PRZYSADKA
PŁAT PRZEDNI :
- NADCZYNNOŚĆ
AKROMEGALIA
Somatotropowa nadczynność przysadki w zakresie wydzielania hormonu wzrostu spowodowana kwasochłonnym lub chromochłonnym gruczolakiem przedniego płata przysadki. Występuje u dorosłych po etapie kostnienia.
Obraz kliniczny:
- twarz akromegaliczna :
*Głowa duża - przerost kośćca
*Nos - szeroki i gruby - wynik rozrostu chrząstek
*Łuki brwiowe wydatne - nadmierna pneumatyzacja zatok czołowych
*Nadmiernie rozwinięta żuchwa
*Zęby szeroko rozstawione, duży język
- powiększenie siodła tureckiego
- beczkowata klatka piersiowa
- powiększenie narządów, wole
- zmiany w stawach
- mięśnie pogrubione słabe
- powiększenie dłoni i stóp -> RTG - poszerzenie dłoni - przerost elementów kostnych i pogrubienia miękkich części
- zaburzenia widzenia
- zaburzenia miesiączkowania
- nadmierne owłosienie
- nadmierne pocenie się, osłabienie
GIGANTYZM
Nadczynność przysadki w zakresie wydzielania hormonu wzrostu spowodowana gruczolakiem. Występuje u dzieci. Zaburzenia proporcji ciała ( kończyny nieproporcjonalne do ciała)
- NIEDOCZYNNOŚĆ
ZESPÓŁ SHEEHANA
Obfite krwawienie w okresie okołoporodowym wywołuje zwolniony i ograniczony przepływ krwi w naczyniach włosowatych -> miejscowe powstawanie zakrzepów i martwica przysadki
Obraz kliniczny:
- brak okołoporodowej laktacji, brak miesiączki
- przerzedza się owłosienie łonowe
- atroficzne zmiany narządów płciowych i sutków
- zmarszczki na twarzy
- obniża się ciśnienie krwi
- osłabienie, brak energii i żywotności
KARŁOWATOŚĆ PRZYSADKOWA
Niedobór hormonu wzrostu. Przyczyny :
- idiomatyczne o nieznanej przyczynie
- organiczna spowodowana obecnością guza w siodle tureckim
- gruźlicze zapalenie opon mózgowych
- urazy
- zabiegi chirurgiczne
Obraz kliniczny:
- zaburzenia wzrostu widoczne od 3 rż, upośledzenie łaknienia
- okres szkolny niedobór wzrostu 20-35 cm
- okres dojrzewania, brak cech pokwitania
- lalkowata twarz: krótki nos, cofnięty podbródek, okrągłe policzki, miękkie włosy
- opóźnione ząbkowanie, zarastanie ciemiączek
- kończyny szczupłe, dłonie małe i krótkie
- otyłość głównie tułowia
- normalna inteligencja
- RTG - opóźnienie dojrzewania układu kostnego
*************************************************************************************
NADMIERNE WYDZIELANIE PROLAKTYNY
- ZESPÓŁ Galactorrhoea - amenorrhoea, dysmenorrhoea
U Kobiet skrócenie fazy lutealnej i obniżenie stężenia estrogenu z cyklami bezowulacyjnymi. Ograniczona płodność.
U mężczyzn hiperprolaktynemia powoduje impotencje, ograniczone ruchy plemników
(bezpłodność)
- PROLACTINOMA
Hiperprolaktynemia spowodowana guzem przysadki. Prolactinoma stanowi połowę wszystkich guzów przysadki.
