego filtrów cząsteczkowych (filtr cząsteczkowy oznaczony kolorem białym i symbolem P2).
Zalecenia szczegółowe:	W przypadku wydostania się większej ilości azotanu(V) niklu(II) sześciowodnego do środowiska, w postaci roztworu lub w postaci stałej, skażony teren należy wyizolować z otoczenia, a poza jego obręb wyprowadzić osoby postronne. W razie potrzeby wezwać ekipy ratownicze.
Zabezpieczenie środowiska:	Zabezpieczyć studzienki ściekowe. W razie potrzeby sypać wokół rozlewiska roztworu obwałowania. W przypadku skażenia wód powiadomić odpowiednie władze. Skażona gleba podlega rekultywacji. Zużyte opakowania dostarczać do przedsiębiorstw uprawnionych do ich przerabiania.
Metody utylizacji:	Na drodze spalania po rozładowaniu opakowań, w wyznaczonych instalacjach - zgodnie z wymogami prawa krajowego.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Zapobieganie zatruciom:	Podczas wykonywania wszelkich czynności z azotanem(V) niklu(II) sześciowodnym nie jeść, nie pić, nie palić, nie zażywać lekarstw, unikać bezpośrednich kontaktów z azotanem(V) niklu(II) sześciowodnym, unikać wdychania pyłów, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież i sprzęt ochrony osobistej.
Zalecenia szczególne dotyczące magazynowania:	Wyeliminować źródła zapłonu, chronić pojemniki przed ciepłem i nagrzaniem, instalować urządzenia elektryczne w wykonaniu przeciwwybuchowym. Unikać kontaktów z palnymi i redukującymi substancjami.
Magazynowanie:	W oryginalnych, właściwie oznakowanych opakowaniach w magazynie materiałów szkodliwych i utleniających, wyposażonym w instalację wentylacyjną, na twardym podłożu. Unikać kontaktów z palnymi i redukującymi substancjami, np. glinem, tlenkiem glinu, magnezem, cyrkonem, bezwodnikami (octowym, maleinowym, ftalowym i in.). Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400.
Metody postępowania z odpadami:	Za odpad można uznać azotan(V) niklu(II) sześciowodny, który w żadnej postaci nie nadaje się do zagospodarowania. Odpadowy azotan(V) niklu(II) sześciowodny odstawiany jest do certyfikowanych instalacji, celem rozładowania opakowań i likwidacji zawartości na drodze rozkładu.

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Rozwiązania techniczne: Ogólne - niezbędne do prawidłowego przewozu, magazynowania i stosowania azotanu(V) niklu(II) sześciowodnego. Sprawna wentylacja.

Ochrony osobiste:

Ręce:	Rękawice ochronne, robocze.
Oczy:	Okulary ochronne w szczelnej obudowie.
Drogi oddechowe:	Maska ochronna przeciwpyłowa. Aparat oddechowy w przypadku dużych koncentracji pyłu. Filtr przeciwpyłowy P1 (ograniczony czas działania).
Skóra i ciało:	Ubrania ochronne ze zwartej tkaniny. Fartuchy ochronne.
Ochrony zbiorowe:	Wentylacja na stanowiskach pracy w obiektach zamkniętych. Zdroiki w pobliżu stanowisk pracy.
Inne informacje:	Higiena pracy: Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Unikać bezpośredniego kontaktu powierzchni ciała i dróg oddechowych z azotanem(V) niklu(II) sześciowodnym. Nie wdychać pyłów. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy dokładnie wymyć powierzchnię ciała. Nie jeść, nie pić podczas pracy. Natychmiast usuwać zanieczyszczenia (rozlewy roztworów, rozsypy substancji stałej). Zapobieganie zagrożeniom: Tam, gdzie występuje możliwość pojawienia się nadmiernych koncentracji pyłu azotanu(V) niklu(II) sześciowodnego, wprowadzić zraszanie rozproszoną wodą.

