MINISTERSTWO OCHRONY ŚRODOWISKA
SPIS TREŚCI:
Informacja spełnia wymóg określony w art. 52 ust.2 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz.U. nr 101, poz. 444, zm. z 1992 r. nr 21, poz. 85 i nr 54, poz. 254, z 1994 r. nr 1, poz. 3 i nr 127 poz. 627, z 1995 r. nr 147, poz. 713, z 1996 r. nr 91, poz. 409 oraz z 1997 r. nr 54, poz. 349, nr 121, poz. 770, nr 160, poz. 1079)
I. CHARAKTERYSTYKA ZASOBÓW LEŚNYCH
1. Powierzchnia lasów i gruntów leśnych związanych z gospodarką leśną w Polsce wynosi 8 996 tys. ha, z tego lasy zajmują 8 802 tys. ha, co odpowiada lesistości 28,1%. Lesistość województw waha się od 12,3% (płockie) do 48,6% (zielonogórskie i krośnieńskie). Ogółem powierzchnia lasów 8 801 692 ha (100%) w tym: Lasy publiczne: 7 297 752 ha (82,9%) - Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe 6 897 249 ha (78,4%) - parków narodowych 180 047 ha (2,0%) - w Zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa i b. PFZ 100 875 ha (1,1%) - gminne (komunalne) 77 789 ha (0,9%) - pozostałych jednostek 41 792 ha (0,5%) Lasy prywatne: 1 503 940 ha (17,1%) - osób fizycznych 1 404 784 ha (16,0%) - inne 99 156 ha (1,1%) W stosunku do roku 1996 powierzchnia lasów w 1997 r. wzrosła o 22 453 ha. 2. W strukturze siedliskowej lasów przeważają siedliska borowe, występujące na 62,7% powierzchni lasów. Siedliska lasowe zajmują 34,6%, a olsy 2,7% powierzchni lasów. 3. W składzie gatunkowym lasów w Polsce dominuje sosna (69,0% powierzchni ogółem). Ponadto ważnymi gatunkami są: świerk (5,8%), dąb (6,2%), buk (4,2%), brzoza (6,0%), olsza (5,3%), jodła (2,5%). Struktura gatunkowa lasów w Polsce ulega korzystnym przemianom zmierzającym do wzbogacenia różnorodności biologicznej ekosystemów leśnych - udział gatunków liściastych zwiększył się w latach 1945 - 1997 z 13,0% do 22,7%.
4. W strukturze wiekowej drzewostanów przeważają drzewostany w wieku do 40 lat, które zajmują 38,6% powierzchni. W znacznym stopniu jest to wynikiem wielkoobszarowych zalesień gruntów porolnych prowadzonych w latach 1946-70. Drzewostany w wieku ponad 80 lat zajmują 17,0% ogólnej powierzchni lasów. W Lasach Państwowych drzewostany te stanowią 19,9% ogólnej powierzchni, z tego 4,7% zajmują drzewostany powyżej 100 lat, a 2,3% - powyżej 120 lat. 5.1. Produkcja drewna, mierzona przyrostem przeciętnym miąższości grubizny netto, wynosi w Lasach Państwowych 3,55 m3/ha/rok, w lasach prywatnych szacowany jest na ok. 2,9 m3/ha/rok.
5.2. Przeciętna zasobność, czyli miąższość drewna na 1 ha powierzchni wynosi 183 m3, w Lasach Państwowych - 201 m3 , w lasach prywatnych 118 m3.
6.1. Lasy spełniają różnorodne funkcje w środowisku i gospodarce narodowej, wynikające z potencjału biotycznego ekosystemów leśnych i preferencji społecznych. Spośród funkcji produkcyjnych (gospodarczych) dominuje funkcja surowcowa. Zużycie drewna w Polsce na 1 mieszkańca na rok wynosi 0,5 m3, mniej niż średnio w krajach europejskich: 0,8 m3/1 mieszkańca).