Obraz kliniczny:
- kobiety :
* zaburzenia miesiączki
* mlekotok
* niepłodność
* zmiany w obrębie gruczołów sutkowych
* nasilony zespół napięcia przedmiesiączkowego
* otyłość
- mężczyźni:
* zanik popędu
* impotencja
* niepłodność
* ginekomastia (przerost gruczołów piersiowych) i mlekotok
PŁAT TYLNY :
- NADCZYNNOŚĆ
ZESPÓŁ SCHWARTZA I BARTTERA
Nadmiar ADH spowodowana uszkodzeniem obszaru podwzgórzowo- przysadkowego
(zapalenie, ropnie, zmiany gruźlicze mózgu)
Obraz kliniczny:
- zatrzymanie wody w organizmie
- rozcieńczanie płynów ustrojowych -> narastające przesączenie kłębuszkowe i wzrost wydzielania sodu z moczem
- zaburzenia wodno - elektrolitowe
- zaburzenia OUN
- utrata łaknienia, nudności, wymioty, osłabienie mięśni
- NIEDOCZYNNOŚĆ
MOCZÓWKA PROSTA
Niedobór ADH. Przyczyną może być wrodzony niedorozwój, nabyte uszkodzenie układu
podwzgórzowo-przysadkowego
Obraz kliniczny:
- wydzielanie dużych ilości moczu ok. 4-5 l/ 24h o małej gęstości względnej
- ograniczenie płynów - odwodnienie
TARCZYCA
- NADCZYNNOŚĆ (TYREOTOKSYKOZA)
CHOROBA GRAVESA-BASEDOWA
Choroba z grupy chorób autoimmunologicznych.
Defekt limfocytów supresorowych T3 - > brak hamowania limfocytów T4 -> aktywacja limfocytów T4 pod wpływem antygenów gruczołu tarczowego -> wzbudzenie limfocytów B do wytwarzania przeciwciał przeciw TRH.
Triada Merserburska :
- powiększenie tarczycy pod wpływem TSH
- tachykardia
- orbitopatia naciekowa - przeciwciała cytotoksyczne uszkadzają zewnętrzne mięśnie gałki ocznej.
* łagodna * złośliwa
- dotyczy prawie wszystkich chorych - retrakcja powiek
- nie stanowi zagrożenia wzroku - dodatnie objawy oczne
- cofa się lub zmniejsza po ustąpieniu - gałki pozostają poza <21mm
dysfunkcji tarczycy - niewielki wzrost ciśnienia śródgałkowego
- nie wymaga leczenia - przyczyna immunologiczna
WOLE PLUMMERA
Wole toksyczne jednoguzkowe.
WOLE WIELOGUZKOWE TOKSYCZNE
JOD - BASEDOW
Nadczynność spowodowana zażywaniem jodu, podawanego w dawkach miligramowych.
WOLE JAJNIKOWE
RAK TARCZYCY
JATROGENNA NADCZYNNOŚĆ TARCZYCY itd.
Wywołana lekami Thyreotoxicosis factitia.
Objawy kliniczne Nadczynności Tarczycy :
Objawy podmiotowe:
- drażliwość, płaczliwość, uczucie niepokoju
- zaburzenia koncentracji
- osłabienie mięśni, łatwe męczenie się
- napadowe bicie serca
- utrata masy ciała mimo wzmożonego łaknienia
- stałe uczucie gorąca, nietolerancja ciepłych pomieszczeń
- częste oddawanie stolca ( przyspieszona perystaltyka)
- nieregularne miesiączki lub zmniejszone libido
2. Objawy przedmiotowe:
- powiększenie obwodu szyi, wyczuwalne powiększenie tarczycy
- niepokój ruchowy, drżenia mięśniowe
- skóra nadmiernie ocieplona i spocona, obrzęk przedgoleniowy
- wytrzeszcz gałek ocznych
- akcentacja pierwszego tonu nad sercem, tachykardia, migotanie przedsionków
- nadciśnienie ze zwiększoną amplitudą ciśnienia
3. Badania laboratoryjne:
- podwyższone stężenie fT4 i fT3 ( czasem tylko fT3)
- bardzo niskie nieoznaczalne TSH nie podwyższające się po podaniu TRH
- NIEDOCZYNNOŚĆ ( HIPOTYREOZA)
* Wrodzona:
- aplazja lub hipoplazja tarczycy
- wrodzone defekty metaboliczne syntezy hormonów tarczycy
We wrodzonej niedoczynności tarczycy włączenie leczenia do 15 dnia po rozpoznaniu daje szansę na prawidłowy rozwój dziecka. Wystąpienie po 4 rż nie prowadzi do trwałego upośledzenia.