Najwyższe dopuszczalne stężenie w środowisku pracy dla azotanu(V) niklu(II) sześciowodnego:

Składnik	NDS (mg/m^3)	NDSCh (mg/m^3)
azotan(V) niklu(II) sześciowodny	0,25	-

Metody oceny narażenia w środowisku pracy:

PN-86/Z-04050.01 - Ochrona czystości powietrza. Przyrządy i zestawy do pobierania próbek. Postanowienia ogólne.

PN-89/Z-04008.07 - Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Postanowienia ogólne. Zasady pobierania próbek w środowisku pracy i interpretacja wyników.

Ocena narażenia: Metody oceny narażenia opierają się na laboratoryjnym oznaczaniu zawartości pyłów w powietrzu oraz oznaczaniu tlenków azotu NO_x i niklu Ni.

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

9.1	Masa cząsteczkowa: 290,81 g/mol
9.2	Postać fizyczna, barwa, zapach: W warunkach normalnych azotan(V) niklu(II) sześciowodny jest ciałem stałym, tworzącym kryształy, bez zapachu.
9.3	Temperatura topnienia: ok. 60^oC
9.4	Temperatura rozkładu: ok. 135^oC
9.5	Gęstość: 2,49 g/cm^3
9.6	Gęstość usypowa: ok. 800 kg/m^3
9.7	Rozpuszczalność w wodzie: Azotan(V) niklu(II) sześciowodny bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie - (2380 g/l w 20^oC).
9.8	Wartość pH (50 g/l H2O/20^oC): 5
9.9	Zagrożenie wód: Duże
9.10	Inne: Azotan(V) niklu(II) sześciowodny otrzymywany jest przez rozpuszczenie metalicznego niklu w stężonym kwasie azotowym. Stosowany jest w hutnictwie do wytapiania niklu metalicznego, jako katalizator, w przemyśle szklarskim i ceramicznym, w celach laboratoryjnych.

10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Reaktywność i stabilność:	Azotan(V) niklu(II) sześciowodny w warunkach normalnych jest substancją stabilną. Unikać kontaktów z otwartym płomieniem, substancjami redukującymi i substancjami utleniającymi.
Właściwości korozyjne:	Brak

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Drogi narażenia człowieka: Wdychanie, spożycie, kontakt ze skórą, kontakt z oczami.

Informacja ogólna: Azotan(V) niklu(II) sześciowodny szkodliwie działa na skórę, powodując tzw. egzemę niklową i świerzb niklowy. Pył drażni błony śluzowe oczu i dróg oddechowych. Może powodować dychawicę. DSB niklu w moczu: 70 μk/g kreatyniny. Substancja rakotwórcza.

Obecność azotanu(V) niklu(II) sześciowodnego stwierdzana jest w sąsiedztwie zakładów, gdzie jest otrzymywany i stosowany.

Dane toksykologiczne:

LD_{50(doustnie, szczur)} = 1520 mg/kg

Ocena działania rakotwórczego:

IARC - Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem

Dowód działania u zwierząt doświadczalnych - wystarczający,

Dowód działania u ludzi - wystarczający.

Ocena ogólna - czynnik rakotwórczy dla ludzi (grupa 1).

Polska - substancja rakotwórcza, wg rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 11 września 1996 r. CZĘŚĆ I Wykaz czynników rakotwórczych dla ludzi.

Umiejscowienie lub rodzaj nowotworów: jama nosowa, zatoki nosowe, płuco, krtań.

Działanie miejscowe:

Wdychanie pyłów: Następstwem narażenia na pył jest obrzęk płuc wraz z odoskrzelowym zapaleniem płuc. Może pojawić się ślinienie, ospałość (letarg), trudności w oddychaniu, kaszel z bólem w klatce piersiowej. W cięższych przypadkach - oddech staje się krótszy i pojawia się pienista ślina (obrzęk płuc). Może pojawić się dychawica. Objawy te mogą wystąpić po 4 do 6 godzinach po narażeniu. Może też pojawić się niedomoga nerek i wątroby.