6.2. Funkcje ekologiczne (ochronne) i społeczne lasów obejmują te rodzaje świadczeń, które współdecydują o jakości środowiska przyrodniczego oraz warunkach życia ludności. Do najważniejszych spośród tych funkcji należy zaliczyć:
6.3. Lasy stanowią naturalny i najbogatszy w gatunki składnik krajobrazu naszego kraju i charakteryzują się wysoką różnorodnością biologiczną. Poznanie i zabezpieczenie różnorodności biologicznej lasów oraz jej zrównoważone użytkowanie w przyszłości będą zasadniczym elementem wielofunkcyjnego modelu gospodarki leśnej. Istotnymi czynnikami określającymi szanse zachowania różnorodności biologicznej lasów są: 6.4. Obecnie lasy państwowe podzielone są na ok. 28 tys. kompleksów leśnych, co daje ich średnią wielkość 245 ha. Ponad 6 tys. kompleksów lasów państwowych nie przekracza powierzchni 5 ha. Bardzo rozdrobnione lasy prywatne, należące do 844 tys. właścicieli, zwiększają stopień rozdrobnienia lasów w naszym kraju. Średnia wielkość działki lasu prywatnego wynosi tylko 1,3 ha. Są to działki samotnie położone wśród pól uprawnych, przylegające do innych działek lub przylegające do kompleksu lasu państwowego. Można więc przyjąć w przybliżeniu, że średnia wielkość kompleksu leśnego w naszym kraju wynosi ok. 200 ha. Taka przestrzenna struktura lasów utrudnia zarządzanie nimi oraz stanowi zagrożenia dla różnorodności biologicznej lasów.
6.5. Duże możliwości poprawy warunków zachowania różnorodności biologicznej lasów stwarza "Krajowy program zwiększania lesistości", który został w 1995 roku przyjęty przez Radę Ministrów. II. STAN ZDROWOTNY I SANITARNY LASÓW
1. Zanieczyszczenia powietrza, wody i gleby, zakłócenia w bilansie wodnym, trudne jeszcze do oceny zmiany globalne środowiska przyrodniczego (zmiany klimatu) oraz stosowane metody gospodarcze w przeszłości zdeterminowały warunki wzrostu i rozwoju lasów współczesnych.
2.1. Lasy polskie znajdują się pod stałym, negatywnym oddziaływaniem czynników stresowych, czego przejawem są występujące co pewien czas masowe pojawy szkodników owadzich oraz grzybowych chorób infekcyjnych, a także liczne i rozległe pożary lasów. 2.3. Rok 1997 odznaczył się zmniejszonym występowaniem szkodników liściożernych w porównaniu z ubiegłymi latami. W 1997 roku zwalczano, na łącznej powierzchni 125 tys. ha, dwadzieścia dwa gatunki owadów szkodliwych. Największy obszar zabiegów ratowniczych dotyczył drzewostanów zagrożonych przez poprocha cetyniaka (52 tys. ha), następnie przez boreczniki, osnuję gwiaździstą oraz barczatkę sosnówkę. Utrzymywało się duże zagrożenie przez zwójki występujące w drzewostanach dębowych. 2.4. W 1997 roku, podobnie jak w latach 1995 i 1996, szkodniki wtórne wystąpiły w mniejszym nasileniu, mimo tego zaistniała konieczność pozyskania w drzewostanach iglastych 1,25 mln m3 drewna zasiedlonego przez szkodniki wtórne
2.5. W 1996 r. nastąpił gwałtowny wzrost powierzchni zagrożonej patogenami grzybowymi - choroby infekcyjne wystąpiły w drzewostanach wszystkich klas wieku na powierzchni 1,18 mln ha, czyli na obszarze dwukrotnie większym niż w 1995 r. Główną przyczyną wzrostu powierzchni zagrożenia było zjawisko masowego zamierania i opadania igieł oraz zamierania pędów sosny (950 tys. ha). Choroba wystąpiła głównie na terenie północno-zachodniej Polski, nie spowodowała zamierania pojedynczych drzew i całych drzewostanów, przyczyniła się jednak do ich fizjologicznego osłabienia (ubytek masy igliwia od 10 do 60%). Nie zachodziła potrzeba podejmowania zabiegów ratowniczych. Jesienią 1996 r. odnotowano zmniejszenie powierzchni lasów z symptomami zamierania pędów, a w 1997 r. miało miejsce dalsze ograniczenie tego zjawiska do ok. 38 tys. ha.
2.6. Poziom uszkodzenia drzewostanów mierzony stopniem defoliacji według kryteriów europejskich, oceniany jest w Polsce corocznie od 1989 r. W 1997 r. stwierdzono wyraźną poprawę kondycji drzewostanów. Średni wskaźnik defoliacji obniżył się z 2,91 (w 1996 r.) do 2,79, osiągając poziom najniższy od 1990 r. Udział drzew średnio i silnie uszkodzonych, czyli wykazujących ubytek aparatu asymilacyjnego powyżej 25%, w kolejnych latach obserwacji (1989-1997) wynosił średnio dla wszystkich gatunków: 32,6%; 37,8%; 44,9%; 48,5%; 49,7%; 54,8%; 52,6%; 39,7%; 36,3%.