* Nabyta:
- limfocytarne zapalenie tarczycy lub wole Hashimoto
- głęboki niedobór jodu w diecie
- zniszczenie gruczołu tarczowego w wyniku: ^ podania jodu radioaktywnego ^ zabiegu chirurgicznego ^radioterapii okolicy szyjnej
- leki ( tyreostatyki, nadchloran potasu, pochodne tiomocznika)
Objawy kliniczne Niedoczynności Tarczycy:
Objawy podmiotowe:
- spowolnienie ruchowe i psychiczne
- nadmierna senność
- stałe uczucie zimna
- przyrost masy ciała mimo zmniejszonego łaknienia
- zaburzenia w miesiączkowaniu, zmniejszone libido
- zaparcia
2. Objawy przedmiotowe:
- twarz obrzęknięta „nalana”, nadwaga lub otyłość
- włosy suche, rzadkie i łamliwe
- skóra sucha, łuszcząca się, chłodna w dotyku
- paznokcie kruche, bruzdkowane
- bradykardia
- płyn w worku osierdziowym
- brzuch duży, rozlany ( płyn w jamie otrzewnowej)
3. Nietypowe objawy kliniczne:
- niewydolność serca
- śpiączka
- kaugulopatia
4. Badania laboratoryjne:
- podwyższone stężenie TSH
- obniżone - T4 i T4'
- podwyższone stężenie cholesterolu
- anemia makrocytarna
- zmniejszony woltaż zespołów komorowych w EKG
- brak jądra kostnienia dalszej nasady kości udowej u noworodka lub znaczne opóźnienie pojawiania się jąder kostnienia u niemowlęcia
KRETYNIZM
Pierwotna niedoczynność tarczycy. Zaburzenia psychiczne występujące w kretyniźmie mają charakter niedorozwoju umysłowego (maskowaty, tępy wyraz twarzy, powolność ruchów, czasem głuchoniemota); leczenie - możliwie jak najwcześniej - polega na podawaniu preparatów tarczycy.
ZAPALENIA TARCZYCY
ostre infekcyjne - czynnik bakteryjny
ostre nieinfekcyjne - promieniowanie, uraz, krwotok, pooperacyjne
podostre olbrzymiokomórkowe - Choroba de Quervaina, czynniki wirusowe, wzrost OB.
przewlekłe limfocytowe - Choroba Hasimoto
Choroba autoimmunologiczna
- defekt nadzoru im. I produkcja przeciwciał tarczycy ( odczyn humoralny) Przeciwciała antyperoksydazowe - > anty-TPO
- odczyn im. Typu kom., działanie cytotoksyczne na tyreocyty
WCZESNY OKRES - nacieki plazmocytów i limfocytów w tarczycy oraz proces autoimmunologiczny, powodują uszkodzenie pęcherzyków tarczycowych z wydostaniem się koloidu -> wzrasta stężenie T3 i T4
PÓŹNY OKRES- niszczenie tyreocytów i włóknienie powoduje zmniejszenie tarczycy
przewlekłe włókniste - wole Riedla, stwardniała tarczyca
NOWOTWORY TARCZYCY
RAK BRODAWKOWATY
- 40-70%
- osoby młode 10-60 rż
- najczęściej u dzieci
- pojedynczy guzek „zimny”
- szerzy się drogą limfatyczną
- 10 letnie przeżycie > 90% pacjentów
RAK PĘCHERZYKOWY
- 20-30%
- wiek 30-70 rż
- zdolność gromadzenia się jodu i tworzenia tyreoglobuliny
-
-
RAK ANAPLASTYCZNY
-
- wiek >60 rż
- długi wywiad wola
- nagłe powiększenie, objawy uciskowe, porażenie strun głosowych
- szerzy się przez ciągłość, drogą krwi
- 10 letnie przeżycie <10% pacjentów
PRZYTARCZYCE
- NADCZYNNOŚĆ
PIERWOTNA NADCZYNNOŚĆ PRZYTARCZYC
Choroba ogólnoustrojowa charakteryzująca się naruszeniem sprzężenia zwrotnego między stężeniem wapnia w surowicy krwi a wydzielanym w nadmiarze parathormonem. Hiperkalcemia z jednocześnie zmniejszonymi wartościami fosforanów. Spowodowana może być przez:
rozrost komórek głównych - defekt przezbłonowego transportu Ca+2
gruczolak jednego lub kilku przytarczyc - podstawowe, niezależne od CA_2 wydzielanie PTH ok. dwukrotnie zwiększone
rak
Biochemiczne wskaźniki PNP:
hiperkalcemia
hipofofatemia - obniżenie stężenia fosforanów
hiperkalcuria
hiperfosfaturia
hiperfosfatazemia - zwiększona aktywność fosfatazy zasadowej
Obraz kliniczny :
- kamica moczowa (u ponad 60% pacjentów)
* kamica wapniowa nawrotowa i obustronna - kolka nerkowa, krwiomocz
* nefrokalcynoza - złogi Ca w zrębie nerek - wokół cewek- w ścianie cewek(zbiorczych) - zwyrodnienie cewek
- zanik kostny ( osteopenia) -
* osteoporoza
* resorpcja podokostnowa i śródkostna
* torbiele kostne morbus Recklinghauseni
* złamania samoistne tzw. patologiczne
* guzy brunatne - wynaczynienia krwi do światła torbieli
- choroba wrzodowa - oporna na leczenie zachowawcze. PTH pobudza wydzielanie gastryny
- zapalenie trzustki i kamica trzustki - wytrącanie się złogów wapnia, Ca przekształca trypsynogen w trypsynę
WTÓRNA NADCZYNNOŚĆ PRZYTARCZYC
Występuje nadprodukcja PTH, zaawansowane zmiany kostne, powiększenie (odwracalne) wszystkich przytarczyc. Spowodowana:
ostra, przewlekła niewydolnośc nerek
upośledzenia wchłaniania Ca
osteodystrofia wątrobowa
rak rdzeniasty tarczycy
hipomagnezemia
hiperfosfatemia
okres ciąży i laktacji
leki cytostatyczne
Przełom hiperkalcemiczny - wzrost kalcemi pond 3,5 mmol/l [ 14 mg%]
Objawy :
- wielomocz, wzmożone pragnienie
- nudności i wymioty
- odwodnienie hipertoniczne, wstrząs
- zaparcie, niedrożność porażenna jelit
- zaburzenia świadomości, śpiączka
- kwasica metaboliczna (wynik eliminacji HCO3)
TRZECIORZĘDOWA NADCZYNNOŚĆ PRZYTARCZYC
Długotrwała wtórna nadczynność przytarczyc. Wysoki poziom PTH bez większych zmian kalcemi. Zamiany w kościach oraz znaczne powiększenie gruczołów przytarczycznych.
Objawy kliniczne:
- bóle kostne( osteomalacja)
- wzrost aktywność alkalicznej
- ogniska zwapnień przerzutowych
- Tężyczka
* objawy czuciowe: mrowienie, kłucie i uczucie sztywności zgłasza w rękach, szyi, twarzy oraz drętwienia w obrębie kończyn dolnych
* objawy ruchowe: bolesne kurcze grup mięśniowych występujące samoistnie lub ruchów dowolnych ( ręka położnika)
- zmiany w skórze i przydatkach ( wypadanie włosów, matowość paznokci, nadmierne ich bruzdkowanie)
- zmiany w uzębieniu
- zaćma
- upośledzone wchłanianie jelitowe
- NIEDOCZYNNOŚĆ
NIEDOCZYNNOŚĆ PRZYTARCZYC
Niedobór lub brak PTH, hipokalcemia i hipokalciuria, hiperfosfatemia i hipofosfaturia
Objawy kliniczne:
- nadpobudliwość nerwowo-mięśniowa :
* Tężyczka jawna- zachowana świadomość
Objawy czuciowe - drętwienie, parestezje
Objawy ruchowe - toniczne skurcze mięśniowe
* Tężyczka utajona
Objaw Chvostka- uderzenie w okolicę pnia nerwu twarzowego
Objaw Trousseau- objaw ischemiczny
Objaw Erba - skurcz mięśni po zastosowaniu prądu galwanicznego <5mA
* Równoważniki tężyczki:
- skurcz powiek
- skurcz krtani
- skurcz naczyń wieńcowych
- skurcz naczyń palców
- skurcz naczyń trzewnych
- skurcz naczyń mózgowych
- wytrącanie fosforanów wapnia w tkankach miękkich - zwoje podstawy mózgu, móżdżek, torebki stawowe, tkanka podskórna i mięśniowa, ciało szkliste
- odkładanie się wapnia w kościach - pogrubienie warstwy korowej, osteopetroza
- alkalizacja osocza - zwiększona resorpcja wodorowęglanów w cewce bliższej
- obniżona frakcja wapnia zjonizowanego
- zmiany w tkankach pochodzenia ektodermalnego - zaćma, suchość skóry, świąd skóry, łamliwość włosów, kruchość paznokci, niedorozwój zębów