Spożycie: Następstwami są nudności, wymioty, biegunka, ból głowy. Po 2-3 dniach po narażeniu może powstać niedomoga nerek i wątroby.

Kontakt ze skórą: Azotan(V) niklu(II) sześciowodny działa szkodliwie na skórę, powodując tzw. egzemę niklową i świerzb niklowy. Działanie na skórę osłabia natłuszczenie rąk mieszaniną lanoliny z olejem rycynowym.

Kontakt z oczami: Może pojawić się silne podrażnienie, zaczerwienienie i ból.

Rokowania:

Przy doustnym przyjęciu dużych dawek azotanu(V) niklu(II) sześciowodnego, indywidualna odporność na tę substancję jest bardzo różna. Dochodzi do trwałego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Występuje nadmierne rogowacenie skóry mogące wykazywać tendencje do zrakowacenia.

Zapobieganie:

Ze względu na zagrożenie nowotworowe, nie można ustalić dla niklu i jego związków stężeń niewątpliwie dopuszczalnych. Konieczne jest stosowanie urządzeń odpylających. Pracownicy powinni być przeszkoleni w zakresie higieny i uświadomieni o grożącym niebezpieczeństwie. Konieczna jest stała kontrola lekarska.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

Działanie jonów niklu na organizmy wskaźnikowe:

Niższe organizmy: Dla bakterii Escherichia coli próg szkodliwości występuje przy stężeniu 0,1 mg/dm³ NI⁺². Procesy fermentacji metanowej osadów ściekowych są silnie hamowane, gdy zawartość jonów niklu w uwodnionym osadzie przekracza 500 do 1000 mg/dm³ Ni⁺². Przy stałej zawartości jonów niklu wynoszącej od 2,5 do 10 mg/dm³Ni⁺² pogorszenie efektu oczyszczania, mierzone w redukcji BZT, wynosi najwyżej 5%.

Stopień zagrożenia wód: Duży.

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Metody unieszkodliwiania:

Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

Zawartość opakowania wg:

rodzaju 06 04 99 - inne, nie wymienione odpady.

Sposób likwidacji: D2 - składowanie w pojemnikach wykonanych z materiałów odpornych na korozję, do czasu zagospodarowania przez huty.

Opakowania wg:

rodzaju 15 01 02 - opakowania z tworzyw sztucznych,

rodzaju 15 01 04 - opakowania z metali,

rodzaju 15 01 07 - opakowania ze szkła.

14. INFORMACJE O TRANSPORCIE

Klasyfikacja, oznaczenia informacyjne i ostrzegawcze, symbole dla azotanu(V) niklu(II) sześciowodnego:

14.1	Numer ONZ:	2725
14.2	Klasa RID/ADR/IMO:	5.1
14.3	Grupa pakowania:	III
14.4	Numer rozpoznawczy zagrożenia:	50
14.5	Symbole niebezpieczeństwa (R):	20/21/22
14.6	Symbole bezpieczeństwa (S):	2-22
14.7	Nalepka ostrzegawcza wg ADR/RID Nr 5.1:

15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Kartę wykonano zgodnie z:

• Normą PN ISO 11014-1; 1998 „Bezpieczeństwo chemiczne - Karta charakterystyki bezpieczeństwa produktów chemicznych”.

• Karta wykonana została zgodnie z wytycznymi Dyrektywy UE Nr 1999/45/EG, Dyrektywy 67/548 EEC oraz Dyrektywy UE 88/379/EEC (Dangerous Product Regulations incl. EC Guidelines), dotyczącymi klasyfikowania, oznaczania i sporządzania informacji o materiałach niebezpiecznych.

• Klasyfikacja materiałów niebezpiecznych dokonana została na podstawie Umowy Europejskiej dotyczącej Międzynarodowego Przewozu Materiałów Niebezpiecznych ADR (ważnej od 01.07.2002 r.).

• Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 84; Nr 100, poz. 1085; Nr 123, poz. 1350; Nr 125, poz. 1367 ze zmianą z dnia 5 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 142, poz. 1187).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz. U. Nr 140, poz. 1171).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz. U. Nr 129, poz.1110).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1173).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1172).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania należy zaopatrywać w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie (Dz. U. Nr 140, poz. 1174).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 lipca 2002 r. w sprawie obowiązku dostarczenia karty charakterystyki niektórych preparatów nie zaklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz. U. Nr 142, poz. 1194).

• Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. (Dz. U. Nr 79, poz. 513) ze zmianą z 2 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 4, poz. 36) w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

• Rozporządzeniem MZiOS z dnia 11 września 1996 r. (Dz. U. Nr 121, poz. 571) w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki.

• Rozporządzeniem MOŚZNL z dnia 28 kwietnia 1998 r. (Dz. U. Nr 55, poz. 355) w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu.

• Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998 r. (Dz. U. Nr 145, poz. 942) i zmianą z 5 marca 2001 r (Dz. U. Nr 22, poz. 251) w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.

• Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

• Niniejsza karta charakterystyki substancji niebezpiecznej jest bezpośrednio przekazywana dystrybutorowi azotanu(V) niklu(II) sześciowodnego, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości odnośnie do wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych.

• Niniejsza karta nie jest żadną podstawą zobowiązującą do jakiejkolwiek odpowiedzialności jakiegokolwiek rodzaju ze strony wytwórcy i dystrybutora azotanu(V) niklu(II) sześciowodnego. Przedsiębiorstwo nie będzie odpowiedzialne za jakiekolwiek zejście śmiertelne, chorobę lub uszczerbek na zdrowiu jakiejkolwiek natury, będący następstwem zastosowania lub niewłaściwego wykorzystania karty charakterystyki substancji niebezpiecznej lub materiału, którego karta dotyczy.

• Informacje zawarte w niniejszej karcie przedstawiają aktualny stan naszej wiedzy i doświadczeń dotyczących bezpiecznego stosowania wyrobu.

Na etykiecie należy umieścić następujące informacje:

Symbol ostrzegawczy na opakowaniu jednostkowym:
Napis ostrzegawczy na opakowaniu jednostkowym:		„Substancja utleniająca, szkodliwa.”
Symbole zagrożenia
R 8	Kontakt z materiałami zapalnymi może spowodować pożar.
R 22	Działa szkodliwie po połknięciu.
R 43	Może powodować uczulenie w kontakcie ze skórą.
Symbole bezpieczeństwa
S 2	Chronić przed dziećmi.
S 24	Unikać zanieczyszczenia skóry.
S 37	Nosić odpowiednie rękawice ochronne.

16. INNE INFORMACJE

Chemiczne określenie produktu: Azotan(V) niklu(II) sześciowodny
16.2 Znaczenie symboli:
Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych
Xn	Substancja szkodliwa.
Symbol ostrzegawczy na środkach transportu
50	Materiał utleniający (wzmagający palenie).
Znaczenie oznaczeń transportowych
Klasa RID/ADR: 5.1-III		Materiały utleniające - mniej niebezpieczne.
Numer ONZ: 1477		Azotan(V) niklu(II).

Uwaga: Użytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacje zawarte w powyższej karcie stanowią opis wymogów bezpieczeństwa użytkowania substancji. Użytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do konkretnych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy użytkownika. Karta charakterystyki nie może być traktowana jako gwarancja właściwości substancji.

* * * * *

Zgodnie z rozporządzeniem MZ z dnia 03.07.2002 r., PN-ISO 11014-1 i Dyrektywą 91/155/EEC

	KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNEJ	Wydanie: I Data wydania: 20.12.02 Strona/stron 8/8
Nazwa:	AZOTAN(V) NIKLU(II) SZEŚCIOWODNY

Azotan(V) niklu(II) 6-wodny

---