2.7. W 1997 r. w Lasach Państwowych miały miejsce 3 624 pożary (4546 w 1996r.), na powierzchni 2 172 ha (5314 ha w 1996 r.). Przeciętna powierzchnia pożaru wynosiła 0,60 ha (w 1996r. - 1,17 ha). III. OCENA GOSPODARKI LEŚNEJ
Nadzór nad gospodarką leśną sprawują: 1. Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w odniesieniu do lasów stanowiących własność Skarbu Państwa; 2. Wojewoda lub kierownik rejonowego urzędu rządowej administracji ogólnej w odniesieniu do lasów nie stanowiących własności Skarbu Państwa (osób fizycznych i prawnych).
1. GOSPODARKA LEŚNA W LASACH PAŃSTWOWYCH
1. Gospodarkę leśną w lasach państwowych prowadzi Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe, a także w niewielkim zakresie inne jednostki organizacyjne, którym powierzono lasy stanowiące własność Skarbu Państwa w użytkowanie lub użytkowanie wieczyste. Gospodarka leśna w tych jednostkach organizacyjnych prowadzona jest pod nadzorem fachowym Lasów Państwowych lub terenowych organów rządowej administracji ogólnej. 2. W skład Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe (państwowej jednostki organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej) w 1997 r. wchodziły: 1) Dyrekcja Generalna LP oraz regionalne dyrekcje LP - jako jednostki zarządzające Lasów Państwowych, którymi kieruje Dyrektor Generalny Lasów Państwowych przy współpracy 17 dyrektorów regionalnych, 2) 438 nadleśnictw prowadzących bezpośrednio gospodarkę leśną w lasach państwowych, średnio na powierzchni ok. 16 tys. ha lasów. Nadleśniczowie prowadzą gospodarkę leśną w nadleśnictwach samodzielnie, w oparciu o obowiązujące prawo, zasady i instrukcje techniczno-leśne, na podstawie planów urządzenia lasu opracowywanych na okresy 10-letnie dla każdego nadleśnictwa, a także rocznego planu finansowego Lasów Państwowych. Nadleśniczowie zarządzają również majątkiem ruchomym i nieruchomym, a także udzielają bezpłatnej pomocy właścicielom lasów prywatnych (doradztwo, ochrona lasu przed szkodnictwem itp.), 3) 33 zakłady pomocnicze, realizujące niezbędne dla Lasów Państwowych zadania w zakresie: produkcji, handlu i usług, przy czym przychody związane z działalnością tych zakładów nie mogą być niższe od ponoszonych wydatków.
Lasy Państwowe prowadzą również obiekty szkoleniowo-dydaktyczne i socjalno-bytowe, a także z upoważnienia Ministra OŚZNiL leśne szkolnictwo zawodowe (13 szkół i zespołów szkół leśnych). Wspólnym przedsięwzięciem Lasów Państwowych ze Szkołą Główną Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie jest Centrum Edukacji Przyrodniczo- Leśnej w Rogowie.
3.1. Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe zarządzało w 1997 r. majątkiem trwałym o wartości 2 106,1 mln zł, który zwiększył się o 80,6 mln zł w porównaniu z rokiem 1996. 3.2. Powierzchnia gruntów będących w zarządzie Lasów Państwowych (wg stanu na 31 grudnia 1997 r.) wynosiła 7 499 603 ha, w tym: 1) lasy o powierzchni 7 087 405 ha (łącznie z gruntami związanymi z gospodarką leśną), 2) inne grunty o powierzchni 412 198 ha, w tym między innymi: użytki rolne 182 588 ha wody 16 081 ha nieużytki 100 293 ha tereny zadrzewione 8 232 ha
Powierzchnia leśna Lasów Państwowych wzrosła w 1997 r. o 16 483 ha. 3.3. W zarządzie Lasów Państwowych pozostają budynki i budowle o łącznej wartości 1 678,9 mln zł. 4.1. W Lasach Państwowych zatrudnionych było na stałe w 1997 roku 38 562 pracowników. Sezonowość prac w leśnictwie spowodowała, że przeciętne roczne zatrudnienie w LP było znacznie wyższe i wynosiło 41 078 osób (w stosunku do 1996 r. było niższe o 8 701 osób), w tym: 1996 r. 1997 r. 1) w Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych oraz w regionalnych dyrekcjach LP, osób 1605 1537 2) w nadleśnictwach, osób 44207 36591 3) w zakładach pomocniczych, osób 3967 2950