- zmiany w EKG - wydłużenie odstępu QT
- zmiany psychiczne -depresja, niepokój, psychoza
- zmiany neurologiczne - parkinsonizm, pląsawica
RZEKOMA NIEDOCZYNNOŚĆ PRZYTARCZYC
Ekotopowa produkcja PTH i substancji zbliżonej do PTH ( nowotwory: płuca, nerki, jajnika, trzustki, wątroby, jelita grubego) oraz produkcja substancji powodujących wzrost kalcemi - prostaglandyny (PGE2) i sterole o właściwościach wit. D3
Występuje oporność receptorów na działanie PTH
- nerkowa typ I - defekt receptora
Typ II - defekt pozareceptorowy
( hipokalcemia, hiperkalciuria, hiperfosfatemia, niedobór kalcytriolu, niszczenie i odwapnienie kości, hiperfosfatazemia, zwapnienia przerzutowe)
- kostna ( hipofosfatemia, niewielka hipokalcemia, niska fosfatazemia)
- całkowita ( nerkowa + kostna)
RZEKOMO-RZEKOMA NIEDOCZYNNOŚC PRZYTARCZYC
Zespół chorobowy wyrażający się wszystkimi cechami somatycznymi typowymi dla rzekomej niedoczynności przytarczyc. Prawidłowe parametry gospodarki wapniowo-fosforanowej.
NADNERCZA
- NADCZYNNOŚĆ
GUZ CHROMOCHŁONNY
Zbudowany z komórek chromochłonnych, wydzielających nadmierne ilości adrenaliny i noradrenaliny.
Objawy kliniczne:
- napadowe bóle głowy
- kołatanie i przyspieszone bicie serca
- potliwość
- objawy naczyniowe zwłaszcza bladość twarzy
- ból w okolicy przedsercowej lub w nadbrzuszu
- wzrasta podstawowa przemiana materii
- może wystąpić hiperglikemia, glikozuria
U chorych z nadmiarem adrenaliny - ortostatyczne spadki ciśnienia
U chorych z nadmiarem noradrenaliny- napadowe wzrosty ciśnienia lub nadciśnienie utrwalone
NADCZYNNOŚĆ KORY NADNERCZY I CHOROBA CUSHINGA
1. Jatrogenne w wyniku długotrwałego stosowania hydrokortyzonu, kortyzonu lub ACTH.
2.Spowodowana gruczolakiem przysadki stale wydzielającym ACTH w wyniku czego dochodzi do rozrostu kory nadnerczy i stałego nadmiernego wydzielania kortyzolu.
3. Guzy ekotopowo wydzielające ACTH - rak owsianokomórkowy oskrzeli, rak grasicy, rak wątroby i trzustki. Nowotwory - zespół Cushinga : gruczolaki, raki hormonalnie czynne.
Objawy kliniczne:
- przyrost masy ciała przy czym tkanka tłuszczowa lokalizuje się głównie na twarzy i tułowiu
- skóra twarzy jaskraworóżowa, lśniąca
- różowe rozstępy a skórze podbrzusza
- hirsutyzm- atypowe owłosienie
- łojotok, przerzedzenie włosów głowy
- podwyższone ciśnienie
- osteoporoza
- zaburzenia miesiączkowania
- osłabienie mięśni
- skłonność do depresji
- karłowatość
ZESPÓŁ CONNA
Jest stanem przewlekłym rozwijającym się na skutek nadmiernego, autonomicznego wydzielania aldosteronu. Najczęściej między 30-50 r.ż. Przyczyny:
hiperplazja warstwy kłębkowatej
rak warstwy kłębkowatej
pojedyncze lub mnogie gruczolaki warstwy kłębkowatej
Objawy kliniczne:
- nadciśnienie
- niedobór potasu
- wzmożona amoniogeneza
- upośledzenie zagęszczania i zakwaszania moczu
- zasadowica hipokaliemiczna prowadzi do osłabienia mięśniowego, parestezji, objawów tężyczkowych
HIPERALDOSTERONIZM PIERWOTNY
Jest przejawem uszkodzenia kory nadnerczy przez:
* ostre procesy zapalne
* gruźlicę
* skrobiawicę
* hemochromatozę
* krwotok
* przerzuty nowotworowe
HIPERALDOSTERONIZM WTÓRNY
Upośledzone zatrzymywanie sodu prowadzi do zwiększenia wydzielania reniny i angiotensyny.U chorych na cukrzycę może być wynikiem hiporeninemi powstającej w wyniku zniszczenia aparatu przykłębuszkowego.