Ponad 60% osób było zatrudnionych na stanowiskach nierobotniczych, w tym 37% w Służbie Leśnej. W stosunku do 1996 r. nastąpił wzrost zatrudnienia w Służbie Leśnej o 290 osób (przede wszystkim w nadleśnictwach), a na stanowiskach nierobotniczych poza Służbą Leśną wystąpił spadek o 414 osób. 4.2. Średnia płaca miesięczna w Lasach Państwowych, na tle średniej płacy krajowej w analogicznym okresie, kształtowała się następująco: 1996 r. 1997 r. - średnia płaca miesięczna (brutto) w LP (w zł) 1122 1417 - średnia płaca miesięczna (brutto) w kraju (w zł) 873 1062
W ramach prowadzonej gospodarki leśnej w lasach państwowych, Lasy Państwowe wykonują całokształt prac związanych z ochroną powierzonych zasobów i zagospodarowaniem lasów, a także powiększaniem zasobów leśnych. 5.2. Wykonanie podstawowych zadań gospodarczych w Lasach Państwowych w roku 1997 przedstawia się następująco: 1996 r. 1997 r. 1) powierzchnia prowadzonych w LP szkółek ogółem (w ha) 3 587 3 578 2) produkcja sadzonek drzew i krzewów leśnych (w mln szt.) 1 664 1 402 3) zalesienia nieużytków oraz gruntów nie nadających się do produkcji rolnej (w ha) 12 010 9 417 w tym: wykonane ze środków budżetu państwa (w ha) 12 009 3 950 4) odnowienia (w ha) 48 304 43 784 5) pielęgnowanie upraw leśnych w wieku do 10 lat (w tys. ha) 233,0 224,1 6) pielęgnowanie młodników w wieku 11-20 lat (w tys. ha) 105,9 94,2 7) trzebieże w drzewostanach w wieku 21-40 lat (w tys. ha) 214,3 213,9 8) trzebieże w drzewostanach w wieku powyżej 41 lat (w tys. ha) 275,1 296,7 9) ochrona lasu przed zwierzyną (w ha) 123 448 121 119 10) ochrona lasu przed szkodliwymi owadami i grzybami (w ha) 165 765 203 636 11) rekultywacja gruntów (w ha) 115 34 12) przebudowa drzewostanów ogółem (w ha) 12 618 10 557 w tym: wykonana ze środków budżetu państwa (w ha) 10 385 2 701 13) pozyskanie drewna (grubizny) ogółem (w tys. m3) w tym: 18 616 19 942 w użytkowaniu rębnym: - planowany etat (w tys. m3) 9 875 9 982 - wykonanie (w tys. m3) 7 311 7 712 w użytkowaniu przedrębnym - planowany etat (w tys. m3) 10 234 11 300 - wykonanie (w tys. m3) 11 305 12 230 5.3. Pozyskanie drewna (grubizny) w 1997 roku wyniosło 19,9 mln m3, co stanowiło 93% planowanego etatu użytkowania, określonego na 21,3 mln m3. W cięciach przedrębnych pozyskano 108% szacowanego etatu, a w rębnych - 77% planowanego etatu. Przekroczenie etatu cięć przedrębnych i związane z tym zmniejszenie użytkowania rębnego było spowodowane koniecznością porządkowania stanu sanitarnego drzewostanów - 20,6% (4,1 mln m3) pozyskanego drewna stanowił posusz, złomy i wywroty. 5.4. Struktura sortymentowa pozyskanego w 1997 roku drewna przedstawia się następująco (w tys. m3): 1996 r. 1997 r. 1) Grubizna iglasta i liściasta - WAO, WBO, WCO, WD drewno tartaczne iglaste 6 778 7 260 - WAO, WBO, WCO, WD drewno tartaczne liściaste 1 553 1 605 - WA1, WB1 drewno okleinowe i łuszczarskie iglaste 87 83 - WA1, WB1 drewno okleinowe i łuszczarskie liściaste 282 272 - S10 drewno kopalniakowe 952 729 - S2a, S2b papierówka iglasta 4 847 5 469 - S2a, S2b papierówka liściasta 2 380 2 638 - WC1, S11, S12, S3a, S3b pozostała grubizna użytkowa 527 658 - S4 drewno opałowe iglaste 523 536 - S4 drewno opałowe liściaste 638 690 2) Drobnica iglasta, liściasta i karpina (M1, M2, ko, kp) 1 762 1 848 5.5. W 1997 roku Lasy Państwowe sprzedały 22 228 tys. m3 drewna, w tym 20 409 tys. m3 grubizny. Struktura sortymentowa sprzedanego drewna przedstawiała się następująco: tys. m3 1) Grubizna iglasta 15 029 w tym: - WAO, WBO, WCO, WD (drewno tartaczne) 7 309 - WA1, WB1 (drewno okleinowe i łuszczarskie) 84 - S10 (drewno kopalniakowe) 786 - S2a, S2b (papierówka iglasta) 5 685 - WC1, S11, S12, S3a, S3b (pozostała grubizna użytkowa) 614 - S4 (drewno opałowe) 551 2) Grubizna liściasta 5 380 w tym: - WAO, WBO, WCO, WD (drewno tartaczne) 1 597 - WA1, WB1 (drewno okleinowe i łuszczarskie) 310 - S2a, S2b (papierówka liściasta) 2 752 - WC1, S11, S12, S3a, S3b (pozostała grubizna użytkowa) 27 - S4 (drewno opałowe) 694 3) Drobnica iglasta, liściasta i karpina (M1, M2, ko, kp) 1 819 Największą grupę nabywców drewna są zakłady pierwiastkowego przerobu drewna, głównie na tarcicę, które w 1997 r. zakupiły w Lasach Państwowych 31% surowca drzewnego ogółem. Udział eksportu w sprzedaży drewna ogółem stanowił 0,93%.