Przyczyny jatrogenne:
- stosowanie heparyny
- stosowanie beta-blokerów
Objawy:
hiponatremia
hiperkalemia
kwasica metaboliczna
Przyczyny:
- zwiększona aktywność układy RAA
- zatrucie ciążowe
- zażywanie środków antykoncepcyjnych
- nefropatia z utratą NaCl
- nerczyca
- zwężenie tętnicy nerkowej
- nadciśnienie złośliwe
- utrata wody i elektrolitów
- nadmierne wytwarzanie ACTH
- nadmierna podaż potasu
- przekrwienie bierne wątroby
- marskość wątroby
- NIEDOCZYNNOŚĆ
OSTRA NIEWYDOLNOŚĆ KORY NADNERCZY
Powstaje w wyniku szybko postępującego uszkodzenia lub zwiększenia zapotrzebowania organizmu na kortykoidy. Przyczyny:
- rozległe wylewy krwawe przeważnie urazowe
- stosowanie leków przeciwkrzepliwych
- operacyjne usunięcie 1 lub obu nadnerczy
Czynniki wyzwalające:
- operacje
- urazy
- choroby zakaźne z wysoką temperaturą
- nadmierne nasłonecznienie
Objawy kliniczne:
- szybko narastające osłabienie
- nudności i wymioty
- biegunka
- bóle brzucha
- czasem zapaść lub śpiączka
CHOROBA ADISONA ( CISAWICA, PIERWOTNA PRZEWLEKŁA NIEWYDOLNOŚC KORY NADNERCZY)
Jest następstwem zmniejszonego wydzielania kortyzolu na skutek pierwotnego, długotrwale istniejącego uszkodzenia kory nadnerczy.
Patogeneza:
- gruźlica
- idiomatyczny zanik kory nadnerczy
- podłoże autoimmunologiczne
- skrobiawica
- przerzuty nowotworowe
Pod wpływem:
nasłonecznienia
urazu
operacji
poronienia
choroby zakaźnej
może dojśc do gwałtownego pogorszenia stanu zdrowia i zagrożenia życia. Ten bardzo ciężki stan połączony z :
biegunkami
wymiotami
gwałtownymi spadkami ciśnienia
zamroczeniem
nazywa się PRZEŁOMEM NADNERCZOWYM.
Objawy kliniczne:
- zmniejszenie masy ciała
- osłabienie
- niskie ciśnienie
- ciemne zabarwienie skóry
- brunatne plamy na błonach śluzowych
- skłonność do utraty sodu
- zmniejszone łaknienie
- zmniejszona sprawność
- ortostatyczne spadki ciśnienia
WTÓRNA NIEDOCZYNNOŚC KORY NADNERCZY
Spowodowana jest niedoborem ACTH.
Przyczyny:
guzy wewnątrzsiodłowe lub okolicy siodła tureckiego
operacyjne usunięcie przysadki
przerzuty nowotworowe
zakażenia
zawały
stany proliferacyjne układu siateczkowo- śródbłonkowego
Objawy kliniczne:
osłabienie, spowolnienie
łatwe ziębnięcie
upośledzona zdolnośc kojarzenia
ograniczenie zachowań seksualnych
zaburzenia miesiączkowania
utrata potencji lub libido
masa ciała może być zwiększona
temperatura ciała niska
niskie ciśnienie
skóra i brodawki sutkowe jasno zabarwione
GONADY - JĄDRA
HIPOGONADYZM HIPOGONADOTROPOWY
pierwotny - zespół Kalmana
wtórny :
gruczolak przysadki
carniopharyngioma
guzy przerzutowe
nacieki sarkoidalne
zapalenia swoiste
urazy czaszki
radioterapia
zakażenia grzybicze
zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
HIPOGONADYZM HIPERGONADOTROPOWY
pierwotny - anorchia, wnętrostwo
wtórny :
zespół kastracyjny
zapalenie jąder:
promieniowanie jonizujące
urazy
skręt jądra
procesy autoimmunologiczne
niektóre leki ( Spironolakton, Cymetydyna)
ZESPÓŁ NIEWRAŻLIWOSCI NA ANDROGENY - ZESPÓŁ FEMINIZUJĄCYCH JĄDER
Spowodowany jest wrodzoną nadwrażliwością receptorową na androgeny. Charakteryzuje się żeńskim fenotypem mimo istnienia jąder.
Obraz kliniczny:
żeński fenotyp, dobrze wykształcone piersi
budowa ciała typu kobiecego lub eunuchoidalna
brak lub skąpe owłosienie pachowe i łonowe
krótka, ślepo zakończona pochwa
brak macicy i jajowodów
jądra mogą być umiejscowione w wargach sromowych większych, w kanałach pachwinowych lub jamie brzusznej
pierwotny brak miesiączki
zamiany kom. Leydiga i Sertolego predysponujące do transformacji nowotworowej, konieczne jest profilaktyczne usunięcie jader w 16-18 r.z.
POSTAĆ NIEKOMPLETNA
- Obojnactwo 46XY. Postacie obojnacze, w których rozpoznaje się płeć żeńską oraz postacie fenotypowo męskie ( spodziectwo, hipogonadyzm, ginekomastia)
- zespół niedoboru 5 -alfa reduktazy - uwarunkowany mutacja genu autosomalnego recesywnego. Zachowana prawidłowa funkcja jąder oraz wrażliwość na Endo- i egzogenne androgeny. Zaburzeniu ulega przemiana testosteronu do DHT. Prawidłowo rozwijają się pęcherzyki nasienne i najądrza. Nieprawidłowo : prącie, moszna, prostata. Przy urodzeniu najczęściej rozpoznaje się płeć metrykalna żeńska.
ZESPÓŁ KLINEFELTERA
Jest zespołem pierwotnego uszkodzenia gonady.
Objawy kliniczne:
wysoki wzrost
eunuchoidalne proporcje ciała z cechami niewielkiej otyłości
zmiany zanikowe w obrębie jądra, azoospermia
częste jest wnętrostwo
rozwój prącia i moszny prawidłowy
opóźnione dojrzewanie płciowe
skąpe owłosienie twarzy, pach i okolic narządów płciowych
u części wysoki glos
ginekomastia
50 razy większe ryzyko powstania raka piersi niż u zdrowych mężczyzn
Rozwój psychiczny najczęściej prawidłowy, choć opisywani są chorzy o niskim ilorazie inteligencji czy tez zaburzonej osobowości
OBOJNACTWO PRAWDZIWE
U chorego stwierdza się :
1. obecność struktur jajnika zawierającego oocyty
2. struktur jądra z kanalikami nasiennymi mogącymi zawierać komórki płciowe
3. struktury te mogą współistnieć w tej samej gonadzie tworząc ovotestis
Pod względem klinicznym wyróżnia się:
Obojnactwo „lateralne” - po jednej stronie ciała jajnik po drugiej jądro
Obojnactwo „bilateralne”- struktury odpowiadające jądru i jajnikowi wykrywa się po obu stronach ciała
Obojnactwo „unilateralne” - struktury jajnika i jądra wykrywa się po jednej stronie ciała, po drugiej stronie ciała występuje jajnik lub jądro
OBOJNACTWO RZEKOME ŻEŃSKIE
Wrodzony przerost kory nadnerczy. Niedobór 21-hydroksylazy lub 11-hydroksylazy, enzymów biorących udział w syntezie glikokortykosteroidów.