5.6 Rynek drzewny w Polsce w 1997 r. charakteryzował się: - panującą stagnacją w budownictwie, Przeciętna cena 1 m3 drewna ogółem uzyskana w 1997 r. wyniosła 104,7 zł, w stosunku do roku 1996 wzrosła o 0,4%. Uzyskany poziom cen w 1997 r. nie zrównoważył inflacji. 6. Przychody i koszty Lasów Państwowych w 1997 roku (na tle roku ubiegłego) przedstawiały się następująco (w mln zł): 1996 r. 1997 r. 1) przychody ze sprzedaży produktów, robót i usług wraz z dotacjami, 2 737,7 2 904,2 w tym: ze sprzedaży drewna 2 153,1 2 326,9 2) koszty ogółem 2 624,7 2 831,8 w tym wydatki na: a) działalność podstawową, obejmującą: urządzanie, ochronę i zagospodarowanie lasów, utrzymanie i powiększanie zasobów i upraw leśnych, pozyskanie drewna, a także jego sprzedaż w stanie nie przerobionym 1 369,8 1 437,4 b) działalność administracyjną, związaną z utrzymaniem jednostek organizacyjnych LP, sprawujących bezpośredni zarząd nad powierzonym majątkiem Skarbu Państwa, a także opracowywaniem planów urządzania lasu 954,5 1 100,5 c) działalność uboczną obejmującą: gospodarowanie zwierzyną, pozyskiwanie płodów runa leśnego, przy której uzyskiwane przychody nie mogą być niższe od ponoszonych kosztów 27,7 29,9 d) działalność dodatkową, czyli produkcyjną i usługową na rzecz gospodarki leśnej, prowadzoną pod warunkiem, że wydatki związane z wytwarzaniem produktów lub świadczeniem usług w ramach tej działalności nie są wyższe od ich zakupu poza Lasami Państwowymi 22,8 26,2 e) podatek leśny 89,5 97,1 Główny udział w przychodach ogółem Lasów Państwowych mają przychody ze sprzedaży drewna, które stanowiły w roku 1993 - 80,4%; 1994 - 79,4%; 1995 - 77,2%; 1996 - 78,6%, 1997 80,1%. Przychody nadleśnictw z tytułu sprzedaży drewna stanowiły 88,6% ogółem w 1997 r. 7.1. Rachunek zysków i strat Lasów Państwowych (mln zł): 1996 r. 1997 r. 1) przychody ze sprzedaży produktów, robót i usług wraz z dotacjami 2 737,7 2 904,2 2) koszty ogółem 2 624,7 2 831,8 3) zyski nadzwyczajne 1,8 5,0 4) straty nadzwyczajne 2,6 8,5 5) zysk brutto (1-2+3-4) 112,2 68,9 7) obowiązkowe obciążenie wyniku finansowego 2,4 (-)0,1 w tym: podatek dochodowy 2,4 (-)0,1 Zysk netto: 109,8 69,0 7.2. Podział zysku Lasów Państwowych przedstawiał się następująco (w mln zł): 1) Zwiększenie kapitału zasobów LP (kwota przeznaczona przede wszystkim na inwestycje) 59,3 2) Odpis na cele określone w § 19 ust. 2 rozporządzenia RM z dnia 6.12.1994 r. w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej PGL LP1. 9,7 1 Z dodatniego wyniku finansowego mogą być wydzielone środki (w wysokości nie przekraczającej łącznie 15%) na nagrody dodatkowe, zasilenie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych oraz na cele społecznie użyteczne. 8. Rozliczenie Funduszu Leśnego przedstawiało się następująco (w mln zł): 1996 r. 1997 r. 1) stan środków na początek roku 43,6 71,52 2) zwiększenia - odpis podstawowy obciążający koszty nadleśnictw 297,7 322,1 - wpływy wynikające z art. 57 Ustawy o lasach 39,3 72,9 - dywidendy i odsetki kapitałowe 7,2 1,6 - pozostałe przychody 0,2 7,0 3) zmniejszenia - dopłata do działalności nadleśnictw 264,9 333,1 - inwestycje wspólne LP 16,3 20,2 - dofinansowanie likwidacji i komercjalizacji zakładów 1,0 8,9 - prace naukowo-badawcze i ekspertyzy 14,4 14,5 - dofinansowanie wydawnictw i prasy leśnej 1,8 2,2 - obsługa kredytu Banku Światowego 5,0 15,5 - zakup oprogramowania i ekspertyzy do wdrożenia systemu informatycznego LP 10,5 - edukacja ekologiczna w Leśnych Kompleksach Promocyjnych 6,5 - utrzymanie Banku Genów 3,7 - pozostałe 5,8 4,1 4) stan środków na koniec roku 78,8 55,9 2 Kwota ustalona po badaniu i weryfikacji bilansu za 1996 r.