OBOJNACTWO RZEKOME MĘSKIE ( ZESPÓŁ NIEWRAŻLIWOŚCI NA ANDROGENY)
Postać niekompletna - zespół feminizujących jąder
Postał niekompletna
Zespół niedoboru 5 alfa-reduktazy
GONADY - JAJNIKI
PERIMENOPAUZA
I typ dolegliwości, objawy występujące przed miesiączką:
Mastalgia
Nierówność emocjonalna
Napięcie nerwowe
Wzdęcia brzucha
Bóle miednicy małej
Obrzęki o różnym nasileniu i umiejscowieniu
II typ dolegliwości, może wystąpić przed i po miesiączce:
Uderzenia gorąca
Nagłe poty
Suchość pochwy
Dypaurenia( bolesne stosunki płciowe)
Skłonność do stanów zapalnych narządów płciowych
Istnieje w tym okresie brak owulacji przy zachowaniu aktywności estrogenowej i brak ciałka żółtego. Niedobór progesteronu może prowadzić do zmian rozrostowych w endometrium i u podatnych kobiet może przyśpieszyć rozwój tkanki nowotworowej w endometrium i sutku. Zaczyna się ujawniać zwiększone wydzielanie FSH.
MENOPAUZA
Ustanie czynności miesiączkowej. Jest to okres, w których dochodzi do trwałego zaniku czynności rozrodczych w wyniku stopniowego wyczerpywania się czynności jajników, aż do jej trwałego zaniku.
Dolegliwości:
U 80 % nagłe uczucie gorąca na twarzy, szyi i klatce piersiowej z zaczerwienieniem skóry i potami po nich następuje drżenie z zimna
Od 50 rz zaczyna się atrofia ścian pochwy
Od 53 rz zaburzenia w oddawaniu moczu
Około 55 rz zmiany zanikowe w korze czasem nieotrzymanie moczu
Ok. 58-60 rz objawy osteoporozy
Najpóźniej miażdżyca
HIPOGONADYZM HIPOGONADOTROPOWY (niedobór FSH i LH )
Pierwotny - zespół Kalmana
Wtórny :
Niedojrzałość podwzgórzowo-przysadkowa
Etiologia :
Zapalenie ipon mózgowo - rdzeniowych
Zapalenie podstawy mózgu
Nacieki w przebiegu sarkoidozy
Nacieki histiocytowe
Uszkodzenia pourazowe
Objawy:
Nadwaga bądź rozlana otyłość
Owłosienie łonowe skąpe
Hipoplazja narządów płciowych
Sutki słabo wykształcone
Wtórny podwzgórzowy brak miesiączki
U kobiet u których występuje istniały takie czynniki jak:
Samotność
Brak małżeństwa
Zaangażowanie się w wyczerpujące zajęcia intelektualne
Zycie pełne stresów
Sytuacja konfliktowa
Objawy kliniczne:
Kariotyp kobiecy
Pełny rozwój piersi
Pełne owłosienie łonowe
Dobrze wykształcone wargi mniejsze
Pochwa długą, rozciągliwa
Macica bez cech hipoplazji
Jadłowstręt psychiczny
Trzy główne objawy:
Ograniczone przyjmowanie pokarmów
Wtórny brak miesiączki lub nieregularne miesiączkowanie
Znaczny spadek masy ciała
Najczęściej występuje u dziewcząt w okresie dojrzewania.
Objawy kliniczne
Zanik tkanki podskórnej
Skóra sucha pokryta mieszkiem
Temperatura ciała niska
Spadek ciśnienia
Zwolnienie akcji serca
HIPOGONADYZM HIPERGONADOTROPOWY (nadmiar FSH i LH)
Z aberracjami chromosomalnymi - zespół Turnera
Bez aberracji
Zespół szczątkowych jajników
Zespół jajników opornych na gonadotropiny
Zespół przedwczesnego wygasania czynności jajników
HIPERANDROGENIZM U KOBIET - ZESPÓŁ POLICYSTYCZNYCH JAJNIKÓW
( ZESPÓŁ STEINA I LEVENTHALA)
Charakterystyka:
Umiarkowany nadmiar estrogenów
Zwiększone stężenie testosteronu
Duże stężenie androstendionu
Zwiększona zawartość DHA-S
Zwiększony średni poziom prolaktyny
Dominacja LH nad FSH
Objawy :
Hirsutyzm
Zaburzenie miesiączkowania
Ograniczona płodność
W 50% otyłość