9. Wykorzystanie środków z budżetu państwa, przeznaczonych na realizację zadań wynikających z art. 54 ustawy o lasach, w 1997 r. przedstawiało się następująco: - na wykup lasów - wydatkowano kwotę 0,5 mln zł, 10.1. W 1997 r. Lasy Państwowe osiągnęły zysk netto w wysokości 69,0 mln zł (był niższy w stosunku do 1996 r. o 37,2%). Mimo wyraźnego spadku koniunktury na rynku drzewnym Lasy Państwowe uzyskały korzystny wynik finansowy. 10.2. W 1997 roku Lasy Państwowe przeznaczyły ogółem na inwestycje 224,0 mln zł, w tym 95,4% na nowe obiekty majątkowe oraz ulepszenia istniejących. Nakłady inwestycyjne poniesiono głównie na:
10.3. W 1997 r. Lasy Państwowe posiadały udziały i akcje (stanowiące 1,1% wartości kapitału własnego) w 30 spółkach prawa handlowego, Banku Ochrony Środowiska, Banku Rozwoju Eksportu oraz 9 Bankach Spółdzielczych. Dywidenda uzyskana z tego tytułu wyniosła 6,4% zaangażowanego w spółkach kapitału. 11.1. W 1996 r na wniosek Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa wystąpił do Banku Światowego o redukcję pożyczki zaciągniętej na realizację zadań gospodar-czych przewidzianych w "Programie rozwoju wybranych dziedzin leśnictwa i ochrony ekosystemów w parkach narodowych na lata 1993-1997". Lasy Państwowe określiły sposób realizacji zadań przewidzianych dotychczas do sfinansowania kredytem oraz określiły źródła finansowania. W sierpniu 1996 r. Bank Światowy wyraził zgodę na redukcję kredytu o kwotę 42 mln USD. Aktualny stan wyjściowy kredytu wynosi więc 104 mln USD, w tym: 66 mln USD w części spłacanej przez budżet państwa oraz 38 mln USD w części spłacanej przez Lasy Państwowe.
11.2. Wydatki ze środków pożyczki Banku Światowego w 1997 roku wyniosły 13 476 086,97 USD.
11.3. Obsługa pożyczki Banku Światowego wyniosła 15 077 106,05 USD, w tym:
12. W 1997 roku zakończono realizację leśnego programu PHARE (podpisano kontrakty; realizacja niektórych z nich zakończy się w 1998 r.), obejmującego lata 1995-1997, na który pod koniec roku 1994 uzyskano środki z Unii Europejskiej w wysokości 12 mln ECU. Jest to program komplementarny do realizowanego od 1993 r. "Programu rozwoju wybranych dziedzin leśnictwa i ochrony ekosystemów w parkach narodowych na lata 1993-1997". 2. GOSPODARKA LEŚNA W LASACH NIE STANOWIĄCYCH WŁASNOŚCI SKARBU PAŃSTWA 1. Lasy nie stanowiące własności Skarbu Państwa na koniec 1997 r. (wg GUS) stanowiły 18% lasów Polski. Na ogólną powierzchnię lasów tej kategorii własności 1 583,7 tys. ha, to: lasy osób fizycznych 1 404,8 tys. ha lasy wspólnot gruntowych 68,0 tys. ha lasy rolniczych spółdzielni produkcyjnych 11,2 tys. ha lasy gmin 79,6 tys. ha lasy pozostałe 20,1 tys. ha Silne rozdrobnienie gospodarstw i działek lasów osób fizycznych ogranicza możliwości prowadzenie racjonalnej gospodarki leśnej, a także utrudnia ochronę lasów. 2. Nadzór nad gospodarką leśną w lasach nie stanowiących własności Skarbu Państwa sprawują wojewodowie i kierownicy urzędów rejonowych, z tym, że na ok. 89% powierzchni tych lasów nadzór nad gospodarką leśną, w ramach zawartych porozumień, prowadzą kierownicy jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych, na ok. 11% nadzór prowadzą własne służby leśne (całe województwo zamojskie, znaczna część województw suwalskiego i bialskopodlaskiego). 3. W 1997 r. wydatkowano z budżetów wojewodów na zadania dotyczące lasów nie stanowiących własności Skarbu Państwa, wynikające z ustawy o lasach, następujące kwoty na: nadzór nad lasami 11 514 tys. zł (wzrost o 18,0% w stosunku do 1996r.) urządzanie lasów 2 900 tys. zł (wzrost o 29,2%) dotacje do zalesień 3 399 tys. zł (wzrost o 13,9%) Środki budżetowe nie pokrywają potrzeb z zakresu leśnictwa. Koszty nadzoru powierzanego kierownikom jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych pokrywane są w ok. 75%. Urządzanie lasu, które miało być, zgodnie z zapisem ustawy o lasach, zakończone w 1996 r., na koniec 1997 r. było wykonane w 50,2%, 4. Podstawowe zadania gospodarcze w lasach nie stanowiących własności Skarbu Państwa w 1997 r. zostały wykonane w następujących rozmiarach: zalesienia i odnowienia, w tym: 13 387 ha (wzrost o 33,5%) zalesienia 8 617 ha (wzrost o 61,6%) odnowienia 4 770 ha (wzrost o 1,5%) pielęgnowanie lasu 17 829 ha (wzrost o 2,4%) pozyskanie drewna 1 437 734 m3 (wzrost o 1,6%)
5. Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o zmianie Ustawy o lasach oraz o zmianie niektórych ustaw, w odniesieniu do lasów nie stanowiących własności Skarbu Państwa: 6. W 1997 r. rozpoczęto szkolenia dla pracowników Lasów Państwowych prowadzących powierzony nadzór nad gospodarką leśną w lasach nie stanowiących własności Skarbu Państwa. W szkoleniach uczestniczą również pracownicy terenowych organów rządowej administracji ogólnej zajmujący się problematyką leśnictwa. Celem szkolenia jest doskonalenie form nadzoru i ustalanie jego faktycznych kosztów.
7. Mając na uwadze konieczność ciągłej poprawy stanu lasów nie stanowiących własności Skarbu Państwa, za niezbędne należy uznać: 3. GOSPODARKA ŁOWIECKA. 1. Gospodarka łowiecka prowadzona była w 5220 obwodach łowieckich, z czego 4868 stanowiły obwody dzierżawione przez koła łowieckie, a 352 obwody wyłączone na ośrodki hodowli zwierzyny zarządzane przez Lasy Państwowe - 277 ośrodków, Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa - 32 ośrodków i Polski Związek Łowiecki - 43 ośrodki. 2. 18 lutego 1996 roku weszła w życie ustawa z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie. Ustawa ta nałożyła na Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa obowiązek wydania 21 aktów wykonawczych. W 1996 roku wydano 18 aktów wykonawczych (wydanie 3 rozporządzeń było niemożliwe ze względów prawnych). 3. W ramach wypełniania obowiązków ustawowych Minister Ochrony Środowiska, ZN i Leśnictwa wydał 181 koncesji na obrót zwierzyną żywą, tuszami zwierzyny ubitej oraz sprzedaż polowań dla cudzoziemców. Komisja powołana przez Ministra Ochrony Środowiska, ZN i Leśnictwa przeegzaminowała 400 osób zatrudnianych w podmiotach gospodarczych ubiegających się o koncesje na sprzedaż polowań dla cudzoziemców.
4. Ustawa "Prawo łowieckie" nałożyła na wojewodów obowiązek powoływania Państwowej Straży Łowieckiej. Ministerstwo OŚZNiL zebrało zapotrzebowanie wojewodów na środki finansowe i etaty dla tej Straży w 6 województwach najbardziej zagrożonych kłusownictwem i przekazało do Urzędu Rady Ministrów. Ze względu na potrzebę likwidacji skutków powodzi, która miała miejsce w lipcu 1997 roku Sejm RP wstrzymał tworzenie i funkcjonowanie Państwowej Straży Łowieckiej do końca grudnia 1998 roku. 5. W 1997 roku podjęto nowelizację 3 rozporządzeń wykonawczych do ustawy z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie. Dotyczy to rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad i warunków wykonywania polowania oraz obowiązku znakowania, rozporządzenia w sprawie uprawnień do wykonywania polowania oraz rozporządzenia w sprawie określenia szczegółowych zasad i trybu szacowania szkód i wypłaty odszkodowań za szkody w uprawach i płodach rolnych. W sprawie nowelizacji tych rozporządzeń wpłynęły wnioski m.in. Polskiego Związku Łowieckiego i innych instytucji. Słuszność tych wniosków spowodowała podjęcie prac legislacyjnych. IV. PODSUMOWANIE I WNIOSKI
1. Zwiększają się zasoby leśne kraju, wyrazem tego jest stały wzrost powierzchni lasów, przeciętnego wieku (obecnie: 51 lat), zasobności (obecnie: 183 m3 drewna na 1ha), zapasu drewna na pniu (obecnie: 1 606,9 mln m3). Zwiększanie zasobów leśnych jest wynikiem racjonalnej gospodarki hodowlanej oraz użytkowania lasu na poziomie niższym od przyrostu miąższości. Pozyskanie drewna realizowane jest w ostatnich latach na poziomie ok. 60% bieżącego przyrostu rocznego.
2. Lasy w Polsce stanowią niezbędny czynnik równowagi ekologicznej, ciągłości życia biologicznego i przyrodniczej różnorodności krajobrazu. Zachowanie lasu wymaga stałego doskonalenia biologicznych cech drzewostanu i całych biocenoz. Zapewnić to może aktywna ochrona zasobów genowych, zachowanie lub odtworzenie pełnej złożoności ekosystemów leśnych oraz różnorodności biologicznej lasów i ich ochrony, stosowanie bezpiecznych środowiskowo technologii prac leśnych oraz traktowanie użytkowania lasu jako drogi do rotacji pokoleń, i tym samym zapewnienie jego trwałości. Konieczne są zatem działania zmierzające do: 3. 24 kwietnia 1997 r. została uchwalona ustawa o zmianie Ustawy o lasach oraz o zmianie niektórych ustaw, która umożliwia wyeliminowanie niekorzystnych uwarunkowań prawnych, które ujawniły się w trakcie funkcjonowania Ustawy z dnia 28 września 1991 roku o lasach m.in.: wprowadza obowiązek cechowania drewna pozyskanego w lasach niepaństwowych, umożliwia usprawnienie działania służb ochrony mienia (Straży Leśnej), umożliwia racjonalne gospodarowanie zasobami mieszkaniowymi Lasów Państwowych. Ponadto Ustawa z 24 kwietnia 1997 r. wprowadza zasady zrównoważonej gospodarki leśnej, wprowadza obowiązek opracowywania programów ochrony przyrody jako części planów urządzenia lasu dla nadleśnictw, usuwa błędne kryteria uznawania za ochronne lasów chroniących zasoby wód, rozszerza zakres dotacji budżetowych dla Lasów Państwowych, wprowadza możliwość zakupu przez Lasy Państwowe gruntów przeznaczonych do zalesień i in.
4. W kwietniu 1997 r. Rada Ministrów przyjęła dokument "Polityka leśna państwa", w którym określone zostały cele i wyznaczone kierunki rozwoju leśnictwa oraz sposoby ich realizacji w perspektywie pierwszej połowy XXI wieku. Dokument nawiązuje do postanowień "Polityki ekologicznej państwa" uchwalonej przez Sejm w 1991r., Zasad Leśnych i Agendy 21 przyjętych w 1992 r. przez UNCED na Szczycie Ziemi w Rio de Janeiro oraz Deklaracji Konferencji Ministrów Leśnictwa państw europejskich w sprawie Ochrony Lasów (Strassburg 1991 i Helsinki 1993), które sformułowały współczesną koncepcję trwałego rozwoju lasów i leśnictwa.
5. Zadaniem szczególnej wagi jest zwiększanie lesistości kraju uwzględniające potrzebę zagospodarowania gruntów marginalnych, tworzenia korytarzy ekologicznych, łagodzenia konfliktów przestrzennych i kształtowania krajobrazu zgodnie z zapisami "Krajowego programu zwiększania lesistości". Celem tego programu jest zwiększenie lesistości kraju do ok. 30% w perspektywie 2020 roku, co oznacza potrzebę zalesienia około 700 tys. ha gruntów rolniczo małoprzydatnych. W pierwszym etapie realizacyjnym (do 2000 r.) przewidziano zalesienie ok. 100 tys. ha, tj. rocznie ok. 16 tys. ha. W latach 1995-1997 zalesiono ok. 50 tys. ha.
Akceptował Jan Szyszko
Opracowano w Departamencie Leśnictwa